İsmi, bulunduğu müzeninkinden önce gelen şaheser:İskender Lahdi

t o lO ÎO

U

))D ü )l D i) j il

) ) ) ) ) ) >n

;U

>)i

;)> ,

; >j; » ) >Ji ij; >

j

Perslerle MakedonyalIlar arasındaki savaş sahnesi; sol başta at üzerindeki iskenderdir.

İSMİ ,

BULUNDUĞU

M Ü ZENİN KİN D EN

ÖNCE G E LE N

ŞA H ESER

Arkeolog; Mehmet I. Tunay

İstanbul Arkeoloji Müzesi de­ nilince İskender Lâhdi, İsken­ der Lâhdi denilince de İstanbul Arkeoloji Müzesi akla gelir. Müze'nin kapısından girildik­ ten sonra hemen sol tarafta büyük salonda teşhir edilmek­ te olan İskender Lâhdi ve di­ ğerleri Müze'nin yapılmasında en büyük rolü oynamışlardır. Lahdin bulunuş, getiriliş ve da­ ha sonraki günlerdeki hikâye­ leri oldukça enteresandır: Osman Hamdi Bey'in İstanbul Arkeoloji Müzesinin Müdürü olduğu yıllarda, bir gün bugün­ kü Lübnan (Eski Sayda - Si- don)dan bir ihbar gelir. İhba­ rın konusu, tarlasını kazmakta

20

olan köylülerin toprak altında mermerden yapılma sanduka­ lar bulduğudur. Derhal Lahitle- rin bulunduğu yere hareket e- den Hamdi Bey, plânlı ve programlı uzun bir kazı devre­ sinden sonra yerin altındaki 7 adet mermerden yapılma lahti çıkarır. Lahitlerin dördü kabart­ malı, üçü kabartmasızdır. İs­ kender lahti'de bu dört kabart­ malı olandan biridir. Lahide ilk anda iskender'inki isminin ve­ rilmesinin sebebi iki uzun ta­ rafında birer İskender (portre) başının olmasındandır. Lahit hakikatte İskender'e ait değil­ dir. Çünkü biz biliyoruz ki, İs­ kender Asya Seferi sırasında

Persterle MakedonyalIların beraberce yaptıkları av sahnesindeki arkeolojik değeri ölçülemeyecek kadar büyük İskender başı.

nır. Babil'de ölür. Ve sonradan ismi verilen İskenderiye şeh­ rinde gömülür. Lahti'nin, İsken­ der lahdi diye bilinen lahid gibi olmadığı, İskender'in yüzünü ifade eden insan yüzlü bir san­ duka olduğu tarihçiler tarafın­ dan söylenmektedir.

Lahitlerin çıkarılmasından son­ ra, Hamdi Bey İstanbul'a geti­ rebilme problemi ile karşı kar­ şıya kalır. Kaptanın gemiye al­ manın tehlikeli olduğunu söyle­

mesine rağmen götürebilmek için başka yol olmadığını bi­ len Hamdi Bey, kendini lahid'e tebağlatarak gemiye o şekilde aldırtır. İstanbul'a geldikten sonra da Lahitler ve diğer eser­ ler için bir Müze binası yapıl­ ması şart olduğundan, Padi- şah'dan alınan izin ve yardım­ larla bugünkü Arkeoloji Müze­ si yaptırtılır.

Orijinalinde boyalı olan lahit- ten bugün pek az boya izi kal­ mıştır.

Bir uzun bir kısa tarafında: Ma­ kedonyalIlarla - Pers'ler arasın­ daki Savaş Sahnesi, diğer bir uzun bir kısa tarafında ise: Ma­ kedonyalIlar ve Pers'ler bera­ berce bir Av Sahnesinde gö­ rülmektedir.

Lahdin teşhire konulmasından sonra her gün bir çok müşteri gelip O'nu satın almak veya götürmek istemektedir. Bu alı­ cılardan birisi de Alman impa­ ratoru I. Wilhelm olmuştur. Pa- dişah'dan «Bu lahdin kıymetini

siz bilmezsiniz verin O'nu biz saklıyalım» diye teklif eder. Pa- dişah'da Hamdi Bey'in fikrini almak için sorduğunda «O'nu ancak benim vücudumun üze­ rinden geçirdikten sonra götü­ rebilirsiniz» deyince, Lahit yine eski yeri olan İstanbul Arkeo­ loji Müzesinde kalır.

Paha biçilmez bu lahti siz de gelip gördükten sonra sözleri­ min doğruluğu hakkında bana hak vereceksiniz.

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi