[Milli Eğitim Bakanlığı Yüksek Makamına gönderilmiş bir belge]

-rr

Z / W 5

Killî Eğitim Bakanlığı

Yüksek Makamına

/ 1

îfemleketimlzde eski harflerle çıkmış mecmuaların tan ve etraflı cetvellerini t a n z i m e t m e k K M t ü r ç a l ı ş m a l a r ı için pek faideli bir me­ haz hazırlanması demek olduğundan, buna h izne t vazifesiyle tavziften mütevel­ lit memnuniyet ve minnetimin büyüklüğünü evvel emirde arz eder, ve bu çalışma­ nın yevmi gazete .salname ve her kitaba teşmili ile ilk matbaanın açılmasından beri eski harflerle yapılmış tekmil yayına ait tam kataloklar vücude getiril­ mesi işinin de Bakanlıkları devri muvaffakiyetine ait uzun silsilede yer alma­ sını dilerim.

Bu temenniyi izhardan sonra,halen meşgul bulunduğum saha­ ya, yani eski harflerle yayınlanmış mecmualar bahsine avdet edince, hele ilk sa­ manlarda mecmuaların gazetelerden pekte farklı bir mahiyet arzetmediklerini ve çünkü bir çok gazete birer mecmua şeklinde ve haftalık çıktıklarından nevile- rinin tesbîtinde tereddüde düşülmekte olduğunu arzederim.

Buna mukabil,nerelerde çıkmış mecmuaların listeye alına­ cakları hususunda muayyen bir usui tatbik edilmektedir. Bu usul mucibince ha­ len elimizde bulunmayan faraza-Selanik gibi bazı yerlerde -fakat bu yerler Dize tabikan çıkmış mecmualar da,hiç bir zaman bize ait olmamış yerlerde vatandaş­ larımız tarafından türkçe olarak çıkarılmış mecmualar da (Cenevre de yayınlan­ mış İçtihat nüshaları gibi) iştigal sahasının içine alınmakta,fakat hudutları­ mız dışında bulunan yerlerde vatandaşımız olmayan kimseler tarafından eski harflerle ve türkçe çıkarılmış dergilerle alakalanılmakkadar•

Şunu da İlâve etmek isterim ki,memleketimizde gski harf­ lerle çıkmış mecmuaların isimlerini muhtevi tam bir cetvel bile henüz mevcut

_ __ — . - * * ---- --- --- - - ___«*______ e ^ A ■— - » Ti J!

_ _____ ... . . _ ______________________ Larında çıkmış^hususi^bir'nevsal ile Cumhuriyetten sonra çıkarılan (Ayın Tarihi) mecmu*

sının eski nüshalarında böyle cetvellere tesadüf olunmuştur.

Bu işle tavzif edilplj

İ M kütüphanede.(Millet) ve halen (Inkilap) ----l'T*„ ¿ S o r i m 'r o n e z k û r İki kütüphane de tetkik ettirin neccma koleksiycmlaruanJLls.

__i « ı m m m n m m _ An ıiTiın fol i» 1 nt.i sar hayatına mali - bulunan mecmuaların hemen hemen hepsi bu listede mevcut bulunmajrtadajp, ve n a M n c ilo teksir ve takdim edilecek defterlerde M kavıtlarla da

ı ~ a ^ i o n ciltler nüsha nüsha ve sahife sahife gözden geçirilerek bu teksir ve t akaim e ailecek aeruenerae ü-l & « « . . v n J llâı/k İ-1 e,tetkik edilen ciltler nüsha nüsha ve sahife sahife gözden geçirilerek bu

tün noksanlar tamamen yazılmıştır. Bu çalışmalardan varılm ış kanaatleri — -ge­ diyorum!

1.- Şahsen bildiğim bir hayli mecmuaya tesadüf edemedim*

Bunlar arasında Selânikte çıkmış olan(Bağçe) gibi meşrutiyetten evvele ait, (Demet) gibi meşrutiyetten sonraya ait ve (Çankaya) gibi Cumhuriyet devrine ait mecmualar vardır.

