Yurt Dışında ve Ülkemizde Risk Almanın Cinsiyete ve

Gullone ve Moore (2000) 11-18 yaşlar arasındaki ergenleri karşılaştırdıkları çalışmalarında, yaşı daha küçük ergenler ve kızların, yaşı büyük ergenler ve erkeklere göre risk içeren davranışları daha az gösterdiklerini bulmuşlardır. Bu bulgular yaş arttıkça risk almanın arttığını ve erkeklerin kızlara göre risk içeren davranışlara daha çok yöneldiklerini göstermektedir. Greene, Krcmar, Walters, Rubin, Hale ve Hale (2000) ergenler ve yüksekokul öğrencilerinin benmerkezcilik ve heyecan arama davranışlarının risk alma davranışlarına etkisini incelemişlerdir. Araştırmanın sonuçlarına göre, yaşla birlikte hızlı araba kullanma, cinsel ilişkiye girme ve alkol kullanma ile ilgili risk alma davranışları artmaktadır. Anne-baba eğitim düzeyinin artmasıyla birlikte, çocuğun heyecan arama düzeyi ve içki içme ile ilgili risk alma

davranışı artmaktadır. Ayrıca, erkekler kızlara göre daha fazla heyecan arama, benmerkezcilik ve risk alma davranışı göstermektedirler.

Gardner ve Steinberg (2005) risk alma, risk tercihleri ve riskli karar verme davranışları üzerinde akran etkilerinin karşılaştırılmasını incelemişlerdir. Araştırmanın sonuçları, ergenlerin yetişkinlere göre riskli davranışa ve riskli karar vermeye daha fazla eğilimli olduklarını ve akran etkisinin ergenlikteki riskli davranışları açıklamada önemli bir rol oynadığını göstermiştir. Araştırmaya katılan bireylerin grup içerisinde bulunduklarında, tek başına olduklarından daha fazla risk aldıkları, riskli davranışın değerinden çok kazancına yöneldikleri ve daha riskli kararlar aldıkları görülmüştür. Bunların yanı sıra, risk alma ve riskli karar vermede akran etkilerinin, ergenler ve gençlerde yetişkinlere göre daha güçlü olduğu görülmüştür.

Llewellyn ve Sanchez (2008)’in, dağcılık sporuna devam eden kişilerle yaptıkları araştırmanın sonuçları yüksek yetkinlik beklentisine sahip olanların ve erkeklerin daha çok risk içeren davranışları üstlendiklerini göstermiştir. Bu araştırmada da yaş arttıkça risk içeren davranışları yapma, heyecan arama ve içtepisel davranışlarda bulunmanın arttığı görülmüştür.

Risk içeren davranışların özellikle yaş ve cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığını inceleyen yurt dışında yapılan araştırmaların sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde; risk içeren davranışların çocuklarda ve yetişkinlerde, ergen kız ve erkeklere göre daha az görüldüğü söylenebilir. Ayrıca yaşı ne olursa olsun erkeklerin kızlara göre risk içeren davranışlarda daha fazla bulundukları dikkati çekmektedir. Ülkemizde risk içeren davranışları yaş ve cinsiyete göre inceleyen araştırmaların bulgularının da yurt dışında yapılan araştırmaların bulgularını destekledikleri görülmektedir. Örneğin; Yılmaz (2000), 12-18 yaşlar arasındaki okula devam eden ergenlerin risk alma davranışlarının yaş ve cinsiyete göre farklılaşıp faklılaşmadığını incelemiştir. Bu araştırmanın sonuçları da, yaş arttıkça ve özellikle ergenlik döneminde risk almanın arttığını, erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre risk içeren davranışları daha fazla gösterdiklerini ortaya koymuştur. Bu araştırmanın sonuçlarına göre sosyoekonomik düzey ve anne-baba eğitim derecesi arttıkça risk alma davranışı artmıştır. Bunun yanı sıra, çalışan anneye ve az kardeşe sahip olan ergenler de daha çok risk alma davranışı göstermişlerdir. Çalışan ergenlerin risk alma puanlarının

çalışmayanlara göre fazla olduğu görülmüştür. Ailede yaşanan şiddet, ailede sık alkol kullanan ve sabıkası olan bireylerin bulunması da risk alma davranışlarıyla ilişkili bulunmuştur. Aile ilişkilerinde yüksek çatışma bildirenlerin risk alma davranışı puanları da bildirmeyenlere kıyasla yüksek bulunmuştur. Akran ilişkilerinin zayıf olduğunu ve arkadaşlarının çok fazla risk aldığını belirten ergenler daha çok risk alma davranışı göstermişlerdir.

Beyaz (2004), heyecan arama gereksinimi, akran baskısı, cinsiyet ve yaşın ergenlerin risk alma eğilimlerini ne kadar yordadığını incelemiştir. Araştırmanın sonuçları, heyecan arama faktörlerinin ergenlerin risk alma davranışları üzerinde yüksek düzeyde etkili olduğunu göstermiştir. Akran baskısı faktörlerinin ise, ergenlerin risk alma eğilimleri üzerinde etkili olmadığı görülmüştür. Bu araştırmada da yaş ve cinsiyetin, toplam risk alma, fiziksel ve maddi risk alma eğilimlerini anlamlı düzeyde etkilediği bulunmuştur. Risk alma eğiliminin yaşla birlikte arttığı; erkeklerin kızlardan anlamlı düzeyde daha fazla risk alma eğiliminde oldukları görülmüştür.

Gülgez (2007) lise öğrencilerinin risk alma davranışlarını, yaş ve cinsiyete göre incelemiştir. Bunun yanı sıra öğrencilerin depresyon, anksiyete, düşmanlık, somatizasyon ve olumsuz benlik düzeyleri ve risk alma davranışları arasındaki ilişkileri de incelemiştir. Liseye ve dersaneye devam eden öğrenciler üzerinde yapılan bu araştırmanın bulguları, erkek öğrencilerin kızlara göre daha sık toplam olumsuz risk alma davranışı gösterdiklerini, yaş yükseldikçe toplam olumsuz risk alma davranışı sıklığının arttığını göstermiştir. Ayrıca, anksiyete, düşmanlık, somatizasyon ve olumsuz benlik düzeyi yüksek öğrencilerin daha fazla olumsuz risk alma davranışında bulundukları; ancak öğrencilerin toplam olumsuz risk alma davranışları ile toplam depresyon düzeyleri arasında anlamlı düzeyde ilişkiler olmadığı görülmüştür.

Gerek yurt dışında gerekse ülkemizde bugüne kadar yapılan araştırmaların sonuçları, ergenliğe girişle birlikte risk içeren davranışları yapma eğiliminin arttığını, bu artışın ergenlik boyunca devam ettiğini göstermekte ve genç yetişkinliğe yani üniversite öğrenimi yıllarına da yayıldığını, ancak yaş ilerledikçe giderek azaldığını ortaya koymaktadır. Çocuklarda, ergenler ve üniversite öğrencilerine göre risk içeren davranışlara yönelme daha azdır. Ayrıca kızların kendi yaşlarındaki erkeklere göre risk alma davranışlarını daha az gösterdikleri dikkati çekmektedir. Kısacası risk alma

davranışının inceleneceği araştırmalarda cinsiyet ve yaş, incelenmesi gereken önemli değişkenlerdir. Bu nedenle üniversite öğrenimi yapan genç yetişkinler için çok boyutlu risk alma davranışlarının ölçümünün araştırıldığı bu çalışmada da risk alma davranışının yaş ve cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir.