Ankara Ünıv Veı Fak Dng. 49.135-141. 2(){)2
Yumurta tavuğu rasyonlarında enzim, probiyotik ve antibiyotik
kullanılması
*
Sakine YALÇIN
I,Berrin KOCAOCLl)
GÜÇLÜ
2,Fatma KARAKAŞ O(;UZ\
Suzan YALÇlN
4iAnkanı Üniversitesi. Veıeriner Fakıilıe,i. Hayvan Be,leme ve Beslenme Hastalıkları Anahilim Dalı. Ank~ıra: : crcıyc' Lnı\er,iıe".
Veıerıner Fakıiltesı. Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı. Kayseri: 1Akdeniz Üniversitesı. Vcteriner F~ıklil\c"ı.
Hay\'an Besleme ve Beslenıııe Hastalıkları Anabilim Dalı, Bıırdıır: 4Selçıık Üniversitesi. Veteriner Faklilte,i. Hc,ııı H1ıyeııı \c
Teknolojisi Anabilim Dalı. Konya
Özet: Bıı ara~urıııa. yıınııırta tavıığıı rasyonlarında enzım. probiyotik ve antihıyoıiğin ayrı ayrı ya d~ı ıkılı kuıııbııl.ı'Y()IlLırl Iıalıııdc klıllanıınLırınll1 canlı ağırlık. yem ((iketımi. Yllll1l1rta verimi. yeıııden yararlanıııa oranı ve yıımıırta k"lııe" ll/CJ'ııle ı'ıkıil'rını helırlemek aıııaeıyla yapılmı~ıır. Ara)tırııı.ıda topl,11l1i89 adet 25 h.ıt'talık Isa Brown ıavıık kııll"nılıııı~ıır HCl hırı 27 "deı L~I\lıkl~Ln
ıııeydana gelen i konırol ve 6 deneıne olınak lizere toplaın 7 grııp dlizen1cnıni~tir. Gnıpbrın her hin 9 adet tavıık ı(;eren lil,' ,ilı grııh" .ıyrılıııı~ıır. Rasyonlar arpa vc hıığclay ağırlıklı olacak .~ekilde diizenlcnıııi~tir. Deneıııe grııpları rasyonlarına enıını. prnhıvoıık \T
anııhiyoıık ayrı ~ıyrı ya Cıa ikilı koıııhinasyonları ~eklinde kaıılml~tır. Enzim olarak GrindazymT\1 GP 50(J() (heıııı,elııl.ı/ .. pcnıo"IıI.ı/.
o
giıık,ınaz (51J()() ıınit/g), pektin.ız. proteaz. amilaz) O.S kg/ton. prohiyotik olarak Bıoecll (SUCclli/I'(III1I'U'.\ cNn'/s/w', 2.5x i ()"Cı:lj/g) 1l7S kg/ıon ve .ıntihiyotik olarak da Stafae 20 (%2 virginiamycin) ikg/ton diizeyinde (20 pplll vırginıaınVLın) kıill'l1ııllııı~ıır r\r~\~ıırm" yırıııı hat'ta sıirdiınilmii~ııir. Ara~tırıTI<1 sonıında grııplar arasında canlı ağırlık. yemden yararl~ıııına or~ınl. yıınlllrt" .ıkı ındeksi. yııınılrt" san ımkbi ve YıllıHirta Haııgh hirinıı bakımından ist.ııistık açıdan hir farklılık göriılıııelll1)llr Yııııııır"ı \Clıını r.ısyonLıra en/.ıın, anııhıyolik, en/.im+antihiyotik. anııbıyoıik+prohiyoıik ve enziııı+prohıyotık iI.ıvesl ilc. yııııııır"ı .ığıılığı ı,e cıııım. ~ıııııhıyotik+prohiyotık ve enzıııı+prohiyoıik ılavesi ile annıı~tır (p<O.OI). Sonuç ol~\rak, arpa \'c buğdayağırlıklı ra'y"nlara prohıynuğin cn/.iın veya dnııbiyotik ile birlikte ilavesi yumurta ıavuklannda yenıden yar,ııl~ınıııa oranı \'c' hd/l YLJllIuıı~1k"lıte ozellıklerini oluııısuz yönde eıkilenıeden yumurta verimi ve yumıırta ağırlığını arttırınl~lir.
Anahtar kelinıeler: Antihiyotik. enzinı. prohiyotik. yunıurta kalitesi, yumurta tavuğu. yuıııurta \eriıııı
The usage of enzymc, probiotic and antihiotic in laying hen rations
Summary: This stucly was edrricd out LOcleternıine the cfleets of the usage of enzyıııe. prohiotie or anııhioıiL ~ı1üne or iıı
LomhınaliOLJ ın the raUons ,)n live weight. feed consıımption. egg procluetion. feed effieieney ~ınd cgg qualiıy or I~ıving Iıen' !\ı"I~ı1 Ol'iSı) Isa Brown layer, aged 2S weeks \Vere ıısed in this experınıent. They were dıvıded iLJto 7 groLJps (i Cl'nırol 'lIlel(ııreaııııenı
groLJP'1 e,ıciı contaııııng 27 hens. Eaeh group was divided into 3 .subgroups containing l) hens. Diels hasc'd on wlıc'al ~1I1dh~ırlcy \ıCIl' ~1I"'~\Ilged.Experimenıal dieıs were ,upplcmenıed with enzyme. probiolie ancl antihıotıc ~ı1one or in eoıııhindıııın. Cirında/ym'\1 Cil' 5(HHI (lıeıııicellulase, pel\lOSdna,e, p-glueandse (SIlOO uniı/g). pectinase, proted,e, anıylase) at ıhe levels of 11.5 kg/ııın
'I'
en/vıııe. 13locell (S(/(.clwrtll17IC1'S u'rev/sıal'. 2.5 X lO'! CFU/g) dt O.7S kg/ton as probiotie and Sıafae 20 (2ch vırginıaıııycıııı ~iii kg/ıon d'dıııihıoıic (20 ppm virginiamycin) were USl'd. The cxperinıental period lasted 21l weeb. At ıhe enel of ıhe ,tııclv, tlıere were no S!aıi'licdly differenees anıong ıhe groups ın live weight. feed e1lieieney. cgg yolk index. egg white inclex ,ınci egg ILıııglı llIlıh Egg prodLJLlion \vas signirieanıly inereased (p<O.OI) with the sııpp!cnıcntdtion of enzyme. ,ıntıbiotlc. cnzYIIlL'+anlıhıotlL ~1I11lhIOIIL+prohıoıie dnd enzyme+prnbiotie lo ıhe rdtioııs. Egg \Veight WdS signifiedntly ınıprovee! (p<O.Oi) wııh Ihe,l'Iıplcınenı~lli{ııl or enıyıııe. antibıoıie+probioııe ancl enzynıe+probiotie to the raııons. As a resıılt. the suppleıııentaıion of prohıoıı" ",iılı eıı/yınc or ~lIl1lhıolıC LO the ralions based on wheat and barley inıproved cgg produetion and egg, weıght wiıhollt d,!Yer.sc c'llel'l ıııı Iced elTıeiency and sonıe egg (jııaliıy eharaeteristies.
Key worcl, Anııhiotic. egg produetion. egg <.jualily. cnzyıııc, laying hen. probıuıie
Giri~
Son yıllarda yemlerdeki besin maddelerinin ya .. rarlanılabilirliğinde sağlanan artı~ıar, özeııikle kanatli en-düstrisinde verim artışını da beraberinde getirmiştir. Ka-naıli rasyonlarında enerJi kaynağı olarak yliksek oranda ınısır kullanılmaktadır. Mısırın yeterli olmadığı dö-nemlerde ise kanaılı rasyonlarına mısır yerine sorgum, buğday ve arpa gibi ham maddeler katılma!(ladır.
Buğday ve arpanııı hile~imindeki çiızlinebilen nı şasıa tabiaıında olmayan polisakkariıler sindırim İı,e-riğinin vizkosiıcsini arttırarak. hağırsakıa hesİn madde emiliminin azalmasına ncdcn olur. Bu durum da verilnin dü~mcsinc. yapı~kan C1IŞkl olu~Llımına ve kirlı yumurta üretiminde artışa yol açar (7. i2.40). Kan,1I11 hcsleınede huğday ve arpaya dayalı rasyonlar kullanıldığıııd,ı
---_._ ..
_----Tablo i.Araştırma grııplarının düzeni.
Table
ı.
The design of experimcl1lal group'"Grurldr
lık. yumurta verimi. yem tüketimi. yeınden yararlanma
oranı ve bazı yumurta kalite özcllikleri iizerine etkilerini
incelemek amacıyla yapılmıştır
Materyal ve Metot
Araştırmada toplam i89 adet 25 h;ıft~ılık Isa Bloı\1J
tavuk kullanılmıştır. Tavuklar her birinde .~ adet nlacak
şekilde 63 kafese (530 cmc/tavuk) rasgele d,ığıtlll1lışıır
Araştırmada her biri 27 adet tavuktan meydana gelen
ı
kontrol ve 6 dencme olmak üzere to;ılam 7 grup dü
zenlenmiştir. Grupların her hiri 9 adet tavuk ıçeren Uç all
gruba ayrılmıştır. Araştırma süresince tavukların gün ışığı
ilc birlikte i7 saat ışıktan yararlanmaları sağlanmıştır.
Araştırmada kontrol gruhu rasyonu arpa-huğday
ağırlıklı olarak ve enzim, probiyotik ve antihiyotik
kap-samayacak şekilde hazırlanmıştır Gruplardaki düzen
Tablo i'de. rasyonlurın bileşimi ise Tahlo 2' de gös
tcrilmektedir. Rasyonlar izokalorik ve ızonitrojenik
01,1-cak şekilde hazırlanmıştır Araştırmıda enzim Oldrak
Grindazymr~1 GP 5000 (hemisclüla/. pentosanaz.
13-glukanaz (5000 unit/g), pektinaz. proteaz. amilaZ) 0.5 kg/
ton düzeyinde. prnbiyatik olarak BioceIl (S{{cc!lUmm\ces
+ + -1 .') (ı + + + + + Enzim (Grindazyınl~1 Gl' 5000, ll.5 kg/ıan) Probiyotik (Bioeeıı, 0.75 kg/ton) Al1libıyolik (Stafae 20. i kg/ton)
elen yararlanmayı arttırmak için rasyonlara çeşitli yem
katkı ıııaddekri ilavc edilmektedir.
Bazı araştırıcılar (I 5.17,23,29.30) rasyonlma enzim
ilavesinin yumurta tavuklarında yumurta verimi, yem
tü-ketimi. yemden yararlanma oranı. yumurta ağırlığı.
yu-ımırta kırılma ımıkavemcti ve Haugh birimini
etkilemedi-ğini hildirirlerken. Nasi (n) ve Aimonen ve Nasi (2)
yu-ımırta verimini. Aimonen ve Nasi (2) ycmdcn yararlanma
oranını. Bnıfau ve ark. (8) yumurta ağırlığını olumlu
yiınde etkilediğini kaydctmişlcrdir. Wyatt vc Goodman
(39). besin maddelerinjn yüksck düzeyde gereksinim
du-yulduğu maksinıtım verim döneminde enzim ilavesinin
yararlı olahileceğini rapor etmişlerdir.
Nahashon ve ark. (27) yaptıkları bir araştırmada,
rasyonlma probiyotik ilavesinin yumurta verimi, yem
tü-ketimi. yenıden yararlanma oranı, yumurta Haugh birimi
\'e yumurta kahuk kalınlığı bakımından farklılık
ya-ratmadığml. yumurta ağırlığında istatistik açıdan
(p<OOS) artış sağladığml. Krueger ve ark. (24) ise
pro-hiyoıiğİn yumurta verimi ve yemden yararlanma oranını
olunılu yönde etkilediğini kaydctn1İşlerdir.
Vukil' Vranjes ve Wc nk (37), arpaya dayalı rasyona
enzim ilavesinin encıji ve organik madde
değerlendiril-mesini olumlu yönde etkilediğini, antibiyotik ilavesinin
ise enerji ve hesin madde değerlendirilmesi bakımından
farklılık oluşturmadığını saptamışlardır. Yem tüketimi.
yumurta verimi ve yemden yararlanma oranının ise
ras-yon;} enzim \'c/veya antibiyotik ilavesinden etkilenmediği
hildirilmiştir.
Bu araştırma: enzim, probiyotik ve antibiyotiklerin
ayrı ayrı ya da birlikte arpa vc buğdayağırlıklı
ras-yonlarda kullanımlarının yumurta tavuklarında canlı
ağır-Tablo 2. Ara~ıırma rasyonunun bile~imi. Tahle 2. The composition of experimenıal raıion.
Yem maddesi Buğday Arpa Soya küspcsi Tam yağlı soya Et kemik unu Kıreç ıaşı Dikalsiyum fosfat Tuz Vitamin karınasıl Mineral karması' DL-mctiyonin Kolin klorür % Si 18 9.4 9.ll 4.ll 7.2 ll.5 ll.25 ll.2ll O. 15 02ll ll.IO Kimyasal bileşim' Kuru madde, %
Ham protein. VA:
lIam yag. % Ham seliiloz. % !lam küL.% Azotsuz öz madde. % Kalsiyum. % Fosfor, %
Melabolize olabilir enerjı. keal/kg
91.4ll 16.60 3.4~ 3.17 IllA] 57.7X 3.4~ O.W 26X.:ı
i' Her:2 kg'lık karı~ımda; 15500000 LUA vİt. 2 500000 LUD3 vit. 15 .')llOIL E vıı. 500 mg Bı ııl. (ı
gB, viı, ~ gB" viı. i.')mg B" vİI. 2 g Kı vit. ı.5 g folik asiı. 30 g niasın. Xg kaL.siyum D-pal1lotenclt
bu-lunmaklddır.
:2 ller ~ kg'lık karışımda; 80 g Mn. 50 g Zn. 7 g Cu. 6ll g Pc. 0.3 g
ı.
0.15 g Sc. 400 g kolın klorür!ıu-lunmcıktadır.
Ankara Üniv Vet Fak Derg. 49. 2002 1.17
u:/I'vi.1iul:'. 2.5 x 10" CFU/g) 0.75 kg/ton düzeyinde ve
antihiyotik olarak da Stafac 20 (%2 virginiamycin) 1kg/
tun Cılızeyinde (20 ppnı virginiamycin) kuııanılmıştır.
Hayvanlara yem (/(/ lihilU/II verilmiştir. Her bir alt
grupta hulunan tavuklar grup yemlemesine tabi
tu-tulıııuştur. Otomatik suluklar kuııanılarak hayvanların
iinüncle sürckli su bulunması sağlanmıştır. Araştırma 20
harta sürdürülmüştür.
Araştırmada kullanılan yem maddelerinin ve
ras-yonların besin madde miktarları AOAC (4)'de bildiıilen
analiz metotlarına göre belirlenmiştir. Metabolize olabilir
enerji düzeylerinin hesaplanmasında ise TSE (36)'nin
iinerdiği formül kuııanılmıştır.
Araştırmanm başında ve sonunda tavuklar tek tek
tartılarak canlı ağırlıkları belirlenmiştir. tki haftada bir
yapılan tartımlarla yem tüketimi alt grubun ortalaması
olarak tesbit edilmiştir.
Gruplarda günli.ik yumurta verimi kayıtları
tu-ttılmuştur. Çatlak-kırık ve kirli yumurta sayıları da
kay-dedilmiştir. Yumurtalar haftada bir kere oda sıcaklığında
24 saat hekletildikten sonra tartılıp ağırlıkları
sap-tanrıııştır. Yenıden yararlanma oranı. bir düzine yumurta
içın tüketilen yem miktarı ve bir kg yumurta için
tü-kdilen ycm miktarı olarak bulunmuştur.
Beş haftada hir kere ise hcr bir gruptan elde edilen
iS adcı yumurtada kırılma mukavemeti. yumurta akı
in-deks!. yumurta sarı indeksi. I-Iaugh birimi ve yumurta
kabuk kalınlığı belirlenmiştir (I O). Ayrıca. yumurtalarda
kan lekeleri de tespit edilmiştir.
Gruplara ait istatistik hesaplamalar ve grupların
or-talaım değcrlcri arasmdaki farklılıkların önemliliği için
v:ıriyans analiz metodu. gruplar arasmdaki farkın
önem-lilik kontrolü için de Duncan testi uygulannııştır (34)
ıs-tatistik analizler SPSS 10.0 (Inc .. Chicagtl. IL. USA)
programına göre yapılmıştır.
Bulgular
Araştırma süresincc gruplarda <illim !!(izlenıııeıııiştil.
Gruplardaki tavukların ortalama canlı ağırlıkları \'e yem
tüketimi değerleri Tablo :1'de. yumurta vcrınıi ve
yu-murta ağırlığı ise Tablo 4'de g<isterilmekıedir. !\r:ışıırııı:ı
sonunda ortalama eanlı ağırlık bakımmdan gruplar
ara-smda istatistik açıdan önemli bir farklılık giizlenmemişıır.
Kontrol grubu (1. grup) ve sadece prohlYtltik ilaveli
ras-yonu tükcten 4. grupta yumurta verimı dığer gnıplard:ın
daha düşük bulunımıştur (p<O.O I). Grupların yemden
ya-rarlanma değerleri Tablo S'de. bazı yunıurta kalitc
özel-liklerine ait ortalama değerler ise Tablo
cı'
d:ıvc-rilmektedir. Bir kg yumurta için tüketilen yem mikları 1.
2, .1, 4, 5. 6 ve 7. gruplarda sırasıyla 2.36. 22
ı.
2.2(ı.2.30.2.19,2.15 ve 2.14 kg olup gruplar ar,ısınd,ıki
Lırk-lılıklar <inemsiz bulunmuştur. YilımlI'ta akı ındeks!.
yu-murta sarı indeksi ve YUIllurta Hauglı hirimi hakımıııdan
gruplar arasında istatistik açıdan hir Lırkl ılık
gö-rülmemiştir. Gruplar arasında çatlak-kırık yumurta
sa-yısı, kirli yumurta sayısı ve yııııııınada Lin lekesi
ba-kımından istatistik değerlendirmeye alınacak hir f:ırklılık
gözlenmem iş tir.
Tartı~ma ve Sonuı;
Arpa ve buğdayağırlıklı yumurta tavuğu rasyonla.
rında enzim, probiyotik ve antibiyotiğin ayrı ayrı ya da
birlikte kullanılması. YUIllurta ıavukl:ırınd:ı 20 harıalık
araştırma sonunda c,ınlı ağırlık bakııııınd:ııı IstatislIk açı
Tahlo 3. Grııplard.ı orı<ıl<ımacınlı a~ıı'lık ve yem tUkeıimİ değerleri (g) (ortalama:t sıandarlhaıa).
Tıhle 3. \olean values of live weighı and reed consumption in groups (gl (11ll~an:tstandard erroI'l. Gruplar C<ııılı .lgIl'lık. e 41\ Yem tüketııııı. g/gıııı i Kontrol i 77X ~ 2X iY').1 ~ 511 2 Enzim i X 1:\ ~:'ii 2{lfl4 ::t ~(ı 3 Antihiyotik i 7611 ~ 22 IY92:!: 2') 4 Prohiyotik i751 ~ 2Y 1%1 ~2Y 5 Enzim + anıihiyoıik 16li4~24 IY62 ~ 3X 6 Antihiyotik + prohiyotık 1751::t2.1 1l){)6:t 31 7 [n/im + rrohıyoıık
r
2i ~ .\X.41 ~2-4:, 2(,.45 i 1.1.X ~ ı(,hL i 25.IJ1::4.1 i24X ~ ııx"h 12:'1 ~ i Y" 121 2~.14 12Y7 ~ 2.5 12XX ",4 I"hc ı34 7:t~.S 127..1 '" iX" 12117~1.2" 1263 ~.1.X 13n2 ~ 41 131Y",1I6ah 131.X ~ 2.0 12X2 ~02" 1077 ~ 04l! 1213 ~ I.Y UIIX ~ rX 126X" i 7h<,' l:'li.1~25 1:'.12 =OXh 117.1 ~2 O"h 116li ~2.1 INI :!:IY i:'5li ~12hc 1267~1.6 12.12", J(,h ı14.1 ~ i7hL 116.0", .\. i 12(,4 ~1 X 121Y::t 4.lk 12X_~ :t2.lJ ı1ı.1:t(J "ih ıJı x ~ ~,I,,-ıl i 17 1:tIIl) J2lJ2 1.i iX 1},2X' : l.)J S7XLıhlo 4. Gwrılarda ortal,mM yuımına verimi I'C yumurta ağırlığı değerleri (ortalaına:t standart hata).
