Başlık: TÜRKİYE'DE KEDI VE KÖPEKLERDE GÖRÜLEN PARAZİTLERYazar(lar):DOĞANAY, AhmetCilt: 39 Sayı: 1.2 DOI: 10.1501/Vetfak_0000001448 Yayın Tarihi: 1992 PDF

(1)

A.(J. Vet. Fak. Derg.

39 (1-2): 336-348. 1992

TÜRKİYE'DE KEDI VE KÖPEKLERDE

GÖRÜLEN PARAZİTLER

Ahınet Doğanay.

Check Ust of the parasıtes of cats and dogs in Turkey

SUJnnıary:

Parasites in eats and dogs are most iniportant not only

out of the health of the these animals bul also beeause of ;;oonotic role of some

of them. Therefore, maay studies were condııeted on the parasile fauna

of dogs

and cats in dijjerent

parts of the world.

In this article, both a eheck list and pı'evıılence rates of the endo-and ecto

parasil~s found

in the dogs al/d cats in Turkey wue given.

Özet:

Kedi ve köpeklerde bıılunan paradiler

hu hayvanların

)'an!Sıra

insan sağlığını da :vakmd:ın ilgilendirdiğindm

~yrı bir önem ta,Hrlar. Bu

ne-denle gerek )lurt içinde, gerekse }'url dı yında kedi ve köpeklerde gö'rüleıı

paıazil-leri saptamaya ,yönelik çok sayıda araştırma yapılmıştır.

Bu makalede, bugiine kadar Türkire'de

kedi ve köpeklClde saptanan

para-dt türleri ile )'ayılış oranları ve ilgili literatür toplu olarak verilmiştir.

Giriş

Kedi ve köpekler insan yaşamına çok iyi uyum sağlayan

hayvan-lardır. Bugün dünyada çok sayıda aile evinde veya bahçesinde kedi

yada köpek beslemektedir. Ayrıca Çe5itli resmi ve özel kuruluşlarda

başta güvenlik olmak üzere avcılık, kurtarma

gibi değişik amaçlar

için küçümsenmeyecek sayıda köpek yeti~tirilmektedir. Bunla.a

ila.

yeten. özellikle az gelişmiş ülkelerde çok sayıda kedi, köpek de

sokak-larda

başıboş dolaşmaktadır.

İşte günlük ya~amdaki bu birliktelik

ve yüzyıllardır süregelen yakın dostluk insanlara bazı sorumluluklar

yüklemiştir. Sozgclimi, insanlar bu hayvanların

sağlıkları ile

ilgilen-rnek ve onları hastalıklardan

korumak zorundadır.

Bu konu kedi ve

köpeklerin olduğu kadar insan sağlığı açısından da büyük önem

taşı-maktadır. Çünkü bu hayvanlarda

görülen pekçok has (alık etkeni

(2)

TüRKİYE'DE

KEDI VE KÖPEKLERDE

GÖRÜLEN

PARAZITLER

33T

sanIara da bulaşarak hastalık yapabilmektedir.

Bunlar'anııundaçok

sayıda parazit etkeni de bulunmaktadır.

Bu nedenle, bu hayvanlarda,

bulunan paraziderin saptanması ve btina göre mücadele yapılıp 'ön..:'

lem alınması gereklidir. Bu amaçla gerek yurt içinde, gerekse y'urt'''

dışında birçok araştırma

yapılmıştır. Bu çalışmalar parazitcr

hasta-~'

lıkların daha çok az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yaygın' ok

duğunu,

bununla

birlik tc gelişmiş ülkelerde de görüldüğünü' 'ortaya .'

koymuştur.

'

,I

..

.~~

Yurdumuzda

bu konuda yapılan çalışmalarda kedi ve

köpekle-rin büyük bir kısmının çcşitli, iç ve dış parazitlerle

enfekte olduğu,

saptanmıştu.

Örneğin" köpeklerdeki ge.nel parazit

enft:ksiyon oranı.

% 78 (48), % 26.95

(55), ve % 100 (79); helmint enfeksiyon oranı

ise % 80.99 r,8), % 98 (15), % 87.62 (28),

%

72 (48), % 100 (57),

% 95 (61), % 98 (64) ve %93.93

(79).gibi yüksek oranlarda

bulun-muştur. Kedilcrdeki parazit enfeksiyon oranı da

%

96 (6), % 88.8

(13)' ve % 40 (21) olarak bildirilmiştir.

Bu makaledebugünc

dek Tü~kiye'de kedi ve köpeklerde görülen!

parazit türlcri ile saptanan yayılış oranlarının

toplu oİarak verilmesi;

amaçlanmıştır;

i

Tablo

ı,

Parazit türü (Parasite ,spedes) Hetı::r,ophyes he~erophyes Echinochasmus perfoliatus OpiStorchis teriuicollis ' ; Phagicola italica Episthochasmus caninum

,

'

~öpek1erde .,bulun\m treınatodlar (Trematodes of dogs)

Yayılış yüzdesi (Kaynak) (Preva..Ience rates %) (Referen.ces)

2 (15), 3~70 (45), 2 (48), 4.3 (61), 0.66

(70),3.03(79).

' ,

-: :'.'

12 (15); 4,3

(63),

6.06 (79).

1 (61);

4.3 (63).

2 (15).