2 Bazı mecmualardan nüshalar ve hatta ciltler elliktir •Bazı­ larından rastgele bir nüsha vardır*

3•- Bazı mecmualar tarihlerini kapaklara yazdıkları ve bu ka­ paklar ciltlenirken çıkarıldıkları için,nüshaların tarih ve numaraları anlaşı­ lamamaktadır •

Memleketimizde eski harflerle çılanı ş-ki bu faaliyet gazeteler için de aynıdır«* mecmualar hakkında mümkün olduğu kadar noksansız ve etraflı bir eser vücude getirmek üzere kütüphane araştırmalarından ayrıca üç türlü faaliyet tasavvur ediyorum!

a- Basın ve Yayın Bmum îfiîdürlüğünün arşivlerini araştırmak. b- Az evvel zikrettiğim iki cetvelden birer suret çıkarıp Mat­

buat tarihimiz hakkında bilgileriyle tanınan zatlara bu su­ retleri vermek ve eksiklerini bildirmelerini rica etmek. c- Tarafımdan derlenmiş malumatı,bahsi geçen mecmuaları çıkar­

mış zatlar hayatta İseler onlara ve hayatta değilseler ken­ dilerine mensup kimselere yollayıp tarihlere,eksik nüshala­ ra ve saireye ait malumatı kabil olduğu kadar kat*i şekil­

de tesbit ve ikmal etmek.

ç- Nüsha ve sahifeleri* hatta bazen ciltleri noksan koleksiyon» ları ikmal edip henüz bir mevcut olmayan mecmua takımlarını da arayıp bulmak.

Bu işin noksansız başarılması için zamanla beraber sgviyeli bir iki mesai arkadaşına ihtiyaç bulunduğu gibi glakalı Makamın umumi kütüpha­ nelerdeki mecmua koleksiyonlarının İcmaline ciddi bir gayret ve tahsisat ayır­ ması da muktezidir. Bu hususta hususi kütüphanelerin yardı m l a r ı m mazhar olunu- lacağı da ümit edilebilir.

Ancak, ar

ze

Bu tarzda meşhur (Revue des deux Mondes) un yüz yıllık neşriya­ tına ait fihristler görmüştüm. Memleketimizde ve aynı şekilde tek'çalışma ,Ta­ rihi Osmanı Encümeni ve Türk Tarihi Encümeni mecmuaları ile çıkmış makaleler hakkında Hali], Ethem bey tarafından vücude getirilmiş bulunan fihristtir. Şu kadar ki.mezkur mecmualar dalma uzun veya uzunca ve cümlesi birer ilmi araştır­ ma mahsulü makaleleri ihtiva e t tiklerinden, Halil Ethem beyin eserini gahmetsiz*

ce vücude getirmiş bulunduğuna hükmetmek caiz olabilir. Halbuki,mesela (Serve­ ti Ftinun) gibi eski harflerle pék uzun bir neşir hayatına malik olup pek kıy* metli ve fikir ve edebiyat tarihimiz için ehemmiyetle yazılar yanında tamamıy- le önemsiz ve değersiz makalecikleri de ihtiva eden bir mecmuanın tekmil yazı­ larını değil,ancak buna layik bulunanları tasnif ve tertip etmek icap etmekte­ dir. Bunun da çok daha fazla emek sarfını istilzam ettiği nuhakkatır.

Zaman ile ehemmiyeti artacak olan işbu mesaiye de,banis nevzüu olan(Servetl FUnun)(Mecmuaİ Ebüzziya)(“ecmuai FUnun) gibi eski,yeni mühim der­ gilerle başlamak mümkün olduğunu ve bunların tam takımları üzerinde çalışmanın tek değilse bile iki üç umumi kütüphaneden istifade etmek suretiyle imkan da­ hilinde bulunduğunu arzeder ,en derin tazim hislerinin lütfen kabulünü dile­ rim.

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi