Yenilikle İlişkili Kavramlar

Yenilik, çoğu zaman birçok kavramla karıştırılmakta ve bazen bu kavramlar

birbirilerinin yerine kullanılmaktadır. Acaray’a göre (2007) yenilik ve yenilikle ilişkili olarak incelenen kavramların ayırımı aşağıdaki şekil yardımıyla ortaya koyabiliriz:

Yenilik Yönetimi

Yaratıcılık İcat Yenilik Yayılma

Teknoloji Yönetimi

Şekil 1: Yenilik ve İlişkili Kavramların Farkı

Kaynak: Güleş ve Bülbül, 2004. ”Yenilikçilik: İşletmeler İçin Stratejik Rekabet Aracı”, Ankara: Nobel

Yayın,1,128 (Akt. Acaray, 2007).

Şekil 1’de görüldüğü gibi yenilik ve ilişkili kavramların farklılıkları yenilik ve teknoloji yönetimi süreci içerisinde değerlendirilmektedir. Teknoloji yönetimi daha çok yeniliğin ortaya çıkmasından sonra adaptasyonu ve uygulanmasıyla ilgilidir. Diğer taraftan yaratıcılık ve icadın tek basına yeniliği meydana getirmelerine rağmen, yenilik yönetimi içerisinde bulunması ve geliştirilmesi gereken önemli yeteneklerdendir (Acaray, 2007).

2.1.1.1.Yenilik ve Yaratıcılık

Yeniliğin başlangıç noktası yaratıcılıktır. Yaratıcılık, yeni fikirler oluşturma ya da mevcut fikirlere yeni bakış açıları getirme yeteneğidir. Yeni fikirlerin oluşturulması

için gerekli olan yetenekler ile bunları uygulamak için gerekli olan yetenekler birbirinden farklıdır. Yaratıcı fikirler uygulamaya konmadıkça işletme için hiçbir değer yaratmaz ve anlam ifade etmez. Bu bakımdan, işletmelerde yenilik sürecinin, hem yaratıcılığı hem de yenilikçiliği kapsaması gerekmektedir (Durna, 2002, 8).

Yenilik sözcüğü zaman zaman “yaratıcılık” sözcüğü ile neredeyse birbirlerinin yerini tutacak biçimde kullanılmaktadır. Bu iki terimin birbirinden ayırt edilmesi gerekmektedir. Yenilikçilik bir süreçtir, yaratıcılık ise bu süreci mümkün kılan beceri ve doğal yatkınlıklar kümesidir. Yaratıcılık, yenilik gerektiren (esas olarak zihinsel) bir etkinliktir; yenilik ise yaratıcılığın cisimsel veya dışsal sonucudur (Barker, 2001, 23).

Avrupa Komisyonunun Ekonomik ve Sosyal Uyum Üzerine 6. İlerleme Raporu’na (2009) göre, yaratıcılık yeni ve kullanılabilir bir fikir üretme, yenilikçilik ise bu yeni fikri hayata geçirme anlamında kullanılmaktadır. Rapora göre; yaratıcılık çoğu zaman insanlar arasındaki etkileşimle ortaya çıkar.

Hem yaratıcılık hem de yenilik kavramlarının ne olduğuna ilişkin alanyazına bakıldığında hem benzer hem de farklı sonuçlar gözlenmiştir. Yaratıcılık ve yenilik kavramlarında fikirlerin, düşüncelerin ve savların ön plana çıktığı dikkati çekmektedir. Ancak bu bağlamda, fikirler, düşünceler ve savların yaratıcılık ve yenilik olgusu açısından farklılık gösterdiği yazarlar tarafından iddia edilmektedir. Yenilik ve yaratıcılık olgusuna yönelik alanyazın araştırmasının ve önermelerin bir kavramsal çerçeve içerisinde ele alınması öngörüldüğünde, şu sonuçların çalışma tarafından ortaya çıkarıldığını söylemek mümkündür. Her ne kadar bu iki olgu alanyazın tarafından farklı olarak ele alınsa da, olguların birbirlerini tamamlayıcı özelliğinin bulunduğu vurgulanması gereken bir noktadır (Yeloğlu, 2007, 148-149).

2.1.1.2. Yenilik ve İcat

Yenilik, az çok yüksek teknoloji gerektiren yeni ürünler yaratma sürecine karşılık kullanılabilmektedir. Bu anlamı ile yenilik icatla karıştırılabilir. Ancak icadın

piyasaya sürülmesi halinde bir yenilik haline gelebileceği söylenerek, bu ikisi arasında bir ayrım yapmak mümkün olabilir (Barker, 2001, 21). Kısacası, yeni bir ürün veya süreç hakkında bir fikrin ilk kez ortaya çıkması icat, bu fikrin uygulamaya geçirilmesi amacıyla yapılan ilk girişim ise yeniliktir (yenilik). Bir başka deyişle icat, yeni bir üründür; yenilik (yenilik) ise yeni bir değerdir” (Szmytkowski, 2005; Akt. Özkan, 2009). Yeniliğin örtük özelliği, yararlı olmak zorunda olmasıdır (Gronhaug ve Kaufman 1988; Padmore, Schuetze ve Gibson 1997; Cooper 1998). Bu, yeniliği pratik bir uygulamaya sahip olmayan buluştan ayırmaktadır. Özellikle iş (ticaret) anlamında, yeniliğin bir şekilde firmanın performansına katkıda bulunması istenmektedir (Akt. Read, 2000).

Yenilik kavramının, icat ve yaratıcılık kavramlarıyla önemli ilişkisinin bulunmasına rağmen bu kavramları da aşan geniş bir yapıya sahip olduğu görülmektedir. Başka bir ifadeyle, icat ve yaratıcılık yenilik için bir başlangıç ve gereklilik olmakla birlikte bunların sonucunda ortaya çıkan şeylerin yeniliğin dönüşebilmesi için başka faktörlerin de dikkate alınması kaçınılmazdır. Bu bağlamda yeniliğin icat ve yaratıcılığı da içine alan ancak bunların ötesinde farklı bir kavram olarak değerlendirilmesi gerekir (Uzkurt, 2008, 27).

2.1.1.3. Yenilikçilik ve Girişimcilik

Girişimcilik terimi Fransızca “entreprende” (bir iş yapmak) kelimesinden türemiş olup İngilizce “entrepreneurship” olarak karşılık bulur. Dilimizde “girişmek” eyleminden türemiş bir isimdir. Ayrıca Almanca “unternehmen”, sözcüğünden türetilen Türkçe’de “üstlenmek” anlamına gelen fiil bütünlüğünü ifade eder (Tunç, 2007, 39). Yenilik, girişimcilik, ekonomik ve sosyal gelişmişlik arasında interaktif bir etkileşimin olduğu söylenebilir. Çünkü bir yandan, ekonomik gelişme ülkedeki yenilik ve girişimcilik çabalarına katkıda bulunurken diğer yandan da, yenilik ve girişimci çabaların artması ve başarılı olması da ekonomik ve sosyal gelişmeyi destekleyecektir (Uzkurt, 2008, 30).

Drucker (2001, 27; Akt. Öğüt, Aygen ve Demirsel, 2007, 164) yeniliği, “yararlanma düzeyini arttırmak için kaynaklarda yeni kapasiteler yaratma faaliyeti” biçiminde tanımlamaktadır. Başka bir deyişle, yenilik aslında yeni kaynaklar yaratma surecidir. Mevcut kaynakların zenginlik yaratma potansiyelini arttıran çalışmalar yeniliği oluşturmaktadır. Bu bağlamda, yenilik, girişimciliğin en belirgin ve en önemli aracı durumundadır.

2.1.1.4. Yenilikçilik ve Değişim Yönetimi

Değişim ve yenilik, birbiriyle çakışan olgulardır. Değişim, bir kamu hizmetinin bir veya birden fazla bileşeninin büyümesini ve/veya gelişimini içeren geniş bir olgudur. Bunun aksine, yenilik değişimin belirli bir şeklidir. Basitçe söylemek gerekirse, yenilik sürekli olmayan bir değişimdir (Osborne ve Brown, 2005).

Değişim planlı veya plansız bir biçimde sistemin, bir süreç veya bir ortamın belli bir durumdan başka bir duruma geçirilmesi olarak tanımlanabilir. Örgütsel anlamda bütün yenilikler değişimdir. Fakat bütün değişimler yenilik değildir. Örneğin fabrikada çalışma sürelerinin değişimi, değişim olarak kabul edilir ancak yenilik değildir (Durna, 2002, 9). Yenilik bir değişim sürecidir. Yenilikle meydana gelen bir değişim orijinaldir, yani o güne kadar bu özellikte bir değişim olmamıştır ve meydana çıktığı sistemin amaçları daha etkili ve ekonomik biçimde yerine getirmeye yönelmiş olumlu ve özel bir değişimdir (Acaray, 2007). Ancak, değişim ve yenilik bu noktada karşılıklı etkileşerek kullanıldığında, işletmelerin yoğun rekabet ortamında rakipleriyle mücadele edebilmesi ve ön plana çıkabilmesi mümkün olacaktır. Değişimin yapılabilmesi için var olan yenilikleri etkin kullanabilme yeteneği esastır (Aygen, 2006, 8).

Yenilikçilik; örgütsel bir işlevin adı, belirli bir bölümün kendine özgü sorumluluğunun adı olarak kurumsallaştırılabilir. Bu tanım herhangi bir stratejiyi kapsayacak biçimde genişleterek, o noktada “Değişim Yönetimi”nden ayırt edilemez hale gelebilir (Barker, 2001, 21). Drucker (1985) yenilikçiliğin değişim yönetimi değil,

bir örgütün yararlanabileceği değişikliklerin hangileri olduğunu bulmaya yönelik amaçlı bir arayış olduğunu belirtmektedir.