Sonuç

.. .'-:";

~

Türkiye'de

kedi ve. köpeklerdeki paraziter

enfeksiyonlatı

sapta-maya yönelik geniş kapsamlı çalışmalar daha çok 'Arikara,ızmir,

Bursa, Elazığ gibi büyük şehirlerde ve genellikle sokak ha~aİııarı

üzerinde yürütülmüştür

(6, 8, 13, 15, 28,' 64, 69). Otopsi' ,(1:5.. 16,

21,28,48,55,

61), dışkı (4,8,32,34,

58, 66) ya da kan (20, 50, 71,

72, 74, 75) bakısı şeklinde yapılan bu çalışmalar yurdumuz

kedi ve,

köpeklerinde paraziter

enfeksiyonların çok yaygın olduğunu

(3)

göster-338

_A.DOÖANAY

mektedir.

Nitekim bazı çalışmalarda

(6, 13, Si, 64, 79) otopsi bakısı

yapılan

kedi veya köpeklerin

hemen tamamı

parazitli

bulunmuştur.

Kedi ve köpeklerde

bazı paraziter

enfeksiyonların

teşhisine yönelik

serolojik çalışmalar

da yapılmıştır.

Bunlardan

T. gondii antikorlarını

saptamak

amacıyla

yapılan

çalışmalarda

(18, 53) değişik oranlarda;

pozitif sonuçlar

alınmışur.

Ancak tablolarda

(Tablo 4,

8)

bildirilen

yayılış oranları

yerine

sonuçların

sadece

"+ + +"

ile. gösterilmesi ,

tercih edilmiştir.

Doku kesiti ve dışkı bakılarında

da bu parazirin

ül-kemizde

kedi ve köpeklerde

varlığı tespit edilmiştir

(1, 19, 2 I, 22,

55). Diğer bir serolojik çalışmada

(54) ise bitkısı yapılan kedilerden

%

38 inın kan serumlannda

anti-Echinococcus

antikorları

saptan-dığı, kedilerde

E. ~~anulosus'un gclişemeyeceğine

göre bu

anti.korla-Tablo 2.

Parazit türü

(Para!iıe species)

Echinococcus granulosus

Echinococcus sp.

Dipylidium caninum

Dipylidium sexCoronalum

Dipylidium sp:

Taenia hydatigena

Taenia pisifonnis

Taenia multicpes

Taenia seriali!

Taenia sp.

Taeniidae sp.

Mesocestoides lineatu!

Mesocestoidcs litteratu!

Mesocestoides sp.

Joyeuxidla pasqualei

JoyeuxielIa echinorhyncoides

DiphylIobothrium latum

Köpeklerde bulunan cestadlar

(Cesıades of dogs).

Yayılış yüzdeı.i (Kaynak)

(Prevalence rates

'Yo)

(Refcrences)

44 (/5),

18.09 (28),

3

(30),

22.7 (33),

6.45 (47), 4 (48),0.32

(55), 59 (58)-, 4

(6/), 36 (63), 5.5 (69), 0.58 (73), 54.5

(78), 54.54 (79).

16 (57).

50

(I5),

4.29 (22),

+

(27),40 (28),

+

(29), 26 (48), 8.45 (55), 34 (6/), 65 (64),

+

(66), 45.45 (79).

2 (64).

.52 (57).

32 (I5),

38.09 (28), 4 (48), 3.99 (55), 33

(6/), 24 (64), 42.40 (79).

5.71 (28), 18 (48), 0.32 (55), 4 (6/),3.03

(79). ,

4 (/5), 3.80 (28), 0.32 (55), 6 (6/), 12.12

(79). •

2 (48), 2 (61), 6.06 (79).

4.5 (22), 56 (57), 28 (64),

+

(76).

46.28 (8),

+

(66), 24.5 (78).

8

(I5),

16.19 (28), 2 (48), 0.48 (55),17

(61), 4 (64),3.03 (79).

1 (6/).

4 (57).

5.71 (28),8

(48), 0.16 (55), 3 (61).

0.96 (28).

0.19 (22).

• AraŞtırmanın gendinde

E. grı!nulostu'dan

bahsedilerek dışkı bakısında görülen parazit

oranı

olarak

verilmiştir.

(The result are not clear)

+ :

Yalnızca olgu kaydı veriimiştir.

(Only case report)

(4)

TÜRKİYE'DE

KEDt

VE KÖPEKLERDE

GÖRÜLEN

PARAZİTLER

3.39

Tablo 3.

Parazit türü (Parasite species)

Köpeklerde bulunan nernatoolar C'IlematOOes of dogs)

Yayılı~ yüzdesi (Kaynak) (Prevalencc rates ~~) (Refercnccs)

Dirofilaria immitis Toxocara canis ; Ancylostoma caninum Toxocara cati Toxocara sp. Toxascaris leonina Dirofilaria repens Dipetalonema reconditum Spirocerca lupi Toxascaris sp. Ascaris lumbricoides Ascarit sp. .. . Uncinaria stenocephala

++

(3),13.22

(8),

+

(9),24 (15), 4.10

(22),

++

(25),

+

(26),44.76 (28), 22.7

(32),20 (48),

+

(51), 13.24 (55), 26 (61),

39 (64),

+

(66),

+

(76), 15.15 (79).

0.32 (55).

28 (57).

