KEDİLERDE
Puberte
Dişi Kediler
Ortalama:
8-13 Aylık (2-2,5 kg)
Kısa Tüylü
Irklar: 7-9 aylık
Uzun Tüylü
Irklar: 10-12 aylık
Erkek Kediler
Ortalama:
8-13 Aylık (3-3,5 kg)
Kısa
Tüylü Irklar: 7-9 aylık
Uzun
Tüylü Irklar: 10-12 aylık
Yavruların Doğum Zamanı ve Mevsim Etkili
Faktörlerdir
Reprodüktif Aktivite:
14 yaşa kadar sürer
Çiftleşme Sezonu:
Kontrollü ışık altında:
Yıl Boyunca
(12h aydınlık /12 h karanlık ya da 14 saat h /10 h karanlık)
Kuzey Yarım Kürede:
Ocak-Ekim
Işık süresi:
10.5 saati geçtiğinde seksüel aktivite
Melatonin:
Melatonin :
Anti Gonadal Etki Gösterir
(Kısraklar Gibi
ve Koyunların Aksine)
İmplant Olarak:
18 mg. (2-4 ay)
Oral:
0.5 - 0.8 mg/c.a./ günlük.
Östrusu baskılayıcı ve Sakinleştirici olarak
da kullanılmaktadır.
Dişi Kedilerde Reprodüktif Anatomi
Ovaryumlar: 8 mm x 5 mm x 3mm ve 3-4 lumbal omurlar hizasında ve Bursa ovarica içerisinde
Oviduct: 5-6 cm uzunlukta
Cornu Uteriler: 8-10 cm uzunluk ve 4-5 mm. çapında
Erkek Kedilerde Reprodüktif Anatomi
Testisler:
• Doğumda Scrotuma inmiş olmalıdırlar.
• İnguinal kanalda ve karın boşluğunda serbestçe hareket edebilirler.
• 3-3,5 ayda scrotumda kalıcı hale geçerler.
Penis:
Penis: Scrotumun ventralinde ve geriye
doğru dönük.
Glans penis: Konik yapıda,
Kranial kısmında kornifiye papillalarla kaplı (100-200 adet).
Dişi Kedilerde Östrus Siklusu
Proöstrus 1-3 gün Östrus (7 gün) Çiftleşmesiz İnteröstrus 10 gün İnteröstrus 45 gün Östrus (7 gün) Fertil çiftleşmeli Gebelik 62-65 gün Östrus (7 gün) Kısır çiftleşmeli Anöstrus 90-210 gün Anöstrus 90-210 gün Proöstrus 1-3 gün Östrus (7 gün) Çiftleşmesiz İnteröstrus 14-21 gün İnteröstrus 45 gün Östrus (7 gün) Fertil çiftleşmeli Gebelik 62-65 gün Östrus (7 gün) Kısır çiftleşmeli Mevsim Belirler1
2
3
1.
Proöstrus:
Klinik ve Hormonel Bulgular
Belirtiler çok bariz değildir
Baş ve boynunu sürtme hareketleri artar
Mırıldanmalar artar
İdrar yapma sıklığı artar
Sık sık «
Lordoz
» pozisyonu alır
Erkeğin aşım yapmasına izin vermez
Vulvada bir değişiklik gözlenmez
2. Östrus:
Sürtünmeler çokça artar
Yerde yuvarlanma hareketleri görülür Vokalizasyon artar
Lordoz pozisyonu alır ve kuyruğu yana atar
Arka bacakları üzerinde durur, ön tarafı yere çöker Erkeğin üzerine çıkmasına izin verir
Çiftleşme-Coitus
Erkek kedi, dişiyi ensesinden
ısırarak üzerine çıkar
Çiftleşme esnasında dişi yüksek
sesle bağırır
Çiftleşme 1-5 dk sürer
Erkek uzaklaşınca dişi, vulvasın
yalar ve yerde yuvarlanır
5-15 dk. Sonra tekrar çiftleşir 1-2 saat içinde 4-8 kez çiftleşir
Östrus Sırasında:
Serum östradiol düzeyi:
60-80 pg/ml
dir.
Ve, bu seviye doğum öncesine kadar (58-62.
gün) daima yüksektir.
Hayali gebelerde ise 62-69 . günlere kadar
Ovulasyon ve Hormonlar
GnRH:
Penis ve papillarının vagen ve cervixi uyarması ile
Endojen LH:
15 dakika içinde yükselir
Ovulasyon:
24-48 saat içinde gerçekleşir
Serum LH düzeyi
: çiftleşme sayısı ile doğru orantılıdır.
(35-120 ng/ml)
Ovulasyona Neden Olabilen Diğer Etmenler
Bel bölgesinin okşanması
Perineal bölgenin ellenmesi
Vagen ya da servikse masaj yapılması
Vaginal smear alınması
Vazektomize erkekle çiftleştirme
Ovulator
Ovulasyonun uyarılması: 4-5 sn. süreyle, 5-10 dk. arayla en az 5 defa yapılır
3. Metaöstrus:
A.Ovulasyon ŞEKİLLENMEMİŞSE:
Foliküller regresse olur
14-28 gün (ort.:21 gün)
B. Ovulasyon Şekillenmiş ve Gebelik YOKSA
Yalancı gebelik şekillenir
Lüteal faz 2-3 gün içinde başlar ve C.L. meydana gelir
Serum progesteron düzeyi: 25-30 ng/ml dir.
