Hıfzı Topuzla dostlar arasında bir gezi
Eski Dostlar
mmmmmmmmmmmmfflfâmmmmmmmmmfflMmmmmmmmmmmmmmsmmimmmmmmımımMim
HASAN AKARSU
“Eski D ostlar” yazar Hıfzı Topuz’un yeni yapıtı. Daha önce çeşitli konularda yayınlanmış 20 kitabı var. Çok yönlü bir yazar olarak tanınıyor.
Eski Dosdar kitabının ortaya çıkma sında Emre Kongar’ın ve diğer yakınla rının etkisi olduğunu belirtiyor yazar. 1947-2000 yıllarını kapsayan anılarına yer veriyor. Anılar beş bölümde toplanı yor.
Hıfzı Topuz’u S. Ali’yle tanıştıran Ra- sih Nuri Ileri’dir. Öğrencilik yıllarında havagazı fabrikasında birlikte işçi olarak çakşırlar. Ressam Fahrünnisa Zeid ile kı zı Şirin.Devrim’i İlerinin evinde görür yazar. Üvey annesi Halide Edib olan Fa ruk Sayar'i tanır, Oktay Rifat ve Mehmet Ak Aybar’la arkadaşlık eder. S. Ak’nin gizlendiği yıllar. S. Ak, İstanbul Öğret men Okulu’nu bitirir, Almanya’ya gider, 1930’da döner. Onun yaşantısının bilin meyen yönlerine ışık tutar Hıfzı Topuz. Konya’da S. Ak’nin okuduğu şiir yüzün den tutuklanışı, (Cemal Kutay ile Emin Soysal’m emniyete bildirmeleri üzerine) Sinop’a gönderikşi, Atatürk’e hakaret eden şiir yazması anılarında geçer. Türk- çüler, S. Ak’yi rahat bırakmaz. 1945’te Tan gazetesi basıkr. 1946’da Aziz N e sin le birlikte Markopaşa çıkarılır. Recep Peker’in Başbakankğı döneminde bas kılar artar. 1947’de Merhumpaşa’da yaz dığı yazıdan dolayı S. Ak yine tutuklanır. Yazılarından dolayı çekmediği kalmaz. Kamyonculuk yapıp Anadolu’yu tanı mak ister. Sonra da yurttan kaçmayı dü şünür. Hıfzı Topuz, onun kaçış öyküsü ne açıklık getirir. S. Ak’yi öldüren kişi olarak bilinen Ak Ertekin, kaçışma yar dımcı olur; ama M IT ’le ilişkisi olduğu önadadır. Kırklareli’den Ali Ertekin’in vaptığı gizk telefon konuşmaları bu kuş kuyu arttırıyor. Bu ekibin orada S. Ak’yi sorgulayıp işkenceyle öldürdüğü ve son ra ormana bıraktığı ileri sünilüyor. G ün ler sonra bir çoban onun ölüsünü bulup haber veriyor.
S. Ak’nin ölüm emrini C H P ’nin o za manki ‘kalemşorü’ veriyor. Hıfzı Topuz bunun adını vermese de ipuçlarından Nihat Erim olduğu anlaşıkyor.
Hıfzı Topuz’un Akşam gazetesinde ça- kştığı yıllar da ilginç anılarla dolu. G aze teye Beyoğlu muhabiri olarak almıyor. Semih Balcıoğlu’nu, Ferruh D oğan’ı, Melih Cevdet’i orada tamyor. Mustafa Ragıp Esatk, gazetenin renkli kişilerin- denair. Diğer tanıdıkları: Rıza Tevfik, Vâlâ Bey, Müzehher Hanım, Nâzım’ın teyzesi Sara Hanım; Sara Hanım, orman sahibi, D P milletevekik Şevket M ocan’la evlenir. M ocan’m kızı Ayşe, T K P Genel Sekreteri Dündar Baştımar’ın kardeşiy le evlenir. Mocan, komünist düşmanı ke- sikr.
Hıfzı Topuz, 1949’da Suriye’deki dar be nedeniyle gazete muhabiri olarak ora ya gönderilir. 1952’de Atina’da General İrikop is’le görüşür. Onun Kurtuluş Sa- vaşı’nda nasıl tutsak edildiğini kendi ağ zından dinler. Ö nce ism et İnönü’ye gö türülmüştür. Sonra İnönü, onu Mustafa Kemal’e götürür, iyi karşılanışını unuta maz. Tutsakların karşılıklı değişiminde Yunanistan’a döner, 1928’de emekli olur, 1959’da 91 yaşında ölür. Türk-Yunan dostluğunun savunucusu olarak tanın mıştır.
1950’lerde ilk Gazeteciler Sendikası kurulur. Melih Cevdet, gazetenin aylık sanat ekini hazırlar, onunla da iyi dost olur. Sonraları bu sanatçılar komünistlik le suçlanırlar ve sanat ekine de son veri
lir.
Hakt Fahri Ozansoy’un 8., 9. sınıflar dayken öğrencisi olur Hıfzı Topuz. Unutkanlığıyla tanınır bu edebiyat öğ retmenleri.
Hıfzı Topuz, 1974-75 yıkarında
T R T ’de çakşır. Bu yıkarda birçok yazar, şair ve sanatçıyla söyleşüer yapar. Bu söy leşilerde bize aynntık olarak tanıttığı ki şiler şunlar: Yakup Kadri, Vedat Nedim Tör, Nadir Nadi, Samet Ağaoğlu, Necip Fazıl, Ferit Celal Güven, Vüdan Aşir Sa vaşır, Muhittin Sadak, Esat Mahmut Ka- rakurt, Agop DUaçar ve Atatürk. Sözge limi Agop Düaçar, Atatürk’ün ulusçulu ğuna çok iri bir örnektir. Dilaçar, Erm e ni asıllı olduğu halde Kurtuluş Sava- şı’nda Kafkas Cephesi’nde ve Şam’da sa vaşır. Savaş sonrası T D K ’de önemk gö revler üsdenir, Türkçe konusunda bir çok tez sunar. Hıfzı Topuz’un söyleşi yaptığı kişkeri tanımak için bu yazılan okumak gerekiyor. Topuz, 1975’te T R T ’den ayrılmak zorunda kalır. TR T Genel Müdürü îsmaü Cem, Demirel hü kümetince görevden alınır yerine Nevzat Yalçıntaş atanır. Hıfzı Topuz’un dosda- n arasında benim öğretmenim Ziya An- kan’ın da bulunmasını çok sevindiğimi de bekrtmek isterim.
Abidin Dino, Fransa’ya gitmek için pa saportunu güçlükle akr. 1961’de Haşan Âk Yücel, U N ESC O Genel Konferan- sı’na delege olarak katdır ve D ino’yla gö rüşür. Dino, Paris’te herkesin yardımına koşar. O , sömürüşüz bir yaşama düzeni kurulacağına inanır.
Hıfzı Topuz, bize Yaşar Kemal’le tanış masını anlatır. Akşam’da ona iş bulamaz, Cumhuriyet gazetesinde çalışmaya baş lar Yaşar Kemal. Cevat Fehm i’nin deste ğini görür.
Topuz, Aziz Nesin’in oğlu Ak’nin Pa ris’te okuması için okul arayışında yar dımcı olur. Melih Cevdet’le 1959-79 vil lan arasında mektuplaşır, 100’e yakın mektubu olur. Bu mektupların birinde Anday’m Pablo Neruda’yı beğenmeyişi ilgi çekici bence. “....Neruda bence öyle pek önemk bir şair değildir mesela... ” (s. 228), (16 Kasım 1973). Çetin Altan’la Melih Cevdet’in kavgası da ilginç. An- day, o sıralar eşi Yaşar Hanım aan ayrıl mak ister, Çetin Altan da “ondan ayrıla mazsın” deyince yumruklaşma başlar, zorla ayırırlar ikisini.
Hıfzı Topuz, bu bölümde Faik Berca- r i ’ri, Tülay’la Erdem ’in Serüveni’ni, Fer ruh Doğan’ı, Emre Kongar’ı ve Kartal’da Ahmet Rami Bey’i anlatıyor. Bunlardan ikisine değinebileceğim. Ferruh Do- ğan’m karikatürü bağımsız bir sanat ola rak algıladığına değiniyor yazar. Sosyal ve siyasal güldürünün en güzel örneklerini verdiğini vurguluyor. “Asrileşen Köy” bir kara güldürüdür. Doğan, düzensizlik leri çizmiştir, evrenselliği yakalamıştır. 08 Haziran 2 0 0 0 ’de aramızdan ayrılmıştır. Emre Kongar’la yazar Ankara’da tanışır. T R T ’de çalıştığı yıllardır. Şakir Eczacıba- şı’nın erinde diğer sanatçılarla Kültür Girişimi’ni kurarlar Topuz, kendisini ro man ve anı yazmaya Kongar’m yönlen dirdiğini özellikle vurgular.
Yazar, bu anılarında Atatürk’le ilgili anılara çok yer verdiğini, böylece onun bilinmeyen yönlerini de tanıttığını özel likle belirtiyor. Eski Dostlar, yakın tari himize tanıklık eden belgeler niteliğinde. Yazınımız için de bir kazanç diyorum. ■
(*) Eski Dostlar/ Hıfzı Topuz/ Remzi
K itabevi/1. Basım Temmuz 2000 - 4. Ba
sım Ağustos 2000.
S A Y F A 23
