9.3
g Mart 2003
8
F ve Q tartışması
giderek büyüyor
F klavye kazanı kaynadıkça kaynıyor. Küçük bir kıvılcımla alevlenen tartışma büyüdükçe büyüyor, her geçen gün yepyeni bir alana sıçrıyor. Bu F klavye, Q klavye tartışmasını Alexandre Dumas'nın “ Üç Silahşörler” ine benzetmeye başladım.
■ Y u rtsa n ATAKAN
-18
Oğuz
ARAL
Oh yüreğim serinlediYalçın DOĞAN
Onuncu tabloHadi ULUENGİN
Mezarda kadın özgürlüğüMehmet YAŞIN
Roma’da avare günler
14
19
D e n iz e b a k ıy o r
Ortak akıl arıyorlar
Doç. Dr. Oğuz Babüroğlu ve ekibinin işi aramak. Neyi arıyor derseniz, sağa sola dağılmış düşünceleri. Bulunca ne yapıyor derseniz, ortak bir akıl içerisine koyuyor. Holdinglerden üniversitelere, sivil toplum kuruluşlarından bakanlıklara kadar 350 "arama” yaptığına göre, işe de yarıyor.
■ Em el ARM UTÇU
Bin kişiye bir Tekel bayii
düşüyor. Ama kentler
arasmda uçurum gibi
farklar var. Örneğin
İstanbul'un Avrupa
yakasında bayi başına
504 kişi, Karaman'da
15 bin kişi düşüyor.
ra k ıy i
KIYI KENTLERİNDE ÇO K İÇİLİYOR
Türkler geçen yıl kişi başına 18 duble rakı, 33
bardak bira, 3 şişe şarap içti. Rakının en çok
tüketildiği yerler, kıyı kentleri. Buralar aynı
zamanda turistlerin de gözdesi. Birincilik, kişi
başma 60 dubleyle Muğla'da. Aydm, İzmir,
Antalya ve Tekirdağ en çok rakı tüketilen yerler
arasmda. Bunun bir nedeni de, bir efsane olan
Tekirdağ Rakı Fabrikası yüzünden bu kente
gelenlerin bayilerden rakı alması.
YABANCI İÇKİDE ANTALYA BİRİNCİ
Yaklaşık 750 milyon litre olan bira pazan iki büyük
üretici arasmda paylaşılmış durumda. Bira en çok
Marmara, Ege ve İç Anadolu bölgelerinde
seviliyor. Tütün ve Alkollü İçkiler Kurulu, yılda
yaklaşık 50 milyon litre şarap tüketildiğini
hesaplıyor. Viski ve şampanyanın ithali serbest.
Diğer ithal içkiler konusunda Tekel'in verdiği
rakamlara göre yılda 30 kişiye bir kadeh yabancı
içki düşüyor. Birçok ilde yabancı içki hiç
satılmıyor. Turistlerin kenti Antalya yabana içki
tüketiminde bir numara.
••
konusu
PAZAR d ü l
PAZAR, 9 Mart 2003
Kişi başına düşen dubleyi hesaplamak için Tekel1 in illere göre 2 0 0 2 yılı bayi satış rakamlarını (litre olarak) aldık. Bir litre rakının 2 0 duble (bir duble 5 cl) olduğunu göz önüne alarak, son genel nüfus sayımı rakamlarına göre, her ilde geçen yıl kişi başına düşen rakı tüketimini hesapladık.
Geçen yı
duble rakı
33 bardak bira, 3 şişe şarap içtik
Türkler yılda kişi başına 1 8 duble rakı içiyor. Bu da bir büyük artı üç duble anlam ına geliyor. Her bin kişiye bir Tekel bayii düşüyor. Yaklaşık 7 5 0 milyon litre olan bira pazarı iki büyük üretici olan Efes ve
Tuborg arasında
paylaşılmış durumda. Bira en çok M arm ara, Ege ve İç Anadolu bölgelerinde seviliyor. Her Türk vatandaşına yılda 33 bardak (30 cl'lik) bira düşüyor.
Şarap tüketimi konusundaki ise rakamlar tam kesin değil. Tütün ve Alkollü içkiler Kurulu (alkolün RTÜK'ü) yılda yaklaşık 5 0 milyon litre şarap tüketildiğini hesaplıyor. Buna göre Türkiye'de kişi başına yılda yaklaşık 3 şişe şarap düşüyor. Şarapta birkaç büyük üretici var. Tekel'in şarap ihracatındaki payı artarken, iç tüketimde p azar payı hızla küçülüyor. Peki ya ithal içkiler? Viski ve şampanya hariç, bunlar Tekel tarafından ithal edildiği için, rakamları Tekel'den alıyoruz: Yılda 30 kişiye bir kadeh yabancı içki düşüyor.
