Rum Patrikhanesi, 1971 ’de kapatılan okulun açılabilmesi için Bakanlığa başvurdu
Ruhban Okıılu’nım sessiz bekleyişi
► Heybeliada’da 1844' ten
197l ’e kadar başpiskoposlar,
metropolitler yetiştiren ve bu
tarihte çıkan yasa nedeniyle
kapanan Ruhban Okulu’nun
yeniden öğretim verebilmesi
için girişimlerde bulunuluyor.
FİGEN ATALAY
j r ycybeliada'da, görkemli ve gizemli
f —ğ bir manastır. Adı: Aya Triada.
-*• -*• Sanki hiç öğrencisi olmamış. Öy lesine sessiz. Halbuki yıllarca akademi düzeyinde Ruhban Okulu olarak hizmet vermiş. Başpiskoposlar ve metropolitler yetiştirmiş, dünyanın dört bir yanma göndermiş. 1844’ten 1971 'e kadar. Bu ta rihte özel okulların devletleştirilmesine ilişkin bir yasa çıkmış ve o gün bugündür kapalı. Okul yönetimi ve Fener Rum Pat rikhanesi, okulun yeniden öğretim vere bilmesi için çaba harcıyor.
Aynı binada bulunan Özel Rum Erkek Lisesi’ne ise sekiz yıldır öğrenci kaydol muyor. Ancak okul, Türk hükümeti ka patılmasını istemediği için açık. Manastı rın içinde görevini sürdüren Türk müdür yardımcısı, bir öğrenci bile gelse öğretime hazır olduklarını söylüyor.
Ruhban Okulu, 1844 yılında, Osmanlı İmparatorluğu çatısı altında 5.5 milyon Ortodoks yaşarken kurulmuş. Ortodoks dünyasında, “elit okul” olarak nitelendi rilen Ruhban Okulu’ndan, ABD ve Avusturya başpiskoposları, Almanya, Mısır. Fransa, Belçika metropolitleri. Patrikhane mensuplan yetişmiş. Fener Rum Patrikhanesi görevlilerinden Bay
Meliton, okulla ilgili şu bilgileri verdi:
“Heybeliada’daki Ruhban Okulu, 1844’ten 1971’e kadar devamlı olarak öğ renim veriyordu. Amerika, Avustralya, Avusturya, Almanya, İtalya, İngiltere, Fransa ve İskandinavya'daki Ortodoks li selerinden öğrenciler geliyordu. 1971’de özel yüksekokullar kanunu çıktı. Özel okullar kapsamına bizim okul da girdi. O tarihe kadar bağımsız olan Ruhban Oku lu, Türk üniversitelerine bağlanmak isten di. Türk hükümeti ile Patrikhane ve okul yöneticileriyle görüşmeler yapıldı ama for mül bulunamadı. O sırada ben de okulda öğrenciydim. Kapanınca öğrenimimi ta mamlamak için yurtdışına gitmek zorunda kaldım. Okul, Patrikhane mensuplarını yetiştiriyordu. Bizim için zor oluyor. Yeni
R uhban O k u lu He aynı binada bulunan Ö ze l Rum E rk ek L isesi, se k iz yıldır öğren cisi bu lunm am asın a karşın T ü rk hü k ü m etin ce “ azın lık hak ların a s a y g ı” nedeniyle k ap atılm ıyor. İn giliz asıllı rahip Isa ia s S im o n o p etritis (kü çü k fo to ğ ra f), “ O k u lu n açılm ası T ü rk iy e’nin yararınad ır” d iyor. (F otoğraf. İB R A H İM G Ü N E I.)
den açılması için Milli Eğitim Bakaniığı'na dilekçe verildi. Ümit ediyoruz açılacak.
Buraya, bütün dünyadan öğrenciler geli yordu. Türkiye’yi tanıyorlardı ve vurtdışında Türkiye’nin elçileri oluyorlardı.” Açılması için
uğraş verilen, özellikle 50 bin kitaplık kütüp hanesiyle ünlü Ruhban Okulu, Heybeliada'- ya ve denize tepeden bakıyor. Binanın girişin deki. tabelada. Aya Triada Manastın vc Özel Rum Erkek Lisesi yazıyor. Binanın
çiçeklerle bezeli bahçesinin girişinde, -Li- se’nin teorik olarak açık olması nedeniyle olacak- bir Atatürk köşesi var. Atatürk büstünün hemen yanında İngilizce “Yurt ta barış, dünyada barış”, Türkçe “ H ayat ta en hakiki mürşit ilimdir” yazılı. Sonra dan öğrendiğimize göre Rum lisesi, öğ rencilerini kaybetmeden önce burada dü zenlenen törenlerde, İstiklal Marşı o ka dar düzgün seslendirilirmiş ki, Marş’ı dinlemek ve öğrenmek üzere çevredeki öğrenciler, okula gelirmiş.
50 bin kitaplık kütüphane
Bir zam anların R uhban O kulu’nu, dört yıldır Türkiye’de bulunan Rahip Isaias Simonopetritis ile geziyoruz. Be şi Rum, altısı Türk 11 kişinin yaşadığı m anastırda, A tatürk’ün fotoğrafları, sık sık karşımıza çıkıyor. En çok merak ettiğimiz bölüm, kütüphane. Kiliseyi, önemli törenlerin yapıldığı “ tören sa lo n u m u gezdikten sonra kütüphanede yiz. R ahip Simonopetritis’in verdiği bilgiye göre kütüphanede 50 bin kitap bulunuyor. Yüzde 60T Yunanca, yüz de 40’ı A vrupa dillerinde. Türk K itap ları Bölümü'nde. İslam Ansiklopedisi, Türk Ansiklopedisi ve K uran Dili adlı kitaplar var. Kütüphane, birçok bö lümden oluşuyor. Dini tasvirlerle, re simlerle dolu odalarda, ağırbaşlı m o bilyalar, çalışma masaları göze çarpı yor. İlk üç bölümden sonra girilen, bü tün duvarları tavana kadar sıralı raflar daki binlerce kitapla dolu birbirine geç meli odalar, insanı küçük çapta bir şoka uğratıyor.
İngiliz asıllı rahip Isaias Simonopet ritis’in R uhban O kulu'nun yeniden açılmasına ilişkin görüşleri şöyle:
“ 1971 yılında özel okullarla ilgili çı kan yasaya göre bu okul ya Türk hükü m etine bağlı bir T eoloji O kulu olacak tı, ya da kapanacaktı. Bağım sız kalm ası is tendiği için öğretim durduruldu. Biz de vam etmesini istiyoruz. Bu, Türkiye için de avantajdır. Ruhban Okulu'nun açıl ması için destek verilmesi gerekir. Bura sı bir din okuludur, politik bir amacı yoktur.
İstanbul, yeniden çok önemli bir mer kez haline geliyor. Türkiye’de Rum azınlığının yaşam ası bir avantaj. Patrik hanemin de bölgenin kalkınm asında rolü olabilir.” /
0 ._ S U tH _ _
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
