23 Ağustos 1954
Hâin mi
Kahraman mı ?
TPürkiyede ilk gazetenin kurul*masında Sultan ikinci Matı* nıııdun iyi niyeti ve lıizmt«I asla inkâr edilemez; fakat Sultan Aziz devrinde Türk gazetelerinin istib dat aleyhindeki yazıları çoğalınca baskı başladı; bilhasa Namık Ke mal zindanlara atıldı; Hürriyeti ve Meşrutiyeti kuracağını vaadeden İkinci Abdülhamidin ilk zamanla rında durum güzeldi, fakat çok geçmeden istibdat yeniden kurul du, gazeteler kapatıldı, gazeteciler mahkemelere verilerek mahkûm edildiler. O kadar ki, memlekette halkın arzularına tercüman olan, hükümetin yolsuzluklarını açıkla yan bir gazete neşrine imkân kal madı, bunun üzerine hir çok mü nevverler yabancı memleketlere kaçtılar, oralarda gazete çıkarmağa başladılar.
Ahmet Rıza beyin Meşveret ga zetesi 1‘aris'de. Murat beyin Mizan gazetesi Mısır’da çıkıyordu; Meş veret gazetesi, padişahın müdaha lesiyle Fransa kabinesi tarafından kapatıldı; Parisin Fransız gazete leri bu hareket tarzını şiddetle protesto ettiler, * Hükümetimiz Sul tan Hanıidin istibdadına hizmet ediyor!» dediler; bunun üzerine F'ransa hükümeti, kapatma kararı nı kaldırdı; ancak satılmasına mâ ni oldu.
Paristeki Osmanlı sefiri. Meşve ret gazetesi aleyhine, padişahı tah kir ettiği iddiasiyle dâva açtı, Ah met Rıza ve Halil Gaanim Beyler le iki muharrir arkadaşını Fransa» nm meşhur avukatlarından Laba- rî ve birinci dünya savaşında Fran sa Başvekili olan Klcıııanso mü dafaa ettiler; mahkeme 16 frank para cezasına lıiiküm verdi.
Meşveret gazetesinin İsviçrcde basılmasına başlandı; Sultan Ha- nıit matbaacıya paralar verdi, Türk harflerini yüksek fiatla satın aldı; Ahmet Rıza bey açıkta kaldı, ga- . zetesini «taş basması» olarak ya
yınlamakta devam etti.
Ahmet Rıza Bey biraz sonra Bel- çikaya gitti, gazetesini orada yeni den canlandırdı, 1887 de hükü met tarafından kapatıldı; bu me sele Belçika Millet Meclisinde he yecanlı ve sert münakaşalara se bep oldu; Belçika mebuslarından Jorj Lorand gazetenin mes’ul mü
dürlüğünü üzerine aldı; yeniden neşrine başlandı; fakat aynı za manda kralın bir emriyle Ahmet Rıza bey hudut dışına çıkarıldı.
Bir müddet gecincc Murat bey de Paris’e geldi, İttihat ve Terak ki partisinin reisi oldu.
Ecnebi memleketlerde çıkarılan Türk gazeteleri bunlardan ibaret değildi: Cenevre’de Osmanlı, Ka- hirede Kanun-i Esası, Londrada Yıldız, Arjantinde Errakib, daha başka yerlerde Türk, Ahali, Ta- rakki. Tuna, Hilâfet, Sancak. Bay rak gibi bir çok gazeteler çıkıyor du.
O devrin iktidar şahinleri hu Ga zetelere yazı yazan -genç Tiirk- ier» e «din ve devlet haini» divor- lardı, bugünse «Hürriyet Kahra manlan» diye anıyonız ve takdis ediyoruz. Kadircan Kaflı
Türk Ocakları, umıımî
menfaate hadim bir
cemiyet oldu
TÜRK OCAKLARININ Umumî Menfaatlara Hadim Cemiyetlerden sayıldığına dair İcra Vekilleri Heye tinin 3055 sayılı 15.5.954 tarihli kara rı 9 Temmuz 954 tarihli Resmî Ga zete ile ilân edilmiştir.
Douglas Fairbanks Jr. dün
İstanbuldan ayrıldı
A tatürk hakkında film çevirm ek Lizere bir hafta kadar şehrim izde ka
larak tetk ik ler yapan tanın m ış film yıldızı D ouglas Fairbanks Jr. dün sa bah saat 9 da eşi M ary Lee ile birlik te, uçakla Rom aya gitm iştir.
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi T a h a T o ro s Arşivi
