İstanbul, Silivrikapı'da Topçubaşı Bala Süleyman Ağa Mimari Manzumesi

İSTANBUL SİLİVRÎKAPPDA TOPÇUBAŞI BALÂ

SÜLEYMAN AGA MİMARÎ MANZUMESİ

MUHİDDİN HATTATOĞLU

i s t a n b u l'un fethinde hizmet

edenlerin arasında T o p ç u B a ş ı

B a l â S ü l e y m a n A ğ a'nnı hür­

metle anılacak bir mevkii olduğu kadar,

bu şehrin tarihinde de ebedileşmiş bir adı

vardır. Bu gün B i z a n s surlarının

nl. Askerî kapısının iç tarafında, S i

ğ-m a nağ-mı verilen ğ-mahallin arkasın­

da, mütevazi bir Cami köşesine yas­

lanmış sonsuz uykusunu uyuyan S

ü-1 e y m a n A ğ a'nm aşağıdaki satır­

larla hatırasını taziz etmek imkânını bu­

lursak cidden sevineceğiz.

T o p ç u b a ş ı B a l â S ü l e y ­

m a n A ğ a hakkında mufassal tarih

kayıtlarına rastlamayoruz. O da bu bü­

yük fetih hadisesinin karşısında adını ka­

ranlıklara gömmüş bir kahramandır. İ

s-t a n b u l'un s-toprağı böyle

kahramanla-nn kanları ve cesetleriyle yoğrulmuştur.

Ancak, İ s t a n b u l'un fethinde gazi­

lik mazhariyetine erişmiş olan ve şehrin

zaptını müteakip imarında da üzerine dü­

şen vazifeyi ifa etmek için B a l â S ü ­

l e y m a n A ğ a ; muharebe sırasında

hizmet ettiği mevkiin gerisinde ahşap ç a

-tıh bir mescit yaptırarak bu semte

vermeğe muvaffak olmuştur.

Biz halen bu hadiseyi tevsik eden ba­

zı vesikalara rastlamaktayız. Bunlara z a

-"lanla yenilerinin de ekleneceğini tahmin

etmekteyiz. Bu vesikalardan biri V

a-k ı f l a r U m u m M ü d ü r l ü ğ

ü'nde-ki kayıtlardır. İü'nde-kincisi ise, İ s t a n b u l

surlarının tamiri ve şehrin inzibatına da­

ir H ı z ı r B e y ' i n arz tezkeresidir(*)

Hadika'Ğa. da mescidi ve türbesi sırasın­

da zikredilen B a l â S ü l e y m a n

A ğ a'nm İ s t a n b u l muhasarasında

Ordu'da bulunan 4 bölük topçu kuvvetin­

den birine kumanda ettiği yazılı olup bu

suretle hın-i fetihteki hizmeti de tebarüz

ettirilmektedir. Hadika'nm yazıld)ğı tarih

olan 1182 H., (1768 M.) tarihinde burası

bir mescit halinde imiş -'. S u l t a n

A z i z'in devrinde mezkûr mescidin bi­

tişiğinde kurulan N a k ş î D e r g â h ı

ile alâka kazanan bu mevki, S a z i k â r

k a l f a nammdaki Saraylı tarafından

imar ve tezyin edilmiştir. 1310 H., (1892

-93 M.) tarihli zelzeleyi müteakip harap

olduğu anlaşılan mescit ve türbe, lî.

M a h m u d'un kızı Âd i 1 e S u l t a n

tarafından yıktırılarak genişletilmiş ve

tamamen yeniden inşa ettirilmiştir. Daha

sonra da S u l t a n M e c i d'in IV.

kadını P c r e s t u k a d ı n tarafın­

dan 4 odalı bir müştemilât ile sebil, çeş­

me, muvakkithane ve abdest muslukları

ilâve olunmuştu)-. Bunlara ait vesikalar

da V a k ı f l a r U m u m M ü d ü r ­

l ü ğ ü A r ş i v i'nde mevcut olduğu

gibi S a z i k â r Ka 1 f a'nm vakfiyesi

de bulunmaktadır Mezkûr vakfiyeye gö­

re T o p ç u b a ş ı B a l â S ü l e y ­

m a n A ğ a mimarî hey'etinde aşağıda

gösterilen müştemilât bulunmakta idi.

184

MUHİDDİN HATTATOĞLU

No. MahaUesl Sokak

Kserleriıı isimleri V&kifm adı Vakfın cinsi Mamur olup olmadıfı Vılı Not 148 Hancı Balft Karagöz 149 150 " • " 151 152 151 Cami Türbe Meşrutahane Dergftlı

Topçu ba§ı Mazbut Süleyman Aga Mülhak Mamurca Harap Yıkılmış Mamur 865 H . — S65 H. — 1279 H. 1279 H. lıâlen okuldur Çcgmc, Sebil Abdü'l-Me. ve Muvakkit, cid'in 4. cü Çok harap 1309 H. 156 Musluk 157 172 " Musluk 173 hane Kuyu Çeşme Mektep kadmı Peresin Kadın Topçubaşı Süleyman Aga Perestu Kadın Mülhak Üstü kapalı 865 H . -Mazbut Mamur 1280 H . İlkokul Meşrutahane Topçubaşı Süleyman Aga Arsa 174

Bu gün S i 1 i V r i k a p ı'daki M

i-m a r S i n a n yapısı H a d ı i-m İ b ­

r a h i m P a ş a C a m i i'nin civarın­

da ve biraz şimalinde, yukardaki listede'

isimleri yazıh sokaklarda bulunan eserle­

rin hal-i hazır durumları da kısaca gös­

terilmiş olup; cümlesi harabiyet içinde­

dir. Halen Cami, V a k ı f l a r U m u m

M ü d ü r l ü ğ ü tarafından umumî bir

tamire tabi tutulmuş ise de, türbe ile bir­

leştiği yerde bulunan son cemaat mahalli

çatısız ve yıkık duvarlariyle; yapılmış

olan onarımı dahi Örtmektedir. Türbenin

dahilindeki döşemeler ve sandukalar

ta-mamiylc sökülmüştür. 500 ncü Fetih yı­

lını kutladığımız I s t a n b u l'un zap­

tında büyük hizmeti geçen B a l â S ü ­

l e y m a n A ğ a'nm mezarının yerini

ancak eski halini bilen bir kaç kişiden

başkası bulamaz. Türbenin ampir üslûp­

taki nakışlı bez tavanları yırtılmış ve alt­

tan çatı makasları meydana çıkmıştı. He­

le, sular kanununun Belediyeye

devrey-Icdiği sebil vc çeşme manzûmesi fevkalâ­

de harap bir vaziyettedir. Bu binanın

sa-1279 H.

