Ankaro Oniv Vet FakDerg
42: 281-284,1995
SUBKLİNİK MASTİTİsLERİN TANısıNDA
"MILK
CHECKER" IN KULLANILMASI
ŞQkril KÜPLÜLÜI Rıjat VURALI Hakkı İZGÜR2 çetin KJUÇOGLU2
Ayhan BAŞTAN3 Mustafa KAYMAZ3 Jale ERDEGER4
The use of milk cheeker in detecting subelinical mastilis
Summary: The purpose of this report is to investigate the mi/k checker' s usefulness in detecting mi/k with sube/inical mastitis which has be en caused the economic loses in dairy farms in Turkey, by comparing bacterial cultural exam-ination and California Mastitis Test results.
Totally, 308 mammary quarters of77cowsfrom the Ankara District (group I) and the Recearch Farm at University of Ankara, Faculty ofVeterinary Medi-cine (group ll) were used as material. All of the cows were of different age, breed and in different lactation stages. Foremi/k collected from quarters were measured using the mi/k cheeker and CMT and the results were recorded. Also, the milk samples were taken for bacterial cultural examination. Then it was evaluated the correlation between the mi/k ehecker results and CMT scores and identifieation of bacteria.
According to the results taken by microbiological investigations the bacte-ria isolated in the 143 quarters out of 308 quarters. The most of these quarters were infected with staphylococcus, streptococcus and E. coli. When compared with the results of CMT, 95% of the sube/inic mastitis determined by milk chcker. Although the milkfrom quarters infected sube/inically with Staph. aure-us had a higher elecuical conductivity (7.5:£0.22 mSıcm), the milkfrom quarters with sube/inical Strep. uberis, Strep. dysgalaetia and E. coli infections showed normal eleetrical conductivity (5.24:tO.06, 5.54:£0.11,4.86:£0.08 mSıcm, respec-tively).
As a result, although the absolute and comparative values of the mi/k cheeker has been given the parallel results with CMT in lactating cows, decid-ing the usefulness of milk cheeker in field due to obtain the different results in the same infection it will be en possible with the results of the reseach making in thefuture.
Özet: Bu çalışmanın amacı, ineklerde önemli ekonomik kayıplara neden olan subklinik mastitislerin saptanmasında, milk checker' in pratik kullanım et-kinliğinin, CMT ve bakteriyolojik bulgularla karşılaştırmalı olarak araştırılmasıdır.
Çalışmanın hayvan materyalin.~, değişik ırk, yaş ve laktasyon dönemlerinde olan Ankara bölgesi (grup 1)ve AU Veteriner Fakültesi Deneme, Uygulama ve Araştırma Çiftliği' ne (Grup Il) ait, toplam 77ineğin 308 meme lobu oluşturdu. Çalışmaya alınan ineklerin tüm meme loblarına ait ilk sağım sütleri "mi/k checker" ile ölçülerek elde edilen değerler kayıt edildi. Aynı zamanda bu hay-van/ara CMT uygulandı. CMT pozitif sonuç veren meme loplarından süt numu-nesi mikrobiyolojik muayene için laboratuvara gönderildi. Izole edilen mikroor-ganizma ile "milk checker" bulguları ve CMT bulguları arasındaki ilişki araştırıldı.
i Doç. Dr., A.O. VeL Fak. Doğwn ve Jinekoloji Anabilim Dalı, Ankara. 2 Prof. Dr., A.O. VeL Fak. Doğwn ve Jinekoloji Anabilim Dalı, Ankara. 3 Arş. Gtv. Dr., A.O. VeL Fak. Dıoğum ve Jinekoloji Anabilim Dalı, Ankara. 4 Arş. Gtv. Dr., A.O. Vet. Fak. Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Ankara.
282 Ş. KOPLOLO-R. VURAL-H. ızGüR-Ç. KIUÇOÖLU-A. BAŞTAN-M. KA YMAZ-J. ERDEÖER
Çalışmaya alınan 308 meme lobundan 143'ünde etken izole edildi. M.asti-tislerin büyük bir çoğunluğunu, E. coU, stafi~okok ve streptokak enfeksıy?~-larının olıışturduğu görüldü. CMT bulguları ıle karşılaştırıldığında subklı~ık mastitisler %95 oranında "milk checker" ile saptandı. Ancak, Staph. aureus ıle enfekte meme loblarında yüksek milk cheeker değeri elde edilirken (7.5-0.22 mSıcm), Strep. uberis, Strep. dysgalactia ve E. coU ile enfekte meme lob/arında milk cheeker değerleri normal düzeyde bulundu (sırası ile, 5.24:i1J.06, 5.54:i1J.ll, 4.86:i1J.08 mSıcm).
Sonuç olarak; milk cheeker laktasyondaki ineklerde absolut ve komparativ değerlendirme kriterleri ile CMT bulgularına paralel sonuçlar vermesine rağmen, aynı enfeksiyon türlerinde değişken sonuçlar vermesi nedeniyle bu C~-hazin saha şartlarında kullanılabilirliğine karar verilmesi, daha genış araştırmaların yapılması sonucu mümkün olacaktır.
Giriş
Süt inekçiliginde klinik mastitisler yıllık %30-40 arasında görülmekte ve çok büyük eko-nomik kayıplara neden olmaktadır. Klinik mas-titis sagaltımının pahalı olması. sağaItımdaki başansızlıklann ineklerin reforme olmasına yol açması, meme enfeksiyonlannın subklinik dü-zeyde saptanabilmelerinin önemini artırmıştır (8).
Subklinik mastitisler öncelikle süt mikta-nnda azalma, süne somatik hücre ve patojen mikroorganizma sayısındaki gizli artışlar nede-niyle sütün hijyenik kalitesini etkilemektedir. Subklinik mastilislerin tanısında CMT dışında ucuz ve pratik bir tanı yöntemi henüz buluna-mamıştır. Son yıllarda subklinik mastitislerin saha koşullannda kolayca saptanabilmesinde milk cheeker'in alternatif tanı yöntemi olarak öne sürülme çabalan vardır (1.4. ll. 14).
Mastitisli sütlerde sodyum ve klor iyonlan-mn amşı. laktozun önemli düzeyde azalışı, sap-tanabilen ilk kimyasal degişikliklerdir (13). Süt-teki sodyum ve klor iyonlannın sütün elektrik iletkenlik özelligini etkilernesi. bu maddelerin mastitis tanı aracı olarak düşünülmesine yol aç-mıştır. Bu alanda ilk çalışmalar. 1938 yılında Davies (3) tarafından başlatılmış olup. günü-müzde ilerleyen teknoloji avuç içinde tutularak kullanılabilen 200 gr ağırlıgında, suya dayanık-lı, pille çalışan. digital göstergeli. 0-13 millisie-mens (mSıcm) degerleri arasında sütle elektrik iletkenligi ölçebilir mini elektrotlarla donatıl-mış milk cheeker'ın üretemini saglamıştır (7.
11).
Sütün elektrik iletkenligit absolüt ve kom-paratif degerlerle açıklanmaktadır. sütlerin ab-solüt elektrik iletkenliği, bir ineği n her meme lobu için elde edilen mutlak degerlerdir (5.6, 5.1, 4.6 ve 4.5 gibi). Komparatif elektrik
ilet-kenligi ise, elde edilen absolut degerlerin sırası ile ilk üç degerin en düşük degere bölünmesi (uluslararası standart) veya en küçük degerin diger üç değerden çıkartılması (Japon standar-dı) ile belirlenmektedir. Absolut elektrik ilet-kenliği uluslararası standartlara göre 5.6 mSlcm den büyük. Japon standartlanna göre 6.2 mSı cm büyük ise süt mastitis şüpheli olarak kabul edilir. Komparatif elektrik iletkenliği, uluslara-rası standartlara göre 0.6, Japon standardına göre ise 0.5'e kadar olan değerler normal kabul edilir (1l).
Elektrik iletkenliği, sütün bileşimine (süt yağı. laktoz vs.). miktanna, sütün ısısına. hay-vanın ırkına. mevsime, yemine, mikrobiyel flo-rasına. laktasyon dönemine ve hatta bir sagımın başında. ortasında ve sonunda elde edilen de-ğeriere göre degişkenlik göstermektedir (2. 7, 1i. 12). Nakano (ll). yaptığı bir çalışmada. subklinik mastitisli ineklerin saptanmasında elde edilen "milk checker" değerlerinin. süneki laktoz (r=-0.945). CMT ve somatik hücre sayı-lan (r=0.86) ile yakın bir ilişkiye sahip olduğu-nu ortaya koymuştur.
Bu çalışmanın amacı, ineklerde önemli ekonomik kayıplara neden olan subklinik masti-tislerin saptanmasında, "milk checker" in pratik kullanım etkinliğinin, CMT ve bakteriyolojik bulgularla karşılaştırmalı olarak araştınlması-dır.
Materyal ve Metot
Çalışmanın hayvan materyalini değişik ırk, yaş ve laktasyon dönemlerinde olan Ankara bölgesindeki 51 ..adet ineğe ait 204 meme lobu (Grup I) ile AU Veteriner Fakültesi Deneme Uygulama ve Araştırma Çiftliği 'ne ait 26 ine-ğin i04 meme lobu (Grup II) oluşturdu. Çalış-maya alınan ineklerin tüm meme loplanna ait ilk sağım sütleri "Milk Checker" ile ölçüldü. Elde edilen degerler. uluslararası standartlann
1---i SUSKUNIK MAsrtı1SLERlN TANISINA "MILI< CHECKER" IN KUl1..ANILMASI 283
bildirdi~ absolut ve komparatif de~erlere göre mastitis negatif ve mastitis şüphcli olarak aynl-dı.
Aynı ineklerin tüm meme loplanna ait süt-lere CMT uygulandı. +2 ve üstü de~er elde edi-len loblardan steril tüpler~ süt alınarak mikrobi-yolojik muayene için A.U. Veteriner Fakültesi Bakteriyoloji Anabilim Dalı Laboratuvanna ile-tildi.
% 1L.Tsini Strep. lactis, % L.Tsini B. cereus, Strep.faecalis ve Strep. zooepidemicus oluştur-du. CMT pozitif saptanan ineklerin %9S'i "milk checker" de~erlerine göre mastitis şüpheli bu-lundu (Tablo II). Staph. aureus ile enfekte süt-lerde elektrik iletkenli~inin arttı~i (ortalama 7.S3:tO.22 mSıcm), E.coli, Strep. uberis ve Strep. dysgalactia saptanan olgularda elektrik iletkenli~nin değişmedi~i görüldü (sırası ile, 4.86:tO.08, S.24:tO.06 ve S.S4:tO.ll mSıcm).
Bulgular
CMT taramasına göre, çalışmaya alınan
grup I'e ait SI ine~in 204 meme lobundan
112'sinde (%SS) ve grup lI'e ait 104 meme 10-bundan 31'inde (%30), subklinik mastitis sap-tandı (Tablo I).
Gerek grup içi gerekse gruplar arası karşı-laştırmada mastitis etkenlerinin aynı oldu~ meme loblannda elde edilen "milk checker" de-ğerleri çok de~işken bulundu.
Tablo m.Mikroorganizma izole edilen sütlerde milk checker değerleri
Tablo II. CMT pozitif bulunan sütlerin "Mi ik Oıecker" değerleri Table II. Milk Oıecker value in CMT (i") milk samples Tablo
ı.
Çalışmaya alınan ineklerden elde edilen CMT bulgulanTable 1.CMT results in cows of group i and group II.
Grup i ve Grup lI'ye ait ineklerin CMT po-zitif bulunan meme loplanndan alınan süt nu-munelerinin tamamında etkcn ürediği görüldü. İzole edilen etkenlerin %33.3'nü Staph. aureus, %20'sini E.coli, % 16'sln! Staph. epidermidis,
Grup CMT(.) Meme Yüzde CMT(i")Meme yüzde lobu oranı 1000 oranı GropI 92 %45 112 %55 204 meme lobu Grup II 73 %70 31 %30 104 meme 1000 7.53:10.22 5.24:10.06 5.54:t0.ll 4.86:10.08
MILK CHECKER DEGERLERI
(mSıcm)
(ORT ALAMA+ST ANDART SAPMA) ETKEN Staph. aureus Strep. ubcris Strep. dysgalactia E. coli Tartışma
Birçok araşuncı (S, 9, 13), süneki somatik hücre sayısı aruşının mastitisin tanısında önem-li bir indikatör oldu~nu vurgulamışlardır.
So-matik hücre sayısının belirlenmesinde Seholm ve Noortander (12) tarafından geliştirilen CMT'in çabuk, ucuz, saha şart1annda yüksek doğruluk oranı ile kolaylıkla uygulanabilecek bir yöntem oldu~u de~işik araşuncılarca da bil-dirilmektedir (12, 13, IS). William ve ark. (1S), deneyselolarak E. COli , Pasteurella haemolyti-ca, koagulaz pozitif ve koagulaz negatif stafilo-kok ile enfekte ettikleri koyun memelerinden aldıklan süt örnekleri ile yapuklan CMT testle-rinde koagulaz negatif stafilokok ile enfekte meme loblanndan de~işken sonuçlar alınırlcen
di~er etkenlerle enfekte meme loblanndan
%92-100'e varan doğruluk oranı elde etmişler-dir. Gerek grup i gerekse grup ii de CMT pozi-tif sonuç veren toplam 143 meme lobundan
alı-nan süt örneklerini tümünde başta Staph.
aureus, Strep. dysgalactia, Strep. uberis ve E. coli izole edilmiştir. Bu sonuç, çalışmada elde edilen CMT pozitif bulgulann %100 doğruluk oranı ile saptandığın! göstermiştir.
Nakano (11), 113 meme lobu üzerinde
yaptığı bir çalışmada, milk cheeker bulgulan ile
CMT (r=0.624), laktoz (r=-0.94S), klorin
Table III. The milk checker values in the milk ısolated bacteria 29/31 (%96) Group II CMT (+ ) meme lobu n=31 %95 95/1 ıı (%94) Grup I CMT (+ ) meme 1000 n=ıı Milk Cbeclcer bulgulanna göre mastilis şüpiıeli meme lobu sayısı (%oranı) GrupI ve Grup II orıalaması
Grup i de CMT pozitif bulunan 112 memc lobu sütünde elektrik iletkenliklerini sapıayan "milk checker" uygulandı~ında; elde edilen so-nuçlann absolut ve komparatif değerlendirme-lerden geçirilmesi sonucu 95 meme lobu (%94), grup lI'e ait CMT pozitif 31 meme lobu sütün-den ise 29'u (%96), "milk checker" değerlerine göre mastitis şüpheli bulundu. Çalışmaya alınan ineklerin meme loplanndan elde edilen ilk sül-leri n elektrik iletkenliksül-leri 4.1:t9.6 mS/cm de-~erlerinde saptandı (minimum-maksimum).
284 ş.KOPLOLO-R. VURAL-H. tzGüR.ç. KlllÇoCLU-A. BAŞTAN-M. KAYMAZ-J. ERDECER
(r=0.772) arasında yakın bir ilişki oldu~nu göstermiş ancak bu degerlerin sütün yüksek laktoz veya yag içerigi, laktasyonun dönemi, ırlc, sagım sayısı, mevsim ve ortam ısısından et-kilenebilecegini vurgulamıştır. Groupner ve ark (6), 22 inekte ilk ve son sagım sütlerini milk cheeker ile degerlendirdikleri çalışmalannda ilk sütte ortalama 6.02 mSıcm, alveoler süUe ise 5.63 mS/cm elektrik iletkenligi saptamışlardır. Araştıncılar, bu bulgular dogrultusunda subkli-nik mastitislerin tanısında milk cheeker'in et-kinligine şüphe ile bakmaktadırlar. 200 ilk sagım sütü ömegi üzerinde renk esasına dayalı milk cheeker ile çalışma yapan Müller (10), bu aletin subklinik mastitislerin tanısında rahatlık-la kulrahatlık-lanırahatlık-labilecegini açıklamıştır. Chamigns ve arlc. (2), somatik hücre sayısı ile bclirledigi subklinik mastitisli 106 meme lobunun %91 'i milk cheeker ile pozitif sonuç verdiğini bildir-mişlerdir. Araştıncılar, hücre sayısı ve milk
cheeker bulgulan arasındaki farklılığı
Nakao'nun da (ll) belirttiği gibi beslenmeye, ırlca, sağım aralığına ve bakteriyel etkene bağla-mıştır. Çalışmada, grup II de CMT pozitif 31 meme lobundan 29'u (%96), grup i de ise eMT pozitif 112 meme lobundan 95'i (%94), alınan ilk sagım sütünün milk cheeker ile kontrolünde mastitis şüpheli bulunmuştur. Bu sonuç ile ilk sağım sütlerinde subklinik mastitisler yüksek doğruluk oranı ile saptanmıştır.
Hillerton ve Walton (7), doğal ve deneysel olarak Staph. aureus ve Strep. uberis ile enfekte meme loplanna uyguladıklan milk cheeker ile değişken sonuçlar elde etmişlerdir. Subklinik
Staph. aureus enfeksiyonlannda ortalama
7.l:t7.5 mS/cm deger elde edilirken Strep. ube-ris enfeksiyonlannda ortalama 5.3i:5.6 mS/cm deger elde edilmiştir. Chamings ve ark (2), sürü bazında yaptıklan çalışmada Staph. aureus ile enfekte sürülerde Strep. agalactia ile enfekte sü-rillere göre daha yüksek milk cheeker değeri elde etmişlerdir. Her iki çalışmada da araştıncı-lar farklı milk cheeker değerlerini etkenin yangı oluşturma şiddetine, toksinine ve epitel geçir-genlige baglamışlardır. Yapılan çalışmada tablo III de de görüldügü gibi gerek grup ive gerekse grup II de Staph. aureus ile enfekte meme lopla-nnda ortalama olarak yüksek milk cheeker de-geri elde edilirlcen streptokokal enfeksiyonlarda normale yakın milk cheeker değerleri bulun-muştur.
Sonuç olarak; milk checker, laktasyondaki ineklerde absolut ve komparatif değerlendirme kriterleri ile CMT bulgulanna paralel sonuçlar vermesine rağmen, aynı enfeksiyon türlerinde
değişken sonuçlar vermesi bu cihazın saha şart-lannda kullanılabilirligine karar verilmesi, daha geriiş araştırmalann yapılması sonucu mümkün olacaktır.
Kaynaklar
ı.BushneH, R.B. (1984):Praelical hyg~M comrol ofmilk canlammaıion 01Jd udikr infecıiollS. in proceedings. Nat. Mastitis Council 23 rd Annu. Meet 31-42.
2. Chamlngs, R.J., Murray, G., and Booth, J.M.
(1984): Use of a eonducıivity meler for ıhe deıeclian of sube. linical masıitis. Vet. Rec., 114,243-245.
3. Da vies, W.L. (1938):Elecırieal eonducıivity in milk. J. Dairy Res., 9, 327.
4. Dodd, F.H. (1983): Maslilisropress on canlrol. J. Dairy Sci.,66,1773-1780.
5. Erskine, R.J., Eberhart, R.J., Hutchlnson, L.J. and Spencer, B.S. (1987):Hud managemem and preva-lence of masıiıis in dairy heds wiıh high and law somaıic eell eoUllls.JAVMA, 190(i i). 1411-1416.
6. Graupner, M., Wehowsky, G., Rudovsky, H.J. and Horn, R. (1989):Effecı of alveoler milk 011ıhe deeıri-cal conducıivily offirsı milkfrom healıy eows and eows wiıh masıiıis. Vet. Bul., 1990 Vol. 60 no 8, abst. 5883.
7. Hillerlon, J.E., Walton, A.W. (1991):ldeıııiJu:ation of subcliııical masıiıis with a hand-held eleeırical conducıivity meler. Vel. Rec.. 128,513-515.
8. Kingwill, R.G., Kneave, F., Dodd, E.H. (1970):The effeeı of a masıitis canırol sysıem 011 levels of subclinieal and clinical masıiıis inIwo years. Vet. Rec., 87, 94-100. 9. Kırk, J.H. (1990):Initial sleps insolving herd maslitis
problems. The Bovine Pracıiıioner, 25, September, 59-61. 10. Muller, W. (1989):Diagııosing subclinical masıiıis inıhe
cowshed by measuring ıhe elecırica! conducıivity of m ilk wiıh a porıable inslrumenl. Vet. BuL., 1990 Vol. 60 no 8, abst.
5427.
11. 1'\akano, K. (1988):Delecıian of masıilis and abnormal milk using ıhe milk cheeker. Koishilcawa. ToIcyo. Eisai Co.
Ltd.
12. Schalm, O.W., Noorlander, D.O. (1957):ExperimLnıs and observaıiollS leading lo Ihe developmLnl of ıhe
Califor-ııiaMasıiris Tesl. JAVMA, 130, 199-207.
13. Schalm, O.W., Carroll, E.J., Jaln, N.C. (1971):
Bo-yine Masıilis. 1-23. Lea&Febiger, Philade1phia.
14. Smiith, K.L. (1993):Masıilis canlrol: A disaıssion. J. Dairy se i., 66,1790-1794.
ıs. William, H., Nolan R.H., Judy,
J.K.(ı986):Deıeeıi-on of ovine inıramammary infecıion with ıhe ealiforllÜı masli. ıis lesI.JAVMA, 188 (5), March 1,522-524.
