Yazilidayim.net Yazilidayim.net Yazilidayim.net Yazilidayim.net
BARTIN KÖKSAL TOPTAN ANADOLU LİSESİ 2020-2021ÖĞRETİM YILI 2. KANAAT DÖNEMİ SINIFLARI TÜRK EDEBİYATI DERSİ 2. YAZILI SORULARI
AD SOYAD: ………. NUMARA: ……… SINIF: ……….. 1.
“Kızılırmak parça parça olaydın Her parçanı bir diyara salaydın Sen de benim gibi öksüz kalaydın Kızılırmak nittin allı gelini Nasıl aldın allı pullu gelini
Köprüden geçerken köprü yıkıldı Üç yüz atlı birden suya döküldü Nice gelinlerin boynu büküldü Kızılırmak nittin allı gelini Nasıl aldın allı pullu gelini “
A) Yukarıdaki parçanın ilk üçlüğünde nasıl bir duygu anlatılıyor? Açıklayınız. (4)
( İlk üçlükte, bir beddua vardır. Belli ki, Kızılırmak ile ilgili bir felaket vardır. Acı bir olay meydana gelmiş, bu acı olayda olmuş ve niceler annesiz kalmıştır. )
B) Yukarıdaki parçanın ikinci üçlüğünde nasıl bir olay anlatılmaktadır? Açıklayınız. (4)
( Anlaşıldığına göre, Kızılırmak boyunda, bir köyden karşı yakadaki bir köye gelin götürülmektedir. Irmağın iki yakasını, çok kere olduğu gibi çürük bir tahta köprü birleştirmektedir. Gelin alayı birden yüklenince bu köprü dayanamayıp çökmüş ve bir felaket olmuştur. Böylelikle, ilk gördüğümüz bedduanın nedeni burada anlaşılmak-tadır. Sonra da bu felaket buruk bir türkü halinde kuşaktan kuşağa aktarılmıştır. )
C) Yukarıdaki parçanın nazım biçimi ne olabilir? Nedenini parçaya bağlı olarak açıklayınız. (2+4)
( Bu parçanın nazım biçimi “TÜRKÜ”dür. Çünkü üçlü bentler halinde yazımlı, her bendin arkasından da nakarat / kavuştak gelmiştir. 11’li ölçünün kullanılması, yalın bir dille söylenmesi türkünün özelliklerindendir. )
D) İlk üçlüğün kafiyelerini gösteriniz. (4)
……… (a)
……….. (a) “l” yarım uyak ………... (a) “aydın” redif
E) Parçanın nazım türü nedir? (2) ( AĞIT )
(Tasavvufta, Allah yolcusunun (derviş, salik…) kendi benliğini Allah’ın varlığında yok etmesi, kendi duygularından ve iradesinden sıyrılarak bütün benliği ile ilahi iradeye boyun eğmesi olarak ifade edilir.)
3. Aşağıdaki eseler hangi sanatçılara aittir. Cevabınız eserlerin altına yazınız. (1X5)
Felekname Hadikatü’s- Süedâ Mizânü’l Evzân Marifetname Garibnâme GÜLŞEHRİ FUZULİ ALİ ŞİR NEVAİ ER. İBRAHİM HAKKI AŞIK PAŞA
4. Aşağıdaki eserlerden hangisi türü yönünden diğerlerinden faklıdır? Neden? (2+3)
Harnâme Cemsid ü Hurşid Mecâlisü’n Nefâis Leylâ vü Mecnûn Hayrâbât
( Farklı olan Mecâlisü’n Nefâis ‘tir. Çünkü be eser “tezkire” iken, diğerleri mesnevi örneğidir.)
5. Destan geleneğinden Halk hikâyeciliğine geçişin ilk ürünü olan eser nedir? (5) ( Dede Korkut Hikâyeleri)
6. “Kaşların kemen senin Bakışın yaman senin Ne hain yâr imişsin Elinden aman senin Cefâların ben çektim El sürer sefan senin”
A) Bu şiirin nazım biçimi nedir? (2) ( Parçanın nazım biçimi “Mani” dir.)
B) Bu biçimin özelliklerinden dört maddelik çıkarımda bulununuz. (8)
(Anonim halk edebiyatının bir örneğidir. Maniler tek dörtlük olarak yazılır. Aaxa şekliyle kafiyelenir. 7’li ölçüyle yazılır. Her konuda yazılabilir. İlk iki dize doldurmadır, asıl kastedilen son iki dizede yer alır.
C) Yukarıda verilen parça bu biçimin hangi türünün bir örneğidir? (2) ( Yedekli mani örneğidir.)
7. Divan edebiyatında dört, beş, altı ve daha çok dizeli bentlerin bir araya getirilmesiyle oluşturulan nazım biçimlerinin genel adı nedir? (4)
8. Aşağıdakilerden hangisi Divan edebiyatında konularına göre adlandırılan nazım türlerinden biri değildir? Neden? (2+2) METHİYE MESNEVİ MERSİYE MÜNACAAT NAAT
( Mesnevi bir nazım biçimidir, diğerleri nazım türüdür.)
9. Aşağıda verilen paragraflarda tanıtılan sanatçılar kimdir? (2X5)
a. 17. yüzyılda yaşamıştır. Saz şairleri tarafından "üstat" diye anılan ozan, divan edebiyatının etkisinde kalmıştır; bu nedenle şiirlerinde yabana sözcük ve tamlamalar çok geçer. Divan edebiyatı mazmunlarına sıkça yer verir. İlk şiirlerinde divan şairlerini taklit hevesi ile "Adli" mahlasını kullanmıştır. Hece vezniyle yazdığı şiirleri divan edebiyatı örneklerinden daha başarılı bulunmuştur. Şiirleri arasında en çok bilineni bir bakıma "tezkire sayılabilecek 38 dörtlükten meydana gelen ve 105 şairden söz edilen "Şairname" sidir.
ÂŞIK ÖMER
b. Âşık Ömer ve Karacaoğlan'ın çağdaşı olan âşık, en az onlar kadar ün kazanmış, kendisini aydın çevrelere de kabul ettirmiş, bazı şiirleri tezkirelere alınmıştır. Hem hece hem aruzla şiir yazmıştır. Koşma ve semailerinde o dönemdeki Türkçenin zenginlik ve incelikleri görülürken aruzla yazdığı eserlerde dilinin aynı derecede zengin olduğu söylenemez. Musiki ile ilgilenmiş, besteler yapmış, kendi adı ile anılan bir makam bulmuştur.
GEVHERİ
c. 1772'de Gerede'nin Şahnalar köyünde doğmuş, 1845 yılında Ankara'da ölmüştür. Genellikle kullandığı mahlasının yaşamının güçlüklerinden geldiği söylenir. Hem aruz hem hece ölçüsünü kullanmıştır. Âşıklık geleneğinin eski değerini kaybettiği bir çağda yetişmiş ve bu edebiyatın son büyük temsilcilerinden biri olmuştur. Dini konulara rahat bir üslupla yaklaştığı için din adamlarıyla arası pek iyi değildir. Ünlü "Telli Saz" şiiri bu konuda büyük gürültüler koparmıştır.
DERTLİ
d. Edebi şahsiyeti tasavvufi inançları doğrultusunda gelişip şekillenmiştir. Şiirlerinde daha çok Yunus Emre etkisi hâkim olmakla birlikte kendine özgü söyleyişlerin bulunduğu manzumeleri de az değildir. Hece ve aruz veznini başarıyla kullanmış, lirik şiirler yanında didaktik manzumeler de yazmıştır. Divan'ı dışında Müzekkin-Nüfus adlı yapıtı da vardır. Bu eseri Orta Asya'dan Anadolu'ya gelen Türklerin tasavvufi ahlakı benimsemesinde asırlar boyunca önemli rol oynamıştır.
EŞREFOĞLU RUMİ
e. 15. yüzyıl Anadolu sahası Türk edebiyatının Şeyhi'den sonraki en güçlü temsilcisidir. Fatih döneminin en büyük şairi olan sanatçı hayattayken "sultan'üş şuara" unvanını kazanmıştır. O, Türk edebiyatının nazire yazma geleneğinin önde gelen temsilcilerindendir. Şiirlerinde daha çok beşeri aşk konusunu işleyen şair, divan şiirinin bütün inceliklerine şiirlerinde yer verir. AHMET PAŞA
10. Aşağıdaki sanatçılardan hangisi, işlediği konulara göre diğerlerinden ayrılır? Nedeniyle birlikte yazınız. (5)
Aziz Mahmut Hüdai Kayıkçı Kul Mustafa Erzurumlu İbrahim Hakkı Seyyit Nesimi Niyazi-i MısrÎ Kayıkçı Kul Mustafa Halk edebiyatının âşıklık geleneğine bağlı bir sanatçı iken diğerleri Halk edebiyatının Dini-Tasavvufi şiir geleneğine bağlıdırlar.
11. Ali Şir Nevâî ile ilgili beş maddelik bir çıkarımda bulununuz. (2X5) a) 15. yüzyıl sanatçısıdır.
b) Anadolu dışında, Çağatay sahasında eser vermiştir. c) İlk şairler tezkiresi Mecâlisü’n Nefais’i yazmıştır.
d) İlk hamse sahibidri.
e) Muhakenetü’l Lugateyn adlı eserinde Türkçe il Farsçayı dil özellikleri bakımından karşılaştırarak Türkçenin sözcük zenginliğini ve anlam incelikleri yönünden Farsçadan üstün olduğunu savunmuştur.
f) Mizanu’l Evzan adlı eseriyle şiirle ilgili teorik bilgiler vermiştir.
12. Aşağıdaki eserlerden hangisi yazıldığı döneme göre diğerlerinden farklıdır? Neden? (5)
Vesiletü’n- Necat Mecâlisü’n- Nefâis Harnâme İskendernâme Muhakemetü’l- Lugateyn İskendername 14. Yüzyıl, diğerleri 15. Yüzyılda yazılmıştır.
13. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız.
A. Masa üstünde pekmez
Bu pekmez bize yetmez Adana'nın kızları Davulsuz gelin gitmez
Yukarıdaki metin için aşağıdakilerin hangisi söylenemez? A) Dönemin sosyal zihniyetiyle ilgili ipucu yoktur.
B) İlk iki dizesi doldurma bir manidir. C) Kafiye düzeni aaxa biçimindedir. D) Teması düğün olan bir metindir.
E) "t" sesleriyle yarım kafiye; -mez eki İle redif yapılarak ahenk sağlanmıştır.
B. İstanbul'da yaşayan ilk divan şairlerindendir. Tezkirelerin verdiği
bilgiye göre onun başarısı şiirde halk söyleyişini, deyim ve atasözlerini kullanmakta gösterdiği ustalıktan kaynaklanmaktadır. Atasözü söyleyiciliğinde ün yapmış bir şairdir. Gerçekten de şair, atasözlerini ve Türkçe deyimleri bol bol kullanarak, Türkçe sözcüklerden redif ve uyak yaparak Türkçenin şiir dili olarak kullanımında büyük çaba harcamıştır. Bugüne kadar gelen tek yapıtı divanıdır.
Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Şeyhi B) Baki C) Bağdatlı Ruhi
D) Necati E) Muhibbi
C. I. Arap ve Fars kültürünün etkileriyle oluşturulan ilk örnekler
olan Kutadgu Bilig, Atabet'ül Hakayık divan edebiyatına geçişi hazırlayan eserlerdir.
II. Anadolu'da din dışı şiirler yazan ilk divan şairi Hoca Dehhani'dir.
III. Toplumla ilgili konulara pek fazla yer verilmemiştir. Fuzuli'nin Şikâyetnamesi, Şeyhi'nin Harnamesi kişisel sorunların anlatıldığı ör-neklerdir.
IV. Konular belirli başlıklar altında sıralanabilir: İslam tarihi, din ve tasavvufla ilgili konular, aşk, kadın....
V. Biçime yeterince önem verilmemiş, içerikle ilgili sıkı kurallar getirilmiştir.
Yukarıdaki numaralı cümlelerden hangisi divan edebiyatıyla ilgili doğru bir açıklama değildir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
D. I. Bütün güzelliğine değil, parça güzelliğine önem verilmiştir.
Beyitler kendi içinde bir anlam bütünlüğü taşır.
II. Tuyuğ ve şarkı, divan edebiyatına Türklerin kattığı nazım biçimleridir.
III. Türkî-i basit ve özellikle mahallileşme, Sekb-i Hindi gibi eğilimler divan şiirlerinin sınırlarını zorlamıştır.
IV. Hecelerin uzunluk ve kısalığı temeline dayanan aruz ölçüsü kullanılmıştır.
V. Şiire dayalı bir edebiyat olmakla birlikte nesire büyük önem verilmiş, günümüz düz yazı cümlesinin temelleri atılmıştır.
Yukarıdaki numaralı cümlelerin hangisi divan edebiyatının bir özelliği değildir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
E. Terci-i bent, biçim bakımından terkib-i bente benzer; ancak —-.
Konularında daha çok Tanrı'nın gücü, evrenin sonsuzluğu, doğanın ve yaşamın karşıtlıkları vardır.
Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilirse cümle doğru biçimde tamamlanmış olur?
A) bent sayısı çoğaltılıp konu genişletilir
B) vasıta beyti her bendin sonunda de ğişmez ve aynen tekrarlanır
C) bentler mesnevi biçiminde uyaklanır ve vasıta beyti farkl ı ölçüde yazılır
D) bu türdeki ürünler, devrin ileri gelenlerine sunularak bahşiş beklenir
E) söz sanatlarından uzak yalın bir dil kullanılarak didaktik yan öne çıkarılır