1279 H. —

çakları çürümüş ve kiremitleri kaymıştır.

Bu harabiyet mermer cepheli duvarlara

intikal ettiği takdirde hat tarihimizin son

yüz yılında yazılmış, kıymetli eserlerden

hattat Ö m e r F a î k E f e n d i'nin '

(Celî) yazılariyle A l i R ı z a E f e n

-d i'nin (talik) kitabeleri -de kısa zaman­

da mahvolmağa mahkûmdur.

T o p ç u b a ş ı S ü l e y m a n

A ğ a mescidi inşa edildiği zaman, dört

duvarlı ve ahşap çatılı bir bina imiş. Me­

zarlığın mescit yamnda bulunduğu eldeki

kayıtlardan anlaşılmakta ise de, bunun

türbe mi yoksa sade mezar mı olduğu hak­

kında bir fikrimiz yoktur. Yazımıza ekli

notlarla kitâbelerde de görüleceği veçhile

bu külliye bugünki şeklini S a z i k â r

K a l f a ve  d i l e S u l t a n ' ı n him­

metiyle almış ve P e r e s t e k a d ı n '

-m yaptığı ilâvelerle çok daha -mânalaşan

bir hayır eseri olmuştur. Bu binaların ikin­

ci ampir üslûbunda olduğu görülmektedir.

XIX. Yüz yılın yapıları arasına giren btı

eserlerin mimarî hüviyeti bulunmaxligi

TOPÇUBAŞI B A L A SÜLEYMAN AĞA MİMARI MANZUMESİ

18S

zannedilirse, çok yanlış düşünülmüş olur.

Çünkü, gerek cami, gerekse sebil ve

çeş-manzumeleri sade ve temiz bir ifadeye

gabip olduğu gibi, millî ruhumuzu okşa­

makta ve bilhassa yazı san'atı bakımın­

dan fevkalâde güzel örneklere sahip bu­

lanmaktadır. Biz bu hususta fikirlerini

sorduğumuz, Türk san'atı tarihçilerimiz­

den daima bu cevabı aldık ve bu binaların

korunmasının zarurî bulunduğunu tekrar

tekrar öğrendik. Bu sebeple biz de, bu

manzumenin eski halini bilen ve gcçiı-diği

tahavvülâtı gören bir insan sıfatiylc ta­

rihi bilgi ve hatıralarımızı geleceğe inti­

kal ettirmek için buradaki binaları izahta

fayda bulduk.

B a l â S ü l e y m a n A ğ a Ca­

mi'!, sekiz köşeli nâdir bir plân şekline sa­

hiptir. B a l â D e r g â h ı S o k a

-ğ ı'nda türbenin girişiyle birleşmiş olan

dış antresi müstatil plândadır. Buradaki

cümle kapısının üstünde bir kitâbe mev­

cuttur'. Bu dış son cemaat mahallinin

ortasında kapısı ve iki yanında kemerli

pencereleri vardır. İçeri girildiğinde, sağ

tarafta türbe kapısiyle pencerelerine rast­

lanmakta ve sol taraftaki duvar ise, ta­

mamen yıkılmış bulunmaktadır. Bu kısım­

da vc antrenin üstünde ahşaptan yapılmış

büyük bir meşruta binası bulunmakta

iken, mateessüf mütevellilerin ihmali bu

kısmı tamamen ortadan kaldınnış, yalnız

zemin katında bulunan sarnıç, çeşme gibi

kârgir aksam yandaki bahçe içinde taş

ve toprak yığını halinde kalmıştır. Bu dış

son cemaat mahallinden Cami'in dairevî

kemerli ve demir parmaklıklı kapısı önün­

deki plânı çarpık geçit kısmına girilmek­

tedir. Bunun da sağ tarafı türbe olup.

aradan devvar bir merdivenle kadınlar

mahfeline çıkılmak üzere bir kapı.

açıl-"ııştır. Bugün mahfcl yıkıldığından

ge-•'ek kapı ve gerek merdiven muattal

kal-""9tır. Mukabil taraftaki duvar da

tama-"1*^1 yıkıktır. Karşıya gelen cami kapısın­

dan içeri girildiğinde tam cephede

mer-mihraba ve minbere rastlanır. Bu

se-duvarlı cami, dairevî kasnaklı bir

*"t>beylc örtülmüştür. Kubbenin sekiz

t*öceresi vardır. Cami duvarları sivri lo­

be kemerli büyük pencereler ile

boşaltıl-ntuş olduğu için içeriye bol ziya girmek­

tedir. Bu pencerelerin üstünde de küçük

dairevî pencereler bulunmaktadır. Cami'­

in mihrap ve minberi g^zel bir işçilikle

mermerden yapılmıştır ve barok - ampir

üslûbundadır. Mihrabın üstünde KÜUema

dahaie ve iki tarafta Besmele gibi (tura)

şekilli yazılar yazılmış olup bu eserler

hattat Ş e f i k B e y'indir. Minberin

mukabilinde duvarda asılı duran Hilyc-i

'Şerif levhası 1,40x2,60 ebadında olup hat­

tat H a s a n R ı z a E f c n d i'nin '•,

1305 hicrî tarihli muhteşem bir san'at ese­

ridir. Bu Hüyc-i Şeriften başka camide

iki Lihye-i Peygamberi daha vardır. Bun­

ların ne olduğu malûm değildir '. Cami'in

kubbesi ve duvarları devrinin

nakışlariy-Ic süslü olduğu gibi başka yazı örnekleri

de bulunmaktadır. Bilhassa kubbenin or­

tasındaki thlâs-ı şerif ve tahtaya oyma

suretiyle yapılmış, mihrap üstündeki

Ka-îe'llâhu Teâlâ tnnemâ ya'muru

mesâcida'-llâhü... 12S5 taHhli Ş e f i k E f e n d i'­

nin yazılariyle hattat K a z a s k e r

İ z z e t E f e n d i'nin (celi) hatla ya­

zılmış yaldızlı Çihar-i Yar-i Güzin levha­

ları cidden güzel eserlerdir. Cami'in

kub-besindeki pencereler hizasında bir gezin­

ti mahalli yani tabakası da vardır. Bura­

da ramazan ve kandillerde 85 adet kandil

yakılırdı. Kubbe ye eteği haricen kurşun­

la örtülmüştür. Kadınlar mahfeli ve

meş-rutahanc yıkıldığı cihetle bu tarafa açı­

lan kafesli pencereler son tamirde tuğla

ile örülerek kapatılmıştır. Türbe ile cami

arasında buluVıan ve bir köşe teşkil eden

murabbaî bir kaideden sonra basık bir

küp ile yükselen dairevî makta'h minare

gövdesi vc onun üstündeki şerefe ile petek

vc külahı oldukça kısa ve mahalle cami­

leri tcrtibindedir. Cami'in tür'»e ve sebil­

deki pencerelerde olduğu gibi parmaklık­

ları dört köşe demirden yapılmış ve ara­

larına dökme şemse tezyinat yerleştiril­

miştir.

