ADLÜ RAPORLAR VE †NÜVERSÜTE HASTANELERÜNÜN
UÚRADIÚI EKONOMÜK KAYIPLAR
The economic losses of university hospitals due to the Òno payment systemÓ
for forensic reports
GŸrcan ALTUN
Altun G. Adli raporlar ve Ÿniversite hastanelerinin uÛradÝÛÝ ekonomik kayÝplar. Adli TÝp BŸlteni, 2004; 9 (2): 43-46.
Adli TÝp BŸlteni
43
Trakya †niversitesi, Tõp FakŸltesi, Adli Tõp Anabilim Dalõ, Edirne
Geliß tarihi: 27.07.2005 Kabul tarihi: 21.09.2005 …ZET
Bu •alõßmada; Trakya †niversitesi Hastanesi šrneÛinde, Ÿni-versite hastanelerinde dŸzenlenen adli raporlarõn Ÿcretlendiri-lememesi nedeniyle ortaya •õkan ekonomik kayõplara dikkat •ekmek ama•lanmõßtõr.
‚alõßma kapsamõna alõnan Ocak 2003- Aralõk 2004 dšnemi-ne ait kayõtlardan, rapor talebinde bulunan kurumlar ve rapor-larda yanõtlanmasõ istenen sorular belirlenmißtir. Rapor tale-binde bulunan resmi makamlar Cumhuriyet Savcõlõklarõ ve Mahkemeler, Emniyet MŸdŸrlŸkleri, Jandarma Teßkilatõ ve diÛer makamlar (cezaevi mŸdŸrlŸÛŸ, noterlikler) olarak ayrõl-mõßtõr.
Trakya †niversitesi HastanesiÕnde 2003 yõlõnda 471 ve 2004 yõlõnda 653 adet adli rapor dŸzenlenmißtir. 2003-2004 dšnemin-de rapor taleplerindšnemin-de %39Õluk ve birim fiyatlarda %50-60Õlõk yõllõk artõß meydana geldiÛi saptanmõßtõr. Adli raporlarõn Ÿcret-lendirilememesi nedeniyle ortaya •õkan ekonomik kayõp, 2003 ve 2004 yõllarõ i•in sõrasõyla 9.647.500.000 TL ve 19.420.000.000 TL olarak hesaplanmõßtõr. Her iki yõl i•in toplam kayõp 29.067.500.000 TLÕdõr.
†niversitelerce verilen/verilecek olan adli tõp hizmetlerinin Ÿcretleri Adli Tõp Kurumu dšner sermaye fiyat listesi esas alõ-narak tahsil edilebilmelidir. ‚šzŸm saÛlayacak en kalõcõ uygu-lama, Ÿniversitelerin adli tõp hizmetlerinin BŸt•e Uygulama TalimatõÕnda yer almasõ i•in, YŸksekšÛretim Kurulu aracõlõÛõy-la Maliye BakanlõÛõ nezdinde girißimde bulunmasõdõr.
Anahtar kelimeler: Adli rapor, Ÿcret, Ÿniversite hastanesi
SUMMARY
The aim of this paper which referens to Trakya University Hospital draws attention to economic losses of university hos-pitals due to lack of a system for payment of forensic reports.
In this paper, forensic documents of Trakya University Hos-pital, covering the period January 2003- December 2004, were reviewed. We established the institutions that ask to prepare fo-rensic reports and queries during this period. These institutions were offices of the public prosecutor and court, police, gendar-me, and the other institutions (such as management of jails, no-tary public offices).
In 2003 and 2004 Trakya University Hospital forensic re-ports were 471 and 653, respectively. We established annual ra-te of increase to the number of prepared forensic reports (39%) and unit prices (50-60%) between 2003 and 2004.
Economic losses of no payment for preparing forensic re-ports in 2003 and 2004 years have been calculated as 9.647.500.000 TL and 19.420.000.000 TL, respectively. A total economic loss for two years was 29.067.500.000 TL.
As a conclusion, the prices of contributing forensic experti-se experti-services by university for medicolegal caexperti-ses must be meas-ured according to price list of Council of Forensic Medicine. Managements of the universities with the help of Council of Higher Education should apply to Ministry of Finance for sol-ving this problem.