T,.ıhlc 4 Mean ı',tlııes of egg rıroduction ,md cgg weight in groups (mcan :t standard nror).
7 Eııııın + rıJ'()hıyı.ıI!~ 6 Antihiyotik + probiyotik 5 Enzim + antibiyotik Gruplar 4 Probiyoıik 3 Antibiyotik Enzim Kontrol I-tılb Yıımund verımı. ~()-2Y ~4-,7 ,iS--I1 -12--15 7Y 23 '" I,X)h 7X 1.1 '"i S.1,' X'i ın:ti,4()h ylh'~IIYX lJ',2 511 -= 1.25:1 Xi.05 :tJl"Ha X7Ai '"ı,S/h YI 5' '" 125" YI ,IJI ~ 1.114 l)1,A) :t 0,1)i,i XY2Y", Ihll" YI.X5", iıs"h YllhX", i,ıı~"h YO,61 '" OYY YI.I-I", 12I,,,h YO.hY'" IIXlb XIIA2", 1'i2h XIIIY '" 2 ii&: yO.oX", 13y"h XX4Y", i12 XX.1h", i,22h X/.211 -" 11I4h X).l)X:t l.:.lX;! Y1311 ~i5'Lıh Y2.461: ı,:'311 YI.2'/ ",oyıı IJ2.72:t l.ll2;ı yrııı ~lIhh X5 X5 :t1.45,1 S!2,22 :~ı.22;1 Y2,72 :!:i ih;ı yo 74", I (Jh nıı!>", I 11-1" xs ı')1:i ~ 1~L .:ixx ,-' 1-1-11 )~ -i5 2_2~,O, ) :?i ı74' .' ıX h~i))::.: LL21h :,X l;i4::t! i4.'ı",1 (,2ıll ::!: II:;X;ır (,.~.~ı-ı:= ()3();ı ().:L:ı) =11.4(J::b ()'L~;~= ().:ıyı' 6.~_Il{} :t O.24h (,0 XX :t II 4ı);lh h2.20 '" 1151"h h3115 '"ii5'i"h 11-12.3~ IJAX"h ô..ı6.1:t (1.5lJb 5t);O:t O.5fıh<. 6126", 1I.72h, ol,7X ",O,IlXh 0LY5 '" 0511e ı,.ı.xn '" 'IhXh 61N) ",1l,2Yd 5773 '" 1144d 6132", 1I42hc 62.SO '" IU4"h 1l.I.IJ6 '" 11.4'ihe h374 '"11.52h 61.70", 1I.23d 'iY.flh IUYcJ h2116 '" OJX"h n3'i3 '" 1153" 64.26", O.'in"h 03,YY '" IIAXh 6253", O.24he 1,,1211~ 112/" (, IJı4 :tO.)Oa 1l.1.2X'" O.'i4" 64 44", 115Y" hi,)O :tf1.51a M1.51 :tL) (,Sa 5X21 ",IIT/J (,1l.4():t O.5Ôt: 1l2'!11 ~ O.'i'i"h 1,,5-1 -" 1I54h M SX=ii 'iOh h:' ().\ =ii21ıı'J 2(ı-45 YlllllUri,1 iığırlığı. 26-~l} .')o-:n ---_._---_.---Aynı sır"d~ı rar"'! harr ta~lyan ortalamalar arasıııdaki farklar önemlidir ("'pdU)): ''''rı<().()i ).
Tahlo 5.Cjnıplanla ortal,ıma ycnıden yararlanma değerlerı (ortalama :t standart hata).
Tabı<: 5. Mc,ııı v,lllICS or reed clliciency ın groups (nıcan :t standard error).
Anıibiyotik i Kontrol Enziııı 3 Gruplar 4 Prohıyotik ) En/im + antibiyotik 6 Antibiyotık + probiyotil-: 7 [n/im + rırohiy{)ıi~ LO
YL:ııliı'ıı y:ırarl;lıırıı;II)[;IJlı. k~ ycm/] du/iııc YUlııurt;l 2()-:~Y J"i4:t11.13 1--;::!:t(l.05 .1(J-~~ .IX .41 -17-.,5 i '7"o I i 172 '" Il.m I .7X '" 0.04 173 '" 00-1 I 75 '" 005 161, '" 11114 i711'" 0.113 170", O.IIX 17, '"ıun i 70 ",ıun ı,(ı2:tfl.fl4 I.h'i '" OIJ7 i72 :t O.O() 175", 11113 174", O'IY 170", (!.ili 1(, i '" IIIJI IX3 '"iiı:ı 173 '" 11.0-1 172 '" 0.07 1.71, '" 11.04 1.70", 111)7 IM~OOI ı ,5-1 ~ii114 I(,X '" O 112 1.I,h '" 1102 1.64 ",o,m l.fl2 :t0.02 ı1lIJ",001 I ) I '" OO~ i(1..ı ..tO.os I rıı '" 0114 i 67 + ()(l.:l ı ,:;-:t /l.il~ i :,(, ~LIıJI ~ ,IX II X,",
YCl1ldL'J1 Y:ll'arl;ıııııı;ı CJl':lllJ. kg}l.'ınl ıkgyu III Urta 2(ı-2':J 2.4l):t () 17 2,331: () ()~ .111-,).' 3~-31 :;XAI 42-4'i 2(,-45 2 -14 '"i)111 22X '" 11114 2,33 :t (UL() 2,2..ı "i0,03 236= IIIIX 2 LL):t(J,()4 2211 '" O ii:; 217 =0.11 2,1(' '" O 04 221 ~ IJ 0-1 2.2Y", oOn 222 ct0116 2.27 ",012 22/",om 227 '" OO~ 226", 11.111 233 '" O.IIY 24Y '"
°
IX 230", 0.04 22X '" 0.10 2.30=0.06 2,30", 1i.0Y 22Y '" 004 211Y '" 1111-1 220'" 0.0] 2.23::t (J.()J 214 ",1103 2.1'! '" 1103 2. iY ~(Lll! 21)) '"i)I i ~.lôİII 0(1 211Y=1104 2 16::t:(106 2 ı) :t (ll) ı :~ 07 ~ LL.O i .) [l~'.='I O.:i :' II..)=IL_L:.~ .~.I.:ı.= 'i (J i .;h , 1-1 i1 i) i.?iGruplar al'asllldaki fark ,incınsizdir (p>O.O)).
Tablo (,. C.implarda YUIlJurta kalitesine aiı ortalama dc[;erler (ortalama:t standarthata).
Tıhlc (,. Mcan values ol' egg ljııality eharacıeristics in groups (mean :t standard error).
Gruplar i -. Konlrol Enzım 3 Antibiyotik 4 l'robiyotik ) Enzim + antibiyoıık 6 Anıibiyoıık + probıyo!ık 7 EIllIııı + prohıyotı~ F YIJll:;III<ı kırılma l1lıık;lvcıııctl. kg!l.:ın~
3-11, ",OIIX;ı 3.11 ",IIO')he 322", 1I.0X,," 2,YI '" OOXh 3.3.1 :tIUIX,IL" .;.:n~!l()l);I;.
Yllııım!;ı ;i\..:i ındcbi
7l)H :t 0.23 7.Y'i '" 02S 7AO '" 1125 X.24 '" 024 ~ 14:t(i~() i4
Yııııııın;ı ,;ırı iıııkbii
.:li/l4 ~ (L4X
YlJ:nUl'ld Haıı:.;h hirimi
77,1:):t i IH
YUIllUrlil "abul.; kalınlığı. ~11l
:;Y6,i) :t2.7flil 46,()7:t I)16 -i'i'iY", i 17 1XO.2:.t:?,4llh 4S.IO 1,0.31, 7554",131 3yrıi;,3-13;ı 44')3", 034 7314",132 40.114 '" 0.41 76.X5", 111.1 -i 'i % '" O .lO nox ",II Y4 iX n'=6()
Ankara Üniv Vet Fak Derg. 49. 2002 130
dan hir farklılık oluşturmaııııştır. Yapılan çalı~mada elde
cdikn hulgular. yumurıa tavuğu rasyonlarında enzim (6,
J6,iR.22,37), probiyotik (i 1.4 J), antibiyotik (37), enzim+
probiyotik (41), en/'im+antibiyotik (37),
aııtibiyotik+pro-hiyııtik (i i) kullanılmasıııııı canlı ağırlık üzerinde önemli
bir etkisinin olmadığıııı bildiren araştırma sonuçlarını
desteklemektedi r.
Yapılan araştırma süresince gruplarda ölüm göz
lenmemiştir. Benzer olarak yapılan h;IZl araştırmalarda
yumurta tavuğu rasyonJannda enzim (18,4 i), probiyotik
(5.i i Al), enzim+probiyotik (4i), antibiyotik+probiyotik
(i i) bulunmasının ölüm oranıııı etkilemediği bildirilmiş-tir.
Rasyonlara enzim, probiyotik ve antibiyotiğin ayrı
ayrı ya da hirlikte ilavesi yumurta tanıklarında kontrol
gruhuna göre yem tüketimi bakımından istatistik açıdan
bir farklılık yaratmamıştır. Araştırma bulguları,
ras-yıın!<ıra enfoim (X,i6,iR,2 1,37), probiyoıik (26,27,41),
an-tibıyotik (37), enzim+probiyotik (4 I), enzim+antibiyotik
(37i ilavesinin yumurta tavuklarında yem tüketimini
et-kilemediği şeklindeki literatür bildirişleriyle uyum
içe-risindedir.
Arpa ve huğday ağırlıklı yumurta tavuğu
rasyon-!<ırına probiyotik ilavesi yumurta verimini
etkilememiş-tir. Elde edilen araştırma bulgusuna henzer olarak bal.1
araştırıcılar (5. 11,27,4 i) rasyonlanı prohiyotik ilavesinin
yumurta veriminde farklılık yaratmadığını rapor
etmişler-dir. Mohan ve ark. (26) rasyonlar;~ 100 mg/kg probiyotik
ı!<ıvesinin yumurta verimini ';;'5 düzeyinde arttırırken 150
ıng/kg probiyotik ilavesinin yumurta veriminde %2
dü-zcyıııde hir düşmeye yol açtığıııı hildirmişlerdir. Yumurta
tavuğu rasyonlarına u/cro/){/cill/l.l' kültürünün ilave
edil-ınesınin ise yumurta verimini %3.03 (Ili/,eyinde hir artış
ilc olumlu yönde etkilediği belirtilmiştir (24).
Yapılan araştırmada arpa ve buğdayağırlıklı
ras-yonlanı enzim, antibiyotik, enzim+antihiyotik,
antibiyo-tik+probiyotik ve enzinı+prohiyotik ilavesi yumurta
ve-rimini kontrol gruhuna göre önemli dereeede arttırmıştır.
Benzer olarak, Jaımoz ve ark. (2i) arpa veya buğdaya
da-yalı rasyonlara enzim ilavesinin yumurta verimini önemli
derecede arttırdığını kaydetmişlerdir. Araştırma
bulgula-rından farklı olarak bazı araştırmalarda rasyonlanı enzim
Cn,13,23.29), antihiyotik (37), enzim+probiyotik (41),
enzim+antibiyotik (37), antihiyotik+prohiyotik
cı
1)ila-\'csinin yumurta tavuklarında yumurta veriminde farklılık
yaratmadığı bildirilmiştir.
Arpa ve huğday ağırlıklı yumurta tavuğu
ras-yonlarına cnzim, anıibiyotik+probiyotik ve
enzim+probi-yotiğin ilavesi yumurta ağırlığını ünemli derecede
(p<O.Oi) arttırııııştır. Rasyonlara ;ıntihıyotik. prohiyot ik
ve enzim+antibiyotik ilavesi ıse yunıulld dğırlığıncld iS.
tatistik açıdan bir farklılık yaratmamıştır. Ydpl1;ln haıı
araştırmalarda rasyonlanı prohiyotik (27) ve en/ım (22)
İlavesinin yumurta ağırlığını arttırdığı (p<().()51
bil-dirilmiştir. Bazı araştırıcılar ise yumurta tavuğu
ras-yonlarına enzim 05,16,21,2.1,29), probi)otik (5,25), an.
tibiyotik (37) ve enzim+antihiyotik 1:'17) ilavesının
yumurta ağırlığlllda farklılık yaratmadığını
sapı,ınıışlar-dır.
Yapılan araştırmada rasyonlara enzını ı1aves!
so-nucu yumurta verimi ve yumurta ağırlığıııcld sağlanan
artış, kullamlan enzimin yemIerin sindirilebilirliğini
art-tırmasına bağlanahilir (!:I,14,37). Hazı araştırıcılar (9,20,
38) arpadaki vİskoz ~-glukanlann hdğırsakt;ı neclcn
ol-duğu olumsuz etkinin enzim kuILmıml ilc ;ı/aldığını
bil-dirmişlerdir.
