K ronik Böbrek Yetmezli¤i Olan Hastalarda Sefodizimin
Polimorf Nüveli Lökosit Fonksiyonlar› Üzerine
Etkileri-nin ‹n Vitro Araflt›r›lmas›
R›za ADALAT‹ (*), Ümran SOYO⁄UL GÜRER (**), Adile ÇEV‹KBAfi (**), Candan JOHANSSON (***)
ÖZET
Çal›flmam›zda Kronik Böbrek Yetmezli¤i (KBY) olan 11 hasta ve 6 sa¤l›kl› kiflide sefodizimin üç farkl› konsantrasyonunun ( 1, 10, 100 μg/ml), polimorf nüveli lökositler (PNL) taraf›ndan Candida albicans ( C.albicans) blastosporlar›n›n fagositozu ve hücre içi öldürülmesi (kandidasidal aktivite) üzerine olan etkisi araflt›r›lm›flt›r. Sefodizimin fagositoz ve hücre içi öldürme et-kisi terapötik serum konsantrasyonlar›nda in vitro koflullarda incelenmifltir.
KBY olan hasta PNL’lerinde sefodizim 1 ve 10 μg/ml konsantrasyonda fagositik aktivite kontrol PNL’lerine ( antibiyotik ile inkübe edilmemifl ) göre anlaml› derecede art›rm›flt›r( p<0.05). Ayn› konsantrasyonda kandidasidal aktiviteyi de art›rmas›-na karfl›n bu art›fl istatistiksel olarak anlaml› düzeyde bulunmam›flt›r ( p > 0.05). Ayn› antibiyoti¤in 100 μg/ml konsan-trasyonu PNL’lerin fagositik aktivite ve kandidasidal aktivitesinde, kontrol PNL’lerine göre de¤ifliklik göstermemifltir (p>0.05). Sa¤l›kl› kiflilerde sefodizimin 1, 10, 100 μg/ml konsantrasyonlarda, PNL’lerin fagositik ve kandidasidal aktivi-tesi üzerindaki etkisi kontrol PNL’lere göre farkl› bulunmam›flt›r( p>0.05 ).
Anahtar kelimeler: Sefodizim, kronik böbrek yetmezli¤i, polimorf nüveli lökosit fonksiyonlar›
SUMMARY
Investigation of the In Vitro Effect of Cefodizime on Polymorphonuclear Leucocyte Functions in Chronic Renal Failure Patients
In this study, in vitro effect of cefodizime (1, 10, 100 μg/ml) on polymorphonuclear leukocyte ( PMN) functions ( phagocyto-sis and intracellular killing) on Candida albicans (C.albicans) blastospores was investigated in 11 chronic renal failure pa-tients and 6 healthy volunteers. The effect of therapeutic concentrations of cefodizime on phagocytosis and candidacidal ac-tivity was studied.
Phagocytic activity of PMNs in chronic renal failure patients was enhanced after pretreatment of PMNs with cefodizime at 1 and 10 μg/ml concentrations (p < 0.05), candidacidal activity was enhanced a little but it was not statistically significant at same concentrations (p > 0.05). Cefodizime at 100 μg/ml concentration had no effect relative to the control PMNs on phagocytosis and intracellular killing ( p > 0.05).
In healthy volunteers, cefodizime at 1, 10 and 100 μg/ml concentration had no effect on phagocytosis and intracellular kil-ling of C.albicans compared with control PMNs (p > 0.05).
Key words: Cefodizime, chronic renal failure, polymorphonuclear leukocyte functions
(*) Haydarpafla Numune Hastanesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Servisi, Haydarpafla, ‹stanbul (**) Marmara Üniversitesi, Eczac›l›k fakültesi, Farmasötik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, Haydarpafla, ‹stanbul
(***) Marmara Üniversitesi, T›p Fakültesi, Mikrobiyoloji Anabilim dal›, Haydarpafla, ‹stanbul
G‹R‹fi
Mikroorganizma, antimikrobik ilaç ve konak immün sistemi aras›ndaki karfl›l›kl› iliflkileri konu alan arafl-t›rmalar, özellikle immün sistemi bozuk ve bask›lan-m›fl kiflilerde görülen hastal›klar›n tedavisinde önemli rol oynamaktad›r. ‹nfeksiyon etkeni mikroorganizma,
konak vücuduna girdi¤inde kona¤›n immün sistemi harekete geçer ve karmafl›k bir etkileflim mekaniz-mas› ile yabanc› etkeni y›k›ma u¤rat›r. Bakteri infek-siyonlar›nda polimorf nüveli lökositlerin kona¤›n nonspesifik savunma mekanizmas›nda anahtar rolü oynad›¤› bilinmektedir (1).
biklerin, immün sistem hücre ve hümoral komponent-leri üzerine inhibitör ve immünomodülator etkikomponent-leri ol-du¤u bilinmektedir ( 2, 3, 4 ). ‹mmün sistemi bask›-lanm›fl hastalarda görülen infeksiyon hastal›klar›nda, hasta PNL’lerinin fagositoz ve hücre içi öldürme akti-vitelerinin, antimikrobikler taraf›ndan art›r›lmas› te-davide olumlu yan›t al›nmas›n› kolaylaflt›racak ve hastan›n tedavisine immünoterapik bir yaklafl›m geti-rebilecektir.
Bilindi¤i gibi kronik böbrek yetmezli¤i (KBY) geri dönüflümsüz ve ilerleyici bir hastal›kt›r. Bu tip hasta-larda böbre¤in düzenleyici ve endokrin fonksiyonlar›-n›n kayb› dikkat çekmektedir. Diyaliz ve böbrek transplantasyonu düflünülen bu hastalarda kronik glomerulonefrit, hipertansif skleroz, kronik interstisi-yel nefrit, polikistik böbrek hastal›¤› ve Diabetes mellitus s›k görülmekte ve hasta genellikle infeksiyon hastal›¤›na yakalanmaktad›r ( 5, 6).
KBY olan hastalarda, hastal›¤›n oluflturdu¤u toksik etkiler PNL’ler dahil, immün sistemi olumsuz yönde etkilemektedir. ‹mmün sistemi bask›lanm›fl bu tip has-tal›¤a Diabetes mellitus ve habis tümörler gibi im-mün sistemi daha çok zay›flat›c› hastal›klar da eklen-di¤inde hastan›n immün sisteminin daha da olumsuz etkilenebilece¤i aç›kt›r. Bu olumsuzluklara infeksi-yon hastal›¤›n›n da eklendi¤ini düflünürsek flüphesiz hastan›n immün sistemi daha da olumsuz yönde et-kilenecektir( 6, 7).
‹mmün sistemi bask›lanm›fl ve infeksiyonlara çok duyarl› kronik böbrek yetmezli¤i olan hastalarda et-kene karfl› etkili, immün sisteme olumsuz etkileri bi-linen bir antibiyoti¤in seçimi etkenin ortadan kald›r›l-mas›nda yarar sa¤larken immün sistemi daha çok bas-k›layacakt›r. Etkene ve immün sisteme olumlu etkile-ri bilinen bir antibiyoti¤in uygulan›m› flüphesiz has-tal›¤›n nedeni olan etkene ve hastan›n immün sistemi üzerine de olumlu etkiler gösterecek ve hastan›n bas-k›lanm›fl immün sistemi kemoterapi s›ras›nda olumlu yönde geliflecektir.
Bu çal›flmada literatür bilgilerimizin ›fl›¤› alt›nda kro-nik böbrek yetmezli¤i olan immün sistemi bask›lan-m›fl hasta grubunda sefodizimin ( 1, 10, 100 μg/ml) PNL fonksiyonlar›na( fagositoz ve hücre içi öldürme aktivitesi ) etkisi in vitro araflt›r›lm›flt›r.
GEREÇ VE YÖNTEM
Hasta Grubu: Haydarpafla Numune Hastanesi 2. da-hiliye servisinde takip edilen yafl ortalamas› 66.7 olan ve periton diyalizi yap›lan kronik böbrek yet-mezli¤i olan 11 hasta çal›flmaya al›nm›flt›r.
Sa¤l›kl› Grup: Yafl ortalamas› 36.5 olan alt› sa¤l›k-l› kifli çasa¤l›k-l›flmaya asa¤l›k-l›nm›flt›r.
Antimikrobik ‹laç: potensi 918 mg/ml olan sefodi-zim Hoechst ‹laç Sanayi-i A.fi taraf›ndan sa¤lanm›flt›r.
Candida albicans suflunun haz›rlanmas›: Klinik C.albicans suflu kullan›lm›flt›r. Sabouraud Dextrose Agar ( SDA)’a suflun pasaj› yap›lm›fl ve 37 ˚C ‘de 18- 24 saat inkübe edilmifltir. ‹nkübasyon sonunda üreyen maya hücrelerinden Sabouraud Dextrose Broth ( SDB)’a tekrar pasaj› yap›larak 37 ˚C ‘de 18-24 saat inkübe edilmifltir. Ertesi gün deneylere bafl-lamadan iki saat önce son pasajda üreyen maya su-flu tekrar SDB’a pasaj yap›lm›fl ve 37 ˚C ‘de iki saat inkübe edilmifltir. ‹nkübasyon sonunda maya suspan-siyonu 2000 rpm’de 10 dakika çevrilmifl ve daha sonra iki kez fizyolojik tuzlu su ile y›kanm›flt›r. Y›-kama ifllemi sonunda maya canl›l›¤› metilen mavi-si boyama yöntemi ile >%98 olarak belirlenmifltir. Maya say›m› Thoma lam›nda yap›lm›fl ve HBSS içinde 1x 107 hücre /ml ‘ye ayarlanarak maya suspan-siyonu haz›rlanm›flt›r (8, 9).
