TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ 2001, 7 (1), 56-62
Çift Kabuklu (Bivalvia) Üretim Alanlar
ı
nda
Bir Fitoplankton izleme Çal
ış
mas
ı
*
Nilsun DEMIR' Geliş Tarihi: 30.11.2000
Özet: 23 çift kabuklu yumuşakça üretim alanında, 1999 yılı Haziran ve Eylül ayları arasında on beş günde bir alınan örneklerde paralitik, diaretik ve amnezik kabuklu zehirlenmelerine neden olabilecek fitoplankton izlenmi ştir. Bu amaçla, fıtoplankton türleri teşhis edilmiş ve sayılmıştır. Çalışma süresince Bacillariophyceae sınıfına ait 59 ve Dinophyceae sınıfına ait 34 tür teşhis edilmiştir. Su örneklerinde PSP ve ASP etkeni olan fitoplankton bulunmamış, DSP'ye neden olan dinoflagellat, Dinophysis türlerinin bulunduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Çift kabuklu, toksin, sayısal dağılım, dinoflagellat, diatom
A Phytoplankton Monitoring Study in Bivalvia Production Areas
Abstract: Phytoplankton producing paralitic, diarretic and amnezic shellfısh poisons were monitored at 23 bivalvia production areas in between June and September of 1999 in biweekly taken samples. For that aim, phytoplankton were identified and counted. Results showed that 59 of Bacillariophyceae and 34 of Dinophyceae species were identifıed. PSP and ASP producing phytoplankton were not encountered in any of the sample. Whereas, Dinophysis species causing DSP, which of dinoflagellata were found.
Key Words: Bivalvia, toxin, quantitative distribution, dinoflagellata, diatom
Giriş
Fitoplankton, süzerek beslenen çift kabuklular (midye, istiridye, tarak, vb.) için çok önemli bir besindir.
Ancak çeşitli fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörlerin
kombinasyonuyla istenmeyen fıtoplankton artışları oluşur.
Fitoplankton artışlarının su ürünleri yetiştiriciliği ve
balıkçılığın yanısıra turizm ve insan sağlığı üzerinde
önemli olumsuz etkileri vardır. Yaygın olarak bulunan 5000
fitoplankton türünden yaklaşık 300'ünün deniz yüzeyinin
rengini değiştirerek red-tide olayına neden oldukları,
yaklaşık 40 tanesinin ise balık ve kabuklulara zararlı
olabilen toksinleri ürettikleri bildirilmiştir (Hallegraeff 1993).
Fitoplankton artışlarmın zararlı etkileri Çizelge 1'de
özetlenmiştir. Bu zehirlenmelerden PSP'de 30 dk. içinde
dudaklarda sızlama ve uyuşukluk, parmak uçlarında
hissizlik, başağrısı, mide bulantısı, kusma, ishal ve
solunum güçlüğü, DSP'de 30 dk.-1 saat içinde ishal, mide
bulantısı, karın ağrısı ve kusma, ASP'de ise 3-5 saat
sonra mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, baş dönmesi,
nöbet ve halüsinasyonlar ile hafıza kaybı görülür. Bu
toksin ilk defa 1987-88'de Kanada'da 105 kişinin
hastalanması ve 3 kişinin ölümünden sonra tanımlanmıştır
(Bates ve ark. 1989). Çizelge 1. Zararlı fitoplankton artışlarının sınıflandırılması (Bagnis ve ark. 1970, Hallegraeff 1993)
1)Suda temelde zararsız renk değişiklikleri oluşturan fitoplankton türleri
Örnek; dinoflagellat Gonyaulax polygramma Stein, Noctiluca scintillans (Macartney) Ehr., Scripsiella trochoidea (Stein) Loeblich III, mavi-yeşil alg Trichodesmium erythraeum Ehr.