++

(3),42.97 (8),

+

(9),62

(15), 0.19

(22),

++

(25),

+

(26),28.57 (28), 23.5

(32),28 (48),

+

(51), 67 (6/), 25 (64),

+

(76),51.15 (79).

80 (57).

++

(25),1.4

(32).

9.33 (3), 4.5 (22), 28.57 (25).

15.70 (8), 18 (15),

+

(26), 15.23 (28), 5

(32),4 (48), 0.64 (55), 19 (61), 80 (64),

+

(66), 9.09 (79).

0.36 (32), 0.16 (55), 10 (64),

+

(76), 15.15

(79).

+

(7),12.62

(20),

0.16 (55), 30 (56),

+

(59), 6 (61), 2 (64),

+

(75), 12.1 (77),

9.09 (79).

2

(l5),

+

(38),

+

(59),8.83

(60),

3 (6/).

0.7 (20).

4 (l5), 12.38 (28), 0.36 (32), 6.06 (55),26

(6/), 11 (63),3.03

(79).

Trichuris vulpis

11.2 (32),4 (48),18 (64), 6.06 (79).

Trichuris sp.

6.61 (8).

Capillaria aerophila 1 (64). Capillaria sp. -.;.. (3),

-+-

(79).

Angiostrongylus vasoruın

2 (/5),

-+-

(65).

Filaroides (Oslerus) osleri

0.16 (55).

Filaroides hirthi 6 (/5). Rictularia cahirensis

2 (/5), 3.03 (79).

Oııulanus tricuspis

+

(76). Dioctophyma rena le

+

(49) . Gnathosoma sp.

0.18 (32),

+

(79).

Strongyloides sp.

0.54 (32).

+ :

Yalnızca olgu kaydı verilmiştir. (Only case report).

+

+ :

Sonuçlar bakısı yapılan toplam hayvan sayısına göre verilmemiş. (The results are not given according to total investigated animals).

rın E. multiocularis'e ait olabileceği bildirilmiştir. Ancak cestod

en-feksiyonlarındaki

çapraz

reaksiyonlar

da

dikkate

alınarak

otopsi

bakısı ile sonuçlar kontrol edilmemiştir. Ayrıca bugüne dek

ülkemiz-de köpek ve kedilerin otopsi bakılarında E. multilocula"is'e

rastlanma-mıştır. Bu nedenle de bu tür ilgili tabloya (Tablo 6) alınmarastlanma-mıştır.

Diğer taraftan bazı çalışmalarda (3, 25) bulunan türlerin yayılış

oran-ları bakı.'!ıyapılan toplam hayvan sayısına göre değil, enfekte bulunan

(5)

340 A.DOGANAY

Tablo 4. Köpeklerde bulunan protozoonlar (Protozoa of dogs). ---P~~azit türü (Parasite species) Toxoplasma gondii Sarcocystis sp. Hepatozoon canis Eimeria canis Eimeria sp. Coccidia sp. hospora ri vol ta hospora biıı:emina hospora felis hospora sp. Giardia canis Entamoeba histolytica Leishmania (canis) donovani Leishmania tropica

Piroplasma canis

Yayılış yüzdesi (Kaynak) (Prevalence rates

%)

(Referenccs)

+

(1),

+

-j-

(18),

+

(19),

1.0 (22), 0.16

(55). 81.57 (17).

+

(67).

0.4 (24), O 18 (31), 2 (48), 0.16

(55).

+

(76), 15.78 (79).

0.3 (12).

5.26 (17),

0.36 (34), 2 (48).

O.9 (34), 6 (48).

10.52 (17),

+

(25), 1.08 (34).

7.89 (79).

3.37 (3), 7.89

(16).

+'

(36).

+

(36, 7/, 72, 74).

i

+

(36).

+

(50).

+ :

Yalnızca olgu kaydı verilmiştir.

(Only case report).

+ + + :

Serolojik test sonucu , (Serolo~ical test resultl.

Tablo 5; Köpeklerde bulunan artropodlar (Arthropods of dog.s) Parazit türü (Parasi te species) Linguatula serrata Demodex canis Demodex folliculorum Sarcoptes scabiei var. canis Ctenocephalides canis Ctenocephalidcs felis fclis Pulex irritans Trichodectes can is Linognathus setosus Hippobosca capensis Ixodes ricinus Hyalomma plumbeum Haeınaphysalis otophila Haemaphysalis punctata Derınacentor ınarginatus Boophilus annulatus Rhipicephalus sanguineus Rhipicephalus turanicus Rhipicephalus bursa Ornithodorus lahOl'ensis

Yayılış yüzdesi (Kaynak) (Prevalence rates

'Yo)

(References)

40.2 (ll),

24 (/6), 2 (48) 0.16 (55), 8.7 (62) ..

+'

(11),

4 (48)

+

(36), l.l2 (55)

2 (48), 0.32 (55).

86.61

(10),0.96 (55). 5.42 (10). 7.95 (lO).

-i- (36, 68).

+

(36).

+

(40).

+

(37).

+

(37).

+

(37).

+

(37).

+

(37).

+

(37).

+

(37,44),0.64

(55).

+

(37).

+

(37).

+

(23). : Yalnızca olgu kaydı verilmiştir.

(6)

46 (6), 22.2 (13), -:- (27).

6 (6), 33.3 (13).