Yirmi haftalık araştırımı süresince rasyon!;ırda
enzim, probiyotik ve antibiyoıiğin ayrı ayrı veya hirlikte
kullanılmaları, gerek idüzine yumuııa ıçin tüketilen yem
miktarı ve gerekse i kg yumurta için tüketilen yem
ıııik-tarı hakımından farklılık yaratmamıştır. B,lII araştırıcılar
yumurta tavuklarında yemden yararlanma oranının
ra5-yemlara enzim (I 3,22.23,29,37), probiyoıık (i i. iY.27.41 ).
enzim+prohiyorik (41), enzim+antibİyotik (37).
an-tibiyotik+probiyotik (I i) ilavesinden etkilcnıııediğınl,
ha-zıları da enzim (2,7,35,39) veya probiyotik (24,26)
ila-vesinden olumlu yönde etkilendiğini kaydetmişlerdir.
Araştırmada rasyonunda enzİm veya pnıbiyotİğl
kapsayan gruplarda yumurta kırılma ımıka\'emetı ve
yu-murta kahuk kalınlığı diğer gruplardakinden düşük
bu-lunmu~tur (p<O.OI). Bazı araştırıcılar yumurta tavuğu
r,\S-yımlarına enzim ve/veya probiyotık ilavesınİn yuımırtd
kırılma mukavemet i (13, 15,21.25,42) ve kabuk
kalllllığl-m (1,13.21.27,42) etkilemediğini kaydetmişlerdir.
Sirvy-dis ve ark. (32) ise enzim ilavesinin yumurta kahuk
ka-lınlığını arttırdığını hildirmişlerdir.
Yapılan araştırınada rasyonlarda enzim. prohiyotik
ve antibiyotiğin ayrı ayrı ya da hirlikte kullanılın,ısı
yıı-ımırta akı indeksi, yumurta sarı indeksi \e !-\;ıugh biri mı
bakımından farklılık yaratmamıştır. Bulgul,ır bazı
araş-tırma sonuçlarına (16,27 ,30,3 1.42) hell/erlik
gösterrnek-tedir.
Arpa-buğday ağırlıklı rasyonlara enzim, probiyotik
ve antibiyotiğin ayrı ayrı veya hirlikte katılmaları,
~'atıak-kırık yumurta sayısı, kirli yumurta sayısı ve yumurtada
kan lekesi bakımından bir farklılık yaratmamıştır. Ben/cr
olarak Berg (6), arpaya dayalı rasyonlara enzim ila
vesinin yumurtada kan lekesi yüzdesini etkilemedığinı
,
i.
4.
arpa ağırlıklı rasyonlal"<ı glukanaz ilavesinin 196 günde toplanan yumurtalarda kan lekesi oluşumunu arttırdığını kaydetınişlerclir (p<O.05). Francesch ve ark. (16), arpa ve ay<;içeği kiispesine dayalı rasyonlara enzim kompleksi ila\esinin ilk dört haftada kirli yumurta sayısını
tk 14Tden t/i12.Te azalulğıııı (p<O.05) fakat daha sonra ıse etkilemediğini bildirmişlerdir. Balı araştırıcılar (3.22.29) arpa veya buğdaya dayalı rasyonlara enzim ila-vesİnin kirli yuımırta sayısında farklılık yaratmadığıııı kaydetmişlcrdir.
!\raştırnıalarda farklı sonuçların elde edilmesi. kul-lanılan hayvanların yaşına ve genetik farklılıklarına. yem maddelerinin yapılarındaki nişasta tabiatında olmayan po-lisakkariılerin yapısı ve cliizeyine. rasyonların farklı yem maddelerinden oluşmasına ve besin madde bileşiminin Lırklı oll11asına bağlanabilir (ı .22,l3).
Sonuç olarak, arpa ve buğdayağırlıklı rasyonlara probiyotiğin enzim veya antibiyotik ile birlikte ilavesi yu-ımırta tanıklarında yemden yararlanma oranı ve bazı yu-ımırta kalite özelliklerini olul11suz yönde etkilemeden yu-murta ağırlığı ve yumurta verimini arııırmıştır.
Kaynaklar
Abdiilrahim 5\1, Haddadin MSY, Hashlamoun EAR,
Robinson RK (1990) Tlw iıı/Tueııee oL Li/elohi/cif/us
i/ci-dı'philus oııd hociımciıı Oll Iuı'er perfimnm]ce oL dııckellS
(lııd eholesıeml coııleııl ol plosmi/ i/ııd eı;g ."olk. Hrit 1'0-ulıry SEl. 37. 341-346.
Aimonen E\1J, r\asi M (I 991): RpIJI(/(:emplıl
01
hi/rlel' hyOi/IS oııd ell7.."me supplemeıı/({ııoıı iiidıpls ./in' li/Yılı;': heııs.
I. Per/omıwlCl' oııd holoııee 11'101 resıdıs. Aeta Agric
Seıııd. 41. 17')-~<)2.
AI Bustany Z, Elwinger K (I98R): WhoTe graıııs.
Ullp-men.ıı>d mpeseed oııd /3-gluC(Jııase III dıeıs ./iıI' lu\'ıııg
henı. Swccl .i i\gric Res. 18. 31-40.
AOAC ıI9X4): O//ıwı! Meıhods ol Alla!rsıs ojıhe
As-WC/Ul/oıı oL O/tieıal Allol\'lieul Chemısıs. 141h cd. lııe.
Ar-lingtoıı. Virginia.
5. Balevi T, Uçan LS, Co~kun B, Kurtoğlu V, ÇetingüllS
(2IJO i): !:l/nı oj dle/(//I' pmhıııııe mı per/fJrmoııce aııd
hi/-ıı/oml ımmımı' respoııse III lorl''/' heııs. BrIl Poultry Sei. 42. .•56- .•6 I.
ô. Berg LR (1959): Ellerme supplemelı/(llııJIl oj harle\' dıels
/ilılo\'III); heııs. Poultry Sci. 38. i i 32-
ı
139.7. Bn:nes A, Guenter W, Marqmırdt RR, Rutter BA
( 1993) 1:f1eel oj {J-g/ı((:(//Wse!pelııoS(/1/{{se eIlzrmp
.Il/pp-lemeııluııoıı mı ıhe per/omı(//ıce ol chıekeıı.l aııd lavıııg
heııs .fed wheaı, Imrln, Iloked o({/s oııd r\'e dıers. Can J
Aıııın Seı, 73.941-951.
8. Brufau.l, Cos R, Perez-Vendrell A, Esteve-Garcia E
( J994) Perjfmll(//lIe of ııırıng hellS us u/lf-eıed hy ıhe
11Ipplemeıı/(lııoıı of o hurle\'-haspd dıl'I wııh u crude
1'11:'.-rme IJrepaml/()ll/iwn Trıchoılernw vırıde. Can 1 Aniın Sei.
74. 129-133.
