Doç. Dr. Kültegin Ögel 1, Uzm. Psk. Ceyda Yılmazçetin Eke 2, Psk. Dan. Sevil Taner 2 1 Bakırköy Ruh ve sinir Hastalıkları Hastanesi, 2 Yeniden Sağlık ve Eğitim Derneği
Davranışsal ve/veya duygusal problemleri olan çocuk ve gençlerin ileriki yaşlarda bu problemleri sergileme eğiliminde olduklarına dair bilgiler (Dalsgaard, Mortensen, Frydenberg, & Thomsen, 2002) , sorun davranışlara erken müdahale edilmediğinde kronik ve karmaşık hale dönüşebildiğine işaret etmektedir (Formoso, Gonzales, Aiken,2000).
Kaotik aile yapısı, herhangi bir madde denemek veya temel sosyal becerilerden yoksun olmak gibi gelişimi olumsuz etkileyen risk faktörlerinin görülme olasılığının cinsiyete göre faklılaşması (Webster-Stratton, 1996) , her iki grubun farklı koruyucu faktörlerden yararlanabileceklerine işaret edebilir. Bu durumda, cinsiyete uygun müdahaleler geliştirmeye ihtiyaç duyulacaktır. Bu araştırmada belirli yıkıcı davranım bozukluğu belirtileri sergileyen gençlerin taşıdıkları risk faktörlerinin niteliği ve sayısının cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir.
Yöntem:
İlk aşamada Yıkıcı Davranım Bozukluğu-öğretmen formu(YDL-ÖF) ile Dikkat Eksikliği Bozukluğu (DEB) , Hiperaktivite Bozukluğu (HB), Karşı olma-Karşıt gelme Bozukluğu (KOKGB) ve Davranım Bozukluğu (DB) olmak üzere dört davranım bozukluğundan herhangi birinin belirtilerini sergilediği tespit edilen 559 öğrenciden 127’sine ulaşılarak çalışma yapılmıştır. 74 soru ile 12 risk faktörü ve 41 soruyla yıkıcı davranış belirtileri değerlendirilmiştir. Bakırköy, Beşiktaş, Kadıköy, Kartal, Küçükçekmece, Maltepe, Pendik, Sarıyer ve Şişli olmak üzere dokuz ilçeden seçilen anketörler öğrencilerle yüz yüze görüşmeler yaparak anketleri doldurulmuştur. Anketlerin doldurulmasını reddeden öğrenci olmamıştır.
Bulgular:
Şiddet içerikli davranışların ve dikkat eksikliği bozukluğu belirtilerinin sergilenme riskinin kızlarla kıyaslandığında erkeklerde 3 kat daha fazla olduğu göstermiştir. Madde kullanım riskinin ise erkeklerde bir kat daha fazla olduğu görülmektedir. Hiperkativite bozukluğunun belirtilerini sergileme riski, istatistiki açıdan anlamlı olmamakla beraber kızlarla karşılaştırıldığında erkeklerde daha fazla olduğu gözlenmiştir.
Yıkıcı davranım bozukluklarından herhangi birinin belirtilerini sergileyen öğrenciler arasında birden fazla risk faktörü taşıma oranına bakıldığında; toplam risk sayısı ortalaması sorunlu davranış gösteren çocuklarda 4±2,27 olarak bulunmuştur. Kızlarda bir arada bulunan risk etkenleri sayısının ortalaması 3±2,62 iken, erkeklerde 4±2,07 olduğu görülmüştür. Cinsiyete göre bir arada bulunan risk etkenleri sayısının ortalama puanları arasındaki farkın anlamlı olmadığı ortaya çıkmıştır.
Herhangi bir dört yıkıcı davranım bozukluğundan birinin belirtilerini sergileyen öğrencilerin çoğunlukla 3 ila 5 arasında değişik risk faktörlerini bir arada sergileme eğilimde oldukları gözükmektedir.
Kızlar ve erkekler arasında toplam risk faktörü sayısının görülme oranlarının arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır.
Tartışma:
Bu araştırmada yıkıcı davranım bozukluklarından herhangi birini sergileyen erkeklerin kızlara oranla bazı risk faktörlerini daha fazla sahip olma olasılığı taşıdığı bulunmuştur. Ancak yıkıcı davranım bozukluğu belirtilerini sergileyen erkekler ve kızlar arasında toplam risk faktörü sayısının görülme oranları arasında bir fark olmadığı görülmüştür.
İletişim: yeniden@yeniden.org.tr
YIKICI DAVRANIM BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ
OLAN ÇOCUKLARDA RİSK FAKTÖRLERİNİN
CİNSİYETE GÖRE KARŞILAŞTIRILMASI
Tablo: 1
Grafik: 1
YIKICI DAVRANIM BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ
YIKICI DAVRANIM BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ
OLAN ÇOCUKLARDA RİSK FAKTÖRLERİNİN
OLAN ÇOCUKLARDA RİSK FAKTÖRLERİNİN
CİNSİYETE GÖRE KARŞILAŞTIRILMASI
CİNSİYETE GÖRE KARŞILAŞTIRILMASI
Kaynak
Dalsgaard S, Mortensen P.B, Frydenberg M., Thomsen P.H., (2002). Conduct problems, gender and adult psychiatric outcome of children with attention-deficit hyperactivity disorder, British Journal Psychiatry, 181:416-21.
Formoso D., Gonzales N.A., Aiken L.S., (2000). Family conflict and children's internalizing and externalizing behavior: protective factors. American Journal of Community Psychology, 28(2):175-99