TÜ R K İYE'D E İÇKİ TÜKETİM İ
(
2002
)
S-İ
m m m m
K İŞ İ B A Ş IN A
RAKI
60 milyon
17.8 duble
ŞARAP
50 m ilyon
14.7 duble
BİRA
7 5 0 m ilyon
33
(3 0 d b a rd a k )YABANCI
113 bin
100
kişiye 3 b ard akV
KISA KISA
EN AZ BAYI KARAMAN'DA
EN COK İSTANBUL'DA
Tekel bayilerinin dağılımında İstanbul'un Avrupa yakası tek başına lider. Karaman'da sadece 16 yerde içki satılıyor. Konya, rakının memleketi Tekirdağ'ın önünde. İzmir'de neredeyse her sokakta bir bayi var.
TTSD2Sİ.
BAYİ BAYI BASINA KİŞİ KARAMAN 16 15.000 DİYARBAKIR 1.522 893 TEKİRDAĞ 2.859 218 KONYA 4.917 450 ADANA 5.097 363 ANTALYA 6 .2 l l 277 BURSA 9.155 218 ANKARA 1 2 .2 H 327 İZMİR 12.544 270 İST (AVRUPA) 19.804 504 i d r a k i ÇOK SATAN UCUZ İÇKİ:
Yeni rakı dünyada en çok satılan yüksek alkollü içkiler sıralamasında 24'üncü, perakende satış hasılatı sıralamasında 32'inci sırada.
RAKI İHRACATI İYİ GİDİYOR:
Yıllık rakı ihracatı 5.5 milyon dolar civarında, ama yerli votka tutmuyor, 2001 'de sadece bir buçuk milyar liralık votka ihraç edildi.
17 BİN TON İSPİRTO İÇTİK:
Tekel 2001 'de bin 362 ton anason, 17 bin 519 ton saf ispirto satın aldı.
BİR DÜNYA DEVİ:
Tekel, Avrupa'nın en büyük 30 alkollü-alkolsüz içki üreticisi arasında.
50 BİN TON ŞARAP, 750 BİN TON BİRA:
Türkiye şarap pazarının yıllık 50 bin ton, bira pazarınınsa yıllık 750 bin ton olduğu tahmin ediliyor.
YABANCI İÇKİ İÇİLMEZ OLDU:
Belki ekonomik kriz, belki kaçak içkinin hızlı yaygınlaşması nedeniyle yabancı içki tüketimi son üç yılda üçte bire kadar geriledi.
1
1792 İçki vergileri İrad-ı Cedid hâzinesinin gelirleri arasına girdi. 1905 Bomonti Bira Fabrikası kuruldu.
1920 Men-i Müskirat Kanunu'yla içki kullanımı yasaklandı.) 1924 Alkollü içki yasağı kaldırıldı.
1926 Alkollü içkilerde devlet tekeli uygulamaya girdi. 1930 Tekel likör ve kanyak üretimine başladı. 1931 Tekirdağ Şarap Fabrikası kuruldu. 1943 Ürgüp Şarap Fabrikası şarap deneme evi
olarak faaliyete geçti.
1944 Özel rakı imalathanelerinin üretimi son buldu 1957 Tekel viski denemelerine başladı.
1968 Almanya Rakı ve Likör Acenteliği kuruldu. 1992 Nevşehir İçki Fabrikası acildi.
YABANCI İÇKİLERİ YABANCILAR İÇİYOR
Viski ve şampanya hariç yabancı
litre
içki ithalatı Tekel'in üzerinden
yapılıyor. Tekel'in verdiği
rakamlara göre, viski, şampanya
hariç, yabancı içkilerin en çok
satıldığı iller turizmin de parlak
yıldızları. Bu da yabancı içkilerin
yine yabancılar tarafından
tüketildiğini akla getiriyor. Birçok
ilde ithal içki hiç tüketilmiyor.
Tüketenler arasında en düşük rakam
Balıkesir'de, en yüksek rakam
Antalya'da karşımıza çıkıyor.
BALIKESİR 8 SAMSUN 45 DENİZLİ 94 ADANA 309 KOCAELİ 368 BURSA 1.445 ANKARA 3.344 İZMİR 10.031 MUĞLA 13.001 İSTANBUL 34.913 ANTALYA 48.) 44
RAKI DİRENİYOR,
YABANCI İÇKİ ERİYOR
Türkiye genelinde içki tüketimi son üç
yıldır düşüş yaşıyor. Tekel ürünlerine
yapılan zamlar ve ekonomik kriz
karşısında rakıcılar pes etmezken,
j§ ithal içkiciler ya içmiyor ya yerli
/ \ ¡rl/ilnro rlnnih/nr
î
|
a l i l 1999
2000 2001
ARAKI
72 a.353
66.674
63.791
İTHAL
1.033
709
366 (ton)
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