GÜRÜÞ
†lkemizde resmi saÛlõk hizmetlerinin Ÿcretleri, Mali-ye BakanlõÛõ tarafõndan her yõl yayõnlanan, BŸt•e Uygu-lama TalimatõÕnda (BUT) belirtilmektedir. …demeler BUTÕnda yer alan ÒResmi SaÛlõk Kurumlarõ Fiyat Tarife-siÓ esas alõnarak dŸzenlenir. Bu talimatta; muayene Ÿcret-leri, konsŸltasyon ŸcretŸcret-leri, saÛlõk kurulu rapor Ÿcretleri ve tek hekim rapor Ÿcretlerinin bedelleri belirtilmißtir. Adli olgulara dŸzenlenen rapor Ÿcretleri ise bu talimatta yer almamaktadõr (1,2). Adli olgulara dŸzenlenen rapor-larõn Ÿcretleri yalnõzca Adli Tõp KurumuÕna (ATK) baÛ-lõ birimlerde uygulanmakta olan ATK Dšner Sermaye Üßletmesi fiyat listelerinde belirtilmißtir (3).
Bu •alõßma; Ÿniversite hastanelerinde dŸzenlenen adli raporlarõn Ÿcretlendirilememesi nedeniyle ortaya •õkan ekonomik kayõplara dikkat •ekmek i•in Trakya †niver-sitesi Hastanesi šrneÛinde yapõlmõßtõr.
GERE‚ VE Y…NTEM
Trakya †niversitesi HastanesiÕnde adli raporlar ile ilgi-li yazõßmalar Adilgi-li Tõp Anabiilgi-lim Dalõ (ATAD) tarafõndan dŸzenlenmektedir. Rapor istem yazõlarõ gelen evrak def-terine kaydedildikten sonra ilgili anabilim dalõna iletil-mektedir. Yaralanma ile sonu•lanan adli olgularõn teda-visi acil serviste yapõlmõß ise raporlarõ ATAD tarafõndan, ilgili kliniÛe yatõrõlarak yapõlmõß ise raporlarõ bu klinik-ler tarafõndan dŸzenlenmektedir. DŸzenlenen raporlar ATADÕna iletilir ve giden evrak defterine ißlenerek rapo-ru talep eden makama gšnderilir.
‚alõßmada; Ocak 2003- Aralõk 2004 dšnemine ait ATAD giden evrak defteri kayõtlarõ incelenmißtir. Rapor talebinde bulunan kurumlar ve raporlarda yanõtlanmasõ istenen sorular belirlenmißtir. Rapor talebinde bulunan resmi makamlar Cumhuriyet Savcõlõklarõ ve mahkeme-ler, Emniyet MŸdŸrlŸkleri, Jandarma Teßkilatõ ve diÛer makamlar (Cezaevi mŸdŸrlŸkleri ve noterlikler) olarak ayrõlmõßtõr. Üstemler doÛrultusunda hazõrlanan raporla-rõn, ATK Dšner Sermaye ÜßletmesiÕnin Adli Tõp Þube MŸdŸrlŸkleriÕnde uygulanmak Ÿzere belirlediÛi fiyat lis-tesi gšz šnŸne alõnarak bedelleri hesaplanmõßtõr. Üki yõl-lõk dšnemde yõllara gšre ortaya •õkan ekonomik kayõp-lar belirlenmißtir.
BULGULAR
Trakya †niversitesi HastanesiÕnde 2003 yõlõnda 471 ve 2004 yõlõnda 653 adet adli rapor dŸzenlenmißtir. Rapor talebindeki yõllõk artõß oranõ %39Õdur. Rapor isteyen bi-rimlere gšre rapor sayõlarõnõn daÛõlõmõ grafik 1Õ de gšste-rilmißtir. Cumhuriyet Savcõlõklarõ ve mahkemeler her iki yõl i•in de en •ok rapor talebinde bulunan resmi makam-dõr. 2003 yõlõnda yanõtlanmasõ istenen soru sayõsõ 953, 2004 yõlõnda ise yanõtlanmasõ istenen soru sayõsõ 1267 adettir. Adli raporlarõn Ÿcretlendirilememesi nedeniyle ortaya •õkan ekonomik kayõp, 2003 ve 2004 yõllarõ i•in sõrasõyla 9.647.500.000 TL ve 19.420.000.000 TL olarak hesaplanmõßtõr. Her iki yõl i•in toplam kayõp 29.067.500.000 TLÕ dõr (Tablo 1).
TARTIÞMA
Mesleki uygulamalarõ sõrasõnda adli olgularla karßõlaßan hekimler, hastalarõna gerekli tõbbi yardõmda bulunduktan sonra, bildirim gšrevini yerine getirmek ve adli rapor dŸ-zenlemek zorundadõr. GŸncel uygulamada hasta ile ilk karßõlaßan hekim genellikle Òge•ici adli raporÓ dŸzenle-mektedir. Kesin adli raporlar daha sonra ilgili makam ta-rafõndan talep edilmektedir. Adli olgulara rapor dŸzenle-mek, hekimlerin temel gšrev ve sorumluluklarõ arasõnda yer almaktadõr (4-6). 765 sayõlõ TŸrk Ceza YasasõÕnõn (TCY) 526/1 maddesi gereÛince; adli makamlar tarafõndan saÛlõk kurumlarõna gšnderilen hasta, yaralõ veya alkollŸ kißilerin muayene ve tedavilerinin yapõlmasõ, istenirse du-rumlarõnõn bir raporla belirtilmesi zorunludur (6). Yeni TCYÕnda (5237 sayõlõ) bu maddeye karßõlõk gelen bir hŸ-kŸm bulunmamaktadõr. Ancak, Ceza Muhakemesi
Kanu-Cilt 9, SayÝ 2, 2004
44
Grafik 1. Rapor isteyen birimler ve rapor sayõlarõnõn yõllara gšre daÛõlõmõ
nuÕnun beden muayenesine ilißkin 75 ve 76. maddeleri ge-reÛince; adli olgularda muayenenin yapõlmasõ zorunlu olup, yapmayanlar hakkõnda TCYÕnõn gšrevi ihmale iliß-kin hŸkŸmlerine uyan bir eylem sšz konusu olduÛu tak-dirde savcõlõk•a sorußturma a•õlabilmektedir (7).
2547 sayõlõ YŸksekšÛretim KanunuÕnun 38. maddesi (8) ve Adli Tõp Kurumu KanunuÕnun 31. maddesine gš-re (9); YŸksekšÛgš-retim Kurumlarõ veya birimleri, adli tõp mevzuatõ •er•evesinde adli tõp olaylarõnda ve diÛer adli konularda Ceza Muhakemeleri UsulŸ KanunuÕna gšre resmi bilirkißi sayõlmaktadõr. ATKÕna baÛlõ birimlerde verilen hizmetlerin (adli raporlar da dahil olmak Ÿzere) bedeli, ATK dšner sermaye fiyat listesine gšre, talepte bulunan kurumlara fatura edilerek tahsil edilmektedir. Ancak, Ÿniversite hastanelerinde verilen hizmetin bede-li BUTÕa gšre dŸzenlenmektedir ve bu tabede-limatta adbede-li tõp hizmetleri bulunmamaktadõr. Her iki kurum da resmi bilirkißi statŸsŸndedir. †niversitelerin ATADÕda veri-len adli tõp hizmetinin, ATKÕya baÛlõ birimlerde veriveri-len hizmetten nitelik a•õsõndan farklõlõÛõ yoktur. Anayasa-mõzõn 18. maddesinde, hi• kimsenin zorla •alõßtõrõlama-yacaÛõ ve angaryanõn yasak olduÛu belirtilmektedir (10). Verilen aynõ tŸr hizmetin Ÿcretlendirilememesi
nedeniy-le Ÿniversite hastanenedeniy-leri ekonomik kayba uÛramaktadõr. 2003 yõlõnda, verilen adli tõp hizmetlerinin bir kõsmõ-nõn Ÿcretlendirilebilmesi amacõyla, Trakya †niversitesi HastanesiÕnde adli raporlarõn BUTÕna gšre Ÿcretlendiril-mesi yapõlmõß, faturalar rapor talebinde bulunan kurum-lara gšnderilmißtir. Bu faturalar BUTÕda yer alan Òtek hekim rapor Ÿcreti olan 2.000.000 TLÓ (1) miktarõ Ÿze-rinden dŸzenlenmißtir. Hizmeti talep eden makamlara gšnderilen bu faturalarõn, birka•õ dõßõnda, ciddiye alõn-madõÛõ ve šdenmediÛi saptanmõßtõr.
Adalet BakanlõÛõ ile Trakya †niversitesi arasõnda Temmuz 2001Õde Òadli tõp hizmetlerinin yŸrŸtŸlmesin-de Ÿniversitenin bilimsel ortamõndan yararlanma, šÛren-cilerin ve araßtõrma gšrevlilerinin eÛitimi i•in materyal saÛlamaÓ konusunda bir protokol yapõlmõßtõr. Benzer protokol Osmangazi †niversitesi ile de yapõlmõß ve ora-da verilen adli tõp hizmetlerinin tahsilatõnora-da ora-da aynõ so-runlarla karßõlaßõlmõßtõr (11). Ancak, yapõlan her hizme-tin bir karßõlõÛõnõn olduÛu da unutulmamalõdõr.
Adalet BakanlõÛõ tarafõndan yapõlan a•õklamada (18.01.2005):
ÒSu•tan dolayõ kovußturma ve sorußturma ißlemleri sõ-rasõnda saÛlõk durumlarõnõn belirlenmesi amacõyla saÛlõk
Adli TÝp BŸlteni
45
YanÝtlanmasÝ istenen 2003 Birim Toplam* 2004 Birim Toplam* Genel BFA (%)
sorular FiyatÝ* FiyatÝ* Toplam
Hayati tehlike 402 10 4020 525 15 7875 11895 50
Mutad ißtigal 395 10 3950 522 15 7830 11780 50
Uzuv zaafÝ/tatili 57 10 570 79 15 1185 1755 50
‚ehrede sabit eser/daimi deÛißiklik 35 10 350 41 15 615 965 50
Perine/anal muayene 18 12.5 225 18 20 360 585 60 Cezai/Hukuki ehliyet 7 12.5 87.5 20 20 400 487.5 60 Farik mŸmeyyizlik 4 10 40 9 15 135 175 50 Vasi tayini 22 12.5 275 44 20 880 1155 60 Mukavemete muktedirlik 1 10 10 1 15 15 25 50 Akli denge 9 10 90 1 15 15 105 50 Yaß tayini 0 10 0 1 15 15 15 50 Cinsel iktidar 0 12.5 0 1 20 20 20 60 Meslekte kazanma gŸcŸ 3 10 30 5 15 75 105 50 Toplam 953 9647.5 1267 19420 29067.5 *milyon TL (=YTL) BFA: Birim Fiyat ArtÝßÝ
MUAYENE ve KONS†LTASYON Ÿcretleri tabloya alÝnmamÝßtÝr.
muayenesi yaptõrõlacak kißiler i•in resmi saÛlõk kurumla-rõnca muayene, tetkik, kontrol ve tedavi ißlemleri ile ilgili tahakkuk edecek Ÿcretin, bu ama•la SaÛlõk BakanlõÛõ bŸt-•esine konulan šdenekten karßõlanmasõ yšnŸnde dŸzenle-me yapõldõÛõ, Adalet BakanlõÛõ bŸt•esinden konuyla ilgili herhangi bir šdemede bulunulmamasõ gerektiÛi, ancak sšz konusu giderlerin yargõlama gideri olarak ilerde haksõz •õ-kan taraftan alõnmasõnõn temini i•in yargõlama sonucu ve-rilecek kararda gšsterilmesi a•õsõndan resmi saÛlõk kurum-larõndan intikal edecek raporlara yapõlan harcama mikta-rõnõ gšsterir belgenin eklenmesi gerektiÛiÓ belirtilmißtir (12). Bu a•õklama Adalet, Ü•ißleri ve SaÛlõk BakanlõÛõ ara-sõnda dŸzenlenen 26.12.2003 tarihli protokolŸ esas almak-tadõr (13). Resmi saÛlõk kurumlarõ ile kastedilen SaÛlõk Ba-kanlõÛõÕna baÛlõ birimlerdir. †niversite hastaneleri gibi resmi kurumlarda uygulamanõn nasõl olacaÛõ belirsizdir.
Rapor talebindeki %39Õluk ve birim fiyatlardaki %50-60Õlõk yõllõk artõß nedeniyle, 2004 yõlõnda ekonomik ka-yõp oranõ iki katõna •õkmõßtõr. Adli tõp hizmetlerinin Ÿc-retlendirilmesi ile ilgili dŸzenleme yapõlmadõÛõ takdirde, Ÿniversite hastanelerinin ekonomik kayõp miktarõ za-manla daha da artacaktõr.
SONU‚
†niversitelerce verilen/verilecek olan adli tõp hizmetleri-nin Ÿcretleri ATK dšner sermaye fiyat listesi esas alõnarak tahsil edilebilmelidir. ‚ŸnkŸ Ÿniversitelerin sunduÛu adli tõp hizmetlerinin, ATKÕna baÛlõ birimlerde verilen hizmet-lerden nitelik a•õsõndan farklõlõÛõ bulunmamaktadõr.
‚šzŸm šnerileri:
1-†niversiteler adli tõp hizmetlerinin BUTÕda yer al-masõ i•in, YŸksekšÛretim Kurulu BaßkanlõÛõ aracõlõÛõyla Maliye BakanlõÛõ nezdinde girißimde bulunulabilir.
2-†niversitelerin yšnetim kurullarõ tarafõndan ATKÕda uygulanan fiyatlar kabul edilip, uygulamaya ge-•ilebilir ve bu durum Maliye BakanlõÛõÕna bildirilebilir.
KAYNAKLAR
1. Resmi Gazete, 2003 Mali Yõlõ BŸt•e Uygulama Tali-matõ, Sõra No: 3, Tedavi Yardõmõ, Ek-8: Resmi SaÛlõk Kurumlarõ Fiyat Tarifesi, 1 Þubat 2003, Sayõ: 25011. 2. Resmi Gazete, 2004 Mali Yõlõ BŸt•e Uygulama
Talimatõ, Sõra No: 4, Tedavi Yardõmõ, Ek-8: Resmi SaÛlõk Kurumlarõ Fiyat Tarifesi, 11 Þubat 2004, Sayõ: 25370.
3. http://www.atk.gov.tr, Dšner Sermaye Fiyat Lis-tesi, Erißim Tarihi: 11.04.2005.
4. ‚olak B, Etiler N, Bi•er †. Adli tõp hizmetleri kim tarafõndan sunulmaktadõr/ sunulmalõdõr?: SaÛlõk BakanlõÛõ mõ? Adalet BakanlõÛõ mõ?.Toplum ve Hekim 2004;19(2):131-138.
5. TŸzŸn B, Elmas Ü, Akkay E. Adli rapor dŸzenleme zorunluluÛuna hekimlerin yaklaßõmõ: Anket •alõß-masõ. Adli Tõp BŸlteni 1998;3(1):27-31.
6. Hancõ ÜH. Hekimin Yasal Sorumluluklarõ ve Hak-larõ (Tõp ve SaÛlõk Hukuku). Genißletilmiß 2. Baskõ. Üzmir:Toprak Ofset Matbaacõlõk Ltd. Þti., 1999:48,60-64.
7. http://www.idealhukuk.com/index.asp, 5271 sayõlõ Ceza Muhakemesi Kanunu ve 5353 sayõlõ Ceza Muhakemesi KanunuÕnda DeÛißiklik Yapõl-masõna Dair Kanun, Erißim Tarihi: 04. 07. 2005. 8. Alõßkan M. YŸksekšÛretim Mevzuatõ. 1. Baskõ.
Üs-tanbul:Yaylõm Yayõncõlõk, 2002:34-5.
9. http://www.istabip.org.tr/yasa/adlit.html, Adli Tõp Kurumu Kanunu, Erißim Tarihi: 11.04.2005. 10. TŸrkiye Cumhuriyeti Anayasasõ. Üstanbul:Beßir
Kitabevi, 2005:19.
11. Balcõ Y. Adli Tõp Hizmetleri-Eskißehir Deneyimi. TŸrkiye Barolar BirliÛi Dergisi 2004;51:279-286. 12. ‚i•ek C. SaÛlõk Giderleri. Yargõ Mevzuatõ BŸlteni.
2005;267:47.
13. http://www.saglik.gov.tr/sb/default.asp?say-fa=mevzuat&cid=18&sayfano=5&sirala=, Ceza Ünfaz Kurumlarõ ile Tutukevlerindeki Yšnetim, Dõß Koruma ve SaÛlõk Hizmetlerinin Daha DŸzenli ve Etkili Bir Þekilde YŸrŸtŸlmesini SaÛlamak Amacõy-la Adalet ve Ü•ißleri BakanlõkAmacõy-larõ ile BakanlõÛõmõz Arasõnda DŸzenlenen Protokol, Tarihi:26.12.2003, Sayõsõ: 24106, Erißim Tarihi: 04. 07. 2005.
Ületißim:
Yrd. Do•. Dr. GŸrcan ALTUN Trakya †niversitesi Tõp FakŸltesi Adli Tõp Anabilim Dalõ 22030- EDÜRNE
Tel: 0284 2357641-49/ Ü• Hat: 1473¥ Fax: 0284 2352730 E-posta: galtun@trakya.edu.tr
Cilt 9, SayÝ 2, 2004
