Yaratıcılık ile Öğretmen Tutum ve Davranışları

Öğretmen tutum ve davranışlarının bilimsel yaratıcılık üzerine etkilerini inceleyen çalışmalar bulunmaktadır. Erdoğdu (2006) yaptığı araştırmada öğretmenlerin öğrencilere karşı demokratik tutum ve davranışta bulunmasının, öğrencilerin yaratıcılıklarının gelişmesine yardımcı olduğunu tespit etmiştir. Ersükmen (2010) yaptığı araştırmasında, fen bilimleri dersi öğretmenlerinin yaratıcılık ve yaratıcılıkla ilgili uygulamalar ile ilgili düşüncelerini bulmayı amaçlamıştır. Çalışma sonucunda öğretmenlerin yaratıcı birey ve özelliklerine, yaratıcılık kavramına aşina oldukları, bu konu üzerine bilgiye sahip oldukları ve öğretmenlerin yaratıcı eğitim için gerekli yöntemleri bilmekle beraber uyguladıkları tespit edilmiştir. Aslan ve A. Cansever (2009) öğretmenlerin, eğitimde yaratıcılığın önemi hakkında farkındalıklarını ve derslerinde yaratıcılığı kullanmayla ilgili tutum ve davranışlarını araştırmak maksadıyla bir çalışma yapmışlardır. Araştırma sonuçlarına göre, tüm katılımcılar, eğitimde yaratıcılığın önem arz ettiğini ve derslerinde yaratıcı yöntemleri uygulamaya gayret ettiklerini ifade etmişlerdir.

Newton ve Newton (2009) fen bilimlerinde öğrenim gören öğretmen adaylarının yaratıcılık üzerine görüşlerini öğrenmek maksadıyla bir araştırma yapmışlardır. Yaptıkları çalışmada, öğretmen adaylarının yaratıcılık seviyelerinin birkaç hususta yetersiz olduğunu bulmuşlardır ve yaratıcılık gerektiren durumları tüm boyutları ile çözemediklerini tespit etmişlerdir. Vong (2008) Çin’ de yaptığı çalışmada, yaratıcılığı arttırmak için yapılan değişiklikleri araştırmıştır. Yapılan bu

araştırmada öğretmenlerin, hükümetin ve ailelerin yaratıcılık ve yaratıcılığın arttırılması hakkında ortak bir fikirde olmadıkları sonucu otaya çıkmıştır. Elde edilen bu durumun sebebi, Çin kültüründe yüzyıllardır süregelen sosyal hiyerarşinin bir neticesi de olabilir. Bu sonuca göre, hükümet, öğretmenler ve aileler birlikte bir anlaşmaya varmadığı müddetçe, çocuklarda yaratıcılığın arttırılması ve desteklenmesinin imkânsız olacağı ortaya çıkmıştır.

Ayrıca Yenilmez ve Yolcu (2007) öğrencilerin yaratıcılık becerileri üzerine etki eden öğretmenlerin derste gösterdiği davranış ile tutumlarının ve bununla ilişkili olabilecek demografik faktörlerin arasındaki ilişkilerin tespit edilmesi maksadıyla bir çalışma yapmıştır. Çalışmanın bulgularına göre; öğretmenlerin derslerde gösterdiği tutum ve davranışların öğrencilerin yaratıcı düşünme yeteneklerinin gelişmesine katkılarının: mezun oldukları kurumlara göre değişiklik gösterdiği, cinsiyet, branş ve kıdem faktörleri yönünden anlamlı farklılık göstermediği tespit edilmiştir.

Fleith (2000) sınıf ortamında yaratıcılık gelişimini teşvik eden veya önleyen öğretmen ve çocukların algılarını araştırmıştır. Görüşmeler sonucunda, öğretmenlerin ve öğrencilerin yaratıcılığını geliştiren bir sınıf ortamının; öğrencilere seçimler sağladığı, farklı fikirleri kabul ettiği, kendine güvenlerini artırdığı ve öğrencileri güçlü ve ilgi alanlarına odakladığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Öte yandan, yaratıcılığı önleyen bir ortamda, öğrencilerin fikirlerinin yok sayıldığı, öğretmenlerin öğrencileri çok fazla kontrol ettikleri ve aşırı yaptırım uyguladıkları sonuçlarına ulaşılmıştır. Warner ve Myers (2010) yaptıkları çalışmada sınıf ortamında ki dekorasyon, ortamın ışıklandırması, duvarların rengi, bulunan eşya ve mobilyalar, ortamda bulunan kaynak türleri, duyu organlarına etki eden etmenler, öğrenci sayısı gibi değişkenlerin yaratıcılığın gelişmesinde etkili olduğunu ifade etmişlerdir.