2)Besin yoluyla insanda aşağıda belirtilen hastalıklara neden olan fıtoplankton türleri
-Paralitik kabuklu zehirlenmesi (PSP) Örnek; dinoflagellat Alexandrium catanella (Whedon et Kofoid) Balech, A. minutum Halim, A. tamarense (Lebour) Balech, Gymnodinium catenatum Graham
-Diarretik kabuklu zehirlenmesi (DSP) Örnek; dinoflagellat Dinophysis acuta Ehr., D. fortli Pavillard, D. Rotundata Clararepe et Lachmann, Prorocentrum lima (Ehr.) Dodge
-Amnezik kabuklu zehirlenmesi (ASP) Örnek; diatomlardan Nitzchia pungens f. Multiseries Hasle, N. Pseudodelicatissima Hasle, N. pseudoseriata Hasle
-Ciguatera zehirlenmesi
Örnek; Gambierdiscus toxicus Adachi et Fukuyo, Prorocentrum spp. -Nörotoksik kabuklu zehirlenmesi (NSP)
Örnek; Dinoflagellat Gymnodinium breve Davis - Mavi-yeşil alg zehirlenmeleri
Örnek; Anabaena flos aquae Brebisson ex Bornet et Flahaut 3) insanlara zehirli etkisi olmayan ancak özellikle solungaçları Örnek; Chaetoceros convolutus Castracane, Chaetoceros wighami tıkayarak balık ve omurgasızlara zararlı olan fitoplankton türleri Brightwell, Prymnesium parvum Carter
Bu araştırma Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile Ankara Üniv. Su Ürünleri Araştırma ve Uygulama Merkezi tarafından desteklenmiştir. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Su Ürünleri Bölümü-Ankara
DEMIR, N., "Çift kabuklu (Bivalvia) üretim alanlarında bir fıtoplankton izleme çalışması" 57
Tüm dünyada kabuklu su ürünleri yetiştiriciliği
yapılan bölgelerde paralitik, diaretik ve amnezik kabuklu
zehirlenmelerinde artış olduğu bildirilmektedir. Bu toksinler
stabil yapıları nedeniyle pişirme, dumanlama, kurutma ve
tuzlama gibi işlemlerle yok edilemediği gibi balık ve
kabuklu etlerinin görüntüsünde de zehirli olup olmadıkları
anlaşılamamaktadır. Bu nedenle alınacak en iyi önlem
kabuklu su ürünlerinin toplandığı veya üretildiği yatakların
fitoplankton kompozisyonunun izlenmesidir. Ayrıca, fare
biyodeneyleri ve 15 dk içinde farelerde ölüm görülürse
HPLC'de toksin analizleri yapılmalıdır. Toksin bulunursa
hasat durdurulur (Huss 1994). Fitoplankton sayısı ile
potansiyel zararlı etkileri arasında direkt bir korelasyon
bulunmamaktadır. Dinophysis ve A/exandrium gibi toksik
dinoflagellat üyelerinin çok düşük hücre sayılarında bile
kabukluları kontamine edebildikleri, Chtysoehrolumina
cinsinin ise sadece orta düzeyde biyomasının yüksek
toksik potansiyeli olduğu bildirilmiştir (Hallegraeff 1993).
Ülkemiz denizlerinde fıtoplankton üzerine yapılmış bir
çok araştırma bulunmaktadır. Örneğin; Izmir körfezinde
red-tide ve diğer aşırı üreme olayları incelenmiş (Koray ve
ark. 1992), Urla yöresinde red-tide olaylarının da dahil
olduğu alg artışları olduğu bildirilmiş (Cirik ve ark. 1991),
İstanbul boğazı Marmara çıkışında bir net plankton
çalışması yapılmış (Uysal 1996), Trabzon yöresinde
fitoplankton kompozisyonu incelenmiş (Karaçam ve
Düzgüneş 1989), Sürmene koyunda Scripsiella trochoidea
ve Pyramimonas orientalis Butcher artışları bildirilmiş
( Feyzioğlu ve ark. 1997, 2000), Karadeniz'de 1958'lerden
beri ortalama fitoplankton biyomasının artan azot ve fosfor
konsantrasyonlarına bağlı olarak 26 kat, red-tide
alanlarının ise 5 kat arttığı belirtilmiştir (Fashchuk 1998).
Ülkemizde çift kabuklu üretimi 1997 yılında 15190 t
olarak gerçeklenmiş, 1997 yılında 2271 t, 1998'de ise
2087 t işlenmiş ürün ihraç edilmiştir (Anonim 1997a,
1997b, 1998). Ancak 1998 yılında Avrupa Birliği su
ürünleri ihracatımızı yasaklamıştır. Bunun üzerine, Tarım
ve Köyişleri Bakanlığı, çift kabuklu üretim alanlarında bir
izleme programı uygulamaya başlamıştır. Bu programa
göre, deniz suyunda toksin üretebilecek fitoplankton tür ve
sayıları incelenmekte, deniz suyunun bazı fiziksel ve
kimyasal özellikleri analiz edilmekte ve PSP, DSP, ASP
toksinlerinin varlığı fare biyodeneyleri ve HPLC analizleri
ile araştırılmaktadır. Bu makalede, ülkemizin çift kabuklu
üretim alanlarında yaz aylarında fitoplanktonun
izlenmesine, toksin üretebilecek fitoplanktonun tür ve
sayılarını belirlemesine yönelik çalışmanın sunulması
amaçlanmıştır.
Materyal ve Yöntem
Su örnekleri, 23 çift kabuklu üretim alanından
haziran-eylül 1999 ayları arasında onbeş günde bir olmak
üzere Tarım ve Köyişleri Bakanlığı İl müdürlüklerince
alınmıştır (17 Ağustos depreminden sonra Kocaeli ve
Sakarya örnekleri alınamamıştır). Bu alanlardan, 39, 42,
43, 44 Samsun yöresinde (Orta Karadeniz'in batısında),
48, 49 Kocaeli yöresinde (Batı Karadeniz'de), 34, 35, 36
Sakarya yöresinde (Batı Karadeniz), 50, 51, 53, 54
İstanbul yöresinde, 14, 59, 60, 61 Çanakkale yöresinde
(Çanakkale Boğazı'nda) ve 20, 63, 64, 65, 66, 68 Ayvalık
yöresinde yer almaktadır (Şekil 1). Alınan su örnekleri
sonuç derişimi %4 olacak şekilde formaldehit çözeltisiyle
fikse edilmiş, sayım hücrelerinde çöktürülmüş ve invert
mikroskop kullanılarak Lund ve ark. (1958)'na göre
sayılmıştır. Fitoplankton türleri, binoküler mikroskop
kullanılarak Tregouboff ve Rose (1957), Pankow (1976),
Taylor (1976), Cupp (1977), Koray ve Gökpınar (1983),
Sournia (1986) ve Richard (1987)'a göre teşhis edilmiştir.
KARADENİZ 54 53 51 50 9 48 36 4 35 KOCAELİ SAKARYA -•-,..39 42 SAMSUN KARADENİZ İST NBUL 43 1:2250000 1:2250000 Alibey Adası 6 EGE DENİZİ 69 65 N
6 EGE DENİZİ AYVALIK
ÇANAKKALE
68
1:1000000 1:200000
58 TARIM BILIMLERI DERGISI 2001, Cilt 7, Sayı 1
Bulgular ve Tartışma
Çift kabuklu yumuşakça üretim alanlarında tür
kompozisyonu ve sayısal dağılımında bölgelere bağlı
önemli değişimler görülmüştür. Samsun yöresindeki
alanlarda, diatomlar Haziran ayından Temmuza doğru bir
azalma göstermiş ve eylül ayı başında önemli düzeyde
artmıştır (Çizelge 2). Dinoflagellat üyeleri ise haziranın
ikinci yarısında sayıca artmış ve Temmuzun ikinci
yarısından itibaren azalmaya başlamıştır. Kocaeli
yöresinde, Ağustos ayında yüksek sayıda dinoflagellat
saptanmıştır. Ancak 17 Ağustos'tan itibaren bu bölgeden
düzenli örnek alınamamıştır. Sakarya yöresinde, Haziran,
temmuz ve Ağustosta dinoflagellat üyeleri oldukça fazla sayıda bulunmuş ancak bu yöreden de 17 Ağustos'tan
itibaren örnek alınamamıştır. Istanbul yöresinde,
dinoflagellat türleri sayıca diğer yörelerden fazladır ve
Ağustos ayında oldukça yüksek artış belirlenmiştir.
Diatomlar da Haziran ayında daha yüksek sayıda
bulunmuşlardır. Çanakkale yöresinde, dinoflagellat üyeleri
Temmuzun ikinci yarısından itibaren azalmış, zaman
zaman istasyonlara göre artışlar göstermiştir. Diatomlar
ise, ağustos ayının başında sayıca artmış ve sonra
azalmışlardır. Ayvalık yöresinde, dinoflagellat üyeleri
Ağustosun ikinci yarısında azalmış, bazı istasyonlarda
Eylülün ikinci yarısında artmaya başlamıştır. Diatomlar ise,
Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında sayıca az iken
Eylülün ikinci yarısında önemli bir artış göstermiştir.
Araştırmamızda Dinophyceae sınıfına ait 34 ve
Bacillariophyceae sınıfına ait 59 tür teşhis edilmiştir
(Çizelge 3, 4). Dinoflallelat üyelerinden, Gymnodinium herbaceum 4-12500 adet/L arasında değişmiş ve bu türün
örnek alınan tüm alanlarda bulunduğu tespit edilmiştir.
Prorocentrum micans 2-7238 adet/L, Scripsiella trochoidea ise 6-5300 adet/L arasında değişmiş ve bu
organizmalara hemen hemen tüm örnekleme alanlarında
rastlanmıştır. Ceratium türleri, 1-1680 adet/L arasında
değişmiş, en yüksek sayıya ulaşan tür C. fusus olmuştur.
Izmir körfezinde P. micans ve S. trochoidea çok yüksek
hücre yoğunluklarına ulaşmış ve bu organizmaların
dominant olduğu red-tide olayları olduğu belirtilmiştir
(Koray ve ark. 1992, 1996). Sürmene koyunda da Scripsiella trochoidea türünün aşırı artış gösterdiği
bildirilmiştir ( Feyzioğlu ve ark. 2000). Ancak P. micans
türünün toksin üretici olduğuna dair bir kaydın olmadığı
belirtilmiştir (MacLachlan ve ark. 1997). DSP etkeni
olarak bilinen Dinophysis türleri, 2-415 adet/L arasında
değişmiş, bu dinoflagellat üyesine Samsun, Kocaeli,
Sakarya, İstanbul, Çanakkale ve Ayvalık'ta bazı alanlarda
rastlanmıştır. Red-tide oluşturan organizmalardan
Noctiluca scintillans Samsun ve Çanakkale örneklerinde
bulunmuş ancak bu organizma 2-3 adet/Lyi aşmamıştır.
