Yatay Konular

7.1. Kriz Yönetimi

Covid-19 salgını, 2020 yılında dünya ekonomisinde ve ticaretinde önemli bir daralmaya yol açmaktadır. Salgının tek dalgada gerçekleşmesi, yaz ayları sonunda küresel ölçekte kontrol altına alınması ile aşının bulunarak 2021 yılında uygulanmaya başlanması, dünya ekonomisi ve ticaretine ilişkin olarak yapılan öngörülerde iyimserliğin temelini oluşturmaktadır.

Bu dönemde, tüm sektörlerde olduğu gibi bölgedeki makine sektörü temsilcileri de krizin etkilerine direkt maruz kalmışlardır. Bazı firmalar, krize karşı yüksek dayanıklılık gösterebilmiştir. Bu dayanıklılık, müşteri taleplerine, inovasyon ile geliştirdikleri çözümleri üretimdeki esneklikleri ile hızlı bir şekilde hayata geçirmeyi becermeleri sayesinde olmuştur. Bu üçlünün birbiri ile senkronize çalışması, kriz döneminde dayanıklılığın tanımıdır [AT Kearney, How to Rebound..., 2021] .

Krize Dayanıklılık = Müşteriye Hızlı Cevap + İnovasyon + Esnek Üretim

İş ve işçi sağlığı anlamında da kriz yönetimi uygulanmış, Sektör dahilinde, virüsün üretime etkisini en aza indirgemek için genel olarak atölye içi ve iş servislerinde hijyen ve sosyal mesafe önlemleri alınmakla beraber, kronik hastalığı olan ve/veya 55 yaş üzeri çalışanların birikmiş izinlerinin kullandırılması gibi tedbirlere başvurulmuştur [TR83 Odak Grubu, 2020].

Kriz yönetiminde yukarıda belirtilen üçlü değişken dahilinde katma değeri yüksek olan stratejik personelin hastalık sebebi ile işlerden uzak kalmasını engellemek için kişiler özelinde ilave önlemler alınarak, operasyonel süreçlerde sıkıntı yaşanmasının önüne geçilmiştir.

TR83 Bölgesinde özellikle, döviz kuru dalgalanmaları, seyahat kısıtlamaları, hammadde tedriğinde problemler sebepli olarak kendini gösteren Covid-19 Krizi, sonuç olarak firmaların nakit akışı sıkıntısı yaşamasına sebep olmuştur. Nakit sıkıntısı aşmak amacı ile kredi kullanımına yönelim, kısa çalışma ödeneği gibi devlet destekleri ile hafifleyen problemin ardından siparişlerin teslimi için seyahat kısıtlaması aşılamadığından dolayı SGS ve Berau Veritas’ın dahil olduğu kontol sürecine sahip sözleşmelerin teslimatlarının tamamlanması ile firmalar nefes almış ve krizden çıkışa doğru adım atmışlardır. Siparişleri force-majör ertelenen müşterilere güvenceler verilmiş, ürün ve siparişleri ile isteklerine mümkün mertebe memnuniyet seviyesini artıracak müdahaleler yapılmış, ön ödemeleri alınmış siparişlerin önceden tamamlanması sağlanmış ve krizin içinden daha güvenli bir noktaya ulaşma imkanı yaratılmıştır [TR83 Odak Grubu, 2020]. Kısaca bahsedilen bu yönetim tarzı ve üretimdeki esneklik ile müşteri taleplerine hem yeterli hem de hızlı cevap verme yetkinliği, yukarıda paylaşılan formülle birebir uyum sağlamaktadır.

7.2. Kaynak Verimliliği

Kaynak verimliliği, Birleşmiş Milletler Cevre Programı (UNEP) tarafından doğal kaynakların sürdürülebilir olarak üretilmesi, işlenmesi ve tüketilmesinin yanı sıra, ürünlerin üretimleri ve tüketimleri esnasında oluşan olumsuz çevresel etkilerin tüm yaşam döngüleri boyunca azaltılması olarak tanımlanmaktadır.

Enerji Verimliliği

Ham Madde Verimliliği

Sektörün genel olarak en çok kullandığı ham made çelik ve çelik ürünleridir. Çelik yüksek oranda geri dönüştürülerek kullanıldığı için hammadde verimliliği açısından başarılı oranların yakalanması anlamlıdır. Ancak, ekipmanlarda çelik dışında kullanılan hammaddelerde de Avrupa çok etkin olan geri dönüştürülebilir malzemelerden üretim trendi, sektör temsilcileri tarafından benimsenmektedir.

7.3. İklim Değişikliği

Türkiye’de net elektrik tüketiminin %47,2‘si sanayi kesimince tüketilmekte ve sanayide kullanılan elektrik tüketiminin %70’inden fazlası elektrik motorlarından kaynaklanmaktadır. Diğer bir deyişle ülkemizin toplam net elektrik tüketiminin yaklaşık %35’i imalat sanayi faaliyetlerindeki elektrik motorlarınca tüketilmektedir. Ancak; sanayide kullanılan elektrik motorlarının %88’i düşük verim sınıfındadır [STB, Elektrik Motoru Envanteri Çalışması, 2017]. Makine sektörü müşterilerinin hem karbon ayak izini azaltma hem de elektrikten tasarruf sağlama konularında hassasiyetlerinin artması, sektörün bu konuda giderek bilinçlendiği ve üretilen makinelerde kanuni standart olan IE2 sınıfı motorların yerine IE3 sınıfı motor ve değişken hız sürücü kullanma eğiliminin yükseldiği gözlemlenmektedir. Makine sektörü, sanayide kullanılan elektrik miktarının ve dolayısıyla sanayi üretiminin karbon ayak izinin küçültülmesi anlamında kilit önemdedir.

Her ne kadar sektör temsilcileri, ürettikleri makinelerde, müşteri talebine göre motor kullandıklarını ifade etse de gelişen dünyada yeşil ekonomilerin kurulmaya başlaması ve tedarik edilen ürünlerin enerji tüketim sınıfları daha büyük önem teşkil etmektedir. Bu da sektörün, enerji verimli ürünlerin kullanımını artırarak hem doğayı korumasını hem de doğaya verdiği önem ile Avrupalı müşterilerin tedarikçi listelerindeki yerlerini sağlamlaştırmalarını sağlayacaktır.

7.4. Cinsiyet Eşitliği

Halihazırda sektörde çalışan kadınlar, ağırlıklı olarak düşük vasıflı ve düşük ücretli işlere odaklanmaktadır. Sektör temsilcileri, genelde kadın çalışanları, disiplinleri ve öz motivasyonları nedeniyle tercih etmektedir. Kadınlar, piyasa taleplerine göre becerileri uyum sağladıkça, makine sektöründe iş bulabilme şansına sahiptir.

TR83 Bölgesinde, proje kapsamında yapılan anket sonuçlarına göre Şekil 39‘da görüldüğü gibi kadınlar Türkiye ortalamasının çok üzerinde beyaz yakalı ve yönetici pozisyonlarında istihdam edilmektedir. Ancak, sektörde mavi yakalı kadın istihdamı Türkiye ortalamasının çok altında olup, değerlendirilebilecek büyük bir potansiyele sahiptir.

TR83 Bölgesinde özellikle Çorum ili Makine Sektörü Temsilcileri, 2020 yılında kadın çalışanların erkek çalışanlara oranının, %50 olduğunu ve bu oran ile Sektörde Türkiye’de en yüksek kadın çalışan oranına sahip il olarak Türkiye’ye örnek teşkil ettiklerini haklı olarak ifade etmişlerdir [TR83 Odak Grubu, 2020].

Kadın Mavi Yaka 12%

Kadın Beyaz Yaka7%

Kadın Beyaz Yaka10%

Kadın Mavi Yaka2%

Erkek Mavi Yaka 63% Erkek Mavi Yaka

68%

Erkek Beyaz Yaka 18%

Erkek Beyaz Yaka 20%

Türkiye TR83 Bölgesi

[FSR Makine Sek. Anket Sonuçları, 2021]

Şekil 39: Makine Sektörü Çalışanları Cinsiyet Dağılımı