Afyon bölgesi yaşlı populasyonda hepatit B ve hepatit C virüs enfeksiyon araştırılması

Kocatepe TIp Dergisi (200 I), 2, 263- 267 The Medical Journal ofKocatepe 2000, Afyon Kocatepe Oniversitesi

AFYON BOLGESi YA$LI POPULASYONDA

HEPATiT B ve HEPATiT C ViRUS ENFEKSiYON ARA$TIRILMASI

DETECTION OF HEPATITIS B VIRUS AND HEPATITIS C VIRUS INFECTION IN ELDERLY PERSON IN AFYON REGION

MUSTAFA ALTINDi$

Afyon Kocatepe Oniversitesi Tipfakiiltesi Mikrob iyoloji ve Klinik Mikrobiyoioji ABD, Afyon

OZET: Cahsmarmzda Afyon bolgesi yash populasyonunda hepatit B virus (HBV) ve hepatit C virus (HCY) enfeksiyon gostergelerini arastirmak amaciyla karaciger rahatsizhklan disi nedenlerle hastanemiz check-up iinitesine basvuran, hepatit B enfeksiyonu yonunden

asilanmarms toplam 97

olguda (42 kadm, 55 erkek, yas ortalamalan: 53.2±11.3) HBsAg, antiHBc total, antiHBs, antiHCY mikroELiSA yontemi ile Diasorin ticari kitleri ile arastmlrmstir. Olgularda HBsAg % 6.2, antiHCY % 1.03 oramnda pozitif saptanrmstir. HBsAg, antiHBs ve antiHBc total sirasi ile kadmlarda % 4.8, % 11.9 ve % 14.3, erkeklerde ise % 7.3, % 14.5 ve % 18.2 olarak belirlenrnis, cinsiyetler arasi istatistiksek bir farkhlik bulunmarrustir (p>0 .05) .

Sonuclanrmz, yashhkta HBY ve HCY enfeksiyon oranlannm normal populasyondan az olmadiguu, ozellikle yogun risk altmda bulunan yashlann immunizasyonuna gerek olabilecegini diistindilrmektedir.

[Anahtar kelimeler : Yashlik, Hepatit B, Hepatit C.]

SUMMARY: The aim of the study is to investigate prevalence HBY and HCY infection in unimmunized elderly outpatients applied to Afyon Kocatepe University Hospital check-up units due to other reasons than hepatitis. This study has included of 97 cases (female: 42, male: 55, average age: 53.2±11.3). HBsAg, antiHBs, antiHBc and antiHCY in serum was examined by ELISA with Diasorin commercial kits. Positivity rates were HBsAg 6.2 % and antiHCY 1.03 % in all groups. HBsAg, antiHBs and antiHBc in female 4.8 %, 11.9 % and 14.3 %; in male 7.3 %, 14.5 % and 18.2 % respectively. Difference between male and female was not statistically significant (p>0.05).

The rates of HBY and HCY infection in elderly persons in Afyon region were higher than other population. As a result, it seems to be important that should screen the under high risk elderly person and vaccinate those immunized as soon as possible.

[Key words: Elderly person, Hepatitis B, Hepatitis C.]

ctnts

Seropidemiyolojik cahsmalara gore halen diinya niifusunun %5'ini (yaklasik 400 milyon) etkisi altina alan hepatit B viriis(HBY)

enfeksiyonu onemli morbidite ve mortalitesi yam sira neden oldugu biiyiik ekonomik kayiplar dolayisiyla da ciddi bir saghk sorunudur (1, 2). HBY enfeksiyonu acismdan orta de recede riskli bolgeler arasmda yer

almakta olan iilkemizde yapilan epidemiyolojik cahsmalar risk grubu dismdaki saghkh

kisilerde HBsAg tasiyicihgmm % 3.9 ile % 12.5 arasmda oldugunu gostermektedir (3). Bunun yam sira giintimuzde diinya uzerinde hepatit C virus (HCY) ile enfekte yakl asik 300 milyon bireyin oldugu ileri siiriilmektedir (4). Ulkemizde HCY seropozitifligi % 0.3-% 4 arasinda degisirken (5), diger iilkclerde % 0.2 ile % 2 arasmda oldugu gorulmektedir.