9. Campbell GL, Rossnagel BG, C1assen HL, Thacker PA
(1989): Geııoıypic aıııl eıı\'imıımeıııal dılli>ını( eıiiit>.ııracl \'ıserısıl\' ol harle\' uııd ıheır rr>luııolıshll' lo 1/.1' ııulrtlllı'
\'aTue F,r hmılpr dıickeııs. Aniııı Fccd Seı Techııo!. 26.
221-DO
P i
ı
i'"
i O. Card LE, Neshcim MC (1972) Poıılır" mı W.llOI/
cd. Lea and Febiger. PhiLıdelrhi~1.
ı
i. Cerniglia G.l, Goodıing Ac' Hebert .lA (ı
I)X31 lheres-poıise oL loyen lo Ii:eıliııg uıclohaetlluılenııeııııilloıı pm-di/cIS. Poultry Seı. 62. 1391).
12. CIassen HL, Bedford MR (199 i): The we o/el/:'.YII1es lo
impmve ıhe lluın/II't! mlue oj pmdın' I"ı'ds. 95-1 16 lıı W
Haresıgn. DJA Cok (Eds). Recel1l ı\dl'aııccs ııı ı\ııiıııal
Nutriıion. Butıerwonhs-Ileıncl1laıııı I.tel. Ox I'ord.
13. Çiftçi
i,
Yenicc E, Giikçeyrek D, Öztürki.:
ıI9'nı Arpuı'e buiZılar ı~'ereıı "Il'i/k ."emlertııde elı:'.i111 kııfl,ouııu
YUT,ı\ V [:luslarar,ısı Ta'ukçııluk FlI~ırl\l' K,ıııkldllS]
1-1-17.5.1997.lsıaııblıl. Bildiriler. 199-211.
ı
4. Edney MJ, Campbell GL, C1assen HL (Iı)Xı)) Tl1e ef/eııoL /3-glıruıııa.\e supl,lemellliiliolı Oıı illiırieııI dıgesl/ht/iıı' aııd growıh iıı bmilers gll'ı>1l dıels col/lUll/ıng h"rler. Oi/l ;.:rool.i or ",heol. Aniııı Feed Sci Techno!. 25. 1l)3-2()3.
15. Ergün A, Yalçın S, Çolpan
i,
Muğlalı 11119l)3): hllntO/il1(/\'u,~li raS\'IJIlIOrlılil kaıt/wı kell/ru/w ıln'lll .ııımıı,.,o i
e-rımı ve ruıııurfl/ kolilesi ıi?erıııe erkıler,; .'\ıı~dr~ı Lıııı \cı Fak Derg. 4(). 371-37X.
16. Franceseh M, Perez- Vedrell A, Esteve-(;arcia E,
Bru-fau .l (1995): EIl?rme supplemellllil/oıı oL o !ıflrln flıııi
.Il1n/lowpr-ho.ıed dıl'I on lin'ing' heıı per/,ııwıııwe J Appl
Poultry Res. 4. 32-40.
17. Frapin U, Geraert PA, LJzu G (19'n) .vSl'-elı:'.rlı/f'
ılI/p-ml'ı>s .feed digesl/l){Tiır "nd {>er/orm<ıl),,> iıı <ıdulı hı~n\ Iı,d wheaı hased ıliels. ii1°' Ellrllpe,ııı Syıııposıııııı 1)11 I'oulıry
Nııtrition. Aııpısı 24-2R. Fa~ıborg-f)crıın~ırk. Wmld'
1'0-1I1try Seienee Assoeiation. Procredıııgs. 4X 1-4~3.
ı
8. Hamilton RMG, Proudfoot F<; (1l)93) Ellecls ol dielanharTer lel'e1 on ılıe per/im 110i)ct' oj L<~!ıom hol.1 Cııı .i Anim Sei. 73. ô25-634.
19. Hargis 1', Creger CH (197X): 1..ı.ıclohuıiIIU.liNIl]('lIlıııiolı
producl III lariıı;.: lıen mııııı/s. Poıılıry Sel. 57. i i (J3
20. Hesselman K (ı9R9): The lise olen:'..ıwn III poıılın ılielI
Proeredings of the 71h European SYIlIposıulıı Iln Poıılır\'
Nutrition. L10reı de \'lar. Spaın. 31-45.
21. Jamroz D, Skorupinska .i, Onla
.ı,
Wiliezkicwicz ;\(20()O): Use ol whm/, harler or frtllıale gmııı.l iıı ml.\ıures
si/ppIPll1enıed wııh carholıH/m.les (!erıı'ed irom
Trie-hoderma !lmgilmıclıiaıwl1 ior lorıng henı XXi World's
Poııltry Congress. 20-25 Augııst 21)()(1. \'Ioıııı'e~ı!. Cıııada. p
4.14.
22. Jarnni U, Scheideler SE, Beek M, Wyat! C ( 19l)9) lhe
e//eel oL dıeliln' whem mıddliııgs oıııl I'Il:'.I'IlW
ıupp-lemeııwlıon I. i -<Ile egg producliol) e//iueI)LI'. (>gg ndıls ond e;.:;.:comTJo.liıion ın 1""0 .Ilruınl or Le,~flllm heııs. 1'0-ulıry Sci. 78. R41-847.
23. Karimi A, Seott TA, Bedford "IR, :'IIikkhah A, Kamyab
A, Yazdanparst R, Moradi
ıvı
(200 i): "\'(IIIIIIIIOIl ojen?-)'me, ./tH souree and leı'el ol.lupplemen/(llItlll iii 111111('\1'
hor-ley-l}({sed diels .kd lo /It'() sırrı/ııs oj lrnmg henı.
Ankara iJniv Vet Fak Derg. 49. 2002 141
Egg' ancl Egg I'mduel,. 9.12 Septeınrıer 2001. KU''ıada,ı.
Turkey 157-162.
2-. Kruegel' Wl', Bl'adlcy .lW. Paltel'son RH (1977) T/1/'
iıı-"'mc/ioıı ol gemioıı I'io/el oııd LnclOhoeillus org(lılisms iıı
ılle (hel o/Leghom hem. I'oultry Seı. 56.1729.
25 Lee KW (1999) Elfnl oL Aspergi/ll/s 01'1'701' 011 Feco/
Micm/lom. I:'g;.: Quohıie.1 oııd Nl/lrieııı Meıo/'o/twhi/tıif's
Lll Lo."as M,D The,is. Chungnam National University.
Deparlınenı of Animal Seıenee. Chungnam.
2Cı. '\-Johan B. Kadirvel R. Bhaskaran M, Nalarajan A
( i ()95): rt/ı:c/ oL pm/Jio/ie sl/pp/emeııwıioıı 011snwn!l'o/k
clıo/esıeml oııd (11/ egg shell ıhiekness in /arns. Briı
1'0-ultry Seı. 36. 799-R03.
n.
Nahashon SN, Nakauc LLS,Mirosh LW (1996): Nl/ıı'iemI'I-'/enllon ond pmdııclloıı po/'({meıas 0ISing/e Comh Whiıe
Leghom lin'ers .fed dıels wilh I'orring crude prOIl'ilı /eve/s
oııd slıpl'/en1!-'nll-'ll "'iıh dirnı-/'ed microhio/s. Anim Feed ScITechnoI.6I.17-26
2S. "asi 1\1 (I')RR) EIIl,l'me su/'plemellıoıion oL /oving heıı
diell hıııul iıı hıırle." ({iLLi(I(iis. 199-204. In: TP Lyons (Ed).
13111ıeehnıılogy in the Feecl Indu,try. Alitech Teehnical
Pub-lications. Nieholasville.
2'). Polal C. Akyül'ek H, Konyalı A, Şenköylü ;'ii (ı (95):
Suppleıııenl(l/iolı of 011 en7.."ml-' prl'/}({/'({Iimı to wheoı wıd /}({rler /}({sed diels {i-'d lo cOl11m",rcw/ hrowıı /art-'/'s. WPSA
Proceedings. i()ih European Syınposium on Poultry
Nut-rııion. 15-1') Ocıoher. Alllalya-Tiırkıye. 3CıO-361.
:W. Robert., .IR, Baıı W (200 i): Feed mlYl11es iıı whl'oı-hosed
diels ond eg;.: oııd "';.:g shell (/LW/i/y iıı /ayiııı-: hens.
Pm-ceedings or iX European Syınposiuııı on the Quality of
Eggs and Egg I'roduet,. 9-12 Septeınner 2()O
ı.
KU'ıadasl.Turkey. 145.147.
31. Schang MJ, Azeona .lO (1998) Pn/imnwıcf-' of /ayiııg
heııs {",d o com-suıı/lower mea/ dil'I supp/I'melılI'd wiıh
t'lı:l'IIIes 405A09. In: TP Lyons. KA Jasques (hIs).
Bi-()ıechnology ın the f-eed Industry. Proceedings üf Alıech's
Fomıeı,nıh Annual Syn)p(ısıum. Notıingh,ıııı, UnıvCl'sity
Pre\s.
32 Sirvydis V, Vencius D, Gudavaviciule D, Sahalionyıe
n
(2(HHJ): /}It'u ol mulıieııı."me composili(}lıs (!Il e;.:g shel!
,/ıw/tır o/lm'iııg Iıms. XXI World's Pnultry Congress.
2()-25 AuguSl 2(JOO. Monıreal. Canada. p 20.
ı
(l.33. Slulz M\V, Lawlon Ge (19X4) /:/lnıs oL d/(.ı Uııri
(111-ıiııııcrohiu/s 011 growı/ı. Jeed el/iCleIıC\ IlIlt ..ıIIIIU/ Clo.ı/-ridiLIIn pa/l'iııgell.l uııd i/eul \('ei,~Iı/ o/ hmiln ,h".k\'
Po-ultry Sei. 63. 2036-2042.
34. Sümhiiloğlu K, Sümhüloğlıı V ii ')()51 /ll\oIS/U/J\/I/... (ı.
Baskı. Özdemir Yayıncılık. Ankira.
35. Şenköylü N, Akyürek 1-1,Şanlı HE ( 1')991 YU::(UI ~t'lıgo1
uYPCe,i{i kiis/lesi i/e hir eıııiili /'re/ıu 1'((/1ii iii ."IIIIIIII'/U /II'.'U,\(II 1'1' eılik I'ı!tç rem/eriııde kul/OIIIIIII L'lııslaıarasl
'-Lıy-vancllık'99 Kongresi. 21-24 Eyiiıi 19')<). I/nıır 43S-443
36. TSE (199i) Ilm'l'olı Yelıı! •.Iı-Melo/Jolı/.: I('nT/ı,'ln/lı) Eııerjl T,l\'ini (Kimmsul ,He/o/j TSE N" l)()ii) TLirk Sı;ın-darılan Enstııiisii. :\nkira.
37. Vukic Vranjcs :\'1V , Wcnk C (1')%) /i/ii/wl/i£' oL
TI'/c-lıodf'l'Inrl ı'ind", f'ıızrme cmııple\' 0111I1111lel//1ı111i:o/lml ,lıld pa/ill'll1wıce ol/uriııg /]('11.1iıı rliels ,,'iıh Uıır/ lI'UhOIlI 011-ıihioıic .lupfl/emenwlioll. ['oulıry Sci. 75. 551-555.
38. While WH, Bird HR, Sunde ML, MaricU .lA (i 9S3)
Visco.l{/\' oL (3-/)-gluul/l us o /uc/or III i//(' ('fııı'}})u/I, 01//'-wl'emel1/ ol/ıor/e\oIi1r ChiL/.:I ~\Hılıry Seı. (,1. S53-XIJ2
39. Wyall CL, Goodman T (ı 'N3) Uıi/tso/l(1ı1 o//eed
eıı,-wne.l il1 !tn'iııg lım I'((/lOIIS. J Appl Poıılt Res.l.IJX-74.
40. Yalçın S, Çiftçi İ,Ünol AG, Yılmaz A (i')<)(ı) Yem k(I/KI
mudde/eriııde gelişme/er. 3. Ulııslaıar~1s1 Yen) Kongresı \'c
Y cm Sergisi. 1-3 Nis,ın 1<)96. i\nkar,ı Yem Sanavicıierı
Birliğı. 23-47.
41. Yalçın S, Kahraman Z, Gürlloğan T. Dedcoğlıı ilE.
Ko-caoğlu B (2000): !\\(.'iCe,\(1 küı/w.'i kUfllU\wı \ 111111010lo.
l'UKl/ rus\'oıı/ol'lııdo eıı,im 1'1'/ıro/in'o/lk kul/Ulllllll. 1-Verıııı iizerine etkısi. Tavuk<,'uluk Araşıırııı;ı Derg. lı LL. 25-32.
42. Yalçın S, Kahraman Z, Ynıçın S, Dedeoğlu HE (2(HHI)'
A\'Ç'içf'f[i küspl'Si kupsoroıı \'ImlUrfu IUI'U,\(II 1'((.1."'111lu1'1ii r/" I'ıızim I'f' prohiyoıik ku//wlIml. 2-Yuııııırl;ı k,dııesı ıızerıne
etkisi. T;ıvukçulıık Araştırımı Derg. 2(2). 1<)-24.
Geli,~ ıarihl. 14.1 1.2()()/ / Ka/mlıul'lhi II) / :ıW:ı
Yazışma adre.si:
ProrDr Sokiııt' Yo/Çlll
Al1ku/'({ Olıil't'l'Silf'SI. Ve/aiııa Fukirik.ll Haymil Besleme ve Bt's/eııme /Iasla/(k/ul'l Aııahilim Dalı, /)ışkapı. Aıık((1'({