Türbe cami'in bitişiğinde, cümle ka­

pısının yanında tam köşeye isabet etmek­

tedir, kârgir duvarlı vc ahşap çatılıdır.

Dıştan bir cephesi dört, diğeri üç

i)cnco-rcli olui) müstakil bir plân

göstermekte-186

MUHÎDDİN HATTATOĞLU

dir. Fakat dahilden ise, Cami'in bu plânı

bozduğu ve mezarların şeddi üzerinde bir

çıkıntı yaptığı görülmektedir. Binanm

cephelerinde pencere kemerleri basık ve

bunların kUit taşlan ise, çinar yaprağı

şeklinde kabartmalıdır. Bu pencerelerle,

baklavalı çitalarla müzeyyen geniş ahşap

saçak arasında bulunan Ayetü'l-kürsi ya­

zılı kuşak, gerek hat, gerek istif bakımın­

dan hattat F a i k E f e n d i'nin bir

san'at bediasıdır.

Türbe dahilinde cami duvarına bitir

şik şeddin üstünde sıra ile kabir izleri

gö-rühnekte ise de, bunların sandukaları

kal-dınlmış olduğundan kimlere ait olduğu

bilinemez. Bu türbe mamur iken tetkik et­

mek fırsatını bulduğumuz cihetle

raezar-larm kimlere ait olduğunu biliyoruz. Bun­

lardan birincisi, ^—cami tarafındaki—

T o p ç u b a ş ı B a l â S ü l e y m a n

A ğ a'nmdır. İkincisi eşinin, üçüncüsü

Ş e y h A l i E f e n d i'nin, dördüncüsü

M e k k e Şeyhlerinden S a i t C a n

E f e n d i'nin, beşincisi şeyh A 1 i

E f e n d i'nin âilesi S ı d ı k a H

a-n 1 m'm, altıa-ncısı da Ş e y h M e

h-m e d S a a d e d d i h E f e n d i'nindir.

Bu zat Balâ mimarî manzumesinin ikinci

bânisidir. Ancak bugün bu mezarların iz­

leri bellidir, üstlerinde kitabe veya bir işa­

ret kalmamıştır.

Türbenin köşesine yakın bir

mevki'-de, dikili küçük bir taşın altında B a 1

â'-nm meşhur kuyusu buluâ'-nmaktadır. Bu

kuyu tarihî vesikalarda balısedilen kuyu

olup mahalle çocuklarının içine düşmeme­

si için tamamen kapatılmış bulunuyor.

Cami ilo türbenin batısında, bu gün ilk

okul olarak kullanılan (U) şekilli plâna

sahip dergâh bulunmaktadır. Bu gün en

büyük hayırlı hizmetini ifa eden bu bina

bu sayede mamurdur. T o p ç u b a ş ı

S ü l e y m a n A ğ a tekkesinin kapı­

sında bulunan kitabe yine Ö m e r F a ­

i k E f e n d i'nin (Celi) hatla yazdığı

bir san'at eserini muhtevidir. Bu kitabe

halen T o p k a p ı S a r a y ı M ü z e ­

s i K i t â b e l c r D a i r e s i ' n d e mah­

fuzdur. Tekkenin ön cephesinde hayvan

sulamak için bir çeşme daha vardır ki,

P e r e s t u K a d ı n tarafmdan

yaptı-nldığı mermer ayna taşmdaki 1313 hicrî,

(1897 mUâdî) tarihli kitâbeden

anlaşıl-maktadır.' ve»•

Yolun mukabil tarafında, arkasında

üç odalı ve bir helâli meşrutası bulunan

sebil, çeşme, muvakkıthane ve abdest

musluklarından mürekkep yekpâre bir bi­

na daha vardır. Bu binanın cephesi tama­

men mermerden olup türbedeki gibi saçak

altı yazılarla ziynetlendirilmiştir. Orta­

daki çeşme barok kıvnmlariyle süslü bü­

yük bir ayna taşma sahiptir. Yalağı dışarı

doğru çıkık olup üstünde oval şekilli şem­

se kabartması vardır. Çeşmenin iki yanın­

daki düz mermer kaplamalann alt kısım­

larında üçerden altı adet abdest musluğu

bulunmakta ve bunların da aynaları barok

tezyinatla çerçevelenmiş vaziyettedir. Bu

sade bina kompozisyonunun her iki köşe­

si gayet güzel tertiplenmiş ve mermer sü­

tunlara müstenit basık kemerli, birbirinin

mütenazırı iki çıkıntı halinde görülmek­

tedir. Bunlardan biri sarnıçlı sebile, diğe­

ri muvakkıthaneye tahsis olunmuştur.