HCV'nin yapng i hepatit, % 75 ora n mda kroniklese bilir ve sonuc olar ak siroz ve hcp ato selluler kans ere ~ed en olabilir (6, 7).

HBV ve HC V enfe ks iyo nu; parenteral, perinatal, hor izantal ve cinsel temas yolu olmak iizere dort ana bulasma patern i ile diger bireylere tasimrken; Multipli tran sfiizyon yapilan hastalar, hemodi yal iz hastalan , HBsA g poziti f anne nin beb cgi , esi ve diger aile bireyler i, saghk personeli , bakirn evlerinde yasayanlar, immii n yetmezlikli hast alar,

t.v

.

ilac ba gimhlan, seks cah sanl an once likli risk altmda dir (8). Her iki hast ali ga karsida etkin ve kesin bir tedavi yonterninin bulunrnadrgi gun umiizde, ozellikle HBV enfeksiyonund an korunmada immunoproflaksi, tasiyicil ann belirlenmesi ve hastah gin bulasmasmd an sakmrnaya yonelik egitirn on plana

cikmak tad ir. Bu cahsm a Afyon bolgesi sag lik h eriskin populasyonund a hepatit B ve C virus enfc ksiyo nu gost ergelerini aras tirmak amacryla planlanrrustir.

MATERY AL ve METOD

Kar aci ger rahatsi zhkl an olma ks iz m che ck- up poliklinigine basvuran, dah a once hep atit B yonunden asilanma rrus, yaslan 40 ­ 78(orta lama 53.2±1 1.3) aras inda deg isen 42 'i bay an (% 43.3) topl am 97 olguda HBsA g, antiH Bs , antiH Bc ve antiHC V testl eri MikroE LI SA yontemi ile Diasorin ticari kitleri kull aml ar ak aras tm lmi sn r. istati stik sel incelem eler SSPS progr am I ile x 2 testi kullanrlarak yapilnus tir.

BULGULAR

Olgul ann tam ammd a HBsA g % 6.2 , antiH Bs % 13.4 , antiHBC % 16.5, antiHCV %

1.03 oran mda pozitif bulunmustur (Tablo I).

f a,>" grup lan HBsAg(+)

*

Anti-HBs(+) AntiHBc (+)

Say, % Say, % Sayl %

Tablo 1: Yas grup lan d eg i ~ imine go re Hep at it bel irleyicil eri % da gilmu .

AntiHCV(+) Sa)!..! % 40-55 ya~ (n: 45) 4 8.8 7 15.5 8 17.8 2.2 56-70 y a ~ (n: 27) 2 7.4 4 14.8 5 18.5 71+ (n: 25)

-

2 8.0 3 12.0 TOPLAM (n: 97) 6 6.2 13 13.4 16 16.5 1.03

*

p>0 .05

HBsA g, antiHBs ve antiHBc siras i ile kadml arda % 4.8, % 11.9 ve % 14.3, erkeklcrd e % 7.3 , % 14.5 ve % 18.2 olarak belirlenmis, cinsiyctl er arast far khhk istatist iks cl olarak anlamsiz bulunmustur (Tablo 2) (p>0.0 5). Degisik yas gru pla n na gore HBV cnfeks iyonu arasn n lmis, 40-55 yas arasinda HBsAg, antiHBs ve antiHBC sirasi ile

% 8.8, % 15.5 ve % 17. 8, 56- 70 yas grubunda % 7.4, % 14.8 ve % 18.5, 71 yas uzerinde ise antiHBs % 8.0 ve antiH Bc % 12.0 olara k saptanrms n r (Ta blo I). Yas gruplan arasinda HBV enfeksiyo nuna maru z iyet acismdan bir fark bulunamarmstir (p>0.0 5) . AntiHC V sade cc bir (% 1.03) erkckte pozitif saptan m rsn r.

Tablo 2: Cins iyete go re Hep at it be lirleyicil eri % dagilnm.

Cinsiyet HBsAg(+)

*

Anti-HBs(+) AntiHBc (+)

Sayi % Say, % Say i % Kadm (n: 42) 2 4 .8 5 11.9 6 14.3 A n t iH C V (+) Sa)!...! % 2.2 Erkek (n: 55) TOPLAM (n: 97) 4 6 7.3 6.2 8 13 14.5 13.4 10 16 18.2 16.5 1.03

*

p>0.05

TARTISMA

B tipi akut viral hepatit, iilkelc. ",.·c.C..

