III. BÖLÜM: 2000‟Lİ YILLAR TÜRKİYE SİNEMASINDA
3.4. Yorum
Ceylan sineması, minimal eğilimlerin ağırlıkta olduğu, sinematografik uygulamayla araca özgü fikirler üretebilen, klasik ölçütlerle ilerlemeyen bir sinemadır. Türk sineması açısından değerlendirildiğinde seyircinin geçmiĢ deneyimleriyle içerik ve biçimsel anlamda örtüĢmeyen bir sinemadır. YeĢilçam‟ın ya da geniĢ kapsamlı bakıldığında klasik anlatı sinemasının öykü merkezli ilerleyiĢi ile anlatının kurulmayıĢı bunun baĢlıca nedenidir. Ġncelenen filmde görüldüğü gibi; nedensel iliĢkilerin gevĢediği, karakterlerin belirginleĢen bir amaca doğru ilerlemediği, bir amaçlılık durumu söz konusu olsa dahi insani durumların daha fazla ön plana çıktığı, sorunların çözüme kavuĢmadığı ve sinematografik etkinliğin baskın olması ile klasik anlatı kipinden ayrılan bir sinemadır. Bu yönleriyle film seyircinin klasik sinema mantığı ile kurulmuĢ olan görme biçimi ile uyuĢmaz ve seyircisinden özellikle sinematografik uygulama biçimiyle yeni bir kavrayıĢ talep eder. Sabit uzun planları ile plan-sekans ve derin odak kullanımı, karakterin bakıĢını yansıtmayan hatta yer yer özerk bir bakıĢ açısını sahip kamerası, fotoğraf estetiğinin ön plana çıktığı çekimler filmdeki temel sinematografik uygulamalardır. Yönetmen bu uygulamalar ile seyircisinden öykünün ötesinde sinematografik uygulama ile yaratılan fikirleri kavrayacak aktif, bilinçli bir görme biçimi talep eder. Böylece seyircinin anlatıyı okumasının yegâne yolu öyküyü biçimsel dokunuĢlarıyla kavramasından geçer. Seyircinin yerleĢik görme biçimi ile uyuĢmayan bu deneyimi kavrayıĢı ancak belirli bir öğrenme süreci sonucunda yeni bir görme biçimi kazanmasıyla mümkün olur. Klasik anlatı sinemasının sinematografik etkinliğinden
ayrılan bu yeni görme biçimi Ceylan filmlerine aĢina olan izleyici tarafından benimsenmiĢtir. Ceylan filmlerini „sıkıcı‟ bulan seyirci içinse biçimsel dokunuĢların anlamın kurulması üzerindeki etkinliğini çözümlemeden bu filmlerin alımlanması zordur.
SONUÇ
Fotoğrafik görüntünün hareket kazanmasıyla doğan sinema, hareketin, zamanın, sesin temsilini olanaklı kılmıĢ ve icadından günümüze kadar geçen süreçte insanoğluna yeni bir algılama, yeni bir anlam yaratma ve alımla biçimi kazandırmıĢtır. Modern çağın ekonomik örgütlenme biçiminde yaĢanan değiĢimin yarattığı düĢünsel, endüstriyel dönüĢümün sonucu olarak doğan sinema sadece içine doğduğu koĢulların yarattığı toplumun yaĢam deneyimini temsil edecek gerekliliklere sahip bir araçtan daha fazlasıdır. Seyirlik bir eğlence aracı olarak, salt hareketli görüntünün bir kaydını görmek için çekilen ilk filmlerden sonra sinemanın bir öykü anlatma yeteneği de keĢfedilmiĢ, bu keĢfi sinemanın öykü anlatmada mekanik bir araç olarak kaydedici yönü ile değil bir düĢünce üretme/iletme biçimi olarak geliĢimi izlemiĢtir. Sinemayla birlikte insanın zamana ve mekana bağlı olan görsel kavrayıĢı fotoğrafın yarattığı kavrayıĢtan da farklılaĢır. Sinemada görünümlerin iliĢkilendirilmesi ile yeni bir kavrayıĢ ortaya çıkar. Görünümlerin iliĢkilendirilmesi etkinliği sinemada imgenin tek baĢına olan etkinliğine yeni bir boyut kazandırır. Bu insanoğlu için yeni bir görme biçimidir ve sinemaya özgüdür. Sinemaya özgü bu görme biçimini oluĢturan etkinlik sinematografik uygulamayla kurulur ve sinematografik uygulama bir kaydetme etkinliğinden çok daha fazlasını içerir.
Sinematografik uygulamayı yönetmenlerin kullanım biçimi, filmin seyirciyle gireceği iliĢkiye yönelik tutumlarını da belirler. Filmin seyircide oluĢturacağı düĢünce yönetmenin sinematografik uygulamayı hangi sahnede nasıl kullandığına bağlı olarak değiĢir. Film boyunca yönetmenin kullandığı farklı sinematografik kodlar birleĢerek filmin dramatik ilerleyiĢini kurduğu gibi filmin daha derin anlam yapıları oluĢturmasını sağlar. Seyirci için anlam öykünün içeriği ve sinematografik kodların iliĢkisi ile kurulmuĢ olur. Çekimin çerçevesi seyirciye görebileceği bir sınır çizer, sahneyi görüĢ noktasını belirler, yönetmenin çerçevenin sınırına yönelik tutumu seyircinin filmsel mekânla ve bir anlatıcı olarak kamerayla kurduğu iliĢkiyi belirler. Çekimin süresi filmin ideolojik geri planına dair okumaların yapılabileceği filmsel biçimi ortaya koyan bir etkinlikken, fotoğrafik yönleri ise zaman ekseni dıĢarıda tutulduğunda fotoğraf, resim gibi sanatlarla sinemanın paylaĢtığı
düzenlemelerdir. Renk, sinemayı gerçeğe yaklaĢtırırken anlatımcı kullanımı ile öyküye yeni anlamlar kazandırmıĢtır. Aydınlatma teknik, estetik ve psikolojik yönleri de olan bir filmsel anlam yaratma tekniğidir. Sinematografik kodlar filmin görülen bütün unsurlarının alımlayıcıda yaratacağı etkiyi belirlemede yönetmenin sınırsız birleĢimde kullanabileceği unsurlardır. Bu bağlamda incelenen Nuri Bilge Ceylan‟ın Uzak filminde, sinematografik etkinliğin baĢarılı bir Ģekilde kullanıldığını söyleyebiliriz.
Sonuç olarak bu çalıĢama bir temsil biçimi olarak filmde sinematografik etkinliğin nasıl kurulduğunun karmaĢık yapısını ve filmsel anlatıyla olan iliĢkisini ortaya koymaya çalıĢmıĢtır.
Kaynakça
ABĠSEL, Nilgün: Sessiz Sinema, Om Yayınevi, Ġstanbul, 2003.
ABĠSEL, Nilgün: Türk Sineması Üzerine Yazılar, Phoenix Yayınevi, Ankara, 2005 ADANIR, Oğuz: İşitsel ve Görsel Anlam Üretimi, +1 Kitap, Ġstanbul, 2007
AKBULUT, Hasan: Nuri Bilge Ceylan Sinemasını Okumak, Bağlam Yayınları, Ġstanbul, 2005
ALGAN, Ertuğrul, Fotoğraf Okuma, Çözüm ĠletiĢim Hizmetleri, EskiĢehir, 1999 ALMENDROS, Nestor: Kameralı Bir Adam, Çev: Selçuk Taylaner, Es Yayınları, Ġstanbul, 2004
ALTON, John: Painting with Light, University Of California Pres, London, 1995.
ALTUNAY, Alper: “Fim ve Video Sanatın Ortamında”, Fotoğraf ve Hareketli Görüntünün Tarihi, Editör, Feyyaz Bodur, Anadolu Üniversitesi Yayınları, EskiĢehir, 2010a
ALTUNAY, Alper: “Kavram Olarak Kompozisyon”, Fim ve Video Yapımı, Editör: Ufuk Küçükcan, Anadolu Üniversitesi Yayınları, EskiĢehir, 2010b
ARIK, M. Bilal: İnsan ve Toplumu Bir Arada Düşünmedikçe Popüler Kültürü Tartışamayız, Medya ve Popüler Kültür, Der: Enderhan Karakoç, Litera Türk Yayınları, Konya, 2009
ARIKAN, A.Gani: İmgeden Baskıya Grafik Tasarım, Eğitim Kitabevi, Konya, 2009
ARMES, Roy: Video Görüntüsünün Estetiği, Video Sanatı EleĢtirel Bir BakıĢ, Ed. Levend Kılıç, Hil Yayınları, Ġstanbul, 1995, S:44-64
ARNHEIM, Rudolf: Sinema Kuramları içinde “Film ve Gerçeklik”, Çev: Erol Mutlu,Der. Seçil Büker ve Oğuz Onaran, Ankara, Dost Kitabevi Yayınları, 1985, s. 66–77.
ARNHEIM, Rudolf: Sanat Olarak Sinema, Çev: Rabia Ünal Tamdoğan, Hil Yayınları, Ġstanbul, 2010.
ARSLANYÜREK, Semir: Senaryo Kuramı, Pan Yayıncılık, Ġstanbul, 1998
ASĠLTÜRK, Cengiz: Sinemada Kadrajın Evreni ve Çekim, Beyken Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 2, 2009, S: 92-124.
ATALYER, Faruk. (1994). Yaratıcı Görme. Anadolu Sanat Dergisi ( 1-17)
ATALYER, Faruk. (1994). Temel Sanat Ögeleri, EskiĢehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
ATAM, Zahit: Yakın Plan Yeni Türkiye Sineması, Cadde Yayınları, Ġstanbul, 2011.
ATKINSON, Rıta L ve ATKINSON, Rıchard C ve HILGARD, Ernest: Psikolojiye Giriş I., Çev. Kemal Atakay, Mustafa Atakay, Aysun Yavuz, Sosyal Yayınlar, Ġstanbul, 1995
AYÇA, Engin: “YeĢilçam‟a BakıĢ”, Türk Sineması Üzerine DüĢünceler, Der: Süleymâ Murat Dinçer, Doruk Yayınları, Ankara, 1996, S: 129-148.
AYDIN, Hasan: Ġslâm, Rönesans ve Aydınlanma ĠliĢkisi Üzerine EleĢtirel Bir Deneme,
http://turkoloji.cu.edu.tr/GENEL/hasan_aydin_islan_ronesans_aydinlanma.pdf
BADĠOU, Alain: Başka Bir Estetik, Çev.: Aziz Ufuk Kılıç, Metis Yayınları, Ġstanbul, 2009
BAKER, Ulus ve BARANSEL, Ege: İktidarın Yurttaş Kane Modeli,
http://www.korotonomedya.net/kor/index.php?id=21,266,0,0,1,0,
BALSOM, Erika: Görüntüyü Kurtarmak, Sanat Sineması Üzerine, Editör: Ali Karadoğan, De Ki Yayınları, Ġstanbul, 2010
BAZIN, André: Çağdaş Sinemanın Sorunları, Çev.: Nijat Özön, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1995.
BAZIN, André: Sinema Nedir, Çev.: Ġbrahim ġener, ĠzdüĢüm Yayınları, Ġstanbul, 2007.
BAZĠN, Germain: Sanat Tarihi, Sosyal Yayınları, Ġstanbul, 1998
BENJAMĠN, Walter: Pasajlar, Çev.: Ahmet Cemal, Yapı Kredi Yayınları, Ġstanbul, 2008
BERGER, John: Görme Biçimleri, Çev. Yurdanur Salman, Metis Yayınları, Ġstanbul, 2005
BERGER, John: Görünene Dair Küçük Bir Teoriye Adımlar, Çev. Bülent Somay, Metis Yayınları, Ġstanbul, 1999
BERGER, John ve MOHR, Jean: Anlatmanın Başka Bir Biçimi, Çev. Osman Akınhay, Agora Yayınları, Ġstanbul, 2007
BERMAN, Marshall: Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, Çev: Ümit Altuğ, Bülent Peker, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul, 2009
BONITZER, Pascal: Kör Alan ve Dekadrajlar, Çev:Ġzzet YaĢar, Metis Yayınları, Ġstanbul, 2006
BORDWELL, David ve THOMPSON, Kristin: Film Sanatı, Çev: Emrah Suat Onat ve Ertan Yılmaz, De Ki Yayınları, Ankara, 2009
BORDWELL, David: Yoğunlaştırılmış Devamlılık Kurgusu, Hollywood‟a Yeniden Bakmak, Editör: Y. Gürhan Topçu, De Ki Yayınları, Ġstanbul, 2010a
BORDWELL, David: Film Pratiğinin Kipi Olarak Sanat Sineması, Sanat Sineması Üzerine, Editör: Ali Karadoğan, De Ki Yayınları, Ġstanbul, 2010b
BORDWELL, David: Modernizm, Minimalizm, Melankoli: Theo Angelopoulos ve Görsel Biçim, Çev.: Adnan Ufuk, Yeni Ġnsan Yeni Sinema Dergisi, Sayı:7, S. 101-122, 2000c
BRAUDEL, Fernand: Uygarlıkların Grameri, Çev: Mehmet Ali Kılıçbay, Ġmge Kitabevi, Ġstanbul, 2006
BRESSON, Robert: Sinematograf Üzerine Notlar, Çev: Nilüfer GüngörmüĢ, Nisan Yayınları, Ankara, 2000
BROWN, Blain: Sinematografi: Kuram ve Uygulama, Çev. Selçuk Taylaner, Hil Yayınları, Ġstanbul, 2008
BUCK-MORSS, S.: Görmenin Diyalektiği, Çev.: F. B. Aydar, Metis Yayınları, Ġstanbul, 2010
BUTLER, Andrew M.: Film Çalışmaları, Çev: Ali Toprak, Kalkedon Yayınları, Ġstanbul, 2011
BÜKER, Seçil: Sinemada Anlam Yaratma, Ġmge Kitabevi, Ġstanbul, 1991.
BÜKER, Seçil: Sinema Dili Üzerine Yazılar, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara, 1985.
BÜYÜKDÜVENCĠ, Sabri ve ÖZTÜRK, S. Ruken: Yeni Türk Sinemasında Estetik Arayışı, Felsefe Dünyası, Sayı: 46, 2007, S:45-49
CAN, Aytekin: Kısa Film, Tablet Yayınları, Konya, 2005.
CERECĠ,Sedat: Mağradan Ekrana Görüntünün Öyküsü, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2008.
CERTEAU, De Michel: Gündelik Hayatın Keşfi, Çev: Lale Arslan Özcan, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara, 2009
CÜCELOĞLU, Doğan: İnsan ve Davranışı, Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 1999
COLEBROOK, Claire: Gilles Deleuze, Çev.: Cem Soydemir, Doğu Batı Yayınları, Ġstanbul, 2009
ÇELĠK, Tülay: 1990 Sonrası Türkiye‟de „Yönetmen Sineması‟ Alanında Film Üretim Süreci, Marmara Üniversitesi S.B.E. ĠletiĢim Bilimleri Ana Bilim Dalı YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Ġstanbul, 2009.
ÇĠÇEKOĞLU, Feride: Vesikalı Şehir, Metis Yayınları, Ġstanbul, 2007 ÇĠZGEN, Engin: Türkiye‟de Fotoğraf, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul, 1992
ÇÖLOĞLU Ö., Defne. Sinemada Bir Anlam Yaratma Süreci Olarak Renk ve Krzystof Kieslowski‟nin “Üç Renk: Mavi, Beyaz, Kırmızı” Üçlemesi, Kocaeli Üniversitesi ĠletiĢim Fakültesi AraĢtırma Dergisi, sayı: 9, S.155-171
DA VĠNCĠ, Leonardo: Defterler, Çev:Turhan Ilgaz ve Hakan Yılmaz, Hil Yayınları, Ġstanbul, 1992
DEMĠR, Yalçın: Filmde Zaman ve Mekan, Turkuaz Yayınları, EskiĢehir, 1994 DERMAN, Ġhsan: Fotoğraf ve Gerçekçilik, Hayalbaz Kitap, Ġstanbul, 2009
DĠKEN, Bülent ve LAUSTSEN,Bagge Carsten: Filmlerle Sosyoloji, Çev: Sona Ertekin, Metis Yayınları, Ġstanbul, 2011
EDMONDS, Robert: Işık ve Mekan, Filmde Zaman ve Mekan, Çev: Yalçın Demir, Turkuaz Yayınları, EskiĢehir, 1994, S.143-154.
EISENSTEIN, M. Sergei: Film Biçimi, Çev.: Nijat Özön, Payel Yayınevi, Ġstanbul, 1985
ERGÜVEN, Mehmet: Görmece, Metis Yayınları, Ġstanbul, 1997
ERDOĞAN, Nezih: “Üç Seyirci: Popüler Eğlence Biçimlerinin Alımlanması
Üzerine Notlar”, Doğu Batı DüĢünce Dergisi Sayı:15, Ankara, 2001
ERDOĞAN, Nezih: “Melez Kültürler ve Aşırılıklar”, Birikim Dergisi Sayı:111-112, Ġstanbul, 1998, S: 179-184
ERTÜRK, Ġsmail: Sinemadaki Gölgenin Kaynağı Nerede? Alman Dışavurumcu Sinemasında Aydınlatma ve Gölge Oyunları, Sanat Dünyamız Dergisi Sayı 77, Yapı Kredi Yayınları, Ġstanbul, 2000, S.:157-163.
ESEN, ġükran: Türk Sinemasını Kilometre Taşları, Agora Kitaplığı, Ġstanbul, 2010
EVREN, Burçak: Türk Sinemasında Görüntü, Yedinci Sanat Sayı: 10, Ġstanbul, 1973, S: 20-23
EVREN, Burçak: Bağımsız Sinemacılar Dönemi, Antrakt, Sayı: 75-76, 2004, S:14- 19
FĠSCHER, Ernst: Sanatın Gerekliliği, Payel Yayınları, Ġstanbul, 1995
FLORENSKĠ, Pavel: Tersten Perspektif, Çev: YeĢim Tükel, Metis Yayınları, Ġstanbul, 2001
FLUSSER, Vilem: Bir Fotoğraf Felsefesine Doğru, Çev: Ġhsan Derman, Hayalbaz Kitap, 2009
FREUND, Gisêle: Fotoğrfa ve Toplum, Çev: ġule Demirkol, Sel Yayıcılı, Ġstanbul, 2007
GENÇ, Adem ve A. SĠPAHĠOĞLU: Görsel Algılama Sanatta Yaratıcı Süreç, Sergi Yayınevi, Ġzmir,1990
GIDDENS, Anthony: Modernliğin Sonuçları, Çev: Ersin KuĢdil, AyrıntıYayınları, Ġstanbul.
GOMBRĠCH, H. E.: Sanatın Öyküsü, Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 1999
GOMBRĠCH, H. E.: Düşen Gölgenin Özellikleri, Çev.: Ülkü Tamer, Sanat Dünyamız S.77, Yapı Kredi Yayınları, 2000, S. 177-191.
GÖKÇE, Gürol: Televizyon Program Yapımcılığı ve Yönetmenliği, Der Yayınları, Ġstanbul, 1997
GÖKTÜRK, Yücel ve ÇAPAN, Sungu; Böbrek Denince…Nuri Bilge Ceylan İle Söyleşi, Roll Dergisi Ocak Sayısı, 2000
GÖNEN, Metin: Hollywood Sineması, Es Yayınları, Ġstanbul, 2007
GÖNEN, Metin: Paradoksal Sanat Sinema, Versus Yayınları, Ġstanbul, 2008 GÖRÜCÜ, Bülent: Türk Sinemasının Dönemlendirilmesi Üzerine Düşünceler, Yeni Film Sayı: 6, 2004.
GÜÇHAN, Gülseren: Tür Sineması Görüntü ve İdeoloji, Anadolu Üniversitesi Yayınları, EskiĢehir, 1999.
GÜLERYÜZ, Kezban: “Türk Sinemasında Üslubun Kökeni”, Türk Sineması Üzerine DüĢünceler, Der.: Süleymâ Murat Dinçer, Doruk Yayınları, Ankara, 1996, S: 49-56
GÜNGÖR, A. ġefik, Sinemada Görüntü Yönetmenliği, Kitle Yayınları, Ankara, 1994.
GÜRER, Latife: Temel Dizaynda Görsel Algı, Ġ.T.Ü. Yayınları, Ġstanbul, 1970 HEATON, Herbert: Avrupa İktisat Tarihi, Çev: Mehmet Ali Kılıçbay ve Osman AydoğuĢ, Paragraf Yayınları, Ankara, 2005
HOBSBAWM, E. J.: Sanayi ve İmparatorluk, Çev: Abdullah Ersoy, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara, 2008
ĠNCEOĞLU, Metin: Tutum - Algı – İletişim, Ġmaj Yayınevi, Ankara, 2002
ĠSEN, Galip ve BATMAZ, Veysel: Ben Ve Toplum, Om Yayınevi, Ġstanbul, 2002 ĠPRĠġOĞLU, Mazhar ve Nazan: Oluşum Süreci İçinde Sanatın Tarihi, Hayalbaz Kitap, Ġstanbul, 2009
IġIĞAN, Ġ. Altuğ: 1970‟lerden 1990‟lara Türkiye‟de Sinema Sektörü, Film Dergisi Sayı:2, 2003, S:33-41
IġIK, Oğuz: 1980 Sonrası Türkiye‟de Kent ve Kentleşme, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi 13. Cilt, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul, 1996
CARY, Jonathan: Gözlemcinin Teknikleri, Çev: Elif Daldeniz, Metis Yayınları, Ġstanbul, 2004
KAGAN, Moissej: Güzellik Bilimi Olarak Estetik ve Sanat, Çev: Aziz ÇalıĢlar, Altın Kitaplar, Ġstanbul, 1982
KAFALI, Nadi: Görüntü Dilinin Çözümlenmesi, Kurgu Dergisi, S. 17, EskiĢehir, 2000, S: 1-13
KAFALI, Nadi: Tv Yapımlarında Teknik ve Kuramsal Temeller, Ümit Yayıncılık, Ankara, 1993.
KAPLAN, Semih: Gestalt Görsel Algı Teorilerinin Bahaus Ekolü İçinde Seramik Temel Teknikleriyle Uygulanması, YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003
KARAKÖK, ġ., Havva: Nuri Bilge Ceylan Sinemasında Görüntü Tasarımının Grafik Unsurlar Açısından İrdelenmesi, YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi S.B.E. Grafik Ana Sanat Dalı, Antalya, 2008
KEVIN, Robins: İmaj Görmenin Kültür ve Politikası, Çev: Nurçay Türkoğlu, Ayrıntı Yayınları, Ġstanbul, 1999
KILIÇ, Levend: Görüntü Estetiği, Ġnkılâp Kitabevi Yayınları, Ġstanbul, 2003
KILIÇ, Levend: Fotoğraf ve Sinemanın Toplumsal Tarihi, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara, 2008
KILIÇ, Levend: Görüntü Düzenlemesi ve Görsel Öğeler, Kurgu Dergisi, Ekim 1981,S.4,S:97-116
KIRAÇ, Rıza: Film İcabı, De Ki Yayınları, Ankara, 2008
KOLKER, Robert P.: Film Biçim Kültür, Çev: Fırat Ertınaz vd, De Ki Yayınları, Ġstanbul 2011
KOLKER, Robert P.: Değişen Bakış, Çev:Ertan Yılmaz, De Ki Yayınları, Ġstanbul 2010
KOYRE, Alexandere: Yeni Çağ Biliminin Doğuşu, Çev: KurtuluĢ Dinçer, Ara Yayıncılık, Ġstanbul, 1989
KÖPRÜ, Mehmet: Nesnellik Yanılsaması Ve Yabancılaştırma Etkisi Olarak Sinemada Ekran Estetiği, YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi S.B.E. Radyo Televizyon Ana Bilim Dalı, Kayseri, 2009
KRACAUER, Siegfried: Temel Kavramlar, Sinema Kuramları içinde, Çev: Erol Mutlu, Der. Seçil Büker ve Oğuz Onaran, Ankara, Dost Kitabevi Yayınları, 1985 s. 77–99.
KÜÇÜKCAN, Ufuk: Film Biçeminde Mizansen Çözümlemeleri: Göstergebilimsel Bir Çözümleme, Anadolu Üniversitesi S.B.E. ĠletiĢim Bilimleri Ana Bilim Dalı, YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, EskiĢehir, 1999
KÜÇÜKCAN, Ufuk: Işıklandırma ve Aydınlatma, Film ve Video Yapımı , Editör: Ufuk Küçükcan, Anadolu Üniversitesi Yayınları, EskiĢehir, 2010
LEPPERT, Richard: Sanatta Anlamın Görüntüsü İmgelerin Toplumsal İşlevi, Çev: Ġsmail Türkmen, Ayrıntı Yayınları, Ġstanbul, 2009
LEWĠN, Rogert: Modern İnsanın Kökeni, Çev: Nazım Özülaydın, TÜBĠTAK Yayınları, Ankara, 2000
MACSELLĠ, Joseph V.: Sinemanın 5 Temel Öğesi, Çev. Hakan Gür, Ġmge Kitabevi, Ankara, 2002
McNEĠLL, H. William: Dünya Tarihi, Ġmge Kitabevi, Ankara, 2008
MALCOLM, Barnard: Sanat, Tasarım ve Görsel Kültür, Ütopya Yayıevi, Ankara, 2002
MARX, Karl ve ENGELS, Friedrich: Komünist Parti Manifestosu, Çev: Rekin Teksoy, Oğlak Yayıncılık, Ġstanbul, 2008
MAYER, Geoff ve McDONNELL, Brian: Encyclopedia of Film Noir, Grenwood Press, 2007.
