Yeni Keynesci Görü¸s

Yeni Keynesci makroekonomik modelin önermeleri:

• Ücret ve fiyatlar yapı¸skandır. Genel olarak Keynesci paradigma fiyat ve ücret yapı¸skanlı˘gı varsayımına dayanmaktadır. Ancak, Keynesci modeldeki ücret ve fiyat yapı¸skanlı˘gı güçlü mikroiktisadi temelleri olmadı˘gı gerekçesiyle ele¸s-tirilmi¸stir. Yeni Keynesci model, kısa dönemdeki fiyat ve ücret yapı¸skanlıkla-rını ayrıntılı olarak açıklar. Fiyat ve ücret yapı¸skanlıklayapı¸skanlıkla-rının nedenleri: ˙I¸sgücü sözle¸smeleri, etkin ücret hipotezi, katalog maliyetleri, ücret belirlemesinin za-mana yayılması, koordinasyon ba¸sarısızlıkları ve hysteresis olgusudur. ˙I¸sgücü ücretleri belli dönemler için sözle¸smelerle belirlendi˘ginden esnek de-˘gildir. Ayrıca, bazı ücretler sendikaların i¸sverenlerle pazarlı˘gı sonucu belirle-nir ve sendikalar ücretlerin dü¸sürülmesine kar¸sı çıkarlar. Ücret yapı¸skanlı˘gı-nın bir ba¸ska açıklaması ise etkin ücret hipotezidir. Buna göre, bazı firmalar i¸sçilerin daha çok ve verimli çalı¸sması için i¸sçilere piyasadan daha yüksek üc-ret verirler. Ekonomik kriz dönemlerinde i¸sçilerin verimlili˘ginin dü¸smemesi için de ücretlerini dü¸sürmezler. Katalog maliyetleri kavramı ise nominal üc-retlerin yapı¸skanlı˘gını açıklamak için kullanılmı¸stır. Firmalar ¸soklara kar¸sı her zaman kendilerini hazırlayamazlar çünkü yeniden katalog de˘gi¸stirme, eti-ket basma vb. i¸slemlerin maliyeti, fiyatları artırmanın getirisinden daha çok olabilir. Bu durumda fiyatlarını hemen de˘gi¸stiremezler. Son olarak, ekonomi-deki farklı birimlerin ücret ve fiyatlarını farklı zamanlarda belirlemesi nede-niyle de fiyat ve ücretler yapı¸skanlık gösterir.

• Kısa dönemde milli gelirin temel belirleyicisi toplam taleptir. Toplam talebin artması toplam hasılayı artırır. Fiyat genel düzeyinin nasıl olaca˘gı ise kısa dönem toplam arz e˘grisinin e˘gimine ba˘glıdır.

• Fiyatların esnek olmadı˘gı bir ekonomide para da yanlıdır.

• Çok sayıda iktisadi birimin oldu˘gu bir ekonomide, Walrasgil genel denge mo-dellerinin içerdi˘gi ekonomik faaliyetlerin koordinasyonu mümkün de˘gildir. Yeni Keynesci iktisatçılara göre toplum herkesin istedi˘gi bir sonuca ula¸samı-yorsa koordinasyon eksikli˘gi var demektir. Bunun sebebi de gerçek hayatta fiyat ve ücretlere karar veren çok sayıda firma olması, fiyat ve ücretlerin belir-lenmesinde sendika liderlerinin ve firmaların di˘gerlerinin eylemlerini tahmin etmeye çalı¸smalarıdır.

• Herhangi bir ¸sok sonucu denge düzeyinden uzakla¸san ekonominin tekrar eski konumuna dönmesi zordur (Hysteresis Olgusu). Hysteresis olgusu, do˘gal i¸s-sizlik oranını açıklamak için kullanılmı¸stır. Buna göre, geçici bir ¸sok i¸ssiz-lik oranını yükselttikten sonra ¸sok ortadan kalktı˘gı halde i¸ssizi¸ssiz-lik eski düze-yine dönmüyorsa hysteresis var demektir. Bu durumda, do˘gal i¸ssizlik oranı i¸ssizlikteki geçici artı¸s sonunda yükselir. Yeni Keynesci iktisatçılar bu olguyu özellikle durgunluk dönemlerinde i¸ssizli˘gin artmasının do˘gal i¸ssizlik oranını artırarak ekonomide kalıcı hasarlar yarataca˘gını açıklamak için kullanmı¸slar-dır.

• Beklentiler rasyoneldir. Beklentilerin olu¸sturulmasında hali hazırda mevcut olan tüm bilgiler kullanılır.

Okuma Listesi

• Mishkin (2009) Bölüm 7 • Aslan (2009), s.283-295. • Parasız (2008), s.549-561

Rasyonel Beklentiler Teorisinin

Politika Yansımaları ve Enflasyonla

Mücadele

Geçen haftaki derste rasyonel beklentiler kavramını açıklamı¸s ve bu kavramla bir-likte ortaya çıkan Yeni Klasik ve Yeni Keynesci makroekonomik modellerin te-mel özelliklerinden bahsetmi¸stik. Yeni Klasik makroekonomik modele göre sadece beklenmeyen politikalar toplam hasılayı etkilerken, Yeni Keynesci makroekonomik modelde hem beklenen hem de beklenmeyen politikaların ekonomiyi etkileme gü-cünden söz edilmektedir. Bu bölümde, Yeni Klasik ve Yeni Keynesci modelde para politikalarının ekonomi üzerindeki etkilerini ve enflasyonla mücadelede önemini açıklayaca˘gız.

12.1 Yeni Klasik Modelde Geni¸sletici Para

Politikası-nın Etkinli˘gi

1- Beklenen Geni¸sletici Para Politikasının Etkileri

Yeni Klasik modelde tüm fiyat ve ücretler esnek oldu˘gu için fiyat genel düzeyindeki bir artı¸s sonucunda ücretler de anında ve e¸sit olarak artar çünkü rasyonel olan i¸sçiler

fiyat genel düzeyindeki artı¸stan sonra reel gelirlerinin dü¸smemesi için ücretlerinin de aynı oranda artırılmasını isterler. Örne˘gin, fiyat genel düzeyinin %10 artmasını bekleyen i¸sçiler ücretlerine %10 zam isteyeceklerdir. Bu durumda fiyat genel düze-yindeki bir artı¸s toplam arz e˘grisini sola kaydıracaktır.

Ekonomi kısa ve uzun dönem dengedeyken Merkez bankasının geni¸sletici bir para politikası izledi˘gini, yani para arzını artırdı˘gını varsayalım. ¸Sekil 12.1’de gö-rüldü˘gü gibi toplam talep artar ve toplam talep e˘grisi (AD) sa˘ga kayar. Fiyat genel düzeyi ve toplam hasıla yükselir. Ancak, toplam hasıladaki bu artı¸s devamlı de˘gildir. Fiyat genel düzeyindeki artı¸s tam olarak ücretlere yansır ve toplam arz e˘grisi sola kayar. Fiyat genel düzeyi tekrar artar ve toplam hasıla eski düzeyine geri döner.

geni¸sletici para politikası → toplam talep ↑ → AD sa˘ga kayar → fiyat genel düzeyi ↑ → ücretler ↑ → toplam arz ↓ → toplam hasıla do˘gal düzeyine döner.

Sonuç: Yeni Klasiklere göre para arzındaki beklenen artı¸sın toplam hasıla ve i¸ssizlik üzerinde etkisi yoktur. Para arzındaki artı¸s sadece fiyatların artmasına sebep olur, reel denge kar¸sısında yansız kalır. Dolayısıyla para politikası etkin de˘gildir. Beklenen para politikalarının toplam hasıla ve i¸ssizlik üzerinde etkisinin olmaması Politika Etkinsizli˘gi Önermesi olarak adlandırılır.

2- Beklenmeyen Geni¸sletici Para Politikasının Etkileri

Merkez bankası sürpriz bir ¸sekilde geni¸sletici para politikası izlemeye karar verirse bunun etkileri ne olur? Beklenmeyen para politikası, toplam talebi artırır ve toplam talep e˘grisi sa˘ga kayar. Fiyat genel düzeyi ve toplam hasıla artar. ˙Iktisadi birimler toplam talepteki bu artı¸sı önceden beklemedikleri için ücretlerini de˘gi¸stirmezler ve toplam arzda bir de˘gi¸sme gerçekle¸smez. Toplam arz e˘grisi AS’de kalır. Yeni denge noktasında toplam hasıla do˘gal düzeyin üzerine çıkar. ¸Sekil 12.2’de beklenmeyen para politikasının etkisi görülmektedir.

¸Sekil 12.2: Yeni Klasik Modelde Beklenmeyen Para Politikasının Etkisi

geni¸sletici para politikası → toplam talep ↑ → AD sa˘ga kayar → fiyat genel düzeyi ↑, toplam hasıla ↑

Sonuç: Yeni Klasik modelde sadece beklenmeyen politikalar toplam hasılayı et-kiler. Ancak politika yapıcılar beklenmeyen politikalarla iktisadi birimleri ¸sa¸sırtmak istedikleri zaman iktisadi birimlerin beklentileri aynen devam etmeyecektir. Rasyo-nel beklentilerin gere˘gi olarak, beklentilerini gözden geçireceklerdir. Bu durumda, merkez bankalarının mümkün oldu˘gunca az sürpriz politika gerçekle¸stirmesi gere-kir.

3- Geni¸sletici Para Politikası Toplam Hasılayı Dü¸sürebilir mi?

˙Iktisadi birimlerin beklentisinden daha az geni¸sletici para politikası izlendi˘gi tak-dirde, ya da iktisadi karar birimleri tahmin hatası yaparsa geni¸sletici politikalar top-lam hasılayı azaltabilir.bu politikanın toptop-lam hasıla üzerinde negatif etkisi olabilir. Diyelim ki, iktisadi birimler merkez bankasının para arzını %20 oranında artırma-sını, dolayısıyla fiyat genel düzeyinin %20 artmasını bekliyor. Böylece ücretlerinde %20 oranında artı¸s talep ederler, bu talepleri gerçekle¸sir ve toplam arz e˘grisi sola kayar. Toplam arzdaki kayma toplam talepte olaca˘gı dü¸sünülen de˘gi¸siklik kadar ger-çekle¸sir. Bu de˘gi¸siklik ¸sekil 12.3’de AS’ e˘grisiyle gösterilmi¸stir. Merkez bankası, para arzını %20 de˘gil de %10 oranında artırmaya karar verirse ne olur? Toplam ta-lep beklenenden az artaca˘gı için toplam tata-lep e˘grisi AD’ yerine AD” ye kayar. Yeni toplam talep e˘grisiyle (AD”), toplam arz e˘grisinin (AS’) kesi¸sti˘gi noktada toplam hasıla dü¸ser.

12.2 Yeni Keynesci Modelde Geni¸sletici Para