36 (6), 36.1 (13),

+

(29).

TÜRKİYE'DE

KEDİ

VE KÖPEKLERDE

GÖRÜLEN

PARAZtTLER

341

Tablo 6. Kedilerde bulunan trematod ve eestodh •. (Trematod and eestodes of eats)

Dipylidium caninum Diplopylidium nöııeri joyeuxiella pasqualei

1

joyeuxieııa

cchinorhynclıo-.Y idcs i (6),2.7 (13).

v

i

Hydatigera taeniaeformis

11

(6),

44.4

(IJ).

Mcsocestoides lineatus

19.4

(lJ).

Tetratridium clongatum 8.3 (13). Taenia sp. 5.3 (2L).

+ :

Yalnızca olgu kaydı verilmiştir. (Only case report).

Tablo 7. Kedilerde bulunan nematodlar (Nematodes of cats). Parazit türü (Parasite species) Toxoeara r.ati Toxoeara can is Toxasearis leonina Ascarit sp. OllulamlS tricuspis Plıysaloptera praeputialis Physaloptrea sp. Capiııaria sp. (C. fcliseati?) Capillaria aerophila Vncinaria stenocephala Aelurostrongylus abstrusus

ı

Trichuris sp. Strongyloidcs sp.

Yaydış yüzdesi (Kaynak) (Prevalence rates %ı) (References)

47 (6), 47.2 (13),

++

(25),

+

(26),27.6

(32),

+

(66).

2.7 (13).

3 (6),

5.5

(13),

+ +

(25),20.5

(32). 2.7 (ll).

17.(6), 19.4

(13).

3 (6),

+

(12),

8.3

(13).

0.58 (32).

4 (5, 6).

3.3 (41).

2.7 (13).

+

(49).

i

0.58 (32).

+ :

Yalnızca olgu kaydı verilmiştir (Only case report).

+ + :

Sonuçlar bakısı yapılan toplam hayvan sayısına göre verilmemiş. (The results are not given according to total investigated anima1s).

(7)

:H2

A.DOGANAY

Tablo 8. Kedilerde bulunan protowonlar (Protozoa of cats) Parazit ,türü (Parasite species) Isospora felis Isospora rivolta

J

sospora bigemina Sarcocystis sp. Giardia caıi Toxoplasma gondii

Yayılış yüzdesi (Kaynak) (Prevalence Tates

%)

(References)

43 (6),

+

(25), 18.9 (34).

21

(6), 2.8 (34).

2.3 (34).

8 (6). 4 (6).

0,4 (2),

+

(l8),

0.3 (2/),

+

(31),

+

(52),

+++

(53).

+ :

Yalnızca olgu kaydı verilmiştir (Only case report).

+ + + :

Serolojik test sonucu (Serological test result).

Tablo 9. Kedilerde bulunan artropodlar (Arthropods of cats). Parazi t türü (Parasite species) Ctenocephalides felis Ctenocephalides canis Pulex irritans Notoedrcs cati Uyuz (mange) etkeni lxodcs ricinus

Rhipicephalu.~ sanguineus Haemaphysalis otophila

Yayılış yüzdesi (Kaynak) (Prcvalence rates

%)

(References)

9 (6), 79.76

(LO).

19.54 (lO).

1.72 (lO). (46). 5 (2/).

+

(37).

+

(37).

+

(37).

+ :

Yalnızca ol,:u kaydı verilmiştir. (Only ,.ase report).

hayvan sayısına göre ya da bulunan

diğer parazİt türlerİne

göre

ve-rilmiştir.

Bu nedcnle ilgilı çalışmalardaki

yayılış yüzdeleri tablolarda

(Tablo

3, 7) "-i-

+"

ilc gösterilmiştir:

Saptanan

parazit

türleri

ile

ilgili olarak (ilaç denemesi sırasında

ya da tek bir hayyanda

parazite

rastlanması

durumunda)

herhangi

bir yayılış yüzdesi verilmeyen

ça-lışmaların

son uçları da tablolarda

""';." ile belirtilmiştir.

İnsanlarda

görülen

hidatjk

kistlerin orijinini

araştırmaya

yönelik bir çalışmada

(58)

mikroskobik

bakısı yapılan 27 köpek dışkısının 16 sında (% 69)

parazit

saptandığı

bildirilmiştir.

Çalışmanın

bütününden

buluna.n

paraziderin

E. granulosus

olabileceği

anlaşılıyorsa

da bu konuda

ke-sin bir bilgi verilmemiştir.

Zaten son uç dışkıclaki yumurta

bakısına

göre (mikroskobik

bakı yapılmış)

bildiriImişse parzitlere

E. gramtl~sus

demek

mümkün

değildir.

Çünkü

E. granulosus

vumurtalarını

diğer

Tacniidae

yumurtalarından

ayırmak

olanaksızdır.

(8)

TÜRKİYE'DE

KEDi

YE KÖPEKLERDE

GÖRÜLEN

PARAZİTLER

;H.1

Tablolaıdan

da anlaSılacağı gibi bugüne dek ülkemiz

köpeklcrin-de 5 tür trematod, 12 tür eestod, 2

i

tür nematod, 13 tür protozoon ve

20 tür de artropod olmak üzere 70 in üzerinde parazit türü

saptan-mıştır. Genel olarak esetod ve nrmatodlara

daha yaygın olarak

rast-lanmıştır.

eestodlardan

D. caninum, E. granulosus

ve

T. ~ydat~gcna;

nematod-lardan

T. leonina, T. cani"

ve

U. stcrıaccphala;

trcmatodlardan

F. Iıer-foliatııs

ve

H. heterophyes.:

protozoonlardan

!sospora tiirteri,.

artropod-!ardan da

L. serrata

en çok ra~tlanan türler olmu~tur.