MILLERSON, Gerald: Sinema ve Televizyon İçin Aydınlatma Tekniği, Çev: Selçuk Taylaner, Es Yayınları, Ġstanbul, 2008.
MONACO, James: Bir Film Nasıl Okunur, Çev: Ertan Yılmaz, Oğlak Yayıncılık, Ġstanbul, 2001
MORGAN, Clifford T.: Psikolojiye GiriĢ Ders Kitabı, Çev. Selim Hovardaoğlu,
H.Ü. Psikoloji Bölümü Yayınları, Ankara, 1984
MULVEY, Laura: Yurttaş Kane, Çev.: Arzu TaĢçıoğlu ve Deniz Vural, Om Yayınevi, Ġstanbul, 2000
MULVEY, Laura: Görsel Haz ve Anlatı Sineması, Sinema: Tarih-Kuram- Eleştiri, Çev: Nilgün Abisel, Kırmızı Kedi Yayınevi, 2010
NOWELL-SMĠTH, Geoffrey: Dünya Sinema Tarihi, Çev. Ahmet Fethi, Kabalcı Yayınevi, Ġstanbul, 2003.
OKUMUġ. Fatma: Sıradışı Cinsel Yaşntılarımız ve Sinemamız, Kurgu Dergisi, S: 20, 2003, S: 183-204
ONARAN, A.ġerif: Sinemaya Giriş, T.C. Maltepe Üniversitesi Yayınları, Ġstanbul, 1999.
ORR, John: Sinema ve Modernlik, Çev: AyĢegül Bahçıvan, Bilim Sanat Yayınları, Ankara, 1997
OSKAY, Ü., İletişimin ABC‟si, Der Yayınları, 2.Basım, Ġstanbul, 1999.
OSKAY, Ünsal: Kitle İletişimin Kültürel İşlevleri, Der Yayınevi, Ġstanbul, 1993 ÖZÖN, Nijat: Sinema Sanatına Giriş, Agora Kitaplığı, Ġstanbul, 2008z
ÖZÖN, Nijat: Karagözden Sinemaya: Türk Sineması ve Sorunları (1. Cilt), Kitle Yayınları, Ankara, 1995.
ÖZTÜRK, Zarife: “1923-1950 Yılları Arasıda Türk Sineması ve İstanbul”, Türk Film AraĢtırmalarında Yeni Yönelimler, Der: Övgü Gökçe, Bağlam Yayınları, Ġstanbul, 2003, S.59-69
PARKAN, Mutlu: Brecht Estetiği ve Sinema, DonkiĢot Yayınları, Ġstanbul, 2004 PARRAMON, J. M.: Işık ve Gölge, Çev.: Ercan Tuzcular ve Erol Erduran, Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 1997.
PEZZELLA, Mario: Sinemada Estetik, Çev. Fisun Demir, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara, 2006
PLACE, J. A. ve PETERSON, L. S. :Film Noir‟daki Bazı Görsel Motifler, Filmde Yöntem ve Eleştiri, Çev: Ertan Yılmaz, De Ki Yayınları, 2011.
PLOTNĠK, Red: Psikolojiye Giriş, Kaktüs Yayınları, Ġstanbul, 2009
PONTY, M. Merleau: Göz ve Tin, Çev: Ahmet Soysal, Metis Yayınları, Ġstanbul, 1996
PRĠCE, Mary: Fotoğraf: Çerçevedeki Gizem, Çev: AyĢenaz-Kubilay KoĢ, Ayrıntı Yayınları, Ġstanbul, 2004
ROBĠNSON, K. (Çev. N.G: KoldaĢ), “Yaratıcılık; Aklın Sınırlarını Aşmak”, Ġstanbul, 2003.
