Üniversite Ö¤rencilerinde Olumlu Duygulan›m ve
Benlik Sayg›s›: Üniversite Doyumu ve
Aidiyetinin Düzenleyici Rolü
Positive affection and self esteem in college students: The moderating role of college satisfaction and college belonging
As›m Çivitci
Pamukkale Üniversitesi, E¤itim Fakültesi, Psikolojik Dan›flma ve Rehberlik Anabilim Dal›, Denizli
Ü
Ü
lkemizde lise e¤itimi sonras›nda “üniversiteye gir-mek” ya da “üniversite ö¤rencisi olmak” genellikle istenilen ve önem atfedilen bir durumdur. Üniver-sitelerin alg›lanan e¤itim kalitesi, bulunduklar› bölge ya da fle-hir, ö¤rencilere sunduklar› olanaklar vb. özellikleri üniversite tercihlerinin biçimlenmesinde rol oynayabilmektedir. Üni-versite ö¤rencileri üzerinde yap›lan bir çal›flmaya (fiahin,Zo-ralo¤lu ve fiahin F›rat, 2011) göre, ö¤rencilerin üniversite ö¤-reniminden öncelikli beklentileri aras›nda “mesle¤e haz›rla-ma” ve “kiflisel geliflim” ilk iki s›rada yer almaktad›r. Bir arafl-t›rmada (Grace ve Kim, 2008), e¤itimden, idari hizmetlerden ve sosyal etkinlikler, kampüs hizmetleri gibi üniversite ola-naklar›ndan duyulan memnuniyet artt›kça ö¤rencilerin üni-versitedeki yaflam kalitesinin de arttt›¤› belirlenmifltir. Bir
Bu çal›flmada olumlu duygulan›m, benlik sayg›s›, üniversite doyumu ve ai-diyeti aras›ndaki iliflkiler incelenmifl; olumlu duygulan›m ve benlik sayg›-s› arasayg›-s›ndaki iliflkide üniversite doyumu ve aidiyetinin düzenleyici rolü test edilmifltir. Kat›l›mc›lar, bir devlet üniversitesinde ö¤renim gören 485 üniversite ö¤rencisinden oluflmaktad›r. Veriler Olumlu Duygulan›m Öl-çe¤i, Rosenberg Benlik Sayg›s› Ölçe¤i ve kiflisel bilgi formu kullan›larak elde edilmifltir. Verilerin analizinde hiyerarflik regresyon analizi, ANOVA ve Mann-Whitney U teknikleri uygulanm›flt›r. Bulgular, benlik sayg›s› ve olumlu duygulan›m aras›ndaki iliflkide üniversite doyumunun düzenleyici bir rolünün oldu¤unu göstermektedir. Üniversite aidiyeti ise benlik say-g›s› ve olumlu duygulan›m aras›ndaki iliflkide düzenleyici bir iflleve sahip de¤ildir. Ayr›ca, üniversite doyumu ve aidiyeti yüksek olan ö¤rencilerde olumlu duygulan›m ve benlik sayg›s›, düflük olanlara göre daha fazla bu-lunmufltur. Bulgular üniversitedeki ö¤renci uyumuna yans›malar› aç›s›n-dan tart›fl›lm›flt›r.
Anahtar sözcükler:Olumlu duygulan›m, benlik sayg›s›, üniversite doyumu, üniversite aidiyeti.
In this study, the relations among positive affection, self esteem, college sat-isfaction and belonging were examined in college students. The moderating effects of both college satisfaction and college belonging on the relationship between self esteem and positive affection in college students were tested. The participants consisted of 485 college students, from a public university in Turkey. The data were obtained using Positive Affection Scale, Rosenberg Self Esteem Scale and personal information form. In the analysis of the data, hierarchical regression analyses, ANOVA and Mann-Whitney U were administered. Findings indicated that college satisfaction had a moderating role on the relationship between self esteem and positive affection. However, college belonging did not moderate the relationship between self esteem and positive affection. In addition, students with high college satisfaction and belonging reported higher scores in positive affection and self esteem than those with low college satisfaction and belonging. Findings have been dis-cussed in terms of their implications for student adjustment in college. Keywords: Positive affection, self esteem, college satisfaction, college belonging.
‹letiflim / Correspondence: Doç. Dr. As›m Çivitci Pamukkale Üniv. E¤itim Fakültesi, Psikolojik Dan›flma ve Rehberlik AD, K›n›kl› Kampüsü, Denizli e-posta: acivitci@pau.edu.tr
Yüksekö¤retim Dergisi 2014;4(2):102-109. © 2014 Deomed
Gelifl tarihi / Received: fiubat / February 18, 2014; Kabul tarihi / Accepted: Temmuz / June 6, 2014
Özet Abstract
baflka araflt›rma (Özgüngör, 2010), akademik kalite ve kampüs yaflant›s›n›n ö¤rencilerin fakülte yaflam›na iliflkin genel do-yumlar›n› yordayan en önemli iki de¤iflken oldu¤unu göster-mektedir. Ayr›ca, üniversite doyumu artt›kça genel yaflam do-yumunun da artt›¤›n› gösteren araflt›rmalar (örn., Bailey ve Miller, 1998; Zullig, Huebner ve Pun, 2009) bulunmaktad›r. Dolay›s›yla, üniversite ve kampüs ortam› akademik bilgi ve beceriler kazand›rman›n yan› s›ra ö¤rencilere sundu¤u di¤er olanaklarla (kulüpler, sosyo-kültürel ve sportif etkinlikler vb.), genç yetiflkinlerin kiflisel ve sosyal geliflimlerini destekle-yici önemli bir yaflam alan› niteli¤indedir. Ö¤rencilerin üni-versite ortam›ndaki yaflant›lar›ndan ne ölçüde hoflnut olduk-lar›na iliflkin alg› ve de¤erlendirmeleri de onlar›n üniversite doyumunu yans›tmaktad›r.
Ö¤rencilerin üniversite yaflam›ndan elde ettikleri doyuma iliflkin yap›lan baz› çal›flmalarda okul doyumu (Zullig ve ark., 2009), ö¤renci doyumu (Elliott ve Shin, 2002), üniversite do-yumu (DeWitz ve Walsh, 2002), kampüs dodo-yumu (Martin, 2012), kurumsal doyum (Feldt, 2012) gibi farkl› adland›rmalar kullan›lm›flt›r. Ayr›ca, üniversite yaflam›ndaki doyumu e¤itim kalitesi, idari hizmetler, kampüs olanaklar›, sosyal yaflam vb. boyutlarda inceleyen çal›flmalar (örn., DeWitz ve Walsh, 2002; Grace ve Kim, 2008) oldu¤u gibi, doyum düzeyini ö¤rencilerin genel alg› ve de¤erlendirmelerine dayal› olarak belirleyen arafl-t›rmalar da (örn., Zullig, Huebner ve Pun, 2009) bulunmakta-d›r. Bu çal›flmada, ö¤rencilerin üniversite yaflam›ndan duyduk-lar› hoflnutluk düzeyi, üniversitedeki akademik ve akademik ol-mayan tüm yaflant›lar›na iliflkin alg›lad›klar› genel bir doyum olarak ele al›nd›¤›ndan, bu durumu daha iyi yans›tt›¤› düflünü-len “üniversite doyumu” ifadesi tercih edilmifltir.
