Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar

Konu ile ilgili yurtiçinde yapılan çalışmalardan bazıları;

Ulusoy (2005), tarih ders kitaplarında yer alan okuma parçaları ile ahlaki değerlerin öğretimi konusunda lise öğretmenleri ile yaptığı çalışmasında, tarih öğretmenlerinin yarısının değer eğitiminde örnek olay tekniğini kullandıkları sonucuna varmıştır.

Konu ile ilgili yapılan Tokdemir’in (2007), tarih öğretmenlerinin değerler eğitimi hakkındaki görüş ve düşüncelerini tespit etmek için yaptığı araştırmada; öğretmenlerin değer eğitimine karşı tutumlarının olumlu olduğunu ve değer öğretiminin, eğitim öğretimde önemli bir yeri olduğunu tespit etmiştir. Ayrıca öğretmenler değer eğitiminde eğitim programlarının yetersiz olduğunu, okul dışı çevresel faktörlerin ve medyanın olumsuz etkilerinin olduğunu belirtmişlerdir.

Konu ile ilgili Gültekin’in (2007) Lise Tarih I dersinde değer öğretiminde yeni yaklaşımlarının öğrencilerde “Hoşgörü” değeri anlayışlarının gelişimine etkisini araştırdığı çalışmasında değer analizi ve ahlaki muhakeme yaklaşımın hoşgörü ve hoşgörüsüzlüğün nedenleri ve sonuçları ile ilgili değerlendirmelerde daha etkili olduğu sonucuna varmıştır.

Yeşil ve Aydın’ ın (2007) değerler eğitiminde izlenecek yöntemlerin ve bu eğitimin ne zaman başlaması gerektiğini araştırdıkları ortak çalışmaya göre; değerler eğitiminde gözlem, model olma, yaptırıp yaşatma gibi yöntemler tercih edilmelidir. Buna benzer bir sonuç da Can’ın (2008) yaptığı araştırmadan elde edilmiştir. Araştırmacı, 4. ve 5. sınıf öğretmenlerinin, değerler eğitimi ile ilgili görüşlerini belirlemek amacıyla yaptığı yüksek lisans tez çalışmasında öğretmenlerin, öğrencilerin değerleri kazanıp kazanmadıklarını en çok öğrenci davranışlarını gözlemleyerek anladıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Baydar’ın (2009) 5. sınıf öğrenci ailelerinin sosyo-ekonomik ve öğrenim düzeylerinin değer kazanım sürecine etkilerini araştırdığı yüksek lisans çalışmasında elde ettiği sonuçlara göre; öğretmenlerin soru-cevap, örnek olay, açıklama ve anlatma yöntemlerini değer öğretimi sürecinde çok sık kullandıkları, drama ve eğitsel oyunların ise diğer yöntem ve tekniklere göre daha az kullanıldıkları belirlenmiştir.

Çelik’in (2010) 5. sınıfta bazı değerlerin kazandırılması sürecinde öğretmenlerin kullandıkları yaklaşımları belirlemeye yönelik yüksek lisans çalışmasında da öğretmenlerin büyük çoğunlukla değer açıklama yaklaşımını kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Aynı çalışmada öğretmenlerin, öğrencilerin değerleri kazanıp kazanmadıklarını değerlendirme aşamasında ise derecelendirme (rubrik) ve portfolyo gibi araçları az kullandıkları tespit edilmiştir. Buna benzer bir sonuç Yalar’ın (2010) öğretmenlerin değerler eğitimine yönelik görüşlerini belirlemek ve bir program modülü geliştirmek amacıyla yaptığı doktora tez çalışmasında da yer almaktadır. Çalışmada öğretmenlerin değer eğitimi sürecinde değer eğitimi yaklaşımlarından; değer açıklama, ahlaki muhakeme ile soru-cevap, örnek olay gibi yöntemleri sıklıkla kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Aynı araştırmada öğretmenlerin büyük çoğunluğunun gözlem yapma, soru-cevap ve anlatım gibi ölçme değerlendirme türlerini sıklıkla kullandıkları buna karşılık; portfolyo, proje ve öz değerlendirme gibi ölçme değerlendirme türlerini pek sık kullanmadığı ortaya çıkmıştır.

Öğretmenlerin değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşlerini belirlemek amacıyla Varol’un (2013) yaptığı yüksek lisans tez çalışmasında; Sosyal Bilgiler

öğretmenlerinin, öğrencilerin değerleri kazanıp kazanmadığını belirlemede en fazla gözlem tekniğini kullandıklarını belirlemiştir. Değerler eğitimi yaklaşımlarından ise en çok değer açıklama yaklaşımını kullandıkları, telkin yaklaşımının ise bu süreçte en az kullanılan yaklaşım olduğu belirlenmiştir. Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin değerlerin öğretiminde model olmayı önemsedikleri sonucuna ulaşmıştır.

Çengelci (2010) 5. sınıflarla yaptığı değerler eğitiminin gerçekleştirilmesine yönelik betimsel durum çalışması konulu doktora tez çalışmasında ve Yiğittir ve Öcal’ın (2011) lisede görev yapan tarih öğretmenlerinin değer eğitimine ilişkin görüşlerini belirlemek amacıyla yaptıkları çalışmalarda öğretmenlerin değer öğretiminde en çok telkin yaklaşımını kullandıkları sonucuna ulaşmışlardır.

Kılıç-Şahin (2010) da 4. ve 5. Sınıf öğretmenleri ile gerçekleştirdiği değerlerin kazandırılması süreci ile ilgili çalışmasında katılımcı öğretmenlerin tamamına yakınının değer öğretiminde rol oynama, drama, beyin fırtınası gibi yöntem teknikler kullandıklarını, bununla birlikte değer açıklama, değer analizi veya ahlaki muhakeme yaklaşımlarında kullanılan yöntem tekniklerin neredeyse hiç birinden bahsetmediklerini, katılımcıların programda da açıklanan değer öğretimi yaklaşımlarını kullanmadıkları sonucuna ulaşmıştır.

Örnek vereceğimiz son çalışmada ise 4. Sınıf Sosyal Bilgiler programında yer alan değerlerin kazandırılmasında karşılaşılan güçlüklerin değerlendirilmesi amacıyla Sağlam ve Genç’in (2015) yaptıkları çalışmadır. Buna göre; değerlerin öğretimi sürecinde en çok uygulanan yöntem tekniğin açıklama ve anlatma, soru-cevap ve model olma olduğu, ölçme değerlendirme türlerinden en çok kullanılanların yazılı ve sözlü anlatım, soru-cevap ve gözlem yapma olduğu tespit edilmiştir.

Şahin ve Katılmış (2016) tarafından yapılan Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının değerler eğitimi öz yeterlilikleri konulu araştırmada, öğretmen adaylarının öz yeterliliklerinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Aynı araştırmanın nitel aşamasına katılan öğretmen adaylarının değerler eğitimindeki yetersizliklerini yeterli eğitim almadıklarına bağladıkları tespit edilmiştir.