Yeni Kentleşme 33

Yeni kentleşme yaklaşımı çerçevesinde birçok sivil toplum örgütü, halihazırda birçok hizmet sağlanmış olan kent alanları ve banliyölerin daha kompakt, karma kullanımın hakim olduğu, kendine yeterli alanlar olarak geliştirmeyi hedeflemektedirler (The New Urbanism Konferansı, 2005). Yeni kentleşme hareketinin temelinde yatan unsur kentleri bölge, metropol ve şehir ölçeğinden komşuluk birimi, ilçe ve koridor ölçeğine ve nihayetinde ise blok, sokak ve bina ölçeğine kadar devam eden geniş kapsamda ilkeleri içermektedir (Leccese&McCormick, 2000). Yeni kentleşmeye yönelik olarak belirlenen ilkeler Çizelge 2.4’de gösterilmiştir.

Çizelge 2.4 : Yeni Kentleşme ilkeleri

İlke No. İlke Açıklama

Bölge: Metropol, Şehir, Kent

1. Metropoliten bölgeler, topoğrafya, havzalar, kıyı kenar çizgileri, tarım alanları, bölge parkları ve dere yatakları tarafından oluşturulan coğrafik sınırları ile sonlu mekanlardır.

2. Metropoliten bölge çağdaş dünyanın temel ekonomik birimidir. Devlet yönetimi, kamu politikası, fiziksel planlama ve ekonomik stratejiler bu gerçeğe bağlı olarak geliştirilmelidir.

3. Metropol tarımsal hinterlandın ve doğal peyzajlar ile önemli ve hasas bir ilişkisi bulunmaktadır. Bu ilişki çevresel, ekonomik ve kültüreldir. Tarım arazileri ve doğa bir metropol için bir evin bahçesi kadar önemlidir.

4. Gelişme dokuları, metropoliten sınırlarını bulandırmamalı veya yok etmemelidir. Mevcut kent alanlarında dolgu yapılanma, bir yandan marjinal ve terk edilmiş alanların geri kazanırken, çevresel kaynakları, ekonomik yatırımlar ve sosyal dokuyu korumalıdır.

5. Uygun ve yeni gelişmelerin komşuluğunda kent sınırları komşuluk birimleri ve ilçeler olarak organize edilmelidir. Bunun yanı sıra bu alanlar mevcut kent dokusuna entegre edilmelidirler. Devamlılık arz etmeyen gelişmeler ise kendi sınırları içinde iş/barınma dengesi planlanmış alanlar olarak organize edilmelidir. Bu alanlar bir yatakhane banliyösü olarak düşünülmemelidir.

6. Kentlerin gelişmesi ve dönüşümü sırasında tarihsel dokulara, geçmiş örneklere ve sınırlara riayet edilmelidir.

7. Kentler ve ilçeler, kamu ve özel kullanıcıların geniş spektrumu içinde bölgesel ekonomiden tüm insanların gelirden pay alabilecekleri düzende bir araya getirilmelidir. Satın alınabilir konut birimleri bölge genelinde yaygınlaştırılmalı ve yoksulluğun bir bölgede yoğunlaşmasından kaçınılmalıdır.

8. Bölgenin fiziksel organizasyonu mutlaka ulaşım alternatifleri altyapısı ile desteklenmelidir. Bir taraftan özel otomobile bağımlılık azalırken, bölge genelinde toplu taşıma, yaya ve bisiklet sistemlerine erişimin ve kullanımının en üst düzeye çıkarılması gerekmektedir.

9. Gelirler ve kaynaklar, bölge içinde belediyeler ve merkezler arasında vergi nedenli yıkıcı rekabeti önlemek ve ulaşım, rekreasyon, kamu hizmetleri, konut alanları ve toplumsal enstitülerin akılcıl koordinasyonunun sağlanması için aralarıda işbirliği ile sağlanmalıdır.

Komşuluk, İlçe ve Koridor

10. Komşuluk birimi, ilçe ve koridor metropollerin gelişme ve dönüşüm için temel elemanlarıdır. Söz konusu alanlar, vatandaşların bu alanların idamesi ve geliştirmesi için sorumluluk almaları hususunda teşvik edildikleri tanımlanabilir alanlar olarak şekillendirilmişlerdir.

11. Komşuluk birimleri mutlaka kompakt, yaya dostu ve karma kullanıma sahip alanlar olmalıdır. Ilçeler ise genel olarak tek bir özel kullanım üzerinde durmaktadır ve mümkün mertebe komşuluk biriminin tasarım prensiplerini takip etmelidir. Koridorlar komşuluk birimlerinin ve ilçelerin bölgesel bağlayıcılarıdır; koridorlar bulvarlardan, demir yolu, nehir boyu ve park yollarına kadar uzanan bir aralıkta tanımlanır. 12. Günlük yaşam içindeki birçok aktivite yürüme mesafesi içinde olması

özellikle araç kullanmayan kişiler, yaşlılar ve gençlerin özgür şekilde erişmelerini sağlar. Birbirine bağlı sokaklar yürümeye elverişli şekilde tasarlandığında, otomobil seyehatlerinin sayısında ve uzunluğunda azalma gösterir ve enerjinin korunmasını sağlar.

13. Komşuluk birimi içinde çok çeşitli ve fiyattaki konut birimleri farklı gelir düzeyindeki, yaştaki ve uyruktaki insanları bir araya getirerek günlük etkileşim sağlar, bu durum ise hakiki bir toplum yaratmakta temel olan kişisel ve kamusal ilişkileri teşvik eder.

14. Toplu taşıma korridorları, düzgün bir şekilde planlandığı ve koordine edildiği zaman, metropoliten yapının organize edilmesine ve kent merkezlerinin yeniden hayata döndürülmesinin yardımcı olur iken tam aksi durumda, otoyol korridorları mevcut merkezlerin gelirlerinin yerini değiştirmez.

15. Uygun bina yoğunlukları ve arazi kullanımlarının toplu taşımanın otomobile alternatif olabilmesi için toplu taşıma duraklarının yürüme mesafesi içinde olması gerekmektedir.

16. Kamu, enstititü ve ticaret aktiviteleri, komşuluk birimlerinde ve ilçelerde bir araya getirilerek yoğunlaştırılmalı, bu aktiviteler birbirlerinden uzak tek kullanım şeklindeki kompleksler olarak izole edilmemelidirler. Okullar, çocukların yürüyerek yada bisiklet ile erişebilecekleri konumda ve büyüklükte olmalıdır.

17. Ekonomik, sağlık, komşuluk birimlerinin, ilçelerin ve korridorların düzenli gelişimi, değişim için öngörülebilir yönlendirmeler gibi hizmet eden bir grafik kentsel tasarım kuralları ile geliştirilebilir.

18. Çocuk oyun alanlarından park köylerine, basketbol sahasından toplum parkına kadar çeşitli parkların komşuluk birimi içinde dağıtılması gerekmektedir. Koruma alanları ve açık alanlar farklı komşuluk birimleri ve ilçeler ile ilişkili olarak belirlenmelidir.

Blok, Sokak ve Bina (Yapı)

19. Kent mimarisi ve peyzay tasarımında temel görev sokakların ve kamusal açık alanların fiziksel olarak tanımının ortak paylaşılan mekanlar olduğunun benimsenmesidir.

20. Bireysel mimarlık projeleri, çevredeki binalara benzemiyor gibi bağlı olmalıdır. Bu üstün gelme stilinin işlenmesidir.

21. Kent mekanınn yeniden hayata döndürülmesinde güvenlik ve emniyete önem verilmelidir. Sokakların ve binaların tasarımı çevrenin güvenliğini güçlendirecek şekilde olmalıdır. Fakat bu durumdan ötürü erişilebilirlik ve açıklık ilkesi zedelememelidir.

22. Çağdaş metropollerde, gelişmeler yeterli derecede otomobilleri barındırmak zorundadır. Bu yaya ve kamusal açık alanların formlarını koruyacak şekilde yapılmalıdır.

23 Sokaklar ve meydanlar güvenli, konforlu ve yayalar için ilgi çekici olmalıdır. Uygun şekilde yapılandırılması durumunda yürümeyi teşvik eder, sakinlerin birbirlerini tanımalarını ve onların topluluklarını korumalarını sağlar.

24. Mimari ve peyzay tasarımı yerel iklim, topoğrafya, tarih ve bina uygulamalarından gelişmelidir.

25. Kamu binaları ve toplumun bir araya geldiği mekanlar, toplumun kimliğinin ve demokrasi kültürünün güçlendirilmesi için önemli yerlere ihtiyaç duymaktadır. Bu yapılar, özgün formları hak ederler, çünkü onların roller; diğer yapılardan farklı olmaktadır ve bu mekanlar kentin dokusunu oluşturmaktadırlar.

26. Tüm yapılar, ikamet eden kişilere, mekan, hava ve zaman hissini açıklıkla sağlamalıdır. Doğal yollarla ısıtma ve soğutma, mekanik sistemlere nazaran daha verimlidir.

27. Tarihi binaların, ilçelerin ve peyzajların korunması ve yenilenmesi, kent toplumunun gelişmesini ve devamlılığını tastik etmektedir.