‹lgili çal›flmalarda ortaya konuldu¤u gibi, üniversite doyumu baflta ö¤retim kalitesi (Browne, Kaldenberg, Browne ve Brown, 1998; Elliott ve Shin, 2002; Thomas ve Galambos, 2004) olmak üzere, ö¤retim üyelerinin ve üniversite çal›flanlar›n›n tutumlar› (Browne, Kaldenberg, Browne ve Brown, 1998), ö¤retim üyele-rinin tarafs›zl›¤›, akademik dan›flman ve idari personele ulafl›la-bilirlik (Elliott ve Shin, 2002), sürekli e¤itim hizmetleri (Tho-mas ve Galambos, 2004), kampüs güvenli¤i (Elliott ve Shin, 2002; Thomas ve Galambos, 2004) gibi üniversitede ö¤rencile-re sunulan akademik ve akademik olmayan olanaklar›n ve bu yöndeki yaflant›lar›n bir sonucu olarak gerçekleflmektedir. Üni-versite doyumunun oluflmas›nda önemli bir rol oynayan bu ya-flant›lar›n, ö¤rencilerin kendi üniversitelerine atfettikleri de¤ere ve gelifltirdikleri kurumsal ba¤l›l›¤a da yans›mas› beklenebilir. Bu ba¤l›l›k “üniversite aidiyeti” kavram›yla aç›klanmaktad›r.
Aidiyet duygusu (sense of belonging), topluluk duygusunun (sense of community) unsurlar›ndan birisi olarak kabul edilen mensubiyet (membership) içerisinde yer almaktad›r. Buna göre aidiyet duygusu, bir kiflinin mensup oldu¤u grup taraf›ndan ka-bul edildi¤ine, grup içinde bir yeri oldu¤una ve gerekti¤inde
grup için fedakârl›k yapmaya istekli oldu¤una iliflkin duygu, inanç ve beklentilerini içermektedir (McMillan ve Chavis, 1986). Üniversitedeki ö¤renciler için olumlu yaflant›lar›n anah-tar bir kavram› olabilece¤i ileri sürülen üniversite aidiyeti de, bir kiflinin üniversiteye ya da alg›lanan üniversite mensubiyeti-ne olan ba¤l›l›¤› olarak tan›mlanmaktad›r (Pittman ve Rich-mond, 2007). Yap›lan araflt›rmalarda, üniversite aidiyetinin sos-yal ve akademik uyum (Ostrove ve Long, 2007), arkadafl ve ö¤-retim üyeleriyle etkileflim (Hausmann, Schofield ve Woods, 2007), alg›lanan arkadafll›k kalitesi, akademik yeterlilik, sosyal kabul ve kendilik de¤eri (Pittman ve Richmond, 2007) ile olum-lu; depresyon, kiflileraras› çat›flma (Hagerty ve Williams, 1999) ve problem davran›fllar (Pittman ve Richmond, 2007) ile olum-suz yönde iliflkili oldu¤u bulunmufltur. Görüldü¤ü gibi üniver-site aidiyeti, üniverüniver-site doyumuna benzer olarak, ö¤rencilerin hem akademik hem de psiko-sosyal uyumlar›yla ba¤›nt›l› bir kavramd›r.
Üniversite ortam›ndaki yaflant›lara ba¤l› olarak geliflen üni-versite aidiyeti ve üniüni-versite doyumu, baz› araflt›rmalar›n (örn., Grace ve Kim, 2008; Thomas ve Galambos, 2004) iflaret etti¤i gibi, birbiriyle oldukça iliflkili kavramlard›r. Yukar›da belirtilen alanyaz›n göz önüne al›nd›¤›nda, her iki kavram›n da üniversi-tedeki akademik iklime, sosyal iliflkilere ve kampüs olanaklar›-na duyarl› olarak geliflen ve birbirini tamamlayan yap›lar oldu-¤unu söylemek mümkündür. Öte yandan, üniversite aidiyeti ve üniversite doyumu aras›nda kavramsal bir farkl›l›ktan da söz edilebilir. Üniversite doyumunun, (t›pk› yaflam doyumunda ol-du¤u gibi) okul ortam›ndaki yaflant›lara iliflkin alg› ve de¤erlen-dirmelere dayal› olmas›yla (Huebner ve McCullough, 2000) bi-liflsel yönelimli; üniversite aidiyetinin ise, bireyin içinde yer al-d›¤› grup (örn., üniversite) taraf›ndan verilen de¤er ve önemin bir sonucu olarak ortaya ç›kan duygu, inanç ve beklentileri içer-mesiyle (McMillan ve Chavis, 1986) hem biliflsel hem de du-yuflsal yönelimli oldu¤u söylenebilir. Dolay›s›yla, bir ö¤renci-nin üniversite yaflant›lar›n› alg›lamas›na ba¤l› oluflan hoflnutluk düzeyi üniversite doyumunu; üniversitedeki yaflant›lar›ndan hareketle kendisine verilen de¤eri hissetmesi ve önemsendi¤i-ne inanmas›yla gerçekleflen kurumsal ba¤l›l›k düzeyi üniversite aidiyetini göstermektedir.
‹nsanlar›n yaflad›¤› pek çok olumlu ve olumsuz duygunun aidiyetle iliflkili oldu¤u belirtilmektedir. Reddedilmifl, d›fllan-m›fl ya da önemsenmemifl olmak kayg›, depresyon, yaln›zl›k gibi güçlü olumsuz duygulara yol açarken; kabul edilmifl, içi-ne al›nm›fl ya da iyi karfl›lanm›fl olmak mutluluk, sevinç gibi olumlu duygulara yol açabilmektedir (Baumeister ve Leary, 1995). Üniversite aidiyeti için de benzer bir durumdan söz edilebilir. Ö¤rencilerin üniversitede sunulan hizmet ve ola-naklar› kendilerine verilen kurumsal bir de¤er olarak alg›la-malar› üniversite aidiyetini artt›rabilir ve bu aidiyetin üniver-site-kampüs ortam›nda kendilerini daha iyi hissetmelerini
sa¤layabilecek yaflant›lara aç›k olmalar›n› ve olumlu duygular yaflamalar›n› kolaylaflt›rmas› beklenebilir.