Kara (2007), 5-6 yaşındaki çocukların yaratıcılık seviyelerini etkileyen değişkenlere ilişkin öğretmenlerin fikirlerini incelediği çalışmasında, çocukların yaratıcılığını arttıran en mühim çevresel faktörün çocuğun oynayabileceği bir alanın olması, okulla ilgili faktörün ise faaliyetlerde çeşitli malzemelere yer verilmesi olduğunu ifade etmiştir. O’ Hara ve Sternberg (2001) yapmış oldukları araştırmada; 110 öğrenciye verilen etkinlikler ile yaratıcılık performanslarını karşılaştırarak incelemişlerdir. Kendi fikirleri ile oynamayı tercih edenlerin yüksek yaratıcı performans gösterdikleri belirlenmiştir.

Dudek vd. (1993), okul ortamının özellikle sınıf atmosferinin, yaratıcı potansiyele olan etkisinin daha önce bilinenden çok daha fazla olduğunu bulmuşlardır. Çalık (1996), psikolojik problemleri olan 9-14 yaşıtlarında ki çocukların yaratıcılık seviyelerine türlü faktörlerin etkilerini araştırmış, araştırma sonucunda psikolojik problemlerin yaratıcılık açısından önemli bir etkiye neden olduğu sonucuna ulaşmıştır. Ayrıca çalışma sonucunda uzmanların yaratıcılık konusunda bilgilere sahip olmalarının, yaratıcılığın psikolojik boyutlarını bilmelerinin, uzmanların problemli çocuklara karşı olan tutum ve davranışlarına yeni bir yön vereceği belirtilmiştir.

Sonuç olarak öğretmen tutum ve davranışlarının çocukların yaratıcılık düzeylerine olan etkilerini inceleyen araştırmalar bulunmaktadır. Bu araştırmalarda öğretmenlerin sergilediği tutum ve davranışların öğrencilerin yaratıcılık düzeyleri arasında anlamlı bir farklılığa neden olduğu belirtilmiştir (Aslan ve A. Cansever, 2009; Erdoğdu, 2006; Fleith, 2000; Newton ve Newton, 2009; Vong, 2008; Yenilmez ve Yolcu, 2007). Ayrıca öğrencilere karşı demokratik tutum ve davranış sergilenmesi öğrencilerin yaratıcılık düzeylerini arttırmaktadır (Erdoğdu, 2006; Fleith, 2000; Yenilmez ve Yolcu, 2007)

BÖLÜM III YÖNTEM

3.1. ARAŞTIRMA MODELİ

Bu çalışmada, öğrencilerin bilimsel yaratıcılık düzeyleri tespit edilmiş olup, tarama modeli kullanılmıştır. Tarama modelleri, geçmişte ya da hâlâ var olan bir durumu, var olduğu şekilde betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımı olarak tanımlanmaktadır. Araştırmaya konu olan durum, birey ya da nesne, kendi koşulları içerisinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışılmaktadır. Tümünü herhangi bir şekilde değiştirme etkileme çabası gösterilemez (Karasar, 2002). Genel tarama modellerinden, tekil tarama yapılmıştır. (Karasar, 2002).

Bu araştırmada çalışma grubunun, okuduğu okul, sınıf seviyesi, yaşanılan yerleşim birimi, anne-baba öğrenim durumu, aile gelir düzeyi, kardeş sayısı, fen bilimleri dersi dönem sonu başarı puanı, yardımcı kaynak kullanma durumu, ders dışında okuduğu kitap sayısı ve türü saptanmıştır. Bu çalışmada, ortaokul öğrencilerinin bilimsel yaratıcılık düzeyleri çeşitli değişkenler açısından incelenmiştir.