Kedilerde köpeklere oranla daha az parazit türü saptanmış olup,

1 tür trematod;

7 tür cestod; 1

ı

tür nematOO; 6 tür protozoon ve 7

tür de artropod olmak üzere toplam 32 tür parazit bulunmuştur.

Ke-dilerde eestodlardan

en çok

D. caninıım'a;

nematodlardan

T. cali'ye;

protozoonlardan

I. felis'e;

artropodlardan

da C.

felis'e

ra.eıtlanmış-tır. Kedilerde sapıanan

tek trematod türü

O. !elineus

olmuştur.

Sonuç

olarak;

ülkemizin belirli yörelerinde sınırlı sayıda da

ol-sa yapılançalışmalarda

köpek ve kedilerde paraziter enfeksiyonların

çok yaygın olduğu saptanmıştır.

Yine bu çalışmalarda

F. granulosus,

T. canis, U. stenocephala, D. immilis

ve

T. gondii

gibi zoonoz özelliği

gösteren parazitlere

oldukça yüksek oranlarda

rastlanmıştır.

Yurdu-muzda çok sayıda sahipsiz kedi ve köpeğin sokaklarda

başıboş

do-laştığı, sahipli olanların

büyük bir kısmının da sahipsİzecsine ilgisiz

ve bilinçsiz yetiştirildiği, hepsinden önemlisi de halkımızın bu

konu-da yeterli bilgiye sahip olmadığı düşünülürse,

paraziter hastalıkların

toplum sağlığımız için nedenli bir tehlike olduğu açığa çıkmaktadır.

Kaynaklar

L Akçay,

Ş.,

Parnukçu, A.M. ve Baraa, S. (1950). Ri,. /;öpekte ilk toxoplasmose

observas-yonu. Türk Vet. Hek. Dem. Derg., 20: 245-254.

2. AI~, G. ve Berlda,

Ş.

(1988). 1971-198Gylllarl arasmda inaleneıı 248 kedinin post-mortem bulgularınııı delerlendirilmui. A.ü. Vet. Fak. Derg., 35 (2--s): 341-352. 3. Budak, S., Serınet,

t

ve Üaver, A. (1986). /zmir ve civarındaki sokak köpeklerinde

as-karid prevalansı. Türk. Parasitol. Derg., 9 (1-2): 57-65.

4. Barga, A. (1979). Ankara'da köpekl~rde Giardia canis'in yayılışı ve bımu/l halk saglıgı yönü1ı-den önemi. A.ü. Vet. Fak. Derg., 26 (3-4): 184-194-.

5. Barga, A. ve Dolanay, A. (1986). Kedilerde ürüzer capillonose etkenlerinin

(9)

A. DOGANAY

6.

BU1'p,

A., Tınar, R., Do!aDay, A. ve Toparlak, M. (1985).

Ankara s3kak ,"dileriniıı ektoVJ eMoparadtkri iL:erinde bir araştITma. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 31 (2): 288-300.

7. Cantoray.

Ro,

Dik, B. ve Gülbahçe, S. (199Q).

Kımya' da dört kiipel;te salıtanan Dirofi-laria immitis (Leidy, 18,)r,) olgusıı. Veterinarıum., 1 (2): 32-34.

8. çerçL, H. (1990).

Ankara Ili Himada/! Ilçesi Kmal Yöııe Köpekkrinde Gorülen Mitk-Bağırsak f!elmiııturinin Yayı/IF ve Insan Sağlıgı roııünden Önemi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara.

9. Demirtaş, N.

(19G5). KöpeHerde As:aridosis'in Ç'.eşitli Antlıelmentiklerle Tedavisi lJ;;erine

,\lukayeseli Çalıfmalar. Doktora Te7.i, Ankara.

ıo.

Dinçer,

Ş. (1971). Ankara ve Çevmiııde Kedi (Feliş demostims), Köpek (Canis familiaris) ve Tilki (Vulpes vulpes)'lerde Bulunan Pire (Siphonaptera)'ler lJzerinde Sistematik Araştırma. lar. A.Ü. Vet. Fak. Yayın. :\"0. 277/179, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara. ll.

Dinçer, Ş.

(1982). Elazığ me::bahasında kesileıı hayoanlarda ve sakak kopeklerinde Lingıwtula

serrata (Fltihliclı, i789)'nın .yqylllŞI ile insan ve lı!lJ'ı'Ilnsağlıgı bakımından 'inemi. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 29 (3-4): 324-330.

12.

Dinçer, Ş., Cantoray, R. ve Ta,an, E.

(197G). Elazıl(da bir sokak kedisinae ilk PII.Jsa.

/optera praeputialis LiflStoil), 1899 bulgtlsu. Fırat Üni\". Vet. Fak. Derg., 3 (1): 122-127. 13.

Dinçer, Ş•• CaDtoray. Ro ve Ta,an, E.

(1980). Elazığ' da sokak kedilerinde gliriilen iç

ve dış parazitler ile bunlarınya)'lllş oranları üzerinde araştırmalar. Fırat Üniv. Vet. Fak. Derg.,

5 (1): 7-15.

14.

Dinçer. Ş•• Çakanak. A. ve Karaer, Z.

(1987). Kopek demodicosis'inilJ amitraz ile tedavisi

üzerine araştırmalar. 1\.0. Vet. Fak. Derg., 34 (I): 379-388.

15.

Dopnay,

A.

(1983). Ankara kopeklerinde gorülen helmint tütleri, bunların yayılışı ve halk saglığı yönünden onemi. A.O. Vet. Fak. Derg., 30 (4): 550-561.

16.

Doğanay. A.

(1983). Ankara sokak köpek/erinde Lingııatulıı serrata Frohlich, 1789'un

yayı-!ıŞı ve halk sağlığı açısından onemi. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 30 (4): 652-656.

17.

Dumau.

N. (198.i). Elazl.11yöresiııde köpeklerde goriilm protozoonlarm insidensi ü;;;erinde bir

araştırma.

1\.0.

Vet. Fak. Dcrg., 31 (3): 383.-387.

i8.

Eiunen, H.

(1970). Köpek ve kedi/erde Totoslapıııa antikorları. MikrobioL. Bü1t., 4

(1-2):

1

ı.

19.

EkmeD. H. ve A1t'DtaŞ, K.

(1973). Bir köpekte Toxoplasma gondii izolmanı; "Türk.

Hij. Tec. BioL. Derg., 33: 17.

20. Erdll, N. (1966). hopeklerde Dirofilaria immitis ve Dipttalorıema reconditum üzerinde araştır-malar. K.K.K. As. Vet. Ak. İç Hast. Şube ve Klini~i Çalı~maları, Ankara.

21. Ertürk, E. ve Tanzer, F.

(1972). 1961-1970 periyodunda Ankara ve yöresinde kedilerde gÖlÜlm hastalıklar . .'\.Ü. Vet. Fak. Dcrg., 19 (I -2): 127-131.

22.

Ertürk, E. ve TaDzer. F.

(1973). 19ö1-1972 yılları arasmda Ankam ve yöresinde köpek. lerde görülen hastalık olaylarına kısa bir bakış. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 20 (2-3): 277~280.

23. Güler. S.

(1971). Omithodorus laharensis Neumann, 1908'in Biyolojisi ve En Uygun Savaş

(10)

TÜRKİYE'DE

KEDİ VE KÖPEKLERDE

GÖRÜLEN

PARAZİTLER

:113

24. Güralp, N. (1956).

Memleketimizde bir köpekte mÜfahruk ettilimi<. Eimeria canis'den müleuel. lit ilk coccidiose olayı ve buna dair yaptılımız enfeksiyon ve tedavi deneyleri. A.Ü. Vet. Fak.

Derg.,

3 (3--4): 176-184.

25. Güralp,N.

(1957).

Köpek ve kedi askaridlerinin tedavisinde Piperazine adipate'la y~plılımız deneyler ue aldılımız sonuçlar.

A

Ü. Vet. Fak. Derg.,

4 (1-2): 42-5ı.

26. Güralp, N. ve Tıoar, R. (1978).

Fmbendazole',m k,di ve köpeklerin barHk nematod/arma etkisi. A.V. Vet. Fak. Derg.,

2:) (3): 440--447.

27. Güralp, N. ve Tl~,

Y.

(1966). romesan'm köpek ve kedi cestod'larına etkisi.

A.Ü.

Vet. Fak. Derg.,

13 (3): 2'l3-2G7.

28. Güralp, N., Dınçer, Ş., Kenıer, R., Cantoray, R. ve Taşan, E. (1977).

Elazıg yö. resi köpeklerinde görülen gastro.intestinal helmint türleriyle bıınların yaydlf oranı ve halk saglıgı yönünden önemleri. A.V. Vet. Fak. Derg .•

24 (2): 241-249.

29. Göra1p, N., Tlilu, Y., Oğuz, T., Tınar, R. ve Burgu, A. (I 976).

Kedi ve köpek ferit. lerinde Droncit'in etkisi.

A.O.

Vet. Fak. Derg.,

23 (1-2): 171-174.

30. Bakla,

1 (1928).

Parazitoloji. Devlet Matbaası, İstanbuL.

31. Hazıroğlu, R., Altmsaat, M.8., Atasever, A. ve Alan, KG. (I 988).

Kedilerde fôtal toksoplasmozis. A.V. Vet. Fat. Derg.,

35 (2-3):

330-340.

32. Merdlvenci, A. (I 962).

Istanbul' da larva migrans rezervuarları üzerinde araftırmalar. Türk. Vet. Hek. Dem. Derg.,

32 (190-191):

382-398.

33. Merdivenel, A. (1963).

Istanbul sokak köpeklerinde Echinococcus granıtiosus (Batsch,

1786)

Rudolphi,

1805.

Microbiol Derg.,

16 (1): 23-28.

34. Merdivenci, A. (I 963).

Istanbzd' da kedi ve köpek/erde Isospara infeksiyonları ve kedi isospo-riasis'in sulphamezatine'le tedavisi. Türk. Vet. Hek. Dem. Derg.,

33 (9-10): 425--434.

35. Merdivenei, A. (1966).

Bir yabani kedi (Felis slyvestris)'de Opisthorchis felinllts (Rivolta,

. 1884)

Blanchard,

1895

i,ifeksi;yonu o/gl/su.

A.O.

Vet. Fak. Derg.,

13 (4): 455--461.

36. Merdiveneı, A. (1968).

Tıbbi önemi olan hayvan parazitlerinin Türkiye'de bl/günkü durumu.

Türk. Biol. Derg.,

18 (I):

38-54.

37. Merdiveneı, A. (1969).

Türkiye Keneleri Vzerine Araftırmalar.

1.0.

Cerrahpaşa Tıp Fak. Yayın. No.

1488/3.

Kutulmuş M'ltbasası, İstanbul.

38. Merdivencl, A. (1970).

Bir kôpekte Dirofilaria repens (Raillet et Henry,

1911)

olgusu ue insan dirofilariyo::ıma toplu bir bakıf. Pendik Vet. Araşt. Enst. Derg.,

3(1): 121-129.

39. Merdivenel, A. (1970).

Türkiye Parazitleri ve Parazitoloji" raymları.

t.ü.

Cerr.ahpaşa

Ttp Fak. Yayın. No. 1610/9. Kutulmuş Matbaası, İstanbuL.

40. Merdiveneı, A. (1983).

Son

30

yıl

(1952-1982)

içinde Türkiye'de uariıImı ilk kez bildirdi. gimiz parazitler. Türk Mikrob. Cem. Derg.,

13: 23-37.

'

41. Mlmiolln, M. (1951).

Kedilerimizde ilk, defa müşahade edilen Capillaria aeropkila (Akciger

(11)

3%

A.DOÖANAY

42. Mlrnloğlu, M. (1952).

Ankara'nm Jokak kedileri üzerinlk yap/ılınm:. bir araş/ırlnada müşfl' hade ellilimi.: bir Opistlıorchis ftlineus Rivolta, 1885 (Karaciler kelebeli) olayı. Türk. Vel. Hek. Dem. Dcrg., 22 (64-G'j): 7:j-79.

43. Mirnioğlu, M. (I

9.'">4).Parasitologische Uımtersuchungen bei Kat;;en aııs Ankara~

'z.

Tropen-med. Parasil., :;: 305-307.

44.

Mirnioğlu, M.

(1954). Die sclıildzecken (lxoditkn) der Turkei. A.ü. Vet. Fak. Derg., i (2): 25-34.

45.

Mirnioğlu, M. ve Saym, F. (I

957). Ankara köpeklerintk tespil edilen ilk Heterophyes

hele-rophyeJ (V. Siebold, 1852) Stiles ve Hassal, 1900 vak'ası. A.O. Vet. Fak. Derg., 4 (1-2):

ı-s.

46.

Mirniollu, M., Göksu, K. ve Güler, S.

(1965). Tavşan uyu;;u (Sarcoptes ve Psoroptes crmicıdi) ve kedi uyuı;u (Noloedres ca/i) nun Neguvon ve Asunlol ile tedaı,isi ıkerintk araj/ırmalar.

A.O. Vet. Fak. Derg., 12 (3): 229-241.

47.

Mirnioğlu, M., Günıp,

N. ve Saym, F.

(1958). Ankara'da iki köpekte tespit eltilimh EchilUJCoccıısgranulosus (Ba/sdı, 1786) Ru(Mphi, 1805 vak'ası. Türk. Vet. l:Ie.k. Dem. Derg., 29 (146-147): 36-47.

48.

Mirnioğlu, M., Güralp, N. ve' Sayın; F.

(1959). Ankara köpeklerinlk görülen para.:;t türleri ve bımlarm yayılli nisbeıi. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 6 (1-2): 53-68.

49. Oylun, H.Ş. (1961). Genel Paradloloji ve Helmintaloji. A.ü. Vet. Fak. Yayı~. No. 26/:j5, Ege Matbaası, Ankara.

50.

Özcan, C.

(1961). Ankara ve Civarında Evcil Hayvanlarda Görülen Piroplasffl()se Vak'ala" ve Tediwileri U:;:erinlk Arajlırmalar. A.e. Vel. Fak. Yayın. :"\0. 143/83, A.O. Basımevi, Ankara.

51.

Özcan, C.

(1967). Köpek/ulk ascariMsis'in yeni bir anlhelmenlik olan Telramisole ile ledavisi

A.ü. Vel. Fak. Derg., 14 (3): 357-362.

52.

Özcel, M.A. ve Östan,

1.

(1977). Ege blilgesi kedilerinlk taxoplasmosis araştırması.

6. Bi.

lim Kongresi, 17-2

ı

Ekim, Ankara.

53.

Özçelik, S., Güneş, T. ve Saygı. G.

(1991). Sivasyöresi sokak kedilerinlk indirekt hemag-IlılinaJyon yönlemiyle Anli- Toxoplasma gondii anıikorlarmm araş/mlması. Türk .Parasito!. Derg., iS (I): 3S-38.

54.

ÖzçeUk, S., Saygı, G. ve Güneş, T.

(199 i).Sivas yöre si kedilerintk indirekt

hemaglutinas-YOLL .yöntemiyle Anti-Echinococcus anıikorümam araş/ırı/ması. Türk Parasito!. Derg., iS (I):

57-60.