Pendinium türleri ise, 2-1874 adet/L arasında değişmiştir.
Coccolithophorid üyesi Calciosolenia sinuosa ve
silicoflagellat üyesi Dictyocha octonaria ve Ebria tripartita
Ayvalık yöresindeki bazı alanlarda tespit edilmiştir.
Diatomlardan Asterionella japonıca Samsun
yöresinde eylül ayı başında önemli bir artış göstermiş ve
en yüksek sayıya (229908 adet/L) ulaşan tür olmuştur. Bu
organizmayı Rhizosolenia fragilissima takip etmiş, 84450
adet/L'ye ulaşmış, ayrıca tüm istasyonlarda bulunduğu
tesbit edilmiştir. Uysal (1996), R. fragilissima türünün yaz
sonunda fıtoplankton içinde bulunduğunu belirtmiştir.
Chaetoceros socialis türü de örneklenen alanların çoğunda tespit edilmiş ve 58275 adet/L'ye ulaşmıştır.
Nitzschia closterium eylül ayında 19250 adet/L'ye ulaşmış, bu dönemde Kocaeli ve Sakarya'dan örnek alınamadığından bu yöreler dışında tüm yörelerde tespit
edilmiştir. Climacosphaenia moniligera sadece Ayvalık ve
Çanakkale'deki istasyonlarda bulunmuştur. Diatomlardan
Sklefonema costatum 17290 adet/L'ye ulaşmış Samsun,
Ayvalık ve Istanbul'da bulunmuş, Thalassionema
nitzschioides 13789 adet/L'ye ulaşmış ve tüm
istasyon-larda bulunduğu belirlenmiştir. Pennat diatomlardan
Nitzschia pungens 75100 adet/L'ye ulaşmış ve Ayvalık
dışında diğer tüm alanlarda bulunduğu tespit edilmiştir. Al%
artışlarında genellikle bir veya iki türün 10 4- >10
adet/ml'ye ulaştığı ve biyomasın %95-99'unu oluşturduğu
bildirilmektedir (Paerl 1988). Buna göre örnek alınan
alanlarda aşırı alg artışı (alg patlaması) tespit edilmemiştir.
Örnek alınan dönemde, çift kabuklu yumuşakça
üretim alanlarında PSP'ye neden olan, Alexandrium,
Gymnodinium ve Pyrodinium cinslerine ait dinoflagellat
üyelerinin etken olduğu bildirilen türlerinin bulunmadığı
belirlenmiştir. Aynı dönemde TKB tarafından yapılan
analizlerde PSP ve ASP varlığına rastlanmamış ancak 42,
63, 64, 65, 68 kodlu üretim alanlarında DSP'ye
rastlanmıştır. DSP etkeni olan dinoflagellat üyelerinden
Dinophysis cinsine ait 6 tür teşhis edilmiştir. Bu alanlardan
42, 63 ve 64'te Dinophysis türleri bulunmasına rağmen 65
ve 68'te bu türlerin varlığının tespit edilememesi örnek
alma sıklığının onbeş günde bir oluşu ve örnek alma
metodundan kaynaklanabilir. Nitekim AB tarafından
ilerideki araştırmalarda su sütununu daha iyi temsil edecek
şekilde ve özellikle riskli periyotlarda daha sık örnek
alınması önerilmektedir. Karadeniz'de Dinophysis cinsine
ait 10 türün bulunduğu, bu türlerin soğuk mevsimlerde
plankton içinde dominant oldukları, yazın termoklinde
bulundukları ve suların karışmasıyla yüzey sulara çıktı
kla-rı, bu türlerin toksisitesinin tam olarak bilinmediği ve
fitoplanktonun taksonomik yapısının tüm kıyılarda kontrol
edilmesi gerektiği belirtilmiştir (Senicheva 1994).
Fransa'da yıllık bir DSP gözlem programı uygulandığı (Le
Baut ve ark. 1991), İtalya'da Pesaro kıyısında Dinophysis
türlerinin izlendiği (Ammazzalorso ve ark. 1991), İspanya
Rias Bajas'da Dinophysis acuta türünün yazın termal
tabakalaşma döneminde artış gösterdiği ve riskli
periyotla-rın izlendiği (Reguera ve ark. 1991) belirtilmektedir.
