Yaygın Eğitimde Endüstri 4.0’ın Eğitime Yansımaları

Yaygın eğitim, belirli bir gruba belirli amaçlar için uygulanan, birbirini takip eden eğitim kademelerinden oluşan örgün eğitim sisteminin dışında bağımsız olarak düzenlenmiş bir eğitimsel etkinlik olarak tanımlanmıştır (Duman, 2003: 6-7). Yaygın eğitim kavramı örgün eğitimin karşılığı niteliğinde olup hayat boyu öğrenme, yaşam boyu öğrenme kavramlarıyla da yakın anlamlar içermektedir. Hayat boyu öğrenme kavramı; gelişen toplumlarda eğitim ihtiyacını karşılayamayan örgün eğitimi desteklenmesi, teknolojik gelişmelerdeki artış ile bilginin hızla artması, örgün eğitim için hazırlanan müfredatların çağın gereksinimlerine karşı hızlı güncellenememesi, iş gücünün talep ettiği nitelikler ile eğitim sonrası bireyde bulunan niteliklerinin uyumsuzluğu, insanoğlunda artan öğrenme merakı gibi durumlardan ortaya çıkmıştır. (Güleç, Çelik ve Demirhan, 2012: 35) .

85

Bu tanımdan yola çıkarak Endüstri 4.0 devriyle birlikte bilgi patlamasının yaşandığı küresel dünyada bilgiye ulaşım araçları çeşitlenmiş, bilginin sadece örgün eğitim olan okulda olmadığı yaşamın her alanında eğitimin mümkün olduğu görülmüştür. Halk Eğitim Merkezleri Türkiye'de yaygın eğitim faaliyetlerinin yürüten, toplumun her kesimine uygun bireysel gelişim imkânları sunan eğitim kurumlarıdır (Avrupa Gençlik Portalı, 2014) .

Dünyada dördüncü sanayi devrimi ile yaşanan hızlı değişim ve gelişime uyum sağlamak için, hayat boyu öğrenme ortamlarına olan ihtiyaçlar daha belirgin hale gelmiştir. Türkiye’de bu eğitim genel olarak Halk Eğitim Merkezleri üzerinden Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü uhdesinde yapılmaktadır. Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünün bünyesinde 3487 adet yaygın öğretim programı bulunmaktadır. Bilişim Teknolojileri alanında ise 85 adet öğretim programı tespit edilmiştir. Toplam öğretim programlarının %2.44’dünü bilişim teknolojileri alanı oluşturmaktadır. Öğretim programları Endüstri 4.0 unsurlarına göre incelendiğinde; çeşitli türlerde bilgisayar programlama eğitimleri, 3 boyutlu tasarım eğitimleri, akıllı sistemler için elektronik devre programlama eğitimleri, mobil uygulama geliştirme eğitimleri, bulanık mantık eğitimi, dijital becerilerin geliştirilmesi eğitimi, mantıksal programlama eğitimi, nesne tabanlı programlama eğitimi, yapay zekayla bilgilerin modellenmesi eğitimi, yapay zekayla problem çözülmesi eğitimi, robotik kodlama eğitimi gibi eğitimler yer almaktadır (MEB HBOGM, 2018).

Hayat boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünün yaygın öğretim programlarının Endüstri 4.0 bileşenleriyle yakın ilişkili olduğu görülmektedir. Bu çalışma esnasında yapay zeka eğitimi MEB bünyesinde belirgin bir şekilde yaygın eğitim programlarında tespit edilmiştir. Mevcut eğitim programları Endüstri 4.0 uyumu açısından yeterli görünse de 2018 yılında BT alanında açılan kurs sayısı toplam kurs sayısının %3’ ünü, bu BT kurslarına katılan kursiyer sayısı da toplam kursiyer sayısının %2.5’ ini oluşturmaktadır. Oran olarak geri seviyelerde bulunun BT kursları Endüstri 4.0 sürecinde nicelik olarak gelişime açık gözükmektedir (MEB HBOGM, 2018)

86 Tablo 3.12. 2018 yılında bilişim teknolojileri alanında ve toplam açılan kurs sayısı ve sertifika

alan kursiyer sayıları ve oranı.

Alan Adı Açılan Kurs Sayısı Sertifika Alan

Kursiyer Saysı

Bilişim Teknolojileri 12.746 111.566

Toplam 432.875 4.377.866

Oran %3 %2.5

Kaynak:https://hbogm.meb.gov.tr/www/izleme-degerlendirme-raporlari/kategori/104

Dünyada, zamanla önem kazanan hayat boyu öğrenme kapsamında öğretmenlerin mesleki gelişmelerinin sağlanması, gelişimlere uyum sağlamaları, verimliliklerinin arttırılması değişen müfredatlara hazır olması açısından büyük öneme sahiptir. Bu nedenle merkez ve taşra teşkilatında görevli tüm öğretmenlerin yetiştirilmelerine yönelik yüz yüze ve uzaktan eğitim olmak hizmet içi eğitim faaliyetleri düzenlenmektedir. Hizmet içi eğitim faaliyetleri, öğretmenlere uygulanan ihtiyaç tespitleri doğrultusunda, eylem planları, ulusal veya uluslararası kurum ve kuruluşlarla yapılan işbirliği protokolleri, meslek kuruluşlarının ihtiyaçları, eğitim politikaları doğrultusunda planlanmakta ve yürütülmektedir (MEB OYGM, 2018).

Hizmet içi eğitimlerde ve eğitim sonucu standardı sağlamak ve ihtiyaç duyulduğunda bu etkinliğe hızlıca erişmek için standart eğitim (Etkinlik) programları olarak sunulmaktadır. Hizmet içi eğitimler 4 eğitim kategorisine 11 alana ayrılmıştır. 856 adet kurs, 99 adet seminer programın olmak üzere 955 farklı konuları içeren standart hizmet içi programı bulunmaktadır. Bu hizmet içi eğitim faaliyetleri hem merkezi hem de mahalli olarak planlanabilmektedir. Endüstri 4.0 unsurları ile ilişkili olarak standart hizmet içi faaliyetler incelendiğinde, farklı seviyelerde yazılım ve programlama eğitimleri, kodlama ve robotik eğitimleri, elektronik devre programlama eğitimleri, 3 boyutlu tasarım geliştirme eğitimleri, çeşitli platformlarda dijital tasarım eğitimleri, bilişimle üretim eğitimleri, oyun temelli blok kodlama eğitimleri, temel algoritma eğitimi, fabrika otomasyon eğitimi, akıllı bina otomasyon eğitimi, Endüstri 4.0 uygulamaları eğitimi, PLC eğitimleri, otomasyon eğitimleri gibi hizmetiçi eğitim faaliyetleri bulunmaktadır (MEB OYGM, 2019a).

87

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından her yıl düzenli olarak merkezi hizmet içi, İl Milli Eğitim Müdürlükleri tarafından da mahalli hizmet içi programlar yıllık olarak planlanmaktadır. Merkezi hizmet içi planı olarak 2018 yılı eğitimleri incelendiğinde toplam 436 adet merkezi hizmet içi faaliyeti planlanmıştır. Bu eğitimlerden 101 tanesinin Endüstri 4.0 ile ilişkili olduğu bu belirlenmiştir. Bu 108 eğitimin 33 tanesi çeşitli nedenlerle iptal edilmiş, geriye kalan 75 eğitimin 23’ü uzaktan eğitim olarak, 46’ sı ise yüz yüze eğitim olmuştur. Bu eğitimlerden yüz yüze olanlarına 1147 öğretmen katılmıştır (MEB OYGM, 2019b).

Tablo 3.13. 2018 Yılı Öğretmen Hizmet İçi Eğitimlerinde BT Alanındaki Eğitim Sayısı ve Oranları Planlanan Kurs Sayısı Açılan Kurs Sayısı Kursiyer Sayısı (Uzaktan Eğitim Hariç)

Bilişim Teknolojileri Alanı 108 75 1218

Genel Toplam 436 284 16413

Oran %24.8 %26.4 %7.5

Kaynak: http://oygm.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=28

Endüstri 4.0 bağlamında öğretmen hizmet içi programları değerlendirildiğinde; bilişim teknolojileri alanında planlanan ve bu eğitimlere katılan öğrenmen oranlarının artırılması ön görülmektedir. Endüstri 4.0 devri ile hızlı ilerleyen dijital teknolojileri için BT öğretim programlarının da hızlı yenilenmesi gerekliliği birçok kez belirtilmiştir. Yenilenen müfredatların uygulayıcısı olan öğretmenler, eğitim kalitesinin ilk sorumlusu konumundadırlar. Bu nedenle BT öğretmenlerinin yeni teknolojileri kavramak, yeni eğitim yaklaşımları öğrenmek, yeni BT programlarına hakim olabilmeleri için sürekli olarak hizmet içi eğitim programlarına, webinarlara (web ortamında seminer), uzaktan eğitimlere katılımları teşvik edilmesi öngörülmektedir.

88

3.4 MEB Etkinliklerinde ve Projelerinde Endüstri 4.0’ın Eğitime