55.

Parnukçu, M. ve Ertürk, E. (I

96

I).

1933-1960 yılları arasmda Ankara ve yöresinlk

M-peklerlk görıilen haslalıklara tDplıı bir bakış. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 8 (4): 323-346. 56.

Sarnıç, H. ve Alkan, M.

(1986). Köpeklerlk Dirojilariasis immi/is olguları ve insan sallııı

)'Önünden önemi. Türk. ParasiıoI. Derg., 9 (1-2): 169-174.

57.

Saygı, G., Özçelik, S. ve Ternizkaıı, N.

(1990). Sivas sokak köpeklerinin ince

(12)

TÜRKİYE'DE

KEDI

VE KÖPEKLERDE

GÖRÜLEN

PARAZITLER

317

58. Selçuklu, R. (1969). Insanlarda görülen kisl hydaıique olaylarının orijini üzerine araşıırma. Türk Vet. Hek. Dern. Derg., 39 (3): 51-52.

59. Şahal, M., Doğanay, A. ve İmren, H. (1986). Untersuclıungen a~f dre wirksamkeit der paraparate cilarin-LR und aricylR gegen mikrofilaria ımd adulte würmer uon DirofilaTia immilis und DirofilaTia repens bei na/ı/rlich infiderten hımden. A.ü. Vet. Fak. Derg., 33 (3): 297-308.

(i0, Taşa.n, E. (1977). Elazıl ve yöresindeki köpeklerdefilaria'larınyayılışl. Doğa Bilim Derg. Vel. ve Hayv., 7: 63-70.

61. Taşan, E. (1982). Elazıl! Kırsal Töre Köpeklerinde Helmiıııleriıı rayılışı ue Insan Sa!!lılı Tö-ııünden Önemi. Doçentlik Tezi. Fırat Dniv. Vet. Fak., Elazığ.

62. Tınar, R. (1976). Aııkara köpeklerinde saptadılımız Heterophycs lıelerophyes (Srebold, 1852)

Stiles el Hassal, 1900 uc Lingualula serrata (Fröhlich, 1789) olayları. Fırat üniv. Vet. Fak. Derg., 3 (2-3): 15-18.

63. Tınar, R. (1976). Ankara köpeklerinde iki yeni trematod bulgusu: Phagicola italica (Alessand-rini, 1906) uc Echinochasmus per/olialus (Von Ralz, 1908). Fırat Oniv. Vel. Fak. Derg., 3 (2-3): 53-61.

64. Tınar, R., Coşkun, Ş.z., Doğan, H., Demir, S., Akyol, ç.V. ve Aydın, L. (1989).

Bursa yöresi köpeklerinde görülen helmini lürleri ve bunların yayılışı. Türk Parazitol. Derg., 13 (3-4): 113-120.

65. Tiğin, Y. (1972). Ankara'da bir köpeklc tespit edilen Angioslrongylus vasorum Baillet, 1866

olayı. A.O. Vet. Fak. Derg., 19 (1-2): 76-84.

66. Tiğin, Y., Burgu, A., Doğanay, A., Öge, S. ve Umur, Ş. (1989). Ankara hayvanat bahçesindeki bazı memeli ve kanııılı dışkılarının lıelminl yönünden ilıCelenmesi. A.ü. Vet. Fak. Derg., 36(3): 646-664.

67. Tüzdil, A.N. (1933). Bizde ilk dVa görülen Hepaıozooıı canis uat'ası. Tü,k. Bayt. Cem. Mee., 13: 35.

68. Unat, E.K., Yaşarol, Ş. ve Merdivenci, A. (1965). Türkiye'nin Parazilolojik Colra/-yası. Ege Dniv. Tıp Fak. Yayın No. 42, İzmir.

69. Üner, A. (1989). ıZmir ve civarmdaki köpeklerde EchiIl1~OC~USgranulosus (Balsck, 1786)

Rudolphi, 1805 üzeriilde araflırmalar. Türk. Parazitol. Derg., 13 (3-'l): 103-112.

70. Üner, A., Budak, S. ve Serınet,t. (1986). ıZmir ue ciuarındaki sokıık köpeklerinde

rasıla-11011 Heterophyes heterophyes olgulıırı. Türk. Parazitol. Derg., 9 (1-2): 53-56.

71. Yaşarol, Ş. (1951). Conlribution a' l'elııdediLdiagnosıiqııe de'la Leishmaniose general e de chieıı.

These du doctoral Paris, AHart No. 102.

72. Yaşarol,

Ş.

(1955). Istanbul'dtı bir köpekte Leishmarıia canis vak'ası. Türk. Mikrob. Derg,ı

8 (1-2): 1-9.

73. Yaşarol, Ş. (1957). Köpeklerimizde Echinococcus granıılosııs (Ba/sck, 1786) Rudolphi, 1805

(13)

348

A.DOGANAY

74.. Yaşarol, Ş. ve Sencer, Ü. (1964). Ege'de kala-azar ola.yları ve rezervıuırları ii:::erindearaştır.

malar. T. Hyg. ve Teer. Biol. Derg., 24 (3): 298-305.

75. Yücel, A. (1983). Filariose. Türk. Vet. Hek. Dem. Derg., 33

(7--8):