E5Kİ I5TANDUL
E V L E R
!YOK OLUYOR
Yazan: Ata GÜLER
P
erihan Balcı adı, eski İs tanbul evleri ile tarihî Bo ğaziçi yalılarını anımsa tır. Bir eski İstanbul evi, Boğaz'ın mavi sularına yaslan mış bir tarihi yalı da Perihan Balcıyı hatırlatır. Kısacası, Perihan Balcı ile eski İstanbul evleri ve tarihî Boğaziçi yalı ları böylesine içice girmişler, böylesine bir bütün olmuşlar dır...Perihan Balcı son oniki yılını tamamen eski İstanbul evleri ile tarihi Boğaziçi yalılarına adamıştır. Bu konudaki çalış maları ve birbiri peşisıra açtı ğı sergilerle kamu oyunu bu konuda uyarmayı başarmıştır. Perihan Balcı. İstanbul, Anka ra ve İzmir gibi büyük şehirle rimizdeki gayretli çalışması yetmiyormuş gibi Paris'e ka dar götürmüştür ilginç sergi
sini. Onun eski İstanbul evleri ve tarihi Boğaziçi yalılarıyla ilgili sergisi iki yılı aşkın bir süredenberi Paris gibi dünya nın en önemli sanat merkez lerinden birinde açık bulun maktadır. Perihan Balcı bu ser gisiyle bütün Avrupa’yı büyü lemiştir. adeta. AvrupalIlar, eski Türk ahşap mimarisine hayran kalırlarken Paris sa nat çevreleri ve Fransız bası nı sergiyi içtenlikle övmekte dir. Ayrıca Unesco, Avrupa Konseyi ve Eski Fransız Evle rini Koruma Derneği üyeleri ile Paris’in hemen bütün okul larının öğrencileri Perihan Bal â'nın bu sergisini gezmişler dir. Ve eski İstanbul evleri ile tarihi Boğaziçi yalılarının o gü zelim ahşap mimarisi herkesin hayranlığını çekmiştir.
Bu, hayatının oniki yılını bu i- şe adayan Perihan Balcı için hiç kuşkusuz büyük bir sevinç ve gurur vesilesidir. Ancak bu
na rağmen Perihan Balcı üz gündür. Üzüntüsünün en bü yük nedeni ise bu nefis tarih zenginliği ve sanat eserlerinin birer-ikişer yok olmaları; hü kümetin, büyük kuruluşların ve bina sahiplerinin bu şahe serlerinin bu şaheserlerin yok oluşlarına seyirci kalmaları dır.
Oniki yıldanberi İstanbul’u a- dım adım dolaşarak bu güze lim eski ev ve yalıları bir bir gören ve fotoğraflarını çeken Perihan Balcı, bunların pek ço ğunun yanıp yıkılışına da şâ- hit olmuştur. Bu eserler bugün sadece Perihan Balcı'nın çek tiği fotoğraflarda kalmıştır ne yazık ki.
Perihan Balcı bu konuda şöyle konuşmaktadır :
— «Bugün dünyanın her ye rinde eski mimarî korun maktadır. Komünist ülkelerde de, kapitalist ülkelerde de bu böyledir. Yabancı gözlemcile
rin hazine diye nitelendirdik leri bu değerleri korumak gö revimizdir. Bu görevi yapmak da hepimize düşer. Bu mille tin yaşantısı, o milletin sevi yesini gösterir. M illetler tarih leriyle yaşar, kentler ise mi marî mirası ile. Kendi malımı zı korur gibi bu mirası koru malı ve onları gelecek kuşak ların güven dolu ellerine bırak malıyız.
Eski Paris'i koruyan dernek tam 100 yıldanberi faaliyette dir. Norveç elli yıldır dernek ler ve komiteler kurarak, hiç bir özelliği olmayan fakat tari hî değeri bulunan eski bunala- rı korumaktadır. Daha birçok misaller gösterebiliriz bu ko nuda. Paris'te dernek üyele riyle yaptığım görüşmelerden sonra Türkiye’de Tarihi Evleri Koruma Derneğî’ni kurmaya karar verdim. Ve bu işe yü rekten inanıp gönül vermiş bir arkadaş grubuyla bu derneği
kurdum. Asıl zorluk şimdi baş lamaktadır. Bu derneğin bir şeyler yapması lâzımdır. Ya- şıyabilmesi için de en büyük sorun para konusudur. Nor veç'te bir endüstriyel kuruluş, kurulan derneğe destek ol muş, büyük bir banka yardım etmiş ve 50 yıldanberi de hü kümet ile belediye işbirliği yapmış durumda çalışarak es ki binaları korumaktadırlar. Bizde tek tük hareketler dışın da henüz bilinçli olarak tam bir çalışma yapılmadı maale sef. Bütün kuruluşlara sesle niyor ve rica ediyorum : Der neğimizin elinden tutunuz; o- nu elbirliği yaşatmaya çalışa lım. Derneğin yaşaması ülke mizin bu tarihi ve mimarî zen ginliklerini de yaşatacaktır. Bir kuruluşun bize destek ol ması, diğerlerini de harekete geçirecektir. Buna inanıyo rum. Eski Türk konut mimari sinin korunmasında elimizden
geldiğince birlik olalım...» Perihan Balcı’nın feryadı bu rada bitmiyor aslında. Bilâkis burada başlıyor. Bundan son rası da büyük iş adamlarımı zın, bankalarımızın, büyük ku ruluşlarımızın himmetine kalı yor...
Bir Türk kadını, yüzlerce yılın en nadide mirası olan tarihi evlere, tarihi yalılara ve tarihi Türk mimarisine sahip çıkıyor. İş ediniyor bunu kendisine. Flayatınm oniki yılım veriyor bu işe. Dünyaya tanıtıyor bu tarih ve mimarî zenginlikleri mizi. Ve elimizde kalan o bir avucunu tahripkâr ellerden ve acımasız alevlerden kurtar mak için yine kendi çabasıyla bir dernek kuruyor.
Bütün bunları tek başına ya pıyor. bu Türk kadını.
Büyük iş adamlarıyla, banka larıyla, büyük kuruluşlarıyla tüm Türk ulusu olarak ona yardıma koşmamız lâzımdır.
r> r t ; x
1 MpP|S¥
JLCŞI
|J
' y i L â "s\
1
Yeşilköy’de tipik bir sokak...
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
