Yasal Düzenlemelerde Küçük Ölçekli Balıkçılık

Avrupa Birliği, 20 Aralık 1990 tarih ve 3944/90 sayılı balıkçılık ve yetiştiricilik sektörlerine yönelik tedbirlerin geliştirilmesine ilişkin tüzükte küçük ölçekli balıkçılık için bölgesel ve çok yıllı planların oluşturulmasını öngörmüştür. Hazırlanacak bölgesel planlar dâhilinde küçük ölçekli balıkçılık olarak değerlendirilecek tekneler, topluluk balıkçı kayıt sistemine kayıtlı, AB sularında avlanan ve üye devletlere ait 9 m’den küçük tekneler ile 12 m’den küçük trol tekneleri şeklinde tanımlanmıştır. Söz konusu, bölgesel planların üye devletin tüm küçük ölçekli teknelerin kapsaması gerekmektedir. Ayrıca, üye devletlerin çok yıllı planları ile uyumlu olmalıdır. Planın uygulama süresi ise 1 Ocak 1991 ve 31 Aralık 1992 tarihleri arası olarak belirlenmiştir (Anonymous, 1990).

Küçük ölçekli balıkçılığın kıyı bölgelerindeki önemine değinen 3944/90 sayılı tüzükte, teknelerin yenilenmesi ve modernizasyonu için Topluluk tarafından saplanacak mali yardımlarda tekne boy kategorilerine göre mali yardımlarda farklılığa gidilmiştir. Küçük ölçekli balıkçılık sektörüne yönelik farklılaştırılmış politikaların yer aldığı söz konusu tüzükte bölgesel planlarda üye devletlerin yukarıda belirtilen dönemde, modernizasyonu veya yenilenmesi yapılacak tekneler ile hurdaya çıkartılacak teknelere ilişkin programlarının yer alması gerektiği belirtilmiştir (Anonymous, 1990). Bölgesel planlarda bulunması gereken asgari bilgiler ise;

 Planın kapsadığı alan ve küçük ölçekli balıkçılığın tanımı

 Son üç yılda yürütülen politikaların sonuçlarına ilişkin raporlar ve üye devletlerde küçük ölçekli balıkçılığın son durumu bulunmalıdır. Küçük ölçekli balıkçılığın son durumunu ortaya koymak için;

 Küçük ölçekli balıkçılığın toplam av kapasitesi

 Plan kapsamına giren bölgede küçük ölçekli teknelerin toplam kapasitesi  Plan kapsamına giren bölgede faaliyet gösteren diğer balıkçı tekneleri

hakkında araştırma ve bilgileri

 Plan kapsamına giren bölgede bulunan tahmini stoklar ve miktarı

 Sektörün ihtiyaçları ve bu ihtiyaçların karşılanmasında kullanılacak kaynak ve tedbirler

45  Planlama bölgesinde bulunması gereken tahmini optimum av kapasitesi

(kapasite hedefi)

 Tahmini yenilenmesi, dönüştürülmesi ve hurdaya çıkartılması gereken av kapasitesi miktarı

 Planın gerçekleştirilmesi için gerekli yönetim tedbirleri ve kullanılacak mali kaynak miktarı

 Plan ile çok yıllı rehber program arasındaki uyum

 Topluluk destekleme çerçevesi ile uyum şeklinde sıralanmıştır (Anonymous, 1990).

Küçük ölçekli balıkçılık sektörüne yönelik bu kapsamlı çalışma ile sektörün durumu tespit edilmiş ve tekne yenileme, modernizasyon veya avcılıktan çıkartma faaliyetlerinde küçük ölçekli balıkçılığın ihtiyaçlarını dikkate alan düzenlemeler getirmek hedeflenmiştir (Anonymous, 1990).

1380/2013 sayılı tüzüğü açıklamalar kısmında ortak balıkçılık politikasının en başlangıcından beri hep tartışma konusu olan Üye Devletlerin egemenlik haklarını koruduğu 12 millik kıyı alanda, Birliğin üye devletlerin bayrağını taşıyan teknelere ilişkin düzenlemelerine ve diğer üye devletler arasında kurulmuş komşuluk ilişkilerine ilişkin düzenlemeler saklı kalmak koşuluyla, üye devletler balıkçılık faaliyetlerini söz konusu bölgede bulunan limanlarda geleneksel olarak balıkçılık yapan balıkçılarla sınırlama yetkilerini 31 Aralık 2023 tarihine kadar kullanmaya devam edeceklerdir (Anonymous, 2013). Birlik, Üye Devletlere küçük ölçekli ve geleneksel yöntemlerle avcılık yapan balıkçılara özgü politikalar geliştirme hakkı tanımıştır. Üye Devletlerin genelde söz konusu 12 millik kıyı bölgede avlanan küçük ölçekli balıkçıların haklarını korumak adına attıkları önemli bir adımdır.

AB’de küçük ölçekli balıkçılığa yönelik yasal düzenlemeler OBP’yi düzenleyen tüzük, yönetmelik ve diğer düzenlemelerde yer almaktadır. 2013 reformu sonrası ortaya çıkan OBP temel tüzüğü, balıkçılık ve su ürünleri piyasasına ilişkin orta piyasa düzeni hakkında tüzük ile Avrupa Denizcilik ve Balıkçılık Fonu’na ilişkin tüzüklerde küçük ölçekli balıkçılığa yönelik politikalar aşağıda belirtilmektedir.

46 1380/2013 sayılı OBP temel tüzüğünün 2. maddesinde sıralanan amaçlara bakıldığında (f) ve (i) fıkralarında kıyı balıkçılığının sosyo-ekonomik açıdan belirli bir yaşam kalitesine yükseltilmesinin ve kıyı balıkçılığının geliştirilmesinin hedeflendiği belirtilmektedir. Küçük ölçekli tekneler ile yapılan kıyı balıkçılığının sosyo-ekonomik öneminin vurgulanması ve balıkçılığın yoğun olarak yapıldığı sahil kesimindeki yerleşim yerlerinde sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel yapının korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması açısından temel tüzüğün hedeflerinde yer alması yerinde ve sektör için önemli bir kazanım olmuştur (Anonymous, 2013).

1380/2013 sayılı AB Ortak Balıkçılık Politikası temel tüzüğünde küçük ölçekli balıkçılığı korumak adına küçük ölçekli balıkçılara pozitif ayrıcalık tanıyan hükümler yer almaktadır. Bu hükümler arasında Danışma Konseyleri’nde temsile ilişkin olarak küçük ölçekli balıkçılık ve küçük çaplı su ürünleri yetiştiricilerinin söz konusu danışma konseylerinin çalışmalarına katılımı için gerekli ulaşım, konaklama gibi masrafların AB kaynaklarında karşılanmasına ilişkin hükümlerin bulunması küçük ölçekli balıkçılar adına önemli bir kazanımdır. Böylece küçük ölçekli balıkçılar sektör içerisinde seslerini duyurma ve yönetime katılma fırsatı elde etmişlerdir (Anonymous, 2013).

Danışma Konseyleri AB’nin balıkçılık yönetiminde bölgeselleşme adına önemli bir adımdır. Komisyonun 2015/242 sayılı Danışma Konseylerinin faaliyetlerini detaylı olarak düzenleyen tüzüğü ile söz konusu konseylerin çalışmalarına küçük ölçekli balıkçıların katılımını sağlamak için danışma konseylerine bütçeden harcama yapma yetkisi vermiştir. Konsey toplantılarına küçük ölçekli balıkçıların temsilinde yeterli olmalarını garanti altına almak adına, Danışma Konseyi yetkileri küçük ölçekli balıkçıların temsilcilerinin sayısı ile bölgede bulunan küçük ölçekli tekne sayısının toplam temsilci ve tekne sayısı ile orantı olmasını sağlamak ile sorumlu tutulmaktadırlar (Anonymous, 2015).

Küçük ölçekli balıkçıların faaliyetleri uzun yıllar ulusal devletlerin yönetiminde ve tekelinde kalsa da temel politikaları belirleyen AB, balıkçılık sektöründeki her alanda olduğu gibi küçük ölçekli balıkçılık alanında da yönetimde etkisini ve yetkisini arttırmıştır. Her ne kadar doğrudan balıkçılık yönetimi ile ilgili olmasa da AB “Entegre Kıyı Alan Yönetimi” ve “Entegre Denizcilik Politikası” ile AB giderek deniz sahasındaki yetkilerini artırarak ulusal yönetimlerin yetkilerini ve bağımsız politika üretme alanlarını daraltmaktadır.

47