SARICA, Murat: Siyasal Tarih, Ar Basım Yayın, Ġstanbul, 1983
SARRIS, Andrew: “Auteur Kuramı Üzerine Notlar”, Sanat Sineması Üzerine, Çev.: BarıĢ Kılıçbay, Editör: Ali Karadoğan, De Ki Yayınları, Ankara, 2010
SAYIN, Aylin: Fotoğrafın, Sinemanın ve Gözün Keşfi Üzerine, Yeni Film Dergisi, S: 21, 77-81, Ġstanbul, 2010
SENDER, Oral: Siyasi Tarih 1, Ġmge Kitabevi, Ġstanbul, 1992
SERARSLAN, Meral ve ÖZGÜR, Özlem: Sinemada „Dünyayı Kurtarmak‟: Türk Sinemasında Dünyayı Kurtaran Adam ve Oğlu, Selçuk ĠletiĢim Dergisi, Sayı:6, 2011, S: 31-47.
SERTER, Serhat: Fotoğrafik Görüntünün OluĢma Süreci ve Bu Görüntüde Sanatçının Rolü, Anadolu Üniversitesi Kurgu Dergisi, S:17, 81-97, EskiĢehir, 2000
SIMMEL, Georg: Modern Kültürde Çatışma, Çev: Elçin Gen vd., ĠletiĢim Yayınevi, Ġstanbul, 2003.
SĠVAS, Âlâ: Türk Sinemasında Bağımsızlık Anlayışı ve Temsilcileri, Marmara Üniversitesi S.B.E. ĠletiĢim Bilimleri Ana Bilim Dalı YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Ġstanbul, 2007
SONTAG, Susan. Sanatçı: Örnek Bir Çilekeş, Çev.: Yurdanur Salman ve Müge Gürsoy Sökmen, Metis Yayınları, Ġstanbul, 2008.
SÖZEN, Mustafa: Sinemasal Anlatıda Bakış Açısı Kavramı Ve Örnek Çözümlemeler, Selçuk Üniversitesi S.B.E. Dergisi Sayı 20, Konya, 2008, S: 577- 597
SÖZEN, Mustafa: Sinemada Renk Sembolik Anlamlar, Detay Yayınclık, Ankara, 2003.
SÖZER, Önay: Işığın Metafiziğinden Gölgelerin Estetiğine, Sanat Dünymız Dergisi Sayı 77, Yapı Kredi Yayınları, Ġstanbul, 2000, S.:169-175.
SUNER, Asuman: Hayalet Ev, Metis Yayınları, Ġstanbul, 2006
ġENEL, Alaeddin: Uygarlık Tarihi, Bilim ve Sanat Yayınları, Ġstanbul, 1995
ġENEL, Alaeddin: Siyasal Düşünceler Tarihi, Bilim ve Sanat Yayınları, Ġstanbul, 2002
ġENEL, Alaeddin: Kemirgenlerden Sömürgenlere İnsanlık Tarihi, Ġmge Kitabevi, Ġstanbul, 2009
TANĠLLĠ, Server: Yaratıcının Düşüncenin Sentezi, Cumhuriyet Yayınları, Ġstanbul, 2009
TARKOVSKĠ, Andrey: Mühürlenmiş Zaman, Çev.: Füsun Ant, Afa Yayınları, Ġstanbul, 1986.
TEKER, Ulufer: Grafik Tasarım ve Reklam. Ġzmir: Dokuz Eylül Yayınları, 2002
TUNALI, Ġsmail: Estetik, Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 2010
TURANĠ, Adnan: Dünya Sanat Tarihi, Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 2010
ULUSAY, Nejat: Melez İmgeler: Sinema ve Ulusötesi Oluşumlar, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara, 2008.
UZAK, Erdinç: Nuri Bilge Ceylan-Koza, Sinefil Dergisi, 12 Ocak 2004; http://www.nbcfilm.com/koza/press_sinefil.php
VARDAN, Uğur: “1980‟lerden Sonra Türk Sineması”, Dünya Sinema Tarihi, Editör: Geoffrey NowellSmith, Çev:Ahmet Fethi, Kabalcı Yayınevi, Ġstanbul, 2003 VARDAR, Bülent: Sinema ve Televizyon Görüntüsünün Temel Öğeleri, Beta Basım Yayım Dağıtım, 2005
YARES, Artun: Göstermenin Sorumluluğu, DonkiĢot Yayınları, Ġstanbul, 2004
YILMAZ, Mehmet: Modernizmden Postmodernizme Sanat, Ütopya Yayınevi, Ġstanbul, 2006
ZEMAN, Adam: Bilinç Kullanma Kılavuzu, Metis Yayınları, Ġstanbul, 2006
WOLLEN, Peter: Sinemada Göstergeler ve Anlam, Çev.: Bülent Doğan ve Zafer