Cephedeki kitabe bütün bina boyunca ve

iki sıra üzerine düzenlenmiş olup bu traz

şeklindeki yazıyı yalnız çeşmenin şemşeli

tacı inkitaa uğratmaktadır. Bu çeşmenin

üstündeki Vececdna mine'l-ma celi kitabe­

si hattat F a i k E T e n d i'nindir. Diğer

yazılar ise, Al i R ı z a E f e n d i'nin

eser-i maharetidir

Bu mimarî hey'ette cami mihrap du­

varı dışında küçük bir kabristan, ona

muttasıl olan evin yanında da bir karakol

ve mahalle mektebi vardır. Bu binalar de­

virlerinin basit yapılan olup bugün dahi

tarihî vazifelerini ifaya devam etmekte­

dirler.

t V a k I f 1 a r Vınum BlüdUılUğU'nde-kt kayıtlar :

a) İ s t a n b u l , esas 6 —833. cü ve kü­ çük vakıf defterinin 79 ve Cennetmekân hazin« 56 ve Anadolu 1276 da bağlar defterinin 55. sayfasındaki kayıtlar : (Vofc/-» meacid-i î ^ ' merhum B aid Ağa S e r t o p ç i y * * ' * dergâh-t « i der netd-i hâb~t BtUvri der tatanbut) diye kayıtüdır. Vakfiyesi mUseccel degUdir*

TOPÇUBAŞI B A L A SÜLEYMAN AĞA MİMARÎ MANZUMESİ

₁₈₇

denJınıi9) '

Hizmetleri : Şeyhü'l-kurrahk, imam, müez­ zin ve kayyjmhktır. Bunlar kütüğe hicıi 1121 tarihinde kayıt olunmağa başlamış ve S a z i-^ â r K a 1 f a'mn tamir ve yeniden inşasmdan sonra şimdiye kadar devam etmiştir. Bunlardan başka mütevellillk, mutemet, kâtip ve cabilikle-ri de ayni tacabilikle-rihlerde başlayarak 1205 tacabilikle-rihine kadar devam etmiştir.

II. M a h m u d'un cariyelerinden S a-z i k â r K a l f a , harap olan mea-zkûr cami'i yeniden bina ve inşa eylediği giU bu cami'in nez-diDde bir zaviye ile şeyh, dervişan ve İmamın süknalan için bazı cbniye dahi ilâve etmiş ve ayrıca 15,000 k ı u u ş vakfederek gelirini, mezkûr cami vc zaviyenin hizmetlerine tahsis etmiştir.

Vâkıfenin, mezkûr hayırlaıı için tanzim et-tiımiş olduğu vakfiye, 19 Rebiülevvel 1277 tarih­ li olup 583 numaralı defterin 55. sahife ve 43. sırasmda müsecceldir.

Bunlaı-dan başka, mezkûr dergâh şeyhi Ş u m n u l u H a c ı A l i E f e n d i , A b ­ d u l l a h E f e n d i , t s t a n b u l'da bazı

Sıkarlar vakfederek gelirlerini mezkûr zaviyede aşure pişirilmesine, mcvlûd okunmasına ve der­ vişlere yemek verilmesine tahsis eylemiştir. Bu hayır İşleri icüı vftlaftn t a n d m ettirmiş olduğu vakfiye, 24 Rebiülevvel 1282 tarihli olup bu ma­ lûmat 574 numaralı defterin 53. sahife ve 23. sı­ rasında kayıtlıdır.

b) E k r e m H a k k ı A y v e r d i , Forfifc rfcuri mimarisi — Istanbul Fethi D e m e ğ i neşriyatından— 1953; sahife 12 de ve 16 : "Sa-lA mescidi hin-i fetihte topçu ba^t BaJA

SopıtsMJia

olumnuş-B<lni«mJn kabri de oradadır." denilmekte ve 320 7ıumarada İ s t a n b u l Sur tamirleri •»hslnde sahife 43 - 44 : "FAlih Sultan Mchmed fethi müteakip yıkılan surlardan bir kısmım, ^^rin inzibatını temin ve girip çıkam kontrol ^'»»efc iitcrc, gereken fuetanette tamir ettirmiş *<"• Bir de, Yedikulc iç hisarının —Ahmedek—

»Çin civar aynca tamir olunmuştur. Yal-_ /efhi müteakip senelerde yapılan tamirleri ^'«^ ilk kadı Hızır Beyin arz tezkeresini , ^ ° Î * « P ' Sarayı Arşivi 11975— imVıstnı aynen • ^ * « / « « o ederek dercediyoruz.

ö'Jjl ^1 ^\ j > i)j KLJ la;. pj>

j'y- -Al ^ j j j i .jj_,ı ^ / . v ûy^, ö ^ . o-.-:' ^\ >l -'J» J^J^l

j X T ,

(.1/ o^ıiji jaJf lir

j . ) - ; " ıfl ö y ) J > ,j.bj >^;-> J'l SJ^.

) J.)!» ^bi 3r

*bl

j j - j T o j ' X?. •jy^^ •o'jl ü-*-'! >

juii, ^ji j j i j T ^ j ^ i j T ^ \

^5Î' ÖJI jAİ J t5J.bl fU" CT'-JJ' J ^ I

J^» ^i-""'' j

f^"

6 j - j T J ' l ^ji o'-x'T j <s-i}\ f^'

J > ^bi J ' j t / Jjl *bl jJ-l j JJ-b'

öj» 3? 5.1' vy-'.t' v*-"- ^^.y. tS-'^b^

A)i t^a; ^1 J^jjl ^f^iji J'l

^cl.. juijj ^Ll J j L . <u j t ^ . J j l j i ^

j j ^ l jV::'J^ o j ; y l-.j d y ^y.. <Ju- J^,!.!

Bu vesikanın SG5 Hicri (Hıül) den yani ölümün­ den evvel ohna."!! (/erektir. Bize kalırsa bunlar

herhalde fethi Jiıiiteakip yapılan tamirlerdir."

ve 15, ci .sayfada 328 .sıra numarasiylc" B a l f'

S U l c y 7?ı a n A fj a T ii r b e s i, P c r c

-ı-t H Kadı n Efendi -ı-tliuld = Hiğ-ı-tna

kapusu-nnn iç tarafındaki nvşhur Bald Tekkesi manxu-jnesi içimle sa^ak altında vc ku-yak şeklinde

ayu-tı Kur'aniycdon —kctebesinc nazaran— İSIZ Hicri söneninde yapıldujı anlaşılan yeni bir Tür­ be içinde yazmz ve örtüsüz 6 tahta sandukadan birinde yatmaktadır. Devrinden bir e.scr kalma-jmştır." diye kaydedilmlştiı.

188

MUHİDDÎN HATTATOĞLU

> Hadikatü'l-ccvdmi'nin 1. cildinin 58. sa-hifestaıde "BatA nieacidi der kxtrb-x aUivri Kor pmv," bahsinde malûmat vardır.

a 583 numaralı defterin 55. sayfasında 43. sırasında kayıth (Saxlk&r kalfa binti Ab­ dullah vakfına ait 19 Rebi'iU-ewel 1277 tarihli vakfiyenin başlangıç ve sonu hariç örneğidir :

...Emma badü işbu vakfiyye-l celilettt'ş-san vc ceıidc-i bedlatU'l-unvanın tahrir ve İmla ve tastır ve inşasına bais vc... badiye oldur ki ha-rcm-i hUmayun-ı ismet-maknm cevarisindcn olup canibi saltanat-ı seniyyeden hayrat ve me-bcrrata mezımen ve zat-ı zeyl-i kitabda muhar-rcn»'l-csami-l müslimin tarifleriyle muarrefc olan sahibctUl-hayrat iffetlü S a z i K â r K a l f a ibneti A b d u l l a h savb-i jer-i enverdcn mezunen bi'l-bOkm Uyin ve irsal olunan k&tip Esseylt El-Haç H a s a n R ı z a Rfendinin mahmiyye-1 t s t a n b u l'da ç c n b e r-1 i t a 9 kurbinde Mo r-1r-1 a F e n a r t ma­ hallesinde k&in tarikat-ı aliyye-i Nakjibendiy-yo-1 mUceddediyc meşayih-i kiramından Şumnu-lu Es-Seyid Eş-Şeyh El-Hac A 1 i Efendinin sakin oldu|^ menzilhıde müslimin-i mezburun huzurunda akte.vledlji meclls-i şer-l şerif-i Ah-medl ve mahfel-i dhı-i mUnlf-i MuhamAh-medlde vakf-ı cali beyanlarına ber-veçh-i ftti mütevelli nasb vc tayin eylediği mumaileyh Es-Seyid Eş-Şeyh El-Hac A 1 i Efendi ibni Es-Seyid A b d u l l a h mahzarında ikrar-ı sahih-i şer'i ve itiraf-ı sarih-i mer'i edttp mahmiyye-i mez-buı'e hısn-ı ebvabından S i l i v r i K a p ı s ı dahilinde îbrahimpaşa Mahallesinde vaki HUda-vendig:&r-ı esb&k Cennet-mek&n B b u ] f e t h Gazi S u l t a n M e h m e d Han t&be Se-ı-ah hazretlerinin topçubaşılan merhum B & 1 i A g: a nam sahlbü'l-haynn cami-i şerifi harab ve eser-i Bina kalmadığından ben malimden te-berrü'an hare vc swfla hasbeten ll'llâhi Tealâ cami'i şcrlf-i mezkûru müceddcden bina ve in­ ş a edUp cami-i mezkûrun havlusu diyk oldu­ ğundan yedimde olup işbu sene-i mttbareke Safe-rU'l-haynnın yirmibirinci günü tarihiyle müver-reha teftlş-i evkaf mahkemesinden itft. olunan bir kıt'a islibdal huccet-i natıka olduğu üzere ye­ dimde mülk ve hakkım olup zikrolunan İbrahim-paşa Mahallesi'ndc cami-i şeıif havlusu ittisa­ linde vaki bir taraftan Es-Seyid M e h m e d S & l i h D e d e ibni H a s a n bini M u s ­ t a f a uhdesinde olan menzil vc bahçe ve bir bir Uraftan tarik-i âm ve bir taraftan E d-h e m Efendi ibni H ü s e y i n ibni Ömer uhdesinde olan bostan ve bazen bervech-i âti meşihata meşnıta olarak mUceddeden İnşa olu­ nan dahiliye vc hariciyelU ebnlyc ve bazen cami-i Şerif-1 mezkûr ve taraf-ı rabi-i tarik-ilam ve bazen yine caml-l şerif-l mezkûr ile mahdut vc cainl-l şcrlf-i mezkûr havlusuna il&ve eylediğim lerbl'an dokuzyüz allııuş dört zira onbeş par- .

mak bir kıt'a arsanın bir miktar mahalline nia Umden harç ve sarfla mUceddeden bina ve inşf eylediğim kirgir ocaklı ve ahşap sıındurmal Wr matbah ve bir hab oda ve bir k i l â n ve cami-şerif-i mezkûrun kadim havlusu olan terbi'ar dokuz yttz altmış zira mahalle carai-i şerif-i mez. kûr vakflnm mütevellidi canibinden yedime itf olunan bir kıta senet mantukunca senevi yirm kuruş mukata'a takdiriyle cbnlye inşaaina mezür olarak mahatl-i mezkûr üzerinde dahi kezaüv malimden haı^ ve sarfla mflceddeten bina vt inşa eylediğim hariciye vc dahiliyede buyût-adidc ve mUştemil&t-ı malûmcyi havi ebniyey ve kezalik yedimde olup tarih-i mezkûr ile mü ven-cha mahkemc-i mezbureden ita oilman di ger bir kıt'a hUccet-i şer'iyyc natıka olduğu Uz-n> yedimde mülk ve hakkım olup zikı-oUınan Ib ı-ahimpaşa Mahallesi'ndc cami-i şerif-i mezkûı nezdine kâin bir taraftan t b r a h i m a ğ s bini M u s t a f a bini A b d u l l a h men­ zili ve bahçesi ve bir taraftan A n i s t o ve­ ledi A n a s t a s i veledi t. i ğ o r i bahçe­ si vc tarafeyn-i tarik-i ftm ile mahdut terblan dokuz yüz elli zira dokuz parmak arsa v« üzeri­ ne malimden harç ve sarfla mUceddeden bina vc inşa eylediğim birbirine muttasıl tahtan! yedi bab oda ve üç abdesthane maa memşa ve bir ki­ ler ve bir matbah ve bir k&rgir su hazinesi ve bir miktar havlu ve bir birima ve sokak kapısı ve müştemll&t-ı saircyi havi zaviyeyi de atye-bimal vc cnfcs-i malim menalimden ifraz ve ke-m&I-t imtiyaz ile mUmtaz eylediğim nakt-i ra-yicO'l-vakt onbeş bin kuruşu hasbetenli-lahi-' l-azim ve taleben ll-merzati'r Rabbi'r Rahim vakf-ı sahih-i şer-i mO'cbbed ve habs-ı sarih-I meriyy-i muhalled ile vakf ve bahsedüp şöyle şart ve tayin eyledlmki marü'l-beyan cami-i şerif-l mezkûr havlusuna ilâve eylediğim tcrbian do­ kuz yüz altmış dört zira onbeş parmak arsanın bir miktar mahalline bina eylediğim zikr-i mu. rureden bir matbah ve oda ve kiler hariciye ve dahiliycIU ebniye-i mezkûre müştemilâtından olup maada arsa badema cami-i şertf-i n\ezkür havlusundan mahdut ola ve nakd-l meblağ-ı mez­ kûr onbeşbin kuruş ba-yed-i mütevelli rehn-i kavi vc kefil-i mell ve badc'l-iktiza ikisinden bi­ ri ile onu onbir buçuk hesabı üzre Istirbah ve is-tiğlal olunup haaıl olan reyi ve gailesi yed-1 mO-tevellide terâkUm eyleye ve mumaileyh E^s-Seyit Eş-Şeyh El-Hac A 1 i Efendi hayatta oldukça evkftt-i hamsede cami-i şerif-i mezkûrda sal&t-ı mefruzayı cemaatla eda ile küUe'yevmin b*' bel-aşr tarikat-ı aliyye-i mezkûre adabı üzre hatm-i hoca ve zikru'l-lah olup hitamında ha^'' olan ucur ve mesûbatı evvela mcnbe-l ZiH*"'' şefaat melce-l uaat-i ümmet sulUn-i cum-hür-ı enbiya Burhan-i şadat-ı asfiya sadr-' 3Üffe-l safa ani bihi Muhammcd'il-Mustafa aley­ hi afdalu's-salât ckmciü't-tahiyyat efendim'* hazretlerinin ravza-i mutahherelerine vc â' ashât) ve zevc&t-ı tahirât vc sair enbiya ve evHy*

T O P Ç U B A Ş I B A L A S Ü L E Y M A N A G A M Î M A R I M A N Z U M E S İ

₁₈₉

ve ebrar ve etkiya ve mukarı-abln-i huda ply-izam ve meşayih ve dervigan ve k4ffey-i ^ . i iman ervahına Ihda ve bahusus veliy-l ni-ni^imiz vell-yi nimet-i alem p&dişfth-ı ru-yl ze-^ halledal-lahU hilAfetehu ilft. yevmid-din ani tıilü El-Sultani'l-ftzam ve'l-Hakanl'l-muazzam gg-Sultan Abdu'l-mecid Han edama'l-lahü Tealft jl& ahiri'd-devran efendimiz hazretlerinin

imti-eyyam-ı ömr-l şevket-i şahaneleri ve be­ nim hayatda oldukça selâmet-i dareynim ediy-ye-i hayriyyeslni ifa ve vefatımdan sonra benim ^ nıhunıa ihda eyleyüp galley-i mezkûreden mahiye yetmiş kuruş vazifey-i meşihat ola ve zaviyey-J mezkureye duhul olundukta sag- ca­ nipte kâin birbirine muttasıl iki bab odada an­ cak şeyh-i mumaileyh sakin ola ve maada oda-jjpia dahi taıikat-ı aliyye-i mczkûre dervişan ve fukaitısı şeyh-i mumaileyh ile maan evkat-ı hemzede cami-i şerif-i mezkûrda salâU.-ı mefı-û-jeyi eda ve hatm-i hoca ve ezkar meclisinde bu­ lunmak Üzei-e sakinler olalar ve sallfii'l-beyan hariciye ve dahiliyem ebniyede ancak şeyh-ı muamileyh ayal ve evl&dı maan sakinler olalar ve zaviyey-1 mezkûı-enin meşihatı ve vakf-i mez­ kûrun tevliyeti evveli hayatta oldukça m\ımai-leyh Es-Seyyid Efendiye meşruta ola ve muma-aleyh Ks-Seyyid Şeyh E l - H a c Ali E . nin hulûl-l ecel-l mevudiyle daı--ı bekaya irtihalinden sonra meşihat ve tevliyat-ı mezkûre şeyh-1 mumaileyhin evl&dımn ve evlâd-ı evlâdının ve evlâd-ı evlâd-ı evlSdımn batnen bade batnin zOkunmdan ekbe-rine meşruta ola ve badel-inkiraz şeyh-i mumail^hln bülefasmm ve hOlefai hUlefasmın ve h ü -Ufa-i hUlefa-i hOIefasının akdemine meşruta olup htUefa-i hiUefa-i hiltefası dahi mUnkariz ohır ise tarikat-ı aliyye-1 mezkûreden mUstah-W ve terbiye-i sallkine muktedir bir zat şeyh ve mtttevelU ola ve mumaileyh Eg-Şeyh A 1 i Efendi'den sonra şeyh olanlar ebniye-î mezkû-Kde lyal ve evlâdı ile sakinler olalar ve galle-i mezkûreden ve vazife-1 meşihata tayin olunan •Mhlye yetmişer kuruştan s « ı e v t sekiz yüz kırk-Ituruş ve mezkûr ebnlywin mukataa-i zemini olan Moevl yirmi kuruş ki ceman sekizyüz altmış ku-« 9 bedel ihraç maadası zikirleri mürur eden ««»ni-i şerif ve elmiye ve zaviye-i mezkûrların '•»ir ve termimlerine ve levazımat-ı sairlerine *• Ökr-i mürureden odalarda olan dervişan ve fukaranın taamiyelerine hare ve şarf oluna ve **ltf-ı m e z k û ( W a evkftf-ı hümayun nazırları *«lunan zevat-ı kiram haz««ıtı berveçh-1 hasb-1 •**wet.ı aliyyelcrtn bidirig buyuraiar ve

mU-taman ve kurur-ı şuhur ve avamile şeraIt-1 *^""*ye rl'ayeU müteazzire olur ise, vakf-ı ^^tttr vakf-ı fnkara-yı ehl.l imân ola ve vakf-ı "«kûrun tebdil ve tatylr ve takUl ve teksiri ^ ^ M » bade ula ve kerreten glbbe uhra

ye-ve meşiyetimde ola deyu tayin-i şurut ye-ve l^^-l kuyud bir nakd-I meblag-ı mezkûr ile ouku'l-beyan arsa ve ebntye ve zaviyeyi bun-^ altdem müteveUi-i mümftlleyhe teslim eyle­

diğimde ol dahi tesellüm ve kabz ve sair evkaf mütevellilerinin tasanaiflan misillu tasarnıf eyledi dedikte,,,) diye yazılıdır.