Toksinlerin varlığı türlerin hatlarında bile değiş
ebilmek-tedir. Nitekim, Nitzschia pungens yüksek sayıya
ulaşma-sına ve Ayvalık dışında tüm istasyonlarda bulunmasına
karşın, üretim alanlarında ASP'ye rastlanmamıştır. Çünkü
ASP'ye neden olan varyetenin N. pungens f. multiseries
olduğu, bu organizmanın domoik asiti hücre bölünmesinin
durduğu durağan fazın başlangıcında ürettiği ve bu
üretimin azotun kullanılabilirliği ve ışıkla ilişkili olduğu
bildirilmiştir (Bates ve ark. 1991). Sonuç
Çift kabuklu yumuşakça üretim alanlarında
fitoplankton yapısının düzenli olarak izlenmesi ve
toksinlerin analiz edilmesi neticesinde ülkemiz çift kabuklu
yumuşakça ihracatına konan yasak kaldırılmıştır. Ancak
halk sağlığı ve su ürünleri üretimimiz açısından sadece
ihracat yapılan alanlar değil tüm kıyı şeridinde
fitoplanktonun izlenmesine yönelik çalışmalar devam
Çizelge 2. Örnek alınan çift kabuklu üretim alanlarında D; Dinophyceae, B; Bacillariophyceae sınıfına ait fıtoplankton sayısının aylara göre değişimi (adet/L) İst
kodu*
Haziran Temmuz Ağustos Eylül
S39 D B D B D B D B D B D B D B D B D B 439 30603 2750 320 894 1644 885 2263 110 7304 35 2550 246 273355 - - 597 41946 S42 202 71 1068 354 7556 2466 27 1327 45 1808 11 4486 34 66949 154 7145 23 12469 S43 2029 1633 2109 53648 429 1486 409 411 8 12604 43 9072 21 164424 - - - - S44 68 23288 315 16740 321 2048 30 128 21 6687 5 13559 3 240481 2438 108787 45 16615 K48 314 5073 511 651 - - - - 1506 3746 - - - - K49 95 491 1576 774 - - - - 5666 1783 - - - - - Sa34 - - 3638 1703 1827 31645 333 46166 6120 25059 - - - - Sa35 - - 838 360 9660 23690 2268 140779 9868 66803 - - - - Sa36 10105 2226 3405 15337 869 53998 8627 33449 - - - - 150 - - 6776 72083 7906 33165 - - 11027 17311 - - 647 20622 212 8151 3200 24770 i51 20 66 8576 46232 2905 18482 - - 1310 642 - - 1514 19643 202 14453 4087 31072 153 - - 19247 95745 5102 21240 - - 7832 20559 - - 1951 15925 225 13226 4586 28087 İ54 10049 358 2275 32488 1488 39545 - - 9573 16435 - - 934 15529 287 13771 3356 18773 Ç14 - - - - 2064 1903 436 825 183 13294 631 548 136 2221 168 646 293 565 Ç59 3055 2017 1875 585 181 303 406 8535 82 821 314 1052 66 465 216 632 Ç60 - - - - 2674 7217 112 436 158 58856 712 1467 78 884 1775 455 684 951 Ç61 - - 3215 1099 2374 1069 597 210 215 5210 403 2237 90 945 74 161 104 1494 A20 476 158 - - 835 215 278 539 522 702 45 629 85 885 6 9790 - - A63 88 326 - - 383 275 307 23 235 15 12 894 59 294 159 15764 - - A64 1144 1138 - - 377 371 91 413 67 24 45 519 22 396 177 12883 - - A65 613 495 - 220 156 300 513 104 71 57 722 79 575 17 19495 - - A66 295 103 - - 134 415 311 2 119 25 21 539 57 570 120 5939 - - A68 - - - - 440 154 - - 120 153 6 592 22 857 451 22297 -
(*) S; Samsun, K; Kocaeli, Sa; Sakarya, I; İstanbul, Ç; Çanakkale, A; Ayvalık'ta bulunan çift kabuklu üretim alanlarını göstermektedir. (-) Belirtilen dönemde örnek alınamamıştır.
