VE O T O M O B İL KURUM U
21
Ragı p Paşa K ü t ü p h a n e s i
Divan edebiyatının üstad ve şairlerinden ve Osmanlı sadrazam- lanm n değerlilerinden biri olan Koca Ragıp Paşa İstanbıdda 1698de doğmuştur. Babası D ef- terhane kâtiplerinden idi. Kendisi de bir müd det oraya devam et miş, sonra m uhtelif pa şaların m aiyetinde İran ve Bağdat taraflarında bulunmuş. B ir aralık Bağdat D efterdarı, is- tanbulda M aliye tezke recisi, daha sonra R e- isülküttab vekili, E r zurum ordusu D efter darı, ishakçı seferinde Cezye muhasebecisi. Sa daret m ektupçusu, 1710 da Reisülküttab olm uş tur. Bu vazifede üç sene m uvaffakiyetle çalıştık tan sonra, vezir rü tbe siyle M ısır Valiliğine tayin olmuş, badehu Halep ve Şam valisi olmuş, 1756 da üçüncü Osman zamanında ilk defa Sadrazam oldu. B i lâhare III. cü M ustafa zamanında tekrarSada-{
Ragıb Paşa nın kabri.
Tombe du Grand Vezir K odja Ragıb Pacha.
rete getirilerek beş bu çuk yıl iktidar m evkiin de kaldı. Sultan Musta- fanın kız kardeşi Şali- ha Sultanla evlenm işti. D evletin za if bir zama nında hükümete geldiği halde, tedbir ve kiyase ti sayesinde m em leketi harp afetinden koruma ğa Tersane ve Tophane leri İslah ederek, orduyu biraz bilgi ve fen ile kuvvetlendirm eğe mu vaffak oldu.
Şiirlerini m uhtevi di vanı 1887 de Mısırda Bulak matbaasında ba sılm ıştır. S efinetü Ragıp ve D efinetül metalib un vanlı Arabça diğer bir ¡eseri dahi ayni m at baada basılmıştır. Bun lardan başka Mecmua i Ragıb gibi eserleri de vardır.
istanbulda vefa t edip Koska civarında inşa ettirm iş olduğu kütüp hane, sibyan m ektebi, çeşm e, sebil gibi hay ratı ihtiva eden ma hallin haziresinde med-
fundur. Kütüphanesi
Koca Ragıp paşa Kütüphanesinin dışı
22
TÜRKİYE TÜRİNCjmurabba bir plân üzerine inşa edilmiştir. Üzeri dört m erm er sütun üzerine oturtulmuş m erkezi bir kubbenin dört köşesinde kü çük kubbe ve bunların aralarında dört beşik örtüsü tolozla örtülmüştür. Cebhesinde iki ta raflı m erdivenli ve iki sütunlu bir küçük ra- vak m evcut olup, kapısının üstünde Arapça bir kitabe ile iki beyitten m ürekkep bir ta rih vardır. Sağda ve solda birer küçük oda m evcuttur. Bunlardan sol tarafta bulunan, kütüphane için mescid olarak yapılm ış, bir mihrabı vardır. Kütüphanenin ortasında ki tapların konulmasına mahsus dolaplar ihtiva eden musanna bronz bir şebeke m evcuttur. Bu nun etra fı okuyucuların oturmasına tahsis edilm iştir. Şimal garp ve cenup dinarlarında beşer pencere vardır, ve pencere aralan çini lerle m üzeyyendir. Cadde tarafında ve dükkân ların üzerinde bulunan, ilk m ektep olarak yapıl mış olupt buraya üzeri açık bir taş m erdivenle çıkılır. Burası şimdi (M aarif Vekâleti Kütüp haneler Tasnif kom isyonu) tarafından işgal edilmektedir.
Bunun altında, cümle kapısının sağ ve solunda bir takım dükkânlar vardır. Bunların tem iz tutulm ası kasap ve saire gibi esnaflara icara verilm em esini temin için Encüm en te şebbüste bulunmuştu. Kütüphanenin şark ceb- kesindeki hazirede altı adet m erm er sütunlu ve müseddes şekilde üzeri açık bir türbede Sadrazam M ehm et Ragıb Paşanın kabri bu lunmaktadır. M ezar taşlarındaki kitabesi (2 ) No. da yazılıdır. Garp tarafında güzel bir çeşm esi vardır. Bunun kitabesi (3 ) N o. da mukayettir. Şark cenubi cihetinde kütüphane
Ragip Paşa Kütüphanesinin meşruası
Dépendance de la Bibliothèque de Ragib Pacha.
memurlarının gündüzleri istirahat etm eleri için yapılm ış odalar bulunmaktadır. Bütün bunlar yüksek dinarlarla ihata edilmiş bir bahçe içinde olup tarzı mimarisi üçüncü Mustafa devri üslûbundadır.
Kütüphanede Ragıb Paşa tarafından vakfedilm iş ve 1527 de başkaları tarafından vakfedilm iş İ t ) ki cem’an 16U1 cild yazma vc basma eser m evcut iken bilahare T evfik Yahya, Musalla ve Yeni m edreselerin bitaplan da buraya nakiolunmuştur.
Fehmi K A R A T A Y
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Ta h a Toros Arşivi