Olumlu duygulan›m (positive affect), bir kiflinin kendini cofl-kulu, aktif ve canl› hissetme ölçüsünü yans›tmaktad›r. Olumlu duygulan›m›n yüksek olmas›, yüksek enerji, tam konsantrasyon ve bir ifli keyifle yapma durumu iken, olumlu duygulan›m›n dü-flük olmas› üzüntü ve dura¤anl›kla nitelenmektedir (Watson, Clark ve Tellegen, 1988). Olumlu duygulan›ma; güven, iyim-serlik, öz-yeterlik, baflkalar›n› sevebilme ve olumlu de¤erlendir-me, sosyallik, aktif ve enerjik olma, fiziksel iyi olufl, stres ve zor-luklarla bafl etme, özgünlük ve esneklik gibi özellikler atfedil-mektedir (Lyubomirsky, King ve Diener, 2005). Bir meta-ana-liz çal›flmas› da (Lyubomirsky, King ve Diener, 2005), olumlu duygulan›m› yüksek olan kiflilerin daha sosyal, aktif, enerjik ol-ma ve sosyal etkinliklere daha fazla kat›lol-ma e¤iliminde oldu¤u-nu ortaya koymaktad›r. Mutlulu¤un (öznel iyiolufl) duyuflsal un-surlar›ndan birisi olan olumlu duygulan›m› (Diener ve Suh, 1997) yans›tan bu nitelikler, mutlulu¤un da göstergeleri olarak kabul edilebilir. Nitekim, mutluluk konusundaki kapsaml› çal›fl-malar›yla bilinen Myers ve Diener’a (1995) göre, mutlu insan-lar›n sahip olduklar› dört temel özellik iyimserlik, d›fladönük-lük, kiflisel kontrol duygusu ve yüksek benlik sayg›s›d›r. Bu özel-likler aras›nda, gerek ruh sa¤l›¤› gerekse mutluluk ve olumlu duygulan›m aç›s›ndan önem tafl›yan bir uyum de¤iflkeni, bireyin kendisine iliflkin olumlu ve olumsuz tutumlar›n› yans›tan (Ro-senberg, Schooler, Schoenbach ve Ro(Ro-senberg, 1995) benlik sayg›s›d›r.
Üniversite ö¤rencileri üzerinde yap›lan baz› araflt›rmalar, benlik sayg›s›n›n olumlu duygulan›m (Al Nima, Rosenberg, Archer ve Garcia, 2013; Kong, Zhao ve You, 2013; Senol-Durak ve Senol-Durak, 2011; Zhang, Chan ve Teng, 2011) ile po-zitif; kayg›, depresyon, yaln›zl›k (Abe, 2004; Li, Zhang, Liu ve Cao, 2013) gibi olumsuz duygularla negatif (orta düzeyde) iliflkili oldu¤unu ortaya koymaktad›r. Benlik sayg›s›, üniversi-te ö¤rencilerinde ruh sa¤l›¤›yla ilgili problemlerin (Merianos, Nabors, Vidourek ve King, 2013), romantik iliflkiler, arkadafl iliflkileri, aileyle iliflkiler, sosyal reddedilme, yaln›zl›k gibi ilifl-kisel-sosyal problemlerin (Crocker ve Luhtanen, 2003), üni-versite uyumunun (akademik, sosyal ve psikolojik) ve kurum-sal ba¤l›l›¤›n (Aspelmeier, Love, McGill, Elliott ve Pierce, 2012) güçlü bir yorday›c›s› durumundad›r. Ayr›ca, benlik say-g›s›n›n biliflsel unsuruna benzer bir yap› niteli¤indeki (Rosenberg, Schooler, Schoenbach ve Rosenberg, 1995) öz-yeterlik ile kurumsal doyum (Feldt, 2012) ve üniversite doyu-mu (DeWitz ve Walsh, 2002) aras›nda olumlu iliflkiler bulun-mufltur. Bu sonuçlar, üniversite ö¤rencilerinin kiflisel-sosyal uyumlar›n› kolaylaflt›r›c› bir ifllevi olan benlik sayg›s›n›n, duy-gusal, sosyal ve akademik yaflant›lar›na ba¤l› olarak gerçekle-flen üniversite doyumu ve aidiyetiyle de iliflkili olabilece¤ini düflündürmektedir.
Bu çal›flman›n iki temel amac› bulunmaktad›r. Birincisi, üni-versite doyumu ve üniüni-versite aidiyetinin düflük ve yüksek olma-s›na göre ö¤rencilerin olumlu duygulan›m ve benlik sayg›s› dü-zeylerindeki de¤iflimi gözlemek; ikincisi ise benlik sayg›s› ve olumlu duygulan›m aras›ndaki iliflkide üniversite doyumu ve üniversite aidiyetinin düzenleyici (moderator) rolünü test et-mektir. Buna göre, daha sosyal, aktif, enerjik ve sosyal etkinlik-lere daha fazla kat›lma e¤ilimini yans›tan (Lyubomirsky, King ve Diener, 2005) olumlu duygulan›m›n ve üniversite uyumu ile kurumsal ba¤l›l›¤› yordayan (Aspelmeier, Love, McGill, Elliott ve Pierce, 2012) benlik sayg›s›n›n, üniversite doyumu ve üniver-site aidiyeti yüksek olan ö¤rencilerde daha fazla olaca¤› beklen-mektedir. Ayr›ca, benlik sayg›s› ve olumlu duygulan›m aras›n-daki pozitif iliflkinin (Kong, Zhao ve You, 2013; Senol-Durak ve Durak, 2011), üniversite doyumu ve üniversite aidiyeti yük-sek olanlarda daha güçlü olaca¤› ve böylece her iki de¤iflkenin düzenleyici (moderator) bir ifllev sergileyece¤i öngörülmüfltür. Ö¤rencilerin üniversitedeki yaflant›lar›na ba¤l› geliflen ve birbi-riyle oldukça iliflkili iki yap› niteli¤inde olan üniversite aidiyeti ve üniversite doyumu, bu çal›flmada benzer araflt›rmalardan farkl› olarak bir arada ele al›nmaktad›r. Bu çal›flman›n iki de¤ifl-kenin psikolojik sa¤l›¤›n ve mutlulu¤un temel göstergelerinden say›labilecek benlik sayg›s› ve olumlu duygulan›m üzerindeki olas› etkilerini ayr› ayr› incelemesi ve karfl›laflt›rma yapmaya im-kân tan›mas› aç›s›ndan önemli oldu¤u düflünülmektedir. Arafl-t›rman›n, üniversite-kampüs ortam›nda ö¤rencilerin kiflisel ve sosyal uyumlar›n› kolaylaflt›rabilecek akademik ve akademik ol-mayan hizmetlerin niteli¤inin artt›r›lmas› yönündeki anlay›fl ve uygulamalara katk› sunmas› beklenmektedir.
Yöntem
Araflt›rma Grubu
Bu çal›flma, bir devlet üniversitesinin e¤itim fakültesinde yer alan on farkl› lisans program›ndan tesadüfî olarak seçilmifl 485 üniversite ö¤rencisi üzerinde yürütülmüfltür. Ö¤rencile-rin 329’u k›z ve 156’s› erkektir. Kat›l›mc›lar›n 111’i biÖ¤rencile-rinci n›f, 95’i ikinci s›n›f, 169’u üçüncü s›n›f ve 110’u dördüncü s›-n›f ö¤rencisidir. Ço¤unlu¤u (%96) 18–24 yafllar› aras›ndad›r ve yafl ortalamalar› 21.17’dir.
Ölçme Araçlar›
Olumlu Duygulan›m: Watson, Clark ve Tellegen (1988) taraf›ndan gelifltirilen Olumlu-Olumsuz Duygulan›m Ölçe-¤i’nin (Positive-Negative Affect Schedule, PANAS) 10 maddelik olumlu duygulan›m alt ölçe¤i kullan›larak ö¤rencilerin olum-lu duygulan›m düzeyleri belirlenmifltir. Beflli Likert türünde olan ölçekte kat›l›mc›lar son iki haftada kendilerini nas›l his-settiklerine göre maddeleri yan›tlamaktad›rlar. Ölçe¤in Gen-çöz (2000) taraf›ndan üniversite ö¤rencileri üzerinde gerçek-lefltirilen Türkçe uyarlamas›nda, olumlu duygulan›m için iç
tutarl›l›k katsay›s› .83 ve test-tekrar test güvenirli¤i .40 bulun-mufltur. Uyum geçerli¤i için olumlu duygulan›m alt ölçe¤inin Beck Depresyon Ölçe¤i ve Beck Kayg› Ölçe¤i ile elde edilen korelasyon de¤erleri de s›ras›yla -.48 ve -.22’dir. Olumlu duy-gulan›m alt ölçe¤inin bu çal›flma kapsam›nda hesaplanan Cronbach alfa iç-tutarl›k de¤eri .85’dir. Örnek maddeler: “‹l-gili”, “Güçlü”, “Kararl›”, “Aktif”.
Benlik Sayg›s›: Ö¤rencilerin benlik sayg›s›, Rosenberg ta-raf›ndan 1965’te gelifltirilen Benlik Sayg›s› Ölçe¤i kullan›larak ölçülmüfltür. Ölçek, yar›s› olumsuz olmak üzere toplam 10 maddeden oluflmaktad›r. Ölçek maddeleri dörtlü Likert türü derecelendirmeli olarak yan›tlanmaktad›r. Ölçek puanlar›n›n artt›kça benlik sayg›s› da artmaktad›r. Ölçe¤in Türkçe’ye uyar-lama, geçerlik ve güvenirlik çal›flmalar› Çuhadaro¤lu (1986) ta-raf›ndan gerçeklefltirilmifltir. Ölçe¤in Türkçe formu ile psiki-yatrik görüflme sonuçlar› aras›ndaki iliflkiden elde edilen geçer-lik katsay›s› .71 ve bir ay arayla gerçeklefltirilen test-tekrar test güvenirli¤i .75 bulunmufltur. Ölçe¤in üniversite ö¤rencileri üzerinde yap›lan bir çal›flmada (Dereboy, Dereboy, Coflkun ve Coflkun, 1994) iç-tutarl›k (Cronbach alfa) katsay›s› .72 bulunur-ken; Offer Öz-‹maj Ölçe¤i alt boyutlar› ile korelasyonlar›na da-yal› uyum geçerli¤i de¤erleri de kabul edilebilir düzeydedir. Bu çal›flmada elde edilen iç-tutarl›k katsay›s› ise .87’dir. Örnek maddeler: “Kendime karfl› olumlu bir tutum içindeyim.”, “Ge-nelde kendimi baflar›s›z bir kifli olarak görme e¤ilimindeyim.”
Üniversite Doyumu ve Üniversite Aidiyeti: Ö¤rencilerin üniversite doyumu ve üniversite aidiyetini belirlemek için iki ayr› soru kullan›lm›flt›r. Bu sorular, (1) “Bu üniversitedeki ya-flant›lar›n›zdan ne derece memnunsunuz? ve (2) “Kendinizi bu üniversiteye ait hissediyor musunuz?” fleklindedir. Kat›l›mc›la-r›n iki soruyu derecelemeye dayal› dörtlü seçenekler (Hemen her zaman-4/ ço¤u zaman-3/ bazen-2/ hemen hiçbir zaman-1) üzerinde yan›tlamalar› istenmifltir. Sorulara verilen yan›tlar, yüksek (4-3) ve düflük (2-1) olarak iki kategoriye ayr›larak ana-lize al›nm›flt›r.
Verilerin Analizi
Ö¤rencilerin olumlu duygulan›m düzeylerinin üniversite doyumu ve üniversite aidiyetinin düflük ve yüksek olmas›na gö-re de¤iflip de¤iflmedi¤i, iki yönlü varyans analizi (ANOVA) ile test edilmifltir. Buna göre, olumlu duygulan›m ba¤›ml› ken, üniversite doyumu ve üniversite aidiyeti de ba¤›ms›z de¤ifl-kenler olarak analize al›nm›flt›r. Üniversite doyumu ve üniver-site aidiyetinin düflük ve yüksek olmas›na göre benlik sayg›s› pu-anlar›n›n varyanslar› homojen olmad›¤› için, bu de¤iflimi test etmek için parametrik olmayan Mann-Whitney U tekni¤i kul-lan›lm›flt›r.
Benlik sayg›s› ve olumlu duygulan›m iliflkisinde gerek üni-versite doyumunun gerekse üniüni-versite aidiyetinin düzenleyici (moderator) rolünü test etmek için, Baron ve Kenny (1986)
tara-f›ndan önerilen basamaklara dayal› hiyerarflik çoklu regresyon analizi uygulanm›flt›r. Bu modele göre, regresyon analizine ilk olarak yorday›c› de¤iflken (benlik sayg›s›), ikinci olarak düzenle-yici de¤iflken (üniversite doyumu / üniversite aidiyeti) ve son olarak da yorday›c› ve düzenleyici de¤iflkenin etkileflimi (Benlik Sayg›s› x Üniversite Doyumu / Benlik Sayg›s› x Üniversite Ai-diyeti) girilmektedir. Etkileflimin ba¤›ml› de¤iflkeni (olumlu duygulan›m) anlaml› olarak yordamas› durumunda, ikinci basa-maktaki de¤iflkenin düzenleyici etkisi söz konusudur.
‹fllem
Ölçekler kat›l›mc›lara s›n›f ortam›nda, araflt›rmac› ve befl ö¤-retim üyesi taraf›ndan uygulanm›flt›r. Uygulay›c›lar taraf›ndan ö¤rencilere yap›lan araflt›rman›n amac› aç›klanm›fl, yan›tlar›n›n gizli kalaca¤› ve sadece araflt›rma kapsam›nda kullan›laca¤› belir-tilmifltir. Ö¤renciler araflt›rmaya gönüllü olarak kat›lm›fllard›r. Ölçeklerin uygulanmas› yaklafl›k 20 dakika sürmüfltür.
Bulgular
Araflt›rma grubunun olumlu duygulan›m ve benlik sayg›s› puanlar›n›n betimleyici istatistik de¤erleri TTTTablo 1’de su-nulmufltur. Medyan de¤erleri ortalamaya yak›n ve çarp›kl›k ve bas›kl›k de¤erleri kabul edilebilir s›n›rlar (+1 ve -1 aral›¤›) içinde olan olumlu duygulan›m ve benlik sayg›s› puanlar›n›n normal da¤›l›m gösterdi¤i söylenebilir.
Araflt›rmada, üniversite doyumu ve üniversite aidiyetinin düflük ve yüksek olufluna göre olumlu duygulan›m›n farkl›lafl›p farkl›laflmad›¤›n› test etmek için, ba¤›ms›z gruplar için iki yön-lü varyans analizi (ANOVA) uygulanm›flt›r. Analizde, olumlu duygulan›m ba¤›ml› de¤iflken, üniversite doyumu ve üniversite aidiyeti ba¤›ms›z de¤iflkenler olarak yer almaktad›r. Analiz so-nuçlar›na göre, gerek üniversite doyumunun [F(1, 484)= - 4.71, p<.05] gerekse üniversite aidiyetinin [F(1, 484)= 11.88, p<.001] olumlu duygulan›m üzerindeki temel etkisi anlaml› bulunmufl-tur. Ortalamalara bak›ld›¤›nda, üniversite doyumu (9=32.44) ve üniversite aidiyeti (9=32.69) yüksek olanlarda olumlu duygula-n›m, düflük olanlara göre (s›ras›yla 9=30.38 ve 9=30.14) daha fazlad›r.
Üniversite doyumu ve üniversite aidiyetinin düflük ve yük-sek olmas›na göre benlik sayg›s› puan varyanslar›n›n homojen bulunmamas› nedeniyle, bu de¤iflimi test etmek için paramet-TTTTablo 1.Olumlu duygulan›m ve benlik sayg›s› puanlar›n›n betimleyici istatistikleri
Ortalama Standart Medyan Çarp›kl›k Bas›kl›k sapma
Olumlu duygulan›m 32.10 7.77 33 -.26 -.32
rik olmayan Mann-Whitney U tekni¤i kullan›lm›flt›r. Test sonucuna göre, ö¤rencilerin benlik sayg›s› düzeyleri üniversi-te doyumu [U=13166, p<.001] ve üniversiüniversi-te aidiyetine [U=21457, p<.001] göre anlaml› olarak farkl›laflmaktad›r. Bu-na göre, üniversite doyumu ve üniversite aidiyeti yüksek olan-larda benlik sayg›s›, düflük olanlara göre daha fazlad›r.
Benlik sayg›s› ve olumlu duygulan›m iliflkisinde üniversite doyumu ve üniversite aidiyetinin düzenleyici (moderator) etkisi-ni (ayr› ayr›) test etmek için, Baron ve Kenny (1986) taraf›ndan önerilen basamaklara dayal› hiyerarflik regresyon analizi kulla-n›lm›flt›r. Regresyon analizinde, yüksek korelasyonlar›n yol aça-bilece¤i olas› çoklu do¤rusall›k (multicollinearity) sorununu azal-tabilmek amac›yla, yorday›c› de¤iflken (benlik sayg›s›) için stan-dart z puanlar hesaplanm›fl (Frazier, Tix ve Barron, 2004) ve analizde standardize edilmifl puanlar kullan›lm›flt›r. Moderatör de¤iflkenler (üniversite doyumu ve aidiyeti) gölge (dummy) kod-lama yap›larak analize al›nm›flt›r. Buna göre, üniversite doyumu ve üniversite aidiyeti yüksek olanlar (1), düflük olanlar (0) olarak kodlanm›flt›r. Üniversite doyumu ve üniversite aidiyetinin dü-zenleyici rollerini test etmek için iki ayr› hiyerarflik regresyon analizi gerçeklefltirilmifltir. Analizlerde ilk olarak olumlu duy-gulan›m›n yorday›c›s› olarak benlik sayg›s› girilmifltir. ‹kinci aflamada, düzenleyici de¤iflken olarak üniversite doyumu ve üniversite aidiyeti analize al›nm›flt›r. Son aflamada ise, benlik sayg›s› ve üniversite doyumu etkileflimi ile benlik sayg›s› ve üni-versite aidiyeti etkileflimi analize eklenmifltir. Baron ve Kenny’nin (1986) regresyon modeline göre, yorday›c› (benlik sayg›s›) ve düzenleyici de¤iflken (üniversite doyumu / üniversite aidiyeti) etkilefliminin ba¤›ml› de¤iflkeni (olumlu duygulan›m) anlaml› olarak yordamas›, düzenleyici de¤iflkenin etkisini
gös-termektedir. Hiyerarflik regresyon analizi sonuçlar› TTTTablo 2’de gösterilmifltir.
TTTTablo 2’de görüldü¤ü gibi, benlik sayg›s› ve üniversite doyumu etkileflimi olumlu duygulan›m› anlaml› olarak yor-darken [β=0.18, p<.05]; benlik sayg›s› ve üniversite aidiyeti et-kileflimi yordamam›flt›r [β=0.01, p>.05]. Bu sonuçlara göre, benlik sayg›s› ve olumlu duygulan›m aras›ndaki iliflkide üni-versite doyumunun düzenleyici bir etkisi bulunurken, üniver-site aidiyetinin düzenleyici rolünün olmad›¤› anlafl›lmaktad›r. Di¤er bir deyiflle, benlik sayg›s› artt›kça olumlu duygulan›m artmaktad›r ve bu art›fl üniversite doyumu yüksek olanlarda daha fazlad›r. Bu etkileflim TTTfiekil 1’de gösterilmifltir. TTTTablo 2.Benlik sayg›s› ve olumlu duygulan›m iliflkisinde üniversite doyumu ve üniversite aidiyetinin düzenleyici etkisini gösteren hiyerarjik regresyon analizi sonuçlar›
B SHB β t R2
Ba¤›ml› de¤iflken: Olumlu duygulan›m 1. Basamak
Benlik sayg›s› 3.70 .31 .48 11.88** .226**
2. Basamak
Üniversite doyumu 1.24 .82 .06 1.52 .230
3. Basamak
Benlik Sayg›s› x Üniversite Doyumu 1.63 .74 .18 2.21* .238*
Ba¤›ml› de¤iflken: Olumlu duygulan›m 1. Basamak
Benlik sayg›s› 3.70 .31 .48 11.88** .226**
2. Basamak
Üniversite aidiyeti 1.36 .64 .09 2.11 .233
3. Basamak
Benlik Sayg›s› x Üniversite Aidiyeti .14 .65 .01 .22 .233
*p<.05, **p<.001. SHB: Standart hata (B).
TTT fiekil 1.Benlik sayg›s› ve olumlu duygulan›m aras›ndaki iliflkinin dü-zenleyicisi olarak üniversite doyumu.
Tart›flma
Bu çal›flmada, gerek üniversite doyumu gerekse üniversite aidiyeti yüksek olan ö¤rencilerde olumlu duygulan›m ve benlik sayg›s› daha fazla bulunmufltur. Bu sonuçlar, üniversite doyu-munun olumlu duygulan›m (Kenyon ve Koerner, 2009; Nic-kerson, Diener ve Schwarz, 2011) ve öz-yeterlikle (DeWitz ve Walsh, 2002; Feldt, 2012); üniversite aidiyetinin üniversite uyumu (akademik, kiflisel, sosyal) (Aspelmeier, Love, McGill, Elliott ve Pierce, 2012; Hausmann, Schofield ve Woods, 2007; Ostrove ve Long, 2007), kendilik de¤eri (Pittman ve Rich-mond, 2007) ve benlik sayg›s›yla (Aspelmeier, Love, McGill, Elliott ve Pierce, 2012) iliflkisini ortaya koyan çal›flmalarla tutar-l›d›r. Bir ö¤rencinin üniversite doyumu ve aidiyetinin yüksek olmas›, üniversitedeki yaflant›lar›n› daha olumlu alg›lamas› ve kurumsal olarak önemsendi¤ine inanmas›yla gerçekleflece¤i için, bu yaflant›lar›n›n ayn› zamanda kendini iyi hissetmesini ve olumlu duygular yaflamas›n› kolaylaflt›rmas› beklenebilir. Ayr›-ca, üniversite aidiyeti yüksek olan ö¤rencilerin arkadafl ve ö¤re-tim üyeleriyle daha olumlu iletiflim kurmalar› (Hausmann, Schofield ve Woods, 2007) ve sosyal kabul görmelerinin (Pitt-man ve Richmond, 2007) benlik sayg›lar›n› destekleyici bir iflle-vi olabilir. Üniversite doyumunun öz-yeterlikle iliflkili oldu¤u (DeWitz ve Walsh, 2002; Feldt, 2012) ve genellikle akademik hizmetlerin niteli¤inden ve üniversitenin di¤er olanaklar›ndan duyulan memnuniyete ba¤l› olarak gerçekleflti¤i bilinmektedir. Dolay›s›yla, üniversite doyumu yüksek olan ö¤rencilerin üni-versite-kampüs ortam›nda kendi yeterliklerini ortaya koyabile-cekleri f›rsatlardan daha fazla yararland›klar› ve bu durumun benlik sayg›lar›na olumlu yans›d›¤› düflünülebilir.
Bu çal›flmada, benlik sayg›s› ve olumlu duygulan›m aras›n-daki iliflkide gerek üniversite doyumunun gerekse üniversite aidiyetinin düzenleyici (moderator) rolünün olaca¤› öngörül-müfltü. Araflt›rma bulgular›na göre, sadece üniversite doyu-munun düzenleyici bir ifllevinin oldu¤u gözlenmifltir. Di¤er bir deyiflle, benlik sayg›s› artt›kça olumlu duygulan›m artmak-tad›r ve bu art›fl üniversite doyumu yüksek olanlarda daha faz-lad›r. Üniversite doyumu; e¤itim kalitesi, idari hizmetler, sos-yal yaflam, kampüs olanaklar› (DeWitz ve Walsh, 2002; Gra-ce ve Kim, 2008) gibi üniversitenin farkl› özelliklerinden du-yulan memnuniyete göre gerçekleflti¤i için, ö¤rencilerin üni-versite-kampüs ortam›nda doyum elde edebilecekleri seçe-neklerin çeflitlili¤inden bahsedilebilir. Dolay›s›yla, üniversite doyumu yüksek olan ö¤renciler, kendilerini de¤erli ve yeterli görmelerini (benlik sayg›s›) sa¤layabilecek ve kendilerini iyi hissettirebilecek (olumlu duygulan›m) yaflant› f›rsatlar›ndan daha fazla yararlan›yor olabilirler.
T›pk› üniversite doyumu gibi ö¤rencilerin hem akademik hem de psiko-sosyal uyumlar›yla iliflkili bir kavram olan üniver-site aidiyeti, beklentinin aksine, benlik sayg›s› ve olumlu
duygu-lan›m aras›ndaki iliflkide düzenleyici bir rol oynamam›flt›r. Bu sonuç, üniversite aidiyetinin kapsam› aç›s›ndan de¤erlendirile-bilir. Okul aidiyeti, ö¤rencilerin ayn› okuldaki di¤er bireylerle (örn., arkadafllar) olan iliflkileriyle ba¤›nt›l› olmakla birlikte, ilifl-kilerinin ötesinde çok daha genifl bir toplulu¤a (örn., üniversite) ba¤l›l›k duymalar›yla gerçekleflmektedir (Pittman ve Rich-mond, 2007). Yap›lan boylamsal bir araflt›rmada (Aypay, Sever ve Demirhan, 2012), ö¤rencilerin bulunduklar› üniversiteyi ter-cih etmifl olmaktan duyduklar› memnuniyette bir de¤ifliklik ol-mazken, fakülteye duyduklar› aidiyet azalm›flt›r. Dolay›s›yla, üniversitedeki güncel yaflant›lar›n genellefltirilerek kurumsal bir ba¤l›l›¤a dönüflmesi karmafl›k ve zaman al›c› bir süreci içerebil-mektedir. Bu durum, görece daha genifl ve genel bir ba¤l›l›¤› içeren üniversite aidiyetinin, ö¤rencilerin kendilerine iliflkin olumlu tutumlar›n› “besleyerek” olumlu duygulan›mlar›n› art-t›rabilecek düzenleyici bir iflleve sahip olmamas›nda bir etmen olarak düflünülebilir.
