Her Zaman Her Yerde Hız

11 Nisan 1910 tarihli, Fütürist Resim: Teknik Manifesto’da yer alan, “Bizim

tuval üstünde yeniden üreteceğimiz hareket artık evrensel dinamizmdeki bir sabit an olmayacak, basitçe dinamik duyumun kendisi olacaktır.”48

ifadelerinden de anlaşılacağı üzere Fütüristler hareketi ve dinamizmi savunmuşlardır.

Fütürist sanatçıların dönüm noktası Severini’nin 1911 yılında Paris ziyaretinde Picasso ve Braque ile kurduğu temas olmuştur. Severini’nin ardından Boccioni, Russolo ve Carra da Paris’e gitmiş ve Kübizmi inceleme fırsatı bulmuşlar, Milano’ya yeni fikirlerle dönmüşlerdir. Daha sonra Kübist geometrik form dilini kullanmışlardır. Bir anlamda Kübizm’in durağanlığına karşılık Fütürist sanatçılar hareket getirmişlerdir.

46

Ahu Antmen, 20.Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar, s.72

47

J.M.Nash Cubism, Futurism and Constructivism, s.30-31

48

49

Fütürist sanatçılar şu ortak görüşleri savunmuşlar:

Fütürist çalışmaların ayırt edici özellikleri güç çizgileri kullanmalarıdır. Bu güç çizgileri izleyiciyi doldurmalı, acı-sızı vermeli, oldukça zorlamalı ve çarpışmaya mecbur etmelidir. Tüm nesneler güç çizgileri ile sınırsızlığa doğru yönelmektedir. Boccioni bunu fiziksel (Transzendez) diye adlandırmaktadır. Bizim resimlerimizde yalnız variyasyon yok, mutlak birbirine karşıt ritimler var. Biz bunları yeni bir armoniye taşıyoruz ve böylece ruh halleri olarak adlandırdığımız resmi başarıyoruz. Bizim resimlerimizde lekeler, çizgiler ve renk alanları görülse de bunlar gerçeği yansıtmazlar. Bilakis içimizdeki matematiğin bir yasasına göre müziksel olarak izleyicinin heyecanını hazırlayıp kuvvetlendirirler. Bu şekilde dış sahne ile içgüdüsel olarak somut ve iç soyut duygunun bağlantısını kuruyoruz. Bu mantıksız görünen çizgiler, lekeler ve renk alanları resimlerimizin gizemli anahtarıdır. Nesneler çizgilerini sakin ya da coşkun, kederli ya da sevinçli hallerini dışa vururlar şeklinde düşüncelerini açıklamışlardır.

Fransızların hatası, o da yumuşak, narin ve statik olana karşı eğilimli olmalarıdır. Biz dinamik özü sesli ve gürültülü yapan Modern hayatı seviyoruz. Fakat kutlamaları, haşmetliliği, ciddi ve hiyerarşiliği değil.Tüm donuk renkleri reddediyoruz. Resmettiğimiz gölgeler bizden önceki sanatçıların yoğun ışığından daha açık olmalı ve resimlerimiz müzelerde parıldayan şekliyle geceye karşı göz kamaştırıcı olmalıdır. Biz bağıran renkleri ve ultra kırmızıyı istiyor, yeşilin yeşili hiçbir zaman yeterince ışık vermeyen sarıyı oranj, safran sarısı, bakır sarısı tüm hızlılığı veren renkler, patlayan maytapların hızlılığını istiyoruz.49

Fütüristlerin resimde özellikle göstermek istedikleri, gerçek görünen resmi biraz relatif (göreli) olarak göstermektir. Aslında biçimlendirdikleri bir hareket değil hareketin negatifidir. Koşan bir atın yirmi ayağı varmış gibi göründüğünü

49

50

belirterek tasavvur etmekle gerçeğin aynılılığını ortaya koymaktadırlar. Oysa objektif bir gerçeklikten hareket edildiği halde Fütürist relativizmi her gerçek bilgiyi, yargıyı kabul etmemektedir.50

Fütürist sanatçılar, bağıran kırmızılar, keskin yeşiller, infilak edici sarılar, safran sarıları, bakır sarıları, yatay-dikey çizgiler, dik açı, küp, piramit gibi tüm statik formlar yerine dar açıların çarpışması ve eğriler kullanmayı, zaman ve mekan yerine de eşzamanlılık kullanmayı tercih etmişlerdir.

Russolo’nun Seslerin Gürültülerin ve Kokuların Resmi Fütürist Manifesto’sunda şunları belirtmiştir;

Sessizlik statiktir, gürültüler ve kokular dinamiktir. Sesler gürültüler ve kokular, titreşimin formları ve farklı şiddetleridir. Seslerin gürültülerin ve kokuların her ard arda gelişi, insan zihnine bir formlar ve renkler arabeski aktarır. Dolayısıyla bu şiddeti ölçmek ve bu arabeski yakalamak gereklidir.51

Umberto Boccioni 1910 yılındaki Fütürist Resim: Teknik Manifesto’sunda:

Biçim ve Renk bugüne kadar anlaşıldığı anlamda bizi tatmin etmiyor. Bizim tuvalde görünür kılmak istediğimiz, evrensel bir dinamizm içinde belirli bir sabit an değildir. Görünür kılmak istediğimiz, hareketli dinamizm duygusunun kendisidir. Şöyle bir bakın etrafınıza, her şey hareket ediyor, her şey bir koşuşturmaca halinde, her şey hızla değişiyor. Görünen bir şey gözlerimizin önünde hiçbir zaman sabit durmuyor, aksine bir görünüyor, bir kayboluyor. Bakıyorsunuz koşan bir atın dört bacağı değil yirmi bacağı oluveriyor, koştukça üçgensi bir hareket görünüveriyor. Evrensel dinamizm, resimde evrensel dinamik bir duyum olarak ifadesini bulmalıdır.”52

demektedir.

50

Wolfgang Hütt, Wir und die Kunst, s.327

51

Enis Batur, Modernizmin Serüveni, s.98

52

51

Fütürizm sanatın durağan ve uyku içinde olduğunu öne sürerek hız, hareket ve dinamizm getirir. Modern sanayi kentinin dinamizmi, hız ve hareket, makinalar ve teknoloji tutkusu Fütürizm’in ana ilkesi haline gelmiştir.

Edebiyat, resim, heykel, müzik, mimari, moda, yemek gibi alanlarda köklü değişiklik hedeflemesi yeni insanı yaratmak isteminden kaynaklanmıştır. Marinetti’nin büyük ideallerinden birisi de, 20. yüzyılda sanatsal açıdan Fransa’nın gerisinde kalan ülkesini geçmiş dönemlerde (Antik Roma, Rönesans, Barok gibi) sahip olduğu üstünlüğü tekrar elde etmek isteğidir. Ayrıca İtalya’yı klasik geçmişinden makine ve hız çağına taşımak ister.

Geçmiş geçmişte kalmıştır düşüncesiyle hareket eden fütüristler, teknolojinin hızını ve hareketini öne çıkartmak için makine estetiğini savunup, yeniyi yüceltmişlerdir. Fütürizm, küre, elips, eğik silindir, eğik koni gibi geometrik formları ele alır ve formları dinamik form olarak nitelendirir. Her şey hareket ettiğinden ve her şeyin değiştiğinden hiç bir görüntü durağan değildir görüşünü savunurlar.

Russolo, modern yaşamın gürültüsünü müzik oluşturmak için bu düşünceden hareketle kendi Gürültü Ses’ini müziğe dönüştürmüş, armonik ve ritmik olarak parçalara ayırmış ve hedefine ulaşmıştır. Ve böylece makine çağına müziksel bir ifade kazandırmıştır. 53

İtalya’da doğan Fütürizm’in kısa sürede diğer Avrupa ülkelerine ve Moskova’ya kadar uzanan etkilerinden söz edilebilir. Rusya’da Kübizm ile ilişkilendirildiğinden Kübo-Fütürizm olarak nitelendirilmiştir. Rusya’daki Fütürist eğilimlere Rayonizm adı da verilir. Rayonizm, ressam-tasarımcılar

52

Mikhail Larionov (1881-1964) ve Natalia Goncharova (1881-1962) tarafından, Mart 1913’te Moskova’da Hedef adlı sergiyle başlatılmıştır.

Larionov, “..nesneden yansıyan ışık huzmelerini, ışıncı resimler nesneleri

değil, onlardan yansıyan ışınların kesişmesini betimler.” yorumunu

yapmıştır.54

Hareketi yansıtmak için dinamik çizgilerin kullanılması ve makine estetiği tutkusunu paylaşmaları İtalyan Fütüristlerine bağlanabilir. Işıncılık anlamına gelen Rayonizm, Kübizm, Fütürizm ve Orfizm’in sentezi sayılabilir.