'

C

:

farkhliklar olmakla birlikte halcn ge! i, ;~~: " ~ olan iilkclcrdc oncmli bir halk s ag ;~l sorunu

olmaya dcvam etmektedir (9). H13sAg

tasryrcrlr gi ingiltere 'd e % 0.2, Yunanisian vc Giiney italya'da % 3'den fazla, Afrika 'da

ortalarna % 15, Alaskali cskimolarda ise %

45'Iere ulasmaktadir (10).

Ulkern izdc dcgisik gruplarda yapilan calismalarm dcgerlcndirildigi bir metaanaliz

calismasmd a, Cesitli bolgelcrd e asker donorler arasmda 94,232 kisilik calismada saptanan HBsAg pozitiflik oraru % 7.4, 755,27 1 bireyi

kapsayan sivil donorlcrde % 5.2 ve 5.7, 24,630

kisidcn olusan normal popul asyon

calismasmd a saptanan HBsAg ve 8,094 kisi

icin bakilan AntiHBs pozitifligi siras iyla % 6.8 ve % 29.7 olarak bildirilmistir (II).

Saghk personelinde cok dcgisik gruplarda yapilan calismalarda yaklasik 8,80 I kiside

ortalama HBsAg % 5.0, AntiHBs % 34.7

olarak belirlcnmistir (II). Tosun ve Gonenc

(12) Yetistirmc yurdu ogrcncilc rinin %

20.0' sinin HBsAg (+), % 41' inin ise HBY

seropozi tif oldugunu bildirmislerdir. Sahin ve

ark. (13) isc saglrkh cocuklarda HBY seropozitifliginin % 24.0 oldugunu ve 12-15

yas doncmind c bu hastah ga en sik

yakalamldigim asilama icin en ideal yas

grubunu ise 8-11 arasi olarak bildirmi slcrdir.

Dunyamn her yerinde HCY' ye yonelik seroepidemi yolojik calismalar da luzla surmckte olup, ulkemizde Hafta ve ark. Cukurova bolgcsi icin degisik risk gruplannda yaprrus olduklari antiHCY arastirmada

hekimlerde % 2.7, dis hekimlerinde % 0.5, hernsirclcrde % 2.1, hastane personclind e % 0,

hemodiyaliz hastala rmd a % 14.4, hayat

kad mlarinda % 5.7, kan hastalannda % 12.5,

bobrek transplanta syonu uygulanan1arda %

12.5, antiHCY (+) olanlan n aile yakinlan nda

% 4.2,

e

si

antiHCY pozitif bireylerde % 7.6 ve

tatuaj yapilanlarda % 2.5 orarnnda pozitiflik

bildirmislerdir (14) .

Yinc dcgisik risk gruplan nda unliHCY'nin arastm ldrgi baska bir metaanaliz cahsmasmda farkh yorelerd c toplam 342,619

kan donorundc % 0.6, Kizilay Kan

mcrkczlerinin 1997 yilmda topladiklan 457,240 unite kanda bu oran % 0.3,

hemodiyaliz hastalannda diyaliz surelcrine ve

mcrkczlcrc gore cok dcgismckl e birlikte 3610

ioplam bireyde % 41.5 (%14.4-82.8), toplam

3994 saghk personelind e % 0.7, normal

populasyond an 10 kat fazla olarak toplam 1050

genelev kadirunda % 4.2, degisik risk ve hasta

gruplannda yapilan farkh cahsmalard a ise strasiyla Bobrck transplantasyon hastalan nda

% 52.7 ve % 48.5, Non-Hodgk in lenfomal arda

% 22.5 ve % 13.0, Talesemililerde % 57.1 ve % 16.6, hepatosellul er karsinomalarda %15.0,

% 17.0, % 12.5 ve % 29.0 olarak bildirilmistir

(II ).