Çizelge 3. Araştırma süresince teşhis edilen Dinophyceae, Silicoflagellata ve Coccolithophorid türleri, en dü şük ve en yüksek sayıları (adet/L) ve teşhis edildikleri çift kabuklu üretim alanlarının kodları
DINOPHYCEAE En düşük En yüksek Samsun Kocaeli Sakarya İstanbul Çanakkale Ayvalık
Ceratium contortum (Gourret) Cleve 45 135 63,66
C. contrarium (Gourret) Pavillard 1 65
C. euarcuatum Jörgensen 1 2 64,68
C. furca (Ehr.)Claperede et Lachman 1 677 39,42 34,35,36 50,51,53,54 14,59,60,61
C. fıısus (Ehr.) Dujardin 1 1680 42,43,44 36 50,51,53,54 14,59,60,61 20,63,64,65,6
6,68
C. gibberum Gourret 1 265 50,51,53,54 20
C. horridum (Cleve) Gran 2 135 14,59,60,61 65
C. macroceros (Ehr.) Vanhöffen 1 2 59,61 63
C. massillense (Gourret) Jörgensen 3 66
C. tripos (Müller) Nitzsch 1 305 39,42,43 48,49 34,35,36 50,51,53,54 14,61 64
Dinophysis acuta Ehr. 60 94 34 64
D. caudata Kent 2 415 39,42,43 36 50,51,53,54 14,60 20,63,64
D. fortit Pavillard 2 286 35,36 50,51,53,54 61
D. ovum Schütt 5 55 35,36 54
D. schrödert Pavillard 92 48,49
D. sphaerica Stein 43 95 43 51 20
Gonyaulax polyedra Stein 10 260 42 50,51 60 20
Gymnodinium herbaceum Kofoid 4 12500 39,42,43,44 48,49 34,35,36 50,51,53,54 14,59,60,61 20,63,64,65,6 8
G. nelsoni Martin 8 374 42 43 36 50,53,54 60 20 64 65 68
Noctiluca scintillans (Mac.) Ehr. 2 3 43,44 14
Oxytoxum scolopax Stein 1 35 44 14,60,61 20
Peridinium conicum (Gran)Ostenfeld et Scmitt 350 43
P. depressum Bailey 2 1560 39 34 51 14,59,60,61 20,63,66,68
P. divergens Ehr. 2 1275 44 48 35 50,53,54 20,63,64,65
P. globulum Stein 2 460 42 34,35 50,51 20,65,66
P. grant Ostenfeld et Paulsen 2 1874 42,44 49 50,51,53,54
P. heteracanthium P. Dangeard 118 35
P. leonis Pavillard 61 51
Polykrios hartmanni Zimmerman 2 280 42 34 54 14,60
Prorocentrum micans Ehr. 2 7238 39,42,43,44 48,49 34,35,36 50,51,53,54 14,59,60,61 20,63,64,65,6 6,68
P. minimum (Pavillard) Schiller 49 50
P. scutellum Schiller 443 1625 60
Scripsiella trochoidea (Stein) Loeblich III 6 5300 39,42,43 49 34,35,36 50,51,53,54 14,59,61 20,64,65,66,6 8
Spiraulax jolliffei Kofoid 107 64
COCCOLITHOPHORIDAE
Calciosolenia sinuosa Lecal. Schiller 1 5 63,65,66
SILICOFLAGELLATA
Dictyocha octonaria Ehr. 3 19 63,65,66,68
Ebria tripaıtita (Schumann)Lemm. 171 183 66,68
TARIM B İ L İMLER İ DERG İ S İ 200 1 , Ci lt 7 , S a y ı 1
Çizelge 4. Araştırma süresince teşhis edilen Bacillariophycese türleri, en düşük ve en yüksek sayıları (adet/L), teşhis edildikleri çift kabuklu üretim alanlarının kodları
BACILLARIOPHYCEAE En düşük En yüksek Samsun Kocaeli Sakarya Istanbul Çanakkale Ayvalık
Achnanthes brevipes Ag. 1 309 42,43,44 51
A. longipes Ag. 5 48
Asterionella japonıca Cleve 41 229908 39,42 43 44 63,64 65,68
Bacıllana paradoxa Gmelin 125 42
Bacteriastrum delıcatulum Cleve 30 472 14,61 20 64 65 66,68
Biddulpia putchella Gray 1 53 42 14,60 66
Campylodiscussp, 1 14
Chaetoceros affinis Lauder 17 1600 39,42,43,44 49 35,36 50,51 53,54 63,64
C. anastomosans Grunow 162 232 63 64,65 C. atianticusCleve 11 158 36 20,68 C. brevis Schütt 32 286 50,51 14 65 C, compressus Lauder 11 2817 39 42 44 36 50,51,53,54 60,61 20 C. costatus Pavillard 180 64 C. cunııse us Olaya 10 1184 39,42,43,44 48,49 34 50,51,53 54 14 20,68 C. decipiens Cleve 11 1120 39,42,43,44 36 50 20,63 C. didymus Ehr. 9 6398 39,44 48 34,35,36 50,51,53,54 14,59,60,61 64,65 66,68 C. lorenzianus Grunow 40 65 C. saltans Cleve 32 1124 20,63,64,65,66,68 C. socialis Lauder 23 58275 39,42,43 48 34,36 50,51,53,54 14,59,60,61 63,64,65,66,68
Climacosphenia moniligera Ehr. 4 541 14 20 63,64,65,66,68
Cocconeis placentula Ehr. 38 75 44 36 65
C. scutellum Ehr. 35 178 49