Bu dönem Gebelik süresinin yarısı kadardır (30-45 gün):
C. Ovulasyon Şekillenmiş ve Gebelik VARSA
Lüteal faz 2-3 gün içinde başlar ve C.L. meydana gelir
Embriyo: Uterus’a 4,5-5 . Günde Morula aşamasında iner. Serum progesteron: 10-20. günler arası: 25-40 ng/ml Doğum öncesi hızla azalır (4-5 ng/ml)
4.Anöstrus:
Melatonin=Antigonadal Etki=Kedi ve Kısrak
Eylül-Aralık
Karanlık periyodun uzamaya başlaması
Melatonin salgısı artmaya başlar
Seksüel aktivite yoktur
Ovaryumlar inaktiftir
,
Ovulation
24-48 h After LH Peak
LH Peak 30-70 ng/ml
Vaginal Sitoloji
Köpeklerde olduğu kadar belirleyici değildir
Yükselen Östradiol seviyeleri = Vaginal epitel hücre kornifikasyonu
Vaginal kornifikasyon: Proöstrusta görülür ve Östrusun sonunda kaybolur
%90 lık Etanol, Metanol ya da Isı ile Fikse edilir. Kurutulur
Boyanır (Diff Quick, Giemsa): 10-20 dk Distile su ile durulama ve kurutma
Siklus Dönemlerine Göre Vaginal Hücre Tipleri
İnteröstrus:
İntermedier Hücreler : (Belirgin Nükleuslu ve Daha Büyük Hücreler)
Östrus:
Metaöstrus:
Nötrofiller
Erkek Kedilerden Sperma Alma Yöntemleri
Sperma Alma:
Erkek Kedi, Genel Anesteziye alınır
Rektal Probun ucu kayganlaştırılır
Elektrodlar Ventrale gelecek biçimde
yerleştirilir
Elektrik akımı verilerek ejakülasyon merkezi
uyarılır
Elektriksel Uyarımlar
2-8 volt arası elektrik akımı verilir
3 sn akım- 2 sn bekleme şeklinde 60
uyarım= 1 Set
60 uyarım x 3 set= 180 uyarım
verilmelidir.
Haftada 1 kez sperma alınabilir.
Alındıktan hemen sonra 200µl izotonik
Spermatolojik Özellikler
Özellik Alınma Yolu
Sun’i Vagen Elektro-Ejakülatör
Hacim 0.01-0.12 ml 0.02- 0.7 ml Yoğunluk 100-500 x106 150-350 x106
Motilite % 60-85
Morfolojik Bozukluklar % 10
En sık olarak: Kuyruk bozuklukları ve ve protoplazmik damlacık.
Spermanın Sulandırılması ve Soğutulması
•
%11 Laktoz - %20 Yumurta sarısı
•Tris + %20 Y.sarısı
•
Süt + %10 Y. Sarısı
•
Sulandırma oranı: 1:1 dir.
•Soğutma hızı dk.da 1
oC dir.
•+5
oC de 24-48 h Saklanabilir.
Eritilmesi:
Sperm payetleri +37 oC de 30 sn de eritilir
Pelletler ise, 37 oC izotonok NaCl solüsyonu içerisinde eritilir.
1500 rpm de 5 dk santrifüj edilerek dipte kalan 0.1 ml
hacmindeki tortu alınarak kullanılır.
Sun’i Tohumlama
1. İntravaginal İntracervikal Sun’i Tohumlama:
Taze
sperma kullanılacaksa tavsiye edilir.
Doz
:50x10
6Bu amaçla enjektöre takılı ucu kütleştirilmiş bir iğne ucu
ya da,
Erkek kedi idrar sondası kullanılabilir.
Gebelik Oranları: %50, İkinci gün Tohumlamasıyla :%75
Donmuş spermada : %10 larda. (Doz: 50-100x106)2. İntrauterin ve İntraoviductal Sun’i Tohumlama
a. Transservikal İntrauterin
Taze sperma için
Doz
: 8 x 10
6Gebelik oranları
: % 75-80
Donmuş Sperma için
Doz
: 50 x 10
6Gebelik Oranları
: %55-60
Kedilerde Biyoteknoloji
IVM, IVF Çalışmaları: Türkiye’de ilk defa 2003 yılında Evecen ve ark. tarafından yapıldı. Morula+Blastosist oranı %20.
(Evecen, M, Şahin,B.E., Baran, A., Ak, K., İleri, İ.K.: Kedi Oositlerinin İn Vitro Fertilizasyonu. İ.Ü.Vet.Fak.Dergisi 29 (2), 253-258, 2003 )
Köpeklerde de: 2010 yılında, Evecen ve ark. tarafından IVM ve
IVF yapıldı. Türkiye’de ilk, dünyada ise 3. defa olarak Morula elde edildi.
Evecen, M., Cirit,Ü.,Demir,K.,Hamzaoğlu,A.İ, Bakırer,G., Pabuccuoğlu, S., Birler,S.: Adding hormones sequentially could be an effective
approach for IVM of dog oocytes.
Theriogenology, 2011.
Evecen, M., Cirit Ü., Demir K., Özdaş, Ö.B., Taş, M., Birler, S., Pabuccuoğlu, S.: Effects of Estrus Cycle Stage and Temperature of Ovaries
on In Vitro Maturation of Canine Oocytes.
Animal Reproduction Science. 117: 160 -165, 2010
Evecen, M.,Cirit,Ü.,Demir,K.,Karaman,E.,Bakırer,G.,Hamzaoğlu,A.İ.,Birler, S.,Pabuccuoğlu, S: Comparison of Two Different Media For In
Vitro Production Of Dog Embryos.
Şekil 1. Primer oositler ile in vitro üretilmiş farklı gelişim dönemlerindeki köpek oosit
ve embriyolarının mikroskobik fotoğrafları (x 200).