Yoğuşturucu Grubu

Yoğuşturucu ve soğutma suyu pompaları ve bunları birbirlerine bağlayan borular yoğuşturucu grubunu teşkil etmektedir.

2.5.1. Yoğuşturucu

Buhar türbinlerinde genişleyerek basınç kaybeden ve sıcaklığı azalan buhar türbin muhafazasının hemen altında konumlandırılmış yoğuşturucuya girmektedir. Yoğuşturucu (İng. condenser) içerisinde aşağı doğru akmakta olan doymuş buhar ve su karışımı, içerisinden soğutma suyu geçmekte olan boru demetleri sayesinde ısı vererek tamamen yoğuşmakta ve sıvı su fazında yoğuşturucudan çıkarak ana yoğuşmuş su pompasına iletilmektedir (Şekil 2.10).

Şekil 2.10: Yoğuşturucu ve buhar türbini grubu [14].

Yoğuşturucuda soğutma suyu olarak deniz suyu kullanılmaktadır. Yoğuşturucuya giren deniz suyu buharın yoğuşmasını sağlamak için ısı çekmekte ve sıcaklığı yaklaşık 4ºC ila 6ºC artarak yoğuşturucudan çıkmaktadır. Deniz suyu hattı üzerinde sürekli olarak biriken yabancı maddeler (midye, kum vs.) nedeniyle ısı iletimi azalmakta ve yoğuşturucu performansı olumsuz etkilenmektedir. Düzenli olarak temizleme işlemi yapılarak bu olumsuzluk önlenmeye çalışılmaktadır. Yoğuşturucunun nominal yük dizayn değerleri Çizelge 2.6’da sunulmuştur.

Çizelge 2.6 : Yoğuşturucu nominal yük dizayn değerleri [14,15].

Açıklama Dizayn Değeri

Üretici ^{Siemens AG, UB}

KWU

Üretim Yılı 1988

Tipi

İki bölmeli tek geçişli, 1 KNE 73x34-1

TSB90 Yoğuşturucuya giren su buharının giriş sıcaklığı 35-40ºC

Çizelge 2.6 (devam): Yoğuşturucu nominal yük dizayn değerleri [14].

Açıklama Dizayn Değeri

Yoğuşturucuya dökülen buhar debisini 555 ton/h Denizden gelen soğutma suyunun giriş sıcaklığı

(dizayn) 15 ºC

Denizden gelen soğutma suyunun giriş sıcaklığı

(yaz) ^{26-27 ºC ye çıkıyor}

Denizden gelen soğutma suyunun giriş sıcaklığı

(kış) ^{8- 9 ºC ye düşüyor}

Denizden gelen soğutma suyunun debisi (tek

pompa) 18.000 m³/h

Denizden gelen soğutma suyunun debisi (çift

pompa) 36.000 m³/h

Soğutma suyu pompası 780 kV, 105 A

Yoğuşturucuda kullanılan malzeme Titanyum

Soğutma alanı 11.025 m²

Soğutma borusu sayısı 20.524 adet

Soğutma borusu çapı 19 mm

Soğutma borusu et kalınlığı 0,5 mm

Azami çalışma basıncı (buhar yoğuşması tarafı) 1,15 bar Azami çalışma sıcaklığı (soğutma suyu tarafı) 85ºC Azami çalışma sıcaklığı (buhar yoğuşması tarafı) 38ºC

Hacim (soğutma suyu tarafı) 279 m³

Hacim (buhar yoğuşması tarafı) 113 m³ 2.5.2. Soğutma suyu pompası

Yoğuşum suyu ve yardımcı tesisat soğutma suyu soğutucularına deniz suyu temin eden boru hatlarında gerekli basınç soğutma suyu pompaları ile sağlanmaktadır. Alçak basınç buhar türbininden çıkan doymuş buhar yoğuşturucuda soğutma suyuna (deniz suyuna) ısı vererek yoğuşturulmakta ve sistemde tekrar kullanılmaktadır. Buharın yoğuşması esnasında alınan ısı deniz suyu vasıtası ile dışarı atılmaktadır. Ayrıca EÜAŞ Ambarlı DKÇS’de kullanılan teçhizatların soğutulmasında kullanılan suyun soğutulmasında deniz suyu kullanılmaktır. Yoğuşturucunun bir bölmesi gerektiğinde servis dışı edilebilmektedir.

Soğutma suyu sahilden 400 metre uzaklıktan üç adet su alma başlığından girmektedir ve seviye farkı ile devridaim suyu kontrol mahalline akmaktadır. Kontrol mahallinde her buhar türbini elektrik üretici grup için iki adet 16.000 ton/saat kapasiteli devridaim

pompası bulunmaktadır. Soğutma suyu pompalardan birisi devrede iken diğeri yedekte beklemektedir. Soğutma ihtiyacının arttığı sıcak yaz günlerinde kısa süreli olarak iki soğutma suyu pompası birlikte kullanılabilmektedir. Bu pompalar kontrol mahallinden aldıkları suyu bir boru hattı vasıtası ile yoğuşturucuya iletmektedir. Soğutma suyu yoğuşturucuyu terk ettikten sonra dönüş haznesine dökülmektedir. Soğutma suyu dönüş haznesinden seviye farkı ile denize akmaktadır.

Deniz suyu hattında midyeler yapışıp üreyebilmekte ve hatta basınç düşmesine sebep olmaktadır. Yoğuşturucudan çıkan deniz suyunu, soğutma suyu kontrol mahalli ile yoğuşturucu arasında devridaim yapılarak deniz suyu sıcaklığını 31ºC-40ºC’a kadar çıkarmak sureti ile midyelerin öldürülüp sistemden atılması düşünülmüştür. Belirli bir müddet bu sıcaklıktaki deniz suyunun yoğuşturucuda devridaimi midyeleri öldürmektedir. Bundan sonra da bu ölü midyeler denize atılarak sistemden temizlenmektedir. Soğutma suyu sisteminde midyelerin büyümesi, yoğuşturucu verimini düşüreceği ve pompaların enerji sarfiyatını arttıracağı için belirli aralıklar ile midye öldürme işlemi uygulanmaktadır.

Deniz suyu, kontrol mahallinden pompaların emişine geçerken, önce dipten sürüklenen pislik ve çamurun atılmasını sağlamak için kum pompası ile donatılmıştır. Kum pompası ile kanal boyunca oluşan pislikler dışarı atılmaktadır. Daha sonra deniz suyu iri delikli bir süzgeçten geçirilmekte ve daha ziyade büyük parçalar tutulmaktadır. Soğutma (devridaim) suyu pompaları tek tek soğutma suyu pompası mahalli kumandasından ve ana kumanda odasından çalıştırılabilmektedir. Her pompanın hidrolik sistemle çalışan bir çıkış tek yönlü vanası bulunmaktadır. Tek yönlü vana ile pompa arasında elektronik kontrollü kilit bulunmaktadır. Pompa çalıştırılınca tek yönlü vana açılır, pompa durunca tek yönlü vana kapanır. Soğutma suyu pompası mahalli kumandasında ve ana kumanda odasında çıkış tek yönlü vanasının açıklık oranı bilgisi görülmektedir.

İki adet soğutma suyu pompalarından çıkan deniz suyu, tek bir hatta birleşerek beton borularla yoğuşturucuya girmeden tekrar iki hatta ayrılmakta ve filtrelerden geçmektedir. Filtrelerde eleklerden geçen daha ufak pislikler tutularak deniz suyu geri dönüşüne verilmektedir. Bu işlemdeki amaç yoğuşturucudan geçen deniz suyunu pisliklerden arındırarak borularda ısı alış verişini en verimli düzeye çıkarmaktır.

Yoğuşturucu giriş ve çıkışında basınçlar yoğuşturucu boru bağlantı bölgesinde bulunan manometrelerden takip edilmektedir. Aynı zamanda soğutma suyu pompa çıkış basınç ve yoğuşturucu deniz suyu giriş, çıkış sıcaklık değerleri ana kumanda da takip edilmektedir. Sıcaklıklar arasındaki fark ve soğutma suyu pompa çıkış basınç değerleri yoğuşturucu deniz suyu bölmelerinde kirlenmeyi göstermektedir. Yoğuşturucu deniz suyu borularındaki kirlenme ısı alış verişini azaltacağından, yoğuşturucu suyu ve AB türbini egzoz sıcaklıkları değişecektir, beraberinde vakuma etki edecektir. Bunu önlemek için yoğuşturucu borularını temizleyen bir top sistemi mevcuttur.

Toplar yoğuşturucu deniz suyu girişine pompa yardımı ile basılmaktadır. 20 mm çapındaki toplar deniz suyu borularından geçerken borulara yapışmış pislikleri de sürüklemekte ve yoğuşturucu çıkışında top toplama filtrelerine takılarak deniz suyundan ayrılmaktadır. Devridaim olup olmadığı hat üzerinde gözetleme camından takip edilmektedir. Eğer devridaimde azalma var ise top ilavesi yapılmaktadır. Haftada bir toplar toplanarak boyutlarında küçülme tespit edilenler değiştirilmektedir. Sistem toplam 100 adet topla servistedir.