Coscinodiscus excentricus Ehr. 2 220 39 42 44 48 35,36 50,51,54 59,60
C. .yani Go i•ti 161 43
C. lineatus Ehr. 2 30 43 66
Dactyliosen blavyanus (H. Peragallo) Hasle 92 66
Entomoneis alata (Ehr. Ehr. 44 65 49
Guinaıdia flaccida (Castrcane) Peragallo 23 164 54 64,66,68
G rosi.ma fasciola Ehr. Griff. et Henfre 19 60
Hemiaulus heurckii Grunow 15 318 14,59,61 20,63,64,65,66,68
Leptocylindricus danicus Cleve 15 9775 48 34,35 50 14,59,60,61 20,64,65,66,68
Licmophora abbreviata Ag. 4 1080 39,42,43 48,49 14,59,60,61 20,63,64,65,66,68
L. .racilis Ehr. Grunow 2 20
Melosira borrei Grev. 344 1072 43,44 54
M. moniliformis (O.F.Müller) Ag. 15 852 42,43 54
Navicula sp. 30 2733 39,43 48
Nitzschia closterium (Ehr.) Wm. Smith 8 19250 39 42,43,44 50,51,53,54 14,59,60 61 20,63,64,65,66,68
N. longissıma (Breb ) Ralfs 5 1140 42,43 48 60,61 20 63 64,65,68
N. pungens Grunow 10 75100 39 42,43,44 48,49 34 35 36 50 51 53 54 59,61
N. sigma Grunow 2 217 42,44 48,49 36 14,59,60 20,63
Plagiotrophis lepidoptera (Gregory) Kuntze 2 485 39,43,44 60 64,68
Pleurosigma af fine Grunow 109 48
P. angulatum (Quekett) W. Smith 110 64
P. delicatulum (Grunow) Grunow 13 18 68
P. elongatum W. Smith 5 665 44 49 36 14,60 20,63,65,66,68
P. formosum Pavillard 175 43
Padocystis spathula (Shadbolt) Van Heurck 9 28 66,68
Rhizosolenia alata Brightwell 21 618 51 60 20,63 64,65,66 68
R. calcar-avis Schultze 11 3410 39,42,43,44 48,49 34 35,36 50,51,53,54 14,59,60 61
R. curvata Zach 24 42
R. fragilissima Bergon 6 84450 39,42,43,44 48,49 34,35,36 50,51,53,54 14,59,60,61 20,63,64,65,66,68
R. setigera Brightwell 9 560 42,43 51 61 63,66
R. stolterfothii H.Peragallo 38 135 66,68
Skletonema costatum (Greville) Cleve 27 17290 39,42,43,44 50,51,53,54 14 20,63,64,65,66,68
Striatella umpunctata (Lyng.) Ag. 3 647 39,42 44 48 50,54 14 59,60,61 20,63,64,66,66,68
Thalassionema nitzschioides Grunow 2 13789 39 42 43 44 48,49 34 35 36 50 51,53,54 • 14 59,60,61 20 63,64,65,66 68
Thalassiosira decipiens (Grunow) Jörgensen 275 9135 34,35 36 50 51,53,54 66
Thalassiosira sp. 19 1657 39,42,43,44 DEMI R , N ., " Çift k ab ukl u (Bi val vi a) ü reti m al anl ar ı nd a bi r f ı to pl ankt on i zl eme çal ış mas ı " Cr>
62 TARIM BILIMLERI DERGISI 2001, Cilt 7, Sayı 1
Kaynaklar
Ammazzalorso, P., M. Ercolessi, G. Giorgi, I. Trotta, F. Rosa and P. De Grassini, 1991. lndagine sulla presenza di Dinophysis e tossina liposolubile DSP in molluschi ed acque di mare adibite alta molluschicoltura in provincia di Pesaro, nell'estate 1990. IG. Mod., 96(2), 142-172. Anonim, 1997a. Dış Ticaret İstatistikleri, İGM, Ankara. Anonim, 1997b. Dış Ticaret İstatistikleri, DİE, Fasıl 16, Ankara. Anonim, 1998. Dış Ticaret İstatistikleri, DİE, Fasıl 16, Ankara. Bagnis, R., F. Berglund, P. S. Elias, G. J. Van Esch, B. W.
Halstead and K. Kojima, 1970. Problems of toxicants in marina food products. Bull. Wid. Health Org., 42, 69-88. Bates, S. S., C. J. Bird, A. S. W. de Freitas, R. Foxall, M. Gilgan,
L. A. Hanic, G. R. Johnson, A. W. McCulloch, P. Odense, R. Pocklington, M. A. Qulliam, P. G. Sim, J. C. Smith, D. V. Subba Rao, E. C. D. Todd, J. A. Walter and J. L. C. Wright,
1989. Pennate diatom Nitzschia pungens as the primary
source of domoic acid, a toxin in shellfish from eastern Prince Edward Island, Canada. Can. J. Fish. Aquat. Sci., 46, 1203-1215.
Bates, S. S., A. S. W. de Freitas, J. E. Milley, R. Pocklington, M. A. Quilliam, J. C. Smith and J. Worms, 1991. Controls on
domoic acid production by the diatom Nitzschia pungens f.
multiseries in culture: nutrients and irradiance. Can. J. Fish. Aquat. Sci., 48, 1136-1144.
Cirik, S., Ş. Gökpınar, M. Önen ve Ö. Yaramaz, 1991. Urla
iskelesi açıklarında deniz kirliliğinin neden olduğu bazı biyolojik olaylar. E.Ü. Su Ürünleri Sempozyumu, 391-396. Cupp, E. E. 1977. Marine plankton diatoms of the coast of North
America.2" ed., Univ. of California Press, Berkeley, 237 p. Fashchuk, D. Y. 1998. The Black sea:oceanografic and ecological aspects of the present state. "Ed. M. S. Çelikkale, E.
Düzgüneş, İ. Okumuş, C. Mutlu, The Proceedings of the
First International Symposium on Fisheries and Ecology", 333-347 p, Trabzon.
Feyzioğlu, A. M. ve M. Baran, 1997. Çamburnu yöresinde Pyramimonas orientalis (Butcher, 1959) (Chlorophyta :
Chlorodendrales) bloomu üzerine bir çalışma. Tr. J. Of
Biology, 21, 49-54.
Feyzioğlu, A. M., M. Baran ve N. Sivri, 2000. Sürmene koyunda
Scripsiella trochoidea (Dinophyceae) kış bloomuna çevresel
faktörlerin etkisi. I. Ulusal Deniz Bil. Konf., 30 Mayıs, 2
Haziran, 44.
Hallegraeff, G. M. 1993. A review of harmful algal blooms and their apparent global increase. Phycologia. 32(2), 79-99. Huss, H. H. 1994. Assurance of seafood quality. FAO Fisheries
Tech. Paper, 334, Roma, 169 p.
Karaçam, H. ve E. Düzgüneş, 1989. Trabzon sahil şeridi
fitoplanktonu üzerinde bir araştırma. İstanbul Üniv. Su
Ürünleri Dergisi, 4(1), 1-9.
Koray, T. ve Ş. Gökpınar, 1983. Ceratium Schrank genusu
türlerinin Izmir körfezindeki kalitatif ve kantitatif Ege Only. Fen Fak. Derg., 1, 178-209.
Koray, T., B. Büyükışık, H. Parlak ve Ş. Gökpınar, 1992. Izmir
körfezinde deniz suyu kalitesini etkileyen tek hücreli organizmalar: Red-tide ve diğer aşırı üreme olayları. Türk Biyoloji Dergisi, 16(2), 135-157.
Koray, T., B. Büyükışık, H. Parlak ve Ş. Gökpınar, 1996.
Eutrophication processes and algal blooms (Red-tides) in İzmir Bay. FAO MAP Tech. Rep. Seri No:104, Athens, 26 p. Le Baut, C. M., P. Masselin and M. Bohec, 1991. Comparaison des methodes chimiques et biologiques pour la determination des toxines diarrheiques dans les moule, "Ed. J. M. Fremy, Proceedings of Symposium on Marine Biotoxins", 89-92 p, Paris.
Lund, J. W. G., C. Kipling and E. D. Le Cren, 1958. The inverted microscope method of estimating algal numbers and statistical basis of estimations by counting. Hydrobiologia, 11, 143-170.
McLachlan, J. L., G. T. Boalch and R. Jahn, 1997. Reinstatement
of the genus Exuviaella (Dinophyceae,
Prorocentrophycidae) and an assessment of Prorocentrum
!Ima. Phycologia, 36(1), 38-46.
Paerl, H. W. 1988. Nuisance phytoplankton blooms in coastal, estuarine, and inland waters. Limnol. Oceanogr., 33 (4), 823-847.
Pankow, H. 1976. Algenflora der Ostsee Il. Plankton. Gustav Fischer Verlag, Jena, p. 493.
Reguera, B., M. J. Campos, S. Fraga, J. Marino and I. Bravo, 1991. The monitoring of harmful algal blooms in Galicia (NW Spain). "Ed. J. M. Fremy, Proceedings of Symposium on Marine Biotoxins", 217-223 p, Paris.
Richard, M. 1987. Atlas du Phytoplancton marin. Vol. 2. Diatomophycees. CNRS, Paris, 215 p.
Senicheva, M. I. 1994. Algae of genus Dinophysts (Ehrenberg) in
the Black Sea. Gidrobiol. Zh., 30(1), 28-34.
Sournia, A. 1986. Atlas du Phytoplankton marin. Vol. 1. Introduction, Cyanophycees, Dictyochophycees, Dinophycees et Raphidophycees. CNRS, Paris, 219 p. Taylor, F. J. R. 1976. Dinoflagellates from the International Indian
Ocean expedition. E. Schweizerbart'sche Verlagsbuchhandlung, Stuttgart, 227 p.
Tregouboff, G. and M. Rose, 1957. Manuel de planctonologie Mediterraneenne. Centre Nat. de la Recherche Sci. Vol:1-11, Paris.
Uysal, Z. 1996. A net-plankton study in the Bosphorus Junction of the Sea of Marmara. Tr. J. of Botany, 20, 321-327.