Eriskin ve ileri yas gruplan na yonelik

yapilan calismalarda Kr he; ve ark.( 15) 50 ya ~ ve iizeri bireylerde HBsAg pozitifligini % 13.9, Akbulutve ark. (16)yine 50 yas iizeri kisilcrdc

HBsAg pozitifligini % 13.9, Sezer ve ark. (17) 40-49 y a~ arasi bireylerde % 6.8, Bilgehan ise

50 yas uzeri insanlarda % 6.4 HBsAg

pozitifligi bildirmislerdir (18). Bu cah smada

ileri yash bireylerde HBsAg % 6.2, antiHCY

% 1.03 oranmda pozititlik gozlcnrnis,

sonuclan miz yukan daki cahsma oranlan ilc

uyumlu bulunmustur, HBsAg siras i ile kadm ve erkcklerde % 4.8 ve % 7.3 olarak bclirlcnrnis, cinsiyetler arasi istatistikscl

anlarnhhk saptanmarmstrr (p>0.05).

Afyon bolgesinde degisik kamu kurumlan

calisanlan yam sira askerl erin de dahil cdildigi bir arastirmada HBsAg ve antiHCY sirasi ile % 6.7 ve % 0.4 oranlan nda bulunrnustur (19). Yapilan digcr cahsrnalarda geneIde ilimizde gerek HBsAg ve gerekse antiHCY oranlarmin diger bolgelere gore yiiksek bulundugu

gozlcnmistir. Ilimizde bir yilhk

dcgerlcndirm cdc toplam 5350 donordc ELISA

yontern i ile 469'unda (% 8.7) HBsAg, 278'inde(% 5.2) ise anti-HCY pozitif

bulunrnustur (20). Bolgemizdeki donorlcrdc antiHCY yiiksekligi dikkat cekici bulunrnus,

daha genis serilere ulasilan baska cahsmalarla

bu sonuc irdelenmeye cahsilrmsnr.

Ileri yas grubunu temsil eden ve ortak

yasarmn tiim risklerini tasiyan huzurevi

sakinleri ve personelinde HBV enfeksiyon belirleyicilerini arasttrmayi amaclanan baska bir cahsrnada huzurevi yashlannda HBV ile

temas erkeklerde % 24.8 (41 / 165), kadmlarda

% 12.7 (21 / 165), personelinde ise erkeklerde

% 46.6 ( 14 / 30) kadinlarda % 6.6 (2 / 30) olarak saptanrrusur (21).

Cahsmarruzdaki olgularda HBsAg % 6.2,

antiHCV % 1.03 oranmda pozitif bulunmus,

HBsAg sirast ile kadm ve erkeklerde % 4.8 ve

% 7.3 olarak belirlenrnis, aynca yas gruplan

arasinda da HBsAg enfeksiyonu ile temas acismdan bir farklihk saptanmarrustir (p>0 .05) .

AntiHCV % 1.03 orarunda pozitif bulunrnus

olup, gerek HBV ve gerekse HCV oranlanrrnz

yukanda sayilan normal populasyondan ve

bazi birim kan donorlerinde bulunan

degerlerden daha yuksektir. HBV

belirleyicileri dogrultusunda asilama ve kontrol

prograrru baslatilrms, HCV enfeksiyonu

konusunda bilgilendirme cahsmalan

yapilrrustir

KAYNAKLAR

1. Van Damme P, Torman sG, Beutels P,

Van Doorslaer E: Hepatitis B prevention

in Eurupe:A priliminary economic

evulation. Vaccine 13( I): 54-57, 1997. 2. Kane M: Global programme for control of

hepatitis B infection. Vaccine 13(1): 47­ 49,1995.

3. Tasyaran M: HBV infeksiyonu

epidemiyoloji, (Ed) Kihcturgay K, Badur

S. Viral hepatit 200 I, s.121-128, 200 I,

Viral Hepatitle Savasim Dernegi, istanbul.

4. Choo QL, Winer AJ, Overby LR, Ko GS,

Hougton M, Bradley DW: The major causative agent of viral non-A, non-B hepatitis, Br Med Bult 46: 423-441 , 1990.

5. Akkiz H: HCV;Epidemiyoloji ve

korunma. (Ed) Kihcturgay K, Badur S.

Viral hepatit 2001, s.193-209, 2001, Viral Hepatitle Savasim Dernegi, istanbul.

6. Kuhnl P, Seidl S, Stangel W, bayer J,

Sibrowski W, Flink J: Antibody to

hepatitis C virus in German blood Donors,

Lancet, 13: 324-325, 1989.

7. Gerberding JL: Incidence and prevalance

of Human Immundeficiency Virus,

Hepatitis B virus, Hepatitis C virus and

CMV among health care personnel at risk for blood exposure: final report from a longitudinal study, J Infect Dis 1994, 170: 1410-1417.

8. KrawittEL: Chronic hepatitis. "Mandell

GL, Bennett JE, Dolin R(eds), Principles

ve Practice of Infections Diseases 4.

Baskr" kitabmda s 1153-1164, 1995, Churchill-Livingstone, New york.

9. Hofnagle JH: Acurte viral hepatitis In:

Mandel1 GL, Douglas RG, Bennett JE(ed)

Principles ve Practice of Infections

Diseases 4. Baski" kitabmda siD 1-1007,

1995, Churchill-Livingstone, New york.

10. Sherlock S: Virus hepatitis Disease of

. liver and bliary system. 7th ed 271-271 , 1985.

II. Mlstlk R, Bahk i: Tiirkiye.'de vira l

hepatitlerin epidemiyolojik analizi. (Ed) Kihcturgay K, Badur S. Viral hepatit

200 I, s.10-55, 200 I, Viral Hepatitle

Savasim Dernegi, istanbul.

12. Tosun SY, Gonenc S: Yetistirme yurdu

ogrencilerinde HBV ile karsilasma

durumunun arastmlmasi, IV Ulusal Viral

Hepatit Simpozyumu(4-6 Kasim 1998,

Ankarajkitabmda, p: 153,1998.

13. Sahin K, Yarkm F, Kocabas E, ilkit M,

Akan E: Akut hepatit on taruli cocuklar ile

saghklt cocuklaarda HA V HBV ve HCV

markirlannm arastmlmasi. IV Ulusal Viral Hepatit Simpozyumu(4-6 Kasun 1998,

Ankarajkitabmda, p:125, 1988.

14. Hafta A, Colakoglu S, Akkiz H ve ark.

gruplannda AntilfCvseroprevalansi. Viral hepatit derg. I: 46-49, 1996.

15. Klhy SS, Akbulut A, Felek S, Kalkan A, Ocak S:

Ela

zig

iii ve yoresinde hepatit B prevalan smm aras tm lma si. Firat Uni Sag Bil Derg. 10: 49-55, 1996.

16. Akbulut A, Kihc SS, Felek S, Kalkan A, Papila C: Elazig iii ve yoresinde hepatit B prevalansmm arastmlma si. Viral Hepatit Derg.

I:

29-3 3, 1995.

17. Sezer RE, Klh y S. Elazig Firat Universitesi kan ver en gonillliilerde ve hayat kadmlannda AntiHI V ve HBsA g arasnrlmasi . Doga, 15: 280-282, 1991. 18. Bilgeh an H, Bilgic A. DCIE ve RPHA

yonternleri ile HBsAg aras tm lmas i. 17.

Turk Mikrobiyoloji Kongesi kitabi , istanbul, 369, 1978.

19. Altmdis M. Afyon bolgesinde bazi gruplarda Hepatit B ve Hepatit C enfeks iyon sik hg i. infek siyon Derg 15(3):

81-85, 2001.

20. Altmdis M, Kocoglu F. Kan Donorlerinde

HBsAg, AntiHCV Ve AntiHIV Siklrg).

Ulusal Viral Hepatit Simpozyumu(9-11

k

asim

2000, Ankara) P-B 2, 2000.

21. Altmd is M, Sener MM. Huzurevinde Kalanlarda ve Personelinde Hepatit B Virus Enfeksiyon Tararnasi, 9. KLiMiK'99 Kongresi (3-8 Ekim 1999­ Antalyaj oz et kitabmda 131, 1999.

YAZARLAR:

M. AL TINDi$: Yrd. Doy. Dr., Afyon

Kocatepe Universitesi Tip Fakiiltesi,

Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji ABD, Afyon.

Yazisma Adresi:

Yrd Doy Dr Mustafa AL TINDi$, Durnlupmar

mah. Karagozoglu sok Alirnoglu apt No 25 03200 -Afyon

Tel-fax:272 . 212 5435