Polimorf Nüveli Lökosit (PNL) Elde Edilmesi: Kronik böbrek yetmezli¤i olan hasta grubu ve sa¤l›k-l› kiflilerden asa¤l›k-l›nan venöz kan (20 ml), içinde etilen diamin tetraasetik asid (EDTA) bulunan steril silikon kapl› tüplere konulmufltur. Al›nan kan 2500 rpm’de 30 dakika çevrildikten sonra tüpün dibine çöken eritrositler ile tüpün üst k›sm›nda bulunan plasma aras›nda oluflan sar›ms› beyaz renkteki tabaka, içinde 2.5 ml Ficoll-Hypaque ve 2.5 ml polymorphoprep bulunan tüpe konulmufl ve 3000 rpm’de 30 dakika çevrilmifltir. ‹fllem sonunda tüpün dibine çöken erit-rositler ile en üstteki monosit tabakas› aras›nda kalan PNL’ler pastör pipeti ile al›nm›flt›r. PNL’ler daha sonra 3 kez 3500 rpm’de buz so¤uklu¤unda PBS (3 ml) ile y›kanm›flt›r. PNL’lerin canl›l›¤› tripan mavisi boyama yöntemi ile > %98 olarak tespit edildikten sonra PNL say›m› Thoma lam›nda yap›lm›fl ve 1x107
hücre/ml olacak flekilde HBSS içinde suland›r›lm›flt›r. (8, 9).
Fagositoz ve Hücre ‹çi Öldürme Aktivitesinin Ta-yini: ‹laçlar›n terapötik konsantrasyonlar› ayr› tüp-lerde hasta ve sa¤l›kl› gönüllü PNL’leri ile birlikte 37 ˚C’de çalkalay›c› etüvde 30 dakika inkübe edil-mifltir. Ayn› ortamda maya suspansiyonu ayr› bir tüp içinde taze insan serumu (1/10) ile opsonize edil-mifltir. ‹nkübasyon sonunda ilaç ve PNL kar›fl›m› üzerine opsonize maya hücreleri konulmufl ve tek-rar 30 dakika ayn› ortamda inkübe edilmifltir. ‹nkü-basyonun 25. dakikas›nda her bir tüpe ölü mayalar›n boyanmas› için 1 ml metilen mavisi (%0.01) eklen-mifltir. Fagositik aktivite tayininde PNL’ler say›lm›fl , bu hücreler içinde canl› maya hücrelerini fagosite etmifl olanlar›n yüzdesi belirlenmifltir. Hücre içi öl-dürme aktivitesi tayininde ise de¤erlendirilmifl olan PNL’ler içinde fagositler taraf›ndan öldürülen ölü maya hücrelerini ( mavi boyanm›fl) içeren PNL’ler say›lm›fl ve sonuçlar yüzde cinsinden ifade edilmifl-tir. (8, 9, 10, 11).
BULGULAR
Kronik böbrek yetmezli¤i olan hasta PNL’leri ile 30 dakika inkübe edilen terapötik konsantrasyondaki se-fodizim ( 1, 10 μg/ml) PNL’lerin fagositozunu kontrol grubuna (antibiyotiksiz ortam) göre anlaml› olarak art›rd›¤› halde ( p< 0.05); 100 μg/ml konsantrasyon-da etkilememifltir (p > 0.05). Sefodizim PNL’lerin hücre içi öldürme aktivitesini 1 ve 10 μg/ ml konsan-trasyonlarda art›rmas›na karfl›n bu art›fl istatistiksel olarak anlaml› bulunmam›flt›r ( p > 0.05). 100 μg/ml konsantrasyonda ise de¤ifliklik saptanmam›flt›r. (p > 0.05)(Tablo-1).
Sa¤l›kl› insan PNL’leri ile 30 dakika inkübe edilen se-fodizim (1, 10, 100 μg/ml) PNL’lerin fagositozunu ve hücre içi öldürme aktivitesini deney öncesi kontrol PNL’lere göre etkilememifltir (p > 0.05)( Tablo-2).
TARTIfiMA
Kronik böbrek yetmezli¤i (KBY) olan hastalarda hastal›¤›n oluflturdu¤u toksik etkiler, PNL’ler dahil immün sistemi olumsuz yönde etkilemektedir. ‹m-mün sistemi bask›lanm›fl bu hastalarda periton diya-lizi yap›lmas› ile peritonit oluflmas› önemli problem-ler oluflturmaktad›r. Bu durumlarda kullan›lan antibi-yotikler çeflitli dozlarda periton içi veya damar içi yolla verilmektedir (12).
Biyolojik yan›t› de¤ifltirici ajan olarak kabul edilen antimikrobik ilaçlar›n infeksiyon hastal›klar›n›n te-davisinde büyük önem kazand›¤› görülmektedir. Kronik böbrek yetmezli¤i bulunan, immün sistemi bask›lanm›fl bu tip hastalar›n infeksiyon geçirmeleri durumunda, infeksiyon etkenine ve immün sisteme olumlu etkileri olan do¤ru antibiyotik seçimi hasta-l›¤›n tedavisinde önem kazanmaktad›r. Üçüncü ku-flak bir sefalosporin olan sefodizimin antimikrobik etkinli¤i yan›nda immünolojik parametreleri olum-lu yönde etkiledi¤i gösterilmifltir ( 13, 14).
Çal›flmam›zda KBY olan periton diyalizi yap›lan ve tedavilerinde en az üç çeflit ilaç alan ( amino asit, an-tihipertansif, vitamin) 11 hastada sefodizimin PNL fonksiyonlar› (fagositoz, hücre içi öldürme aktivite-si) üzerine olan etkisi in vitro koflullarda araflt›r›lm›fl-t›r. Kontrol grubu olarak alt› sa¤l›kl› kifli çal›flmaya al›nm›flt›r.
Çal›flmam›zda sefodizimin 100 mg/ml kon-santras-yonu KBY’li hasta PNL fonksiyonlar› üzerine etki-siz iken, 1 ve 10 μg/ml konsantrasyonlar PNL’lerin
Sefodizim (μg/ml) Kontrol (antibiyotiksiz) 100 μg/ml 10 μg/ml 1 μg/ml Fagositoz (%) 44.9 ± 13.1 *40.7 ± 17.7 **52 ± 14.6 **50.8 ± 16.2
Hücre içi öldürme (%) 7.5 ± 9.7 *6.3 ± 7.57 *9.9 ± 10.52 *11.4 ± 14.71 Tablo 1: KBY olan hastalarda, sefodizimin 1,10 ve 100 μg/ml konsantrasyonlarda PNL fonksiyonlar› (fagositik ve hücre içi öldürme aktivitesi) üzerine etkisi (n=11).
*P>0.05, ** P<0.05
Efllefltirilmifl veriler için ANOVA testi, çoklu kar›flt›rmalar için Student-Newman Keuls testi uygulanm›flt›r
Sefodizim (μg/ml) Kontrol (antibiyotiksiz) 100 μg/ml 10 μg/ml 1 μg/ml Fagositoz (%) 63.8 ± 15.40 *55.25 ± 16.32 *57.65 ± 6.89 *63.7 ± 11.61
Hücre içi öldürme (%) 9.7 ± 7.27 *7.76 ± 8.82 *10.68 ± 3.92 *12.86 ± 8.61 Tablo 2: Sa¤l›kl› kiflilerde sefodizmin 1, 10, 100 μg/ml konsantrasyonlarda PNL fonksiyonlar› (fagositik ve hücre içi öldürme aktivitesi) üzerine etkisi(n=6)
fagositik aktivitesini anlaml› düzeyde art›rm›flt›r (p < 0.05). PNL’lerin hücre içi öldürme aktivitesinde art›fl olmas›na karfl›n bu art›fl istatistiksel olarak anlaml› düzeyde bulunmam›flt›r (p > 0.05).
Baz› antibiyotiklerin antibakteriyel etkinli¤inin arafl-t›r›ld›¤› bir çal›flmada sefodizimin di¤er 3.kuflak se-falosporinlere efl de¤er düzeyde hem Gram pozitif hem de Gram negatif bakterilere karfl› etkili oldu¤u bildirilmifltir(15).
Hastane infeksiyonlar›ndan izole edilen 1985 sufla karfl› sefodizimin etkinli¤i seftriakson ve sefodizime efl de¤er bulunmufltur. sefodizimin piperasilin ve amoksisilin/klavulanik aside nazaran daha yüksek oranda antibakteriyel aktiviteye sahip oldu¤u bildi-rilmifltir(16).
Wenisch ve ark.(17) ciddi infeksiyonu olan 15 hasta-ya 10 gün süre ile uygulad›klar› sefodizim (50 mg/kg) tedavisinin granulositik hücre fonksi-yonla-r›nda, tedavinin 3. gününden itibaren iyileflme sa¤-land›¤›n› ve bu olumlu geliflmenin tedavi bitimin-den 14 gün sonra da devam etti¤ini bildirmifllerdir. Ayr›ca ayn› çal›flmada fagositik hücrelerin oksijen radikallerinde de önemli ölçüde art›fl görüldü¤ü bil-dirilmifltir.
Di¤er bir çal›flmada Balb/c farelerini T.gondi-i T.gondi-ile T.gondi-infekte edT.gondi-ilmeden 2 saat önce sefodT.gondi-izT.gondi-im (10 mg/kg) proflaksisi uygulanm›flt›r. Di¤er fare grubu sefodizim proflaksisi uygulanmadan T.gondi-i T.gondi-ile T.gondi-infekte edT.gondi-ildT.gondi-i¤T.gondi-inde T.gondi-infeksT.gondi-iyon etkenlerT.gondi-inT.gondi-in hay-vanlar›n hümoral yan›t›n› bask›lad›¤›, buna karfl›n sefodizim proflaksisi uygulanan farelerde sefodizi-min hümoral immün yan›t› iyilefltirdi¤i gösterilmifl-tir. Kronik infeksiyonu olan farelerde sefodizim pe-riton makrofajlar›n›n IL-1 ve IFN sal›n›m›n› art›rd›-¤› bildirilmifltir (18, 19).
Özellikle immün sistemi bask›lanm›fl insan ve hay-vanlarda sefodizimin immünomodülatör etkisi gös-terilmifltir( 18,20 ).
Sefodizim sub-M‹K konsantrasyonunu P. aeru-gino-sa’n›n virülans›n› azaltt›¤›, bakterinin morfolojik özelliklerini de¤ifltirerek bakteriyi fagositoza karfl› duyarl› k›ld›¤› ve fagositik yan›t› stimüle etti¤i gös-terilmifltir. Ayr›ca makrofajlar›n hücre içi öldürme aktivitesini art›rd›¤›, h›zl› opsonizasyon olay›n›n
gerçeklefltirdi¤i, immün sistemi bask›lanm›fl ve sa¤-l›kl› kiflilerin nötrofillerinin kemoluminesensini sti-müle etti¤i gösterilmifltir (21).
Sefodizim bakterinin hücre duvar› üzerine etkilidir. Ayn› zamanda opsonize olmayan partiküllerin ve di-rençli mikroorganizmalar›n fagositozunu art›rarak da etki göstermektedir. ‹n vivo koflullarda sefodizimin fare makrofajlar›n›n oksidatif yan›t›n› art›rd›¤› göste-rilmifltir (18, 20).
Ex vivo veriler, sefodizimin farelerde doza ba¤l› ola-rak monosit ve nötrofillerin non spesifik fagositozu-nu ve olgunlaflmam›fl B hücrelerini stimüle ederek IgG yap›m›n› indükledi¤ini göstermifltir (22). Bir çok araflt›r›c›n›n ve bizim çal›flmam›zda da gö-rüldü¤ü gibi sefodizim (1, 10 mg/ml) immünomo-dülatör etki göstermektedir. Bu etki çan e¤risi fleklin-de doza ba¤l› yükselme ve inifller yapmaktad›r. Yük-sek doz sefodizimin (100 mg/ml) kontrol grubu ile hemen hemen ayn› etkiyi gösterdi¤i görülmüfltür (23).
Multiple miyelomal› hastalara verilen sefodizimin (1.2 g/gün/i.v ) hastalar›n non spesifik immün meka-nizmas›n› olumlu yönde etkiledi¤i göste-rilmifltir. Bu hastalar›n granülositik hücrelerinin kemolüminesens ve fagositozunda anlaml› bir art›fl›n oldu¤u, buna karfl›n kemotakside anlaml› olmayan az oranda bir art›fl oldu¤u saptanm›flt›r (24).
Kronik böbrek yetmezli¤i olan hastalara 10 gün sü-re ile verilen sefodizimin (1.2 gr/gün/i.v) hastalar›n fagositik hücre fonksiyonlar›n› anlaml› düzeyde ar-t›rd›¤› ve bu art›fl›n sefodizimin tedavisinin biti-minden sonra 14 gün kadar devam etti¤i saptanm›fl ve ayn› araflt›rmada kronik böbrek yetmezli¤i olan hastalara 10 gün süre ile uygulanan sefodizimin (2gr/gün/i.v), makrofajlar›n fagositik aktivitelerini art›rd›¤› bildirilmifltir (14).
Kanserli hastalarda uygulanan üçlü sitotoksik tedavi protokolu ( vepesid, bleomisin, sisplatin) ile birlikte yedi gün süre ile sefodizim (2 g/gün/i.v) tedavisi uy-gulanan ve sefodizim tedavisi uygulanmayan iki ay-r› hasta grubunda, sitotoksik tedavi sonras›nda trom-bosit, eritrosit, lökosit ve bütün T hücre say›lar›nda azalma saptanmas›na karfl›n, tedavilerine sefodizim eklenen hastalar›n CD4 ( T helper, inducer) ve CD4/
CD8 (T helper, T supressor) oranlar›nda anlaml› bir art›fl›n oldu¤u izlenmifltir. Araflt›r›c›lar antineoplastik tedavi s›ras›nda hastaya antibiyotik verilmesinin zo-runlu oldu¤u durumlarda, sefodizim tedavisinin has-tan›n lenfosit alt gruplar›nda oluflturdu¤u olumsuz etkileri düzeltebilece¤ini ve antineoplastik tedavi protokoluna immünomodülatör etki gösteren sefodi-zimin eklenmesinin neoplastik hastalar›n tedavisinde büyük yararlar sa¤layabilece¤ini bildirmifllerdir (25).
Auer ve ark.(26) miyeloproliferatif sendromlu böb-rek ve karaci¤er hasarl›, T hücre eksikli¤i ve hümo-ral immün yetmezli¤i ile birlikte alt solunum yolu in-feksiyonu olan dokuz hastada 10 günlük sefodizim (2 gr/gün/i.v) tedavisinin alt› hastada klinik olarak bir iyileflme sa¤lad›¤›n›, hastalar›n NK ve lenfosit hücrelerinin aktivitesinde ve IgG sentezinde bir art›-fl›n oldu¤unu bildirmifllerdir.
Yap›lan bir baflka çal›flmada infeksiyon öncesi dört gün süre ile damar içi olarak uygulanan sefodizim (2 x 30 mg/kg/gün) proflaksisinin deney hayvanlar›n ( Balb/c, NMRI fareleri, s›çanlar ) yaflam sürelerini, IgG sentezini art›rd›¤› ve hümoral yan›t› düzenledi¤i bildirilmifltir. Sefodizimin Balb/c farelerinde ve s›-çanlarda gösterdi¤i bu olumlu etkiler NMRI farele-rinde görülmemifltir. Bu durum muhtemelen ›rka ba¤l› farkl›l›ktan kaynaklanmaktad›r. Sefodizimin NMRI fare periton makrofajlar›n›n lizozomal enzim konsantrasyonu, kemolüminesens yan›t›n› art›rd›¤›, immün sistemi bask›lanm›fl infekte farelerin periton makrofajlar›ndan IL-1 ve IFN salg›lanmas›n› art›rd›-¤› gösterilmifltir (22).
Sefodizimin çal›flmam›zdaki KBY olan hastalar›n bozuk PNL fonksiyonlar›n› düzeltti¤i dikkate al›nd›-¤›nda, özellikle immün sistemi bask›lanm›fl veya bozulmufl hastalar›n proflaktik tedavisinde yararl› olaca¤› görülmektedir.
Leyhausen ve ark. (27) yapt›klar› bir araflt›rmada se-fodizimin 0.3-20 M konsantrasyonunun Molt-4 hüc-relerine (insan lenfoblastik hücre serisi ) ba¤lanarak hücrelerin ço¤almas›n› sa¤lad›¤›n›, buna karfl›n L5178 ( fare lenfoma hücresi) hücrelerine ba¤lan-mad›¤›n› saptam›fllard›r.
Sefodizimin fagositlerin bakterisidal aktivitesini
mas›nn› ve kemotaksisini art›rd›¤› ayr›ca opsonize olmayan partiküllerin fagositozunu ve insan makro-fajlar›ndan da IL-1 ve IFN sal›n›m›n› art›rd›¤›, buna karfl›n 100 mg/ml ve üstündeki konsantrasyonlarda bu olumlu etkileri göstermedi¤i bildirilmifltir (18, 28).
Bizim çal›flmam›zda da 100 μg/ml konsan-trasyon-daki sefodizim, KBY olan hasta ve sa¤l›kl› kiflilerin PNL’lerinin fagositik fonksiyonlar›n› ( fagositoz ve hücre içi öldürme aktivitesi ) de¤ifltirmedi¤i saptan-m›flt›r.
Sa¤l›kl› insanlara yedi gün süre ile uygulanan sefo-dizimin (2x2 g/gün/i.v) non-spesifik fagositozu, len-fosit ve olgunlaflmam›fl B hücre proliferasyonunu ar-t›rarak bu hücreleri stimüle etti¤i, NMRI farelerinde de sefodizimin ( 3 mg/kg/gün) immün yan›t› olumlu yönde etkiledi¤i gösterilmifltir ( 22, 29).
Limbert ve ark.(22) sa¤l›kl› dört kiflide uygulad›kla-r› sefodizimin ( 4 gr/gün/i.v) ex vivo koflullarda len-fositlerin proliferasyonunu stimüle etti¤ini bildirmifl-lerdir.
Sefodizimin sa¤l›kl› kiflilerin NK hücre aktivitesi üzerine direk etkisi olmamas›na karfl›n immün siste-mi bask›lanm›fl hastalar›n NK hücrelerini aktive etti-¤i, az da olsa IL-2 ve IFN yap›m›n› art›rd›¤› göste-rilmifltir (18, 26).
Sefodizimin, sa¤l›kl› genç donörlerin mononükleer hücrelerinde IL-1 üretimini ve PNL kemoluminesen-sini etkilemedi¤i, fagositik aktivitede ise az bir art›-fla neden oldu¤u, buna karfl›n yafll› sa¤l›kl›lar›n PNL’lerinin fagositik aktivitesini anlaml› olarak ar-t›rd›¤› bildirilmifltir (30).
Bizim çal›flmam›zda da yafl ortalamas› 38.2 olan sa¤-l›kl›lar›n kontrol grubunda in vitro koflullarda sefodi-zim 1, 10 ve 100 μg/ml konsantrasyonda PNL’lerin fagositik ve hücre içi öldürme aktivitelerinde önem-li bir de¤iflikönem-lik yaratmam›flt›r.
Shaio ve ark.(23) diyabetik hasta grubu ile yapt›kla-r› bir çal›flmada 1 ve 10 mg/ml konsantrasyondaki sefodizimin PNL kemotaksisini art›rd›¤›n›, buna kar-fl›n 100 mg/ml konsantrasyondaki sefodizimin PNL kemotaksisini de¤ifltirmedi¤ini göstermifllerdir. Gürer ve ark (31) yapt›klar› bir çal›flmada sefodizimin
( 10 μg/ml) KBY olan hasta PNL’leri taraf›ndan C.al-bicans blastosporlar›n›n fagositozunu ve kandidasidal kapasiteyi anlaml› olarak art›rd›¤›n› ve sefodizimin KBY olan hastalar›n PNL fonksiyonlar› üzerine im-münomodulatör etkili bir antibiyotik oldu¤unu gös-termifllerdir.
Bizim çal›flmam›zda da sefodizim (1, 10 μg/ml) KBY olan hasta PNL’lerinin fagositik aktivitesini in vitro koflullarda anlaml› düzeyde art›rm›flt›r (p < 0.05). Ayn› dozdaki sefodizim, PNL’lerin hücre içi ölüm ak-tivitesini kontrol PNL’lerine göre art›rmas›na karfl›n bu art›fl anlaml› düzeyde olmam›flt›r ( p > 0.05). Diyabetik hastalar›n granülosit fonksiyonlardaki anormalliklerin insüline ba¤l› metabolik de¤ifliklikler nedeni ile meydana geldi¤i aç›klanmaktad›r. Diyabe-tik hasta PNL membran›n›n Ca+2 regulasyonunda meydana gelen bozukluk nedeni ile mikroorganizma-lar›n fagositozunu engellendi¤i bildirilmifltir. Muhte-melen sefodizimin bu dozlar› (1, 10 mg/ml) Ca+2 regulasyonundaki bu bozuklu¤u düzenleyerek PNL’lerin fagositozunu art›rmaktad›r (32).
Sefodizimin çeflitli bakterilerin morfolojik yap›s›n› de¤ifltirdi¤i, mikroorganizmay› komplemana ve fago-sitoza karfl› duyarl› k›larak, fagositlerin fagositik fonksiyonlar›n› art›rd›¤›, bu art›fl›n immün sistemi bask›lanm›fl insanlarda, hayvanlarda ve yafll› kifliler-de daha fazla oldu¤u bildirilmifltir (25, 28, 30 ). Bi-zim çal›flmam›zdan al›nan bulgular araflt›r›c›lar›n bul-gular› ile paralellik göstermektedir.
Sefodizimin opsonize olmayan partikülleri fagosito-za karfl› duyarl› k›lmas›, özellikle nötrofillerde oksi-jene ba¤›ml› olmayan bakterisidal mekanizma ile sefodizimin iflbirli¤i halinde oldu¤unu düflündür-mektedir (28).
Sefodizim özellikle immün sistemi bozuk kiflilerin makrofaj ve NK hücre ve PNL fonksiyonlar›n›, len-fosit proliferasyonunu , sa¤l›kl› kiflilerin immün sis-tem hücrelerine göre daha fazla düzeltmekte, IL-1 ve IFN yap›m›n› art›rmaktad›r. Bizim çal›flmam›zda sefodizim (1,10 mg/ml) in vitro koflullarda immün sitemi bozuk vaya bask›lanm›fl KBY olan hasta PNL’lerinin fagositik aktivitesini art›rmas›, sefodi-zimin kimyasal yap›s›ndaki thiol-thiazol halkas›n›n yan zincirindeki 3 cephem çekirde¤i ile iliflkili
ola-gösteren mekanizmalar kesin olarak ayd›nlat›lma-m›fl olmas›na karfl›n bugün sefodizimin immün sis-temin spesifik ve nonspesifik immün mekanizmas›-n› farkl› yollardan olumlu yönde etkiledi¤i aç›kt›r. Sefodizim immün sistemi bozuk ve bask›lanm›fl hastalar›n PNL fonksiyonlar›, ve hümoral sistemi üzerinde olumlu immünomodülatör etki göstermesi bu antibiyoti¤in özellikle bu tip hastalar›n tedavi-sinde büyük yararlar sa¤layabilece¤ini düflündür-mektedir.
Çal›flmam›zda immün sistemi bask›lanm›fl hasta grubuna dahil edilen kronik böbrek yetmezli¤i olan ve periton diyalizi yap›lan hastalar›n, infeksiyonla-ra duyarl›l›¤› ve bozuk immün sistem hücre fonk-siyonlar›n› da dikkata ald›¤›m›zda, bu hastalarda görülen infeksiyon etkenine karfl›, sefodizim teda-visinin uygulanmas›n›n, hastadaki infeksiyonun or-tadan kald›r›lmas›n› sa¤layaca¤› gibi bu hastalar›n immün sistemini olumlu yönde etkileyerek tedavi-lerine immünoterapik bir yaklafl›m getirebilece¤i görüflündeyiz.
KAYNAKLAR
1. Densen P, Clark R A, Nausef W M: Granulocytic phagocytes, Mandel G L, Bennet J E, Dolin R: Princip-les and practice of infectious disease. Vol 1, Churchill Li-vinstone, New York, pp.78-101(1995).
2. Badur S: Antimikrobiklerin immün sisteme istenmeyen etkileri Klimik Derg. 1:105 (1991).
3. Hauser W G, Remington J S: Effect of antibiotics on the immune response. Am J Med 72:711(1982).
4. Milatovic: Antibiotics and host defence with special re-ference to phagocytosis by human polymorphonuclear leu-kocytes, J Antimicrob Chemother. 16: 135 (1985). 5. Hatemi H: Diabetes mellitus ve endokrin pankreas has-tal›klar›. Öbek A(ed), Günefl Kitabevi 46 (1990).
6. Lazarus J M, Benner B M: Chronic renal failure, Fauci A S, Braunwald E, Isselbacher K J, Wilson J D, Martin J B, Kasper D L, Hauser S L, Longo D L(eds): Harrison’s principles of internal medicine, V 2, Mc Grw Hill Companies, ‹nternational Ed 1513 (1998).
7. Ar›c› M, Erdem Y: Kronik böbrek yetmezli¤i, Kada-y›fç› A, Karaaslan A y(eds): ‹ç Hastal›klar› El Kitab›, Me-diko Grafik Matbaas›, 312(1998).
8. Güre r S U, Çevikbafl A, Johansson C, Derici K, Ya r-d›mc› T: Effect of fluconazole on human polymorphonuc-lear leukocyte functions ex vivo against Candida albicans. Chemotherapy 45:277 (1999).
Effect of antifungal agents on the function of human neut-rophils in vitro. Antimicrob Agents Chemother. 34:196(1990).
10.Dafldelen N, Güre r Soyo¤ul Ü, Çevikbafl A, ‹mamo¤-lu Ç, Johansson C: PNL fonksiyonlar›n› inhibe eden ve immünomodülatör etki gösteren antibiyotiklerin kombine kullan›mlar›n›n insan PNL fonksiyonlar› üzerine etkisinin in vitro araflt›r›lmas›. Türk Mikrobiyol Cem Derg 29: 17(1999).
11. Güre r Soyo¤ul Ü, Çevikbafl A, y›ld›r›m A, Derici k, Dafldelen N, imammo¤lu Ç, Johansson C: Kronik vaji-nal kandidiyazl› hastalarda flukonazolun polimorf nüveli lökosit fonksiyonlar›na etkisi. Türk Mikrobiyol Cem Derg 26: 28(1996).
12.Keane W F, Evertte E D at al : Peritoneal dialysis ra-lated peritonitis treatment recommendation. The Ad Hoc Advisory Committee on Per tonitis management. Interna-tional Peritoneal Dialysis. Perit Dial Int 13:14(1993). 13. Vanhodar R, Ringior S: Cefodizime enhancement of depressed phagocytosis- associated respiratory burst acti-vity in chronic uremic patients. Infection 20 (Suppl 1),(1992).
14. Vanholder R, Landschoot N, van Dagrosa E, Ringo-i r S: CefodRingo-izRingo-ime: A new cephalosporRingo-ine wRingo-ith apparent Ringo- im-mune stimulatory properties in chronic renal failure. Nep-hrol D Transplant. 221(1984).
15. Knothe H, Shah P M : In vitro activity of cefodizi-me. Infection 20(suppl.1): 63 (1992).
16. Nicoletti G, blandino G, Cocuzza G, et al: Compara-tive in vitro activity of cefodizime and otehr antibiotics against pathogens recently isolated in Italy. Chemotherapy 42: 100 (1996).
17. Wenisch C, Parschalk B, hasen L m ; Weinsinger E, Graniner W: effect of cefodizime and ceftriaxone on pha-gocytic function in patients with severe infections. Anti-microb Agents Chemother Mar: 672 (1995).
18.Labro M T,: cefodizime as a biological response mo-difeir. A review of its in vivo, ex vivo and in vitro immu-nomodulatory properties. J Antimicrob Chemother, 26 (suppl C): 37(1990).
19) Sethi K K: Antibiotics and the Immune System with Special Reference to Cefodizime Workshop. December 20 (Schrinner E ed) Hoechst Aktiengesellschaft P.16 (1984). 20) Miyake Y, Tomonaga M, Tokah T, Yamada Y, Ishi-da N: Therapeutic efficacy of cefodizime against experi-mental infection in immunosuppressed mice.
Chemothe-rapy 36: 128(1988).
21. Labro M T, Benna J E: Comparison of cefodizime with various cephalosporins for their indirect effect on the human oxidative burst in vitro. J Antimicrob Chemother 26(Suppl C):49(1991).
22. Limbert M, Bartlett R R, dicklett G et al: cefodizi-me an aminothiazolyl cephalosporin iv. ‹nfluence on the immune system. J Antibiot 37:1719 (1984).
23. Shaio M F, Chang F Y: Influence of cefodizime on chemotaxis and the respiratory burst in neutrophils from diabetic. J Antimicrob Chemother 26: 55 (1990).
24. Dammaco F, Ben Vestito S: Effect of cefodizime on non-spesific immune functions in patients with multiple myeloma. Infection 20(Suppl 1):64(1992).
25. Mallman P, Brühl P: Immunological effect of cefodi-zime in patients undergoing antineoplastic Chemotherapy. Infection 20(suppl 1 ):67(1992).
26. Auer I, Hardörfer C, Zimmerman I: cefodizime sti-mulates sub populations of cells mediating spontaneus or antibody dependent cytotoxity patients with bacterial in-fection. Infection 20(suppl 1): 54(1992).
27. Leyhausen G, Seibert G, Maidhorf A, Müller W E G : differential stimulation of lymphocyte cell growth in vitro by cephalosporins. Antimicrob Chemother 26:752(1984).
28. Labro M T, Amit N, Babin- Chevaye C, hakim J: Cefodizime (HR-221) potentiation of human neutrophil oxygen independent bactericidal activity. J Animicrob Chemother 19:331(1987).
29. Gialdroni G G, Shah P M : Cefodizime host defence enhancement: Concideration of dose relationships in he-althy volunteers. Infection 20(suppl 1): 51(1992). 30.Meroni P L, Capsoni M et al: Immunop-harmacolo-gical activity of cefodizime in young nad elderly sub-jects: In vitro and ex vivo studies. Infection 20(suppl 1): 61(1992).
31) Güre r S Ü, Palandüz fi, Çevikbafl A, Derici K, Jo-hansson C, Öztürk fi: Effect of cefodizime, ofloxacin, ciprofloxacin and interferon -2a, alone and in combinati-on, on phagocytic and candidicidal functions of leukocytes from patients with chronic renal failure. Med Sci Res, 27 : 315 (1999)
32) Pershadsingh H A, Mc Donald J M: Direct addition of insulin inhibits a high affinity Ca 2+ -ATP ase in isola-ted adipocyte plasma membranes. Nature 281: 495 (1979).