< Hattat Ö m e r F a i k E f e n d i istanbulludur. A y a s o f y a'nın Y e r e b a-t a n Mahallesinde Ş e f a-t a l i Sokağındaki 8 No. lu evde 1271 H . (1854M.) tarihinde doğ­ muş, ilk hat dersini T o p ç u b a ş ı M e k ­ t e b i muallimlerinden Ş u m n u 1 u Ö m e r L U i f i E f e n d i'den almış ve 1288 H. (1871 M.) de B a 1 il C a m i i'nde yapılan cemiyette ı-eisli'l-hattatin Kazasker M u s-t a f a İ z z e s-t E f e n d i'den icazes-t almış ve tahsilini ikmal için hattat M e h m e d Ş e ­ f i k E f e n d i "ye intisap eylemiş; -sekiz yıl hocasının K u r u ç e ş m e'deki yalısına de­ vamla üstadının vefatına kadar tahsin ve dua-.sını kazanmıştır. Yazdığı yazıların mUı-ekkeblni kendi hazırlar, kâğıtlarını aharlar ve mukav­ valarını bizzat imal ederdi. Tezhip san'atma va­ kıf olup B a y ez i f t a k â ğ ı t ç ı l a r ve mücellitler kâhyası Hacı A h m e d E f e n-d i'n-den öğrenmişti. Hattat Ş e f i k B e y i n oeli kalıplaıını ve K u d U s'tekl C a m i-i ö m e r in kuşak yazılarını arkailaşı hattat A l â a d d i n E f e n d i ile birHkte İğnele­ mişler ve hocalarının takdirini kazanmışlaı-dır. F a i k E f e n d i hayatım .sofiyane geçirmiş; memuriyete ginnemiş bir sanatkârdır. Ancak, ilk hocası Ö m e r L U t f i E f e n d i'nin vefatından sonra T o p ç u b a ş ı M e k t e -b i'ndeki deıslei'inl denıhte etmiş ve -bazı mek-teblerdeki hiisnUhat hocalığım kabul eylemiştir. Sesi güzel ve musikiye aşina bir zattır, ömrtl-nün son günlerini C e r r a h p a ş a'da D a-v u t p a ş a Ç e ş m e Sokagı'ndaki 37 numa­ ralı evinde geçirmiş ve 1337 H. (1919 M.) tari­ hinde vefat etmiştir. Kabri S i 1 i v ı i k a p ı haricinde S e y y i t N i z a m C a d d e s i yolunda B a l â k a b r i s t a n ı namında-kJ şeddin üzerindedir. Yetiştirdiği hattatlar : Ha­ fız M a h m u d E f e n d i , Emlrgân imam ve hatibi Hafız S a d ı k Ef«ıdi, Har­ biye nezâreti hülefasından H a c ı V a s ı f efendi ile Balâ dergâhının son şeyhi F a h r e d-d i n E f e n d-d i'd-dir. Merhumun en büyük zev­ ki çok sevdifi hattatların eserlerini ziyaret et­ mekti. Sevdlğ^i eserler. Üniversite kapusundaki D a l r e - i U m u r - u A s k e r i y e F a ­ t i h N a k ş i d i l T ü r b e s i kapısındaki yazılar. S u l t a n S e l i m C a m i i'nin kubbe göbeği ve Cihar-ı Yar-i güzin levhaları N u s r e t i y e C a m i i'nin içindeki kuşak yazı, E y U p'te R a k ı m E f e n d i'nin me­ zar taşı. S e l â t i n camilerindeki büyük hat eserleri ve t s m a i l Z ü h t U'nUn ya-zılariydi. Kendisinin M e h m e d Ş e f i k E f e n d i'den yazdığı karalamalar ile muhte­ lif kıymetli yazılan ve icazetnamesi, T o p-k a p u S a r a y ı M ü z e s i n e ve

Be,-190

MUHlDDÎN HATTATOĞLU

l â" T ü r b e si çeşmesi ile dergâh kabusuna yassdıgı Celi yazılanri İğnelenmiş kalıplan da T o p k a p ı S a r a y ı M ü z e s i K ü t ü p ­ h a n e s i'ne tarafımdan hediye edilmiş bulun-du|:undan, peder'imhı bu eserleri orada da gö­ rülebilir. Aynica muhtelif camilerde yazılan da vardır. Bunlai'dan başlıcası E d i r n -e k a p u yölundaki A t t k A l i P a ş a C a m i i'n-deki {ve yut't munet-taatM) levhasr olup aynca en'am-ı » şerifleri ve icazetnameleri de vardır.

s Camiin kapısındaki kitabe.

f \ ± \ iy^ JOİ^l öbO*

e l ; o ^ - j-"!? ' j l - J l fU t<i>ı.) ^ ' y ' - J " ^

j j j oJi livu j j j y

t î Jl. ^ i l eWt

*i^-Ji U b o i ; ^ i y . J

>i Hattot H a s a n R ı z a E f e n d i dc Hattat Ş e f i k E f e n d i'den ders almış ve. F a i k E f e n d i'nin yazı şeriki olmuş­ tur Bu hattatı camideki nesih yazılı hilyesi-nin kfitebesi <Bende-i Al:l Aba Es-Seyyit Hasan Rıza 1305) dır.

' Camide bulunan kıymetli eşyalar şun­ lardı : 1. Sancak-ı şerif, 2. iki adet K&be örtüsü â. Sedefli rahleler, 4, ayaklı üç adet saat, 5. bü­ yük bir avize ile dört küçük askı avize, 6. üç adet Hilyei şerif ( H a s a n R ı z a E f c n -d i'ninki izah e-dil-di) ve 7. altı a-det Kwan-x Keritn'dif. Kuranx Kerimler V a k ı f l a r A n -b a t' ı'na nakledilmiş olup vasıflan aşağıda crös-teHlrhlştlr:

1 — S u 1 t a n M e o i d'in kadınlarmdan P e r e st u K a d 1 n E f e n d i'nin vakfı, vâkıf tarihi 1281 Rebiülevvel 17, hattatı K a y-y u m z f t d e Es-Sey-yy-yit M e h m e d S a 1 İh; yazının tarihi (iptIdaJ safer crba ve seb'in ve

•miateyni ve elf) —1274— bu Kur'an'm tezhipleri pek nefis ve yazısı nesihtir..

2 — P e r t e v n i y a l Hanım tarafın­ dan vakfedHmiştir. Vakıf kaydı "BaU kuyusun-ila nak^endi dergâhına vaktf" dır; yazısı ne-slhtir.

3 — D i l b i f e l e k merhum adına B a-I & N a k ş i b e n d i y e D c r g r â h ynm şeyhi olan El-Haç A l i E f e n d i'nin der-g&hına vakfedHmiştir. Hattatı H a f ı z M e h-m e d R e ş i t olup hatip zâdedir. B u zat Y e s a r i z â d e M e h m e d H a m d i E f e n d i'nin çıı-aklanndandır. Yazılış tarihi (1276 H.) dir;

4 — Baş kadm B e h i y e S u 1 t n n İle vaUdesi Z 1 h n-i F e l e k H a n ı nı hazretlerinin ıııhlaıı için (1275 H.) ynzı.sı ne-Slhtir

5 — Vakıf kaydı bulunmayan tezhipli vc ne-sU» yazıh Kfir'on'ın hattatı da IC a y y u nı z a-d e M e h m e a-d S a l i h E f e n a-d i'a-dir. Y a ­ zılış tarihi (1274 H.) dür.

6 — Dördüncü P e r e s i n K a d ı n-e f n-e n d i taıafındân vakfn-edilmiş olan Kıtr'an-ı kerim talik yazılıdır. Talik Kttr'an-i Kerim pek az tesadüf ediliyor. Bu da onlardan blrldic; vo ketebesl yoktur. Bu Kur'an da AbdUlmocid'in ru­ hu için vakfedHmiştir.

7 — M e h m e d Z i y a , tstanbul vc Boğaziçi, sahife 107, satır 18 da : dergâhın mügtemaâ Undan btOtman türbenin saçağı altntda celi hatları Fahrii'l-esadda Şefik Bey merhumun tclûmieiuinden Faik isminde bir sa}ıibi ma­ rifet yasmtşttr. Türbenin saçağt altmdaki yazx-lann rnvMeviyatx Besmele, ve Ayetü'l-kiirsî süre-sinin niliayeti ve "Yekûlu ydleyteni kaddrmctü" ayetlerinin tamamiyle 16 metrelik bir kn^ak

ile »iislc«wi?ttr" denilmektfr ve ayni eserin 61, 64, 93, 96. 98, 100,102,104,105,117 ye ikinci cildin 15 İnci sayfasmda da S i 11 v r l k a p u, S i |--m a, B a 1 &a|--mp; |--mevzulariyle al&a|--mp;kah |--malû|--mat ve mütalAalanna raslanmaktadır.

Not : Hattat F a i k Ef. B a 1 â m a n ­ z u m e s i için yazdığı yazılan teberrUkcn ve fahriyen kaleme almıştır.

s Tekkenin halen T o p k a p ı S a,r a y ı M ü z e s i K i t a b e 1 e a,r D a i a,r e -s, l'nde mahfuz kitabesi (Celi Sülüs) yazılıdır.

TOPÇUBAŞI B A L A SÜLEYMAN AĞA MİMARÎ MANZUMESİ

191

ortada tuğra ve a l t U kitâbe,

.ITT J» JT, ıS-^^

•».—

J*

^1 v-^

Ljl J.I Jju* ı5JLi*U

4.101-4U / ^"'-^^ r'-'-î^ «^^ » j ^ *

<;^- vİJ^ y V I ^ <-i

9 Duvara bitişik çeşmenin kitabesi :

10 P e r e s t u K a d ı n'm yaptırdığı muvakkithane, sebil binası kitabesi:

Gel oku Besmele iç çeşmeden bir &b-ı ruh-efzA. Dahi eUıamdUUlIah şöyle eyle sünneti icrd. Mükemmel oluyor hamd U sena bu veçhei

h&s Uzre İde Hak illet-i atşe şifa ender şifa it&

CiharUm kadım Abdülmeclt Hanın Pcrestu nâm K i m anı b&is etti böyle hayra Hazret-i Mevlâ B u hayra maksadı feyz almadır ruh-ı azizftndan Yapub bu çeşmeyi aynı mürüvvet eyledi İcrâ Sebil ile muvakkithane zeyn etmiş cenahaynin B u himmet eylemez mi Zü'l-cenahayn olduğun imâ Okunsun F&tiha ruh-ı mukaddeslerine pirin Cenab-ı hacı Ş e y h Seyyid A l l mUrşId-l dil-dery& B u hayratın delili Şeyh Mehmed Sadü'ddin oldu K i m oldur post-nlşin-i derg^dı-i BAlft-yı dlULrû Şehid-i KerbeUl aşkına cari selsebl] ftbın

K i m içse bu duayı eylesOn baisine ifft.

Revan-ı şeyh-i merhumu idUp müstagı ak-ı lahmet Muammer eylesün bftlaleıin de Rabb-i bl-hemtft Kalender kaldınıp yed Sfly-ı Hakka yaz bu

Tarthi "İi f_ JUOJ. .U ^1

Su iç mft-i hayatın aymdır bu çeşme-1 Bâlâ 1309 NemekahU-l-faktr e)-dâi

M. Hattatoğlu

5

. 1 . .

•4

O

Z

r

OL

>

M. Hattatoğlu

i

Res. 4 SUleymanağa mimari man3ume.^.nin görünüşü

= 0 !

Res. 6 — Bala Süleyraanaga Camii ve Türbesinin meşnıU konak yiKilfiıktan

sonraki manzarası .

Res. 7 — Balâ Süleymanaga Tüıbesinin dış görünüşü

M. Hattatoğlu

Res. 8 - Balâ SUleymanaga Türbesi cephesi

Res. 9 - Balâ meşrutahanesinin yıkıldıktan soma kalan son bakiyesi

M. Hattatoğlu

Res. 10 — Topçubaşı suleymanaga'nın

mezarı

•<-Res. n Balâ Süley-manağa Camiinin son

cemaat mahalli

M. Hattatoğlu

m

Res. 12 - - Balâ SUieymanaga Camiinin mihrabı

M. Hattatoğlu

Res. 13 — Balâ Süley-manağa Çeşmesi

Res. 14 — Balft Tekkesi ön cephesi (ilkokul ola­

rak kullanılıyor)

1

I

M. Hattatoğlu

' - » . ^ ı . - ^ ' « r * - ^ *

-Res. 15 Balâ Tekkesinin dıştan göıünüşü

t F N

" I *

Res. 16 — Balâ Tekkesi duvarındaki Peı-esto kadın çeşmesi

M. Hattatoğlu

'1

Res. 17 Bali Süleymanağa Camiinin mermer minberi

M. Haitatoğlu

Res. 18 — Balâ. Tekkesi avlusundaki şadırvan

I

1>

•>

1^-^^

Ay

•

I