Deneysel, boylamsal ve iliflkisel araflt›rmalar›n incelendi¤i meta-analitik bir çal›flmada (Lyubomirsky, King ve Diener, 2005), olumlu duygulan›m bir “sonuç” olmaktan çok, yaflam-da istenen amaçlara ve uyum sa¤lay›c› özelliklere (sosyal etki-leflim, problem çözme, bafla ç›kma vb.) ulafl›lmas›na yol açan bir “neden” olarak de¤erlendirilmektedir. Bu araflt›rmada ise, olumlu duygulan›m›n benlik sayg›s› ve üniversite doyumu (birlikte) yüksek olan ö¤rencilerde daha fazla gerçekleflti¤i gözlenmifltir. Dolay›s›yla, kesitsel (cross-sectional) ve iliflkisel do¤as› nedeniyle neden-sonuç ç›kar›mlar› yapman›n güç ol-du¤u bu çal›flman›n baz› bulgular›, olumlu duygulan›m›n ayn› zamanda bir “sonuç” olabilece¤i konusunda s›n›rl› da olsa karfl› bir kan›t olarak düflünülebilir. Bu araflt›rmada incelenen üniversite doyumu ve üniversite aidiyeti, flüphesiz üniversite-nin sundu¤u olanaklar, üniversite kültürü ve kimli¤i ile do¤-rudan iliflkilidir. Kuruluflu, geliflimi ve gelenekleri farkl›l›k ta-fl›yan üniversitelerde benzer çal›flmalar›n karfl›laflt›rmal› ola-rak gerçeklefltirilmesi, ö¤rencilerin üniversitelerine iliflkin tu-tumlar›n›n daha kapsaml› de¤erlendirilmesini kolaylaflt›rabi-lir.
Bu çal›flman›n baz› s›n›rl›l›klar› bulunmaktad›r. Araflt›rma grubunu bir üniversitenin e¤itim fakültesi ö¤rencilerinin oluflturmas›, bulgular›n genellenebilirli¤ini s›n›rlamaktad›r. Bu çal›flmada, benlik sayg›s› ve olumlu duygulan›m düzeyleri kendini rapor etmeye (self-report) dayal› ölçekler kullan›larak; üniversite doyumu ve aidiyeti de ö¤rencilerin alg›lar›na göre belirlenmifltir. Dolay›s›yla, araflt›rmada ölçümlenen de¤iflken-ler ö¤rencide¤iflken-lerin kendi alg› ve de¤erlendirmede¤iflken-leri ile s›n›rl›d›r. Ayr›ca, bu çal›flmada ö¤rencilerin üniversite doyumunun “ge-nel” olarak ele al›nmas› akademik, kiflisel ya da sosyal vb. bo-yutlar aç›s›ndan daha detayl› de¤erlendirmeler yap›lmas›n› s›-n›rlamaktad›r.
Sonuç olarak, bu çal›flma üniversite-kampüs ortam›nda ö¤rencilerin yaflant›lar›ndan duyduklar› genel memnuniyet ve üniversitelerine iliflkin aidiyetlerinin benlik sayg›s› ve olumlu duygulan›m gibi ruh sa¤l›¤›n›n iki önemli göstergesi aç›s›n-dan tafl›d›¤› önemi ortaya koymaktad›r. Özellikle üniversite doyumunun benlik sayg›s› ve olumlu duygulan›m aras›ndaki iliflkiyi kolaylaflt›r›c› rolü dikkat çekicidir. Denilebilir ki, üni-versite doyumunun artmas› ö¤rencilerin duyuflsal baz› özel-liklerinin olumlu yönde geliflimini desteklemektedir. Bu nok-tada, üniversitelerde ö¤renci doyumu ve aidiyetini artt›r›c› ça-l›flmalar önem kazanmaktad›r. Üniversitenin gerek akademik gerekse akademik olmayan hizmet ve olanaklar›n›n kalitesi, üniversite doyumu ve aidiyetinin geliflmesinde belirleyici ola-bilmektedir. Üniversite yönetimlerinin ö¤rencilerin üniversi-tede sunulan hizmetlerden duyduklar› memnuniyeti de¤er-lendirerek, o üniversiteye iliflkin ortak bir kimlik ve aidiyet kazanmalar›n› kolaylaflt›rabilecek uygulamalar› gözden geçir-meleri ve gelifltirgeçir-meleri, yukar›da sözü edilen kalitenin artt›-r›lmas›na yard›mc› olabilir. Son olarak, üniversitelerdeki psi-kolojik dan›flma ve rehberlik merkezlerinin bu kapsamdaki rolüne iflaret edilebilir. Bu merkezlerin ö¤rencilerin kiflisel, sosyal ve akademik uyumlar›n› destekleyici çal›flmalar›, bir yandan benlik sayg›s›, olumlu duygulan›m gibi duyuflsal-psi-kolojik özelliklerini gelifltirmelerine yard›m ederken, di¤er yandan bu hizmetlerin bir sonucu olarak ö¤rencilerde üniver-site doyumu ve aidiyetinin artmas›na da katk› yapabilir. Dola-y›s›yla, üniversitede sunulan psikolojik hizmetlerin ö¤rencile-rin hem kendileö¤rencile-rine hem de üniversiteleö¤rencile-rine iliflkin olumlu tu-tum gelifltirmelerinde do¤rudan ya da dolayl› bir rolü olabile-cektir.
Kaynaklar
Abe, J. A. A. (2004). Self-esteem, perception of relationships, and emo-tional distress: A cross-cultural study. Personal Relationships, 11(2), 231–247.
Al Nima, A., Rosenberg, P., Archer, T., and Garcia, D. (2013). Anxiety, affect, self-esteem, and stress: Mediation and moderation effects on depression. PlosOne, 8(9), e73265.
Aspelmeier, J. E., Love, M. M., McGill, L. A., Elliott, A. N., and Pierce, T. W. (2012). Self-esteem, locus of control, college adjustment, and GPA among first-and continuing-generation students: A moderator model of generational status. Research in Higher Education, 53(7), 755–781.
Aypay, A., Sever, M. ve Demirhan, G. (2012). Üniversite ö¤rencilerinin sosyal ve akademik entegrasyonu: Boylamsal bir araflt›rma. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 407–422.
Bailey, R. C., and Miller, C. (1998). Life satisfaction and life demands in college students. Social Behavior and Personality, 26(1), 51–56. Baron, R. M., and Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator
vari-able distinction in social psychological research: Conceptual, strate-gic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173–1182.
Baumeister, R. F., and Leary, M. R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117(3), 497–529.
Browne, B. A., Kaldenberg, D. O., Browne, W. G., and Brown, D. J. (1998). Student as customer: Factors affecting satisfaction and assess-ments of institutional quality. Journal of Marketing for Higher Education, 8(3), 1–14.
Crocker, J., and Luhtanen, R. K. (2003). Level of self-esteem and contin-gencies of self-worth: Unique effects on academic, social, and finan-cial problems in college students. Personality and Sofinan-cial Psychology Bulletin, 29(6), 701–712.
Çuhadaro¤lu, F. (1986). Adölesanlarda benlik sayg›s›. Yay›nlanmam›fl T›pta Uzmanl›k Tezi, Hacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dal›, Ankara.
Dereboy, F., Dereboy, Ç., Coflkun, A. ve Coflkun, B. (1994). Özde¤er duygusu, öz imgesi ve kimlik duygusu- I. Çocuk ve Gençlik Ruh Sa¤l›¤› Dergisi, 1(1), 3–12.
DeWitz, S. J., and Walsh, W. B. (2002). Self-efficacy and college student satisfaction. Journal of Career Assessment, 10(3), 315–326.
Diener, E., and Suh, E. (1997). Measuring quality of life: Economic, social, and subjective indicators. Social Indicators Research, 40(1-2), 189–216.
Elliott, K. M., and Shin, D. (2002). Student satisfaction: An alternative approach to assessing this important concept. Journal of Higher Education Policy and Management, 24(2), 197–209.
Feldt, R. C. (2012). Social cognitive model of college satisfaction: A test of measurement and path models. College Student Journal, 46(4), 812–822.
Frazier, P. A., Tix, A. P., and Barron, K. E. (2004). Testing moderator and mediator effects in counseling psychology research. Journal of Counseling Psychology, 51(1), 115–34.
Gençöz, T. (2000). Positive and negative affect schedule: A study of validity and reliability. Turkish Journal of Psychology, 15(46), 27–28. Grace, B. Y., and Kim, J. H. (2008). Testing the mediating effect of the
quality of college life in the student satisfaction and student loyalty relationship. Applied Research in Quality of Life, 3(1), 1–21.
Hagerty, B. M., and Williams, A. (1999). The effects of sense of belong-ing, social support, conflict, and loneliness on depression. Nursing Research, 48(4), 215–219.
Hausmann, L. R., Schofield, J. W., and Woods, R. L. (2007). Sense of belonging as a predictor of intentions to persist among African American and White first-year college students. Research in Higher Education, 48(7), 803–839.
Huebner, E. S., and McCullough, G. (2000). Correlates of school satis-faction among adolescents. The Journal of Educational Research, 93(5), 331–335.
Kenyon, D. B., and Koerner, S. S. (2009). College student psychological well-being during the transition to college: Examining individuation from parents. College Student Journal, 43(4), 1145–1160.
Kong, F., Zhao, J., and You, X. (2013). Self-esteem as mediator and mod-erator of the relationship between social support and subjective well-being among Chinese university students. Social Indicator Research, 112 (1), 151–161.
Li, W., Zhang, L., Liu, B., and Cao, H. (2013). The impact of negative interpersonal life events on social adaptation of Chinese college stu-dents: Mediator effect of self-esteem. Social Behavior and Personality, 41(5), 705–714.
Lyubomirsky, S., King, L., and Diener, E. (2005). The benefits of fre-quent positive affect: Does happiness lead to success? Psychological Bulletin, 131(6), 803–855.
Martin, N. D. (2012). The privilege of ease: Social class and campus life at highly selective, private universities. Research in Higher Education, 53(4), 426–452.
McMillan, D. W., and Chavis, D. M. (1986). Sense of community: A def-inition and theory. Journal of Community Psychology, 14(1), 6–23. Merianos, A. L., Nabors, L. A., Vidourek, R. A., and King, K. A. (2013).
The impact of self-esteem and social support on college students' mental health. American Journal of Health Studies, 28(1), 27–34. Myers, D. G., and Diener, E. (1995). Who is happy? Psychological Science,
6(1), 10–19.
Nickerson, C., Diener, E., and Schwarz, N. (2011). Positive affect and college success. Journal of Happiness Studies, 12(4), 717–746. Ostrove, J. M., and Long, S. M. (2007). Social class and belonging:
Implications for college adjustment. Review of Higher Education, 30(4), 363–389.
Özgüngör, S. (2010). E¤itim fakültesi ö¤rencilerinin fakülte yaflant›s›na iliflkin doyum düzeylerini belirleyen ö¤renci ve okul özellikleri. Türk E¤itim Bilimleri Dergisi, 8(3), 623–644.
Pittman, L. D., and Richmond, A. (2007). Academic and psychological functioning in late adolescence: The importance of school belonging. The Journal of Experimental Education, 75(4), 270–290.
Rosenberg, M., Schooler, C., Schoenbach, C., and Rosenberg, F. (1995). Global self-esteem and specific self-esteem: Different concepts, dif-ferent outcomes. American Sociological Review, 60(1), 141–156. Senol-Durak, E., and Durak, M. (2011). The mediator roles of life
satis-faction and self-esteem between the affective components of psycho-logical well-being and the cognitive symptoms of problematic inter-net use. Social Indicators Research, 103(1), 23–32.
fiahin, ‹., Zoralo¤lu, Y. R. ve fiahin F›rat, N. (2011). Üniversite ö¤renci-lerinin yaflam amaçlar›, e¤itsel hedefleri, üniversite ö¤reniminden beklentileri ve memnuniyet durumlar›. Kuram ve Uygulamada E¤itim Yönetimi, 17(3), 429–452.
Thomas, E. H., and Galambos, N. (2004). What satisfies students? Mining student-opinion data with regression and decision tree analy-sis. Research in Higher Education, 45(3), 251–269.
Watson, D., Clark, L. A., and Tellegen, A. (1988). Development and val-idation of brief measures of positive and negative affect: The PANAS scales. Journal of Personality and Social Psychology, 54(6), 1063–1070. Zhang, H., Chan, D. K., and Teng, F. (2011). Transfer of attachment
functions and adjustment among young adults in China. The Journal of Social Psychology, 151(3), 257–273.
Zullig, K. J., Huebner, E. S., and Pun, S. M. (2009). Demographic cor-relates of domain-based life satisfaction reports of college students. Journal of Happiness Studies, 10(2), 229–238.
