Öğrenme, eğitim etkinlikleri içindeki en önemli kavramdır. Öğrenmenin en yaygın tanımı, bireyin çevresiyle etkileşimi sonucunda oluşan kalıcı davranış değişmesidir. Değişme ile öğrenmenin planlı ve düzenli etkinlikler sonucunda gerçekleşerek, istendik bilişsel, duyuşsal ve devinişsel davranışları oluşturması vurgulanır. Bütün eğitimciler en etkili ve kalıcı öğrenme sürecinin ‘yaparak- yaşayarak öğrenme’ olduğu konusunda tartışmasız birleşmektedirler. Drama, ‘yaparak-yaşayarak öğrenme’ bakımından en etkili yöntemlerden biridir. Dramada kendi kendine ya da kümeyle doğaçlama, rol oynama-canlandırmalar yapmak
73
demek, düşünmek yorumlamak, katılmak ve doğrudan etkinlikte bulunmak demektir.
Yaratıcı Drama çalışmalarında genel olarak ilk ısınma yapılır bu ısınmaya müzikte eklenebilir. Isınma yapılacak olan çalışmayla alakalı yapılır bu sayede kişiler çalışmanın konusu hakkında bilgi sahibi olur. Verilen ön bilgi sayesinde uygulayıcıların kendisine olan güveni artar ve yapabilirim düşüncesini kendilerinde geliştirirler. Basitten karmaşığa (kolaydan zora), somuttan soyuta, yakından uzağa, bilinenden bilinmeyene doğru bir ders programı, öğrencilerin “başarılı olma” yaşantısı ile derse güdülenme, cesaret, haz alma ve olumlu duygular geliştirme düzeyini artırır. Öğretimin ilk aşamalarında gelişen olumlu duygular öğretim sürecine pozitif katkı sağlayarak etkinliğini artıracaktır.
Dramada öğrenme süreci; öğrencilerin yaratıcılıklarını geliştirmek ve kendi yaşamlarına eleştirel gözle bakıp farklılaştırmak için şans verir. Öğrenci bildiklerinden yola çıkarak bilmedikleriyle ilgili değişik düşünmeye çalışarak yaratıcılığını kullanır. Drama etkinliklerinin öğretme süreci, yaşamın gerçeğini ve gerçekliklerini unutmadan, hayal gücüne dayanarak kurgulamayı ve ardından canlandırmayı öğrencilere yeniden keşfettirir ve bu sayede öğrenciler “gerçek yaşam” ve “kurgusal olan” arasında yeni örüntüler oluşturabilir.
Yapılan canlandırmalarda öğrenciler çeşitli yaşamlara şahitlik ederlerbu yüzden herkes olaylara kendi bakış açılarına göre anlatırlar. Drama dersindeki öğrenme yaşantıları; hem bilişsel hem duyuşsal hem de devinişsel özellikleriyle bireyin çok yönlü gelişmesi için fırsatlar içerir. Bu özelliği ile drama; Öğrencilerin, ergenlerin ve gençlerin gerçek dünya ile kurgusal dünya arasında gidip gelmelerini olanaklı kılar, sınıf içi ya da düşünülen pek çok sınıf dışı öğrenme ortamında etkili olur .322
Öğretmek için öğrenmeye ihtiyaç vardır.Öğrenme unsurunuda istek ve ihtiyaç belirler bu ihtiyaçlara göre öğrenenler ve usta öğreticiler oluşabilir. Öğrenci, öğrenilecek içeriğe ilgi duyduğunda ve güdülendiğinde daha çok öğrenir. Drama derslerinde öğrencinin bilişsel, duyuşsal ve devinişsel hedef-davranışları gerçekleştirebilecek biçimde onun ilgilerine uygun ve o andaki ya da gelecekteki gereksinimlerini karşılayacak nitelikte planlanan içerik, programa olan ilgiyi ve
322 Adıgüzel,a.g.e., s.22-24
74
motivasyonu artırır; onu araştırmaya, düşündürmeye, ilgi ve merak uyandırmaya yönelik olarak hazırlar.
Drama derslerinde çeşitli duyusal verilere seslenmektedir. Bu seserkişinin 5 duyu organını aktif olarak kullanmasını sağlar. Kimileri görsel, kimileri işitsel, kimileri dokunsal, kimileri de çok sayıda duyuyu bir arada kullanarak öğrenirler. Öğrenme sırasında öğrenci ne kadar çok duyu organını kullanırsa o kadar iyi öğrenir ve geç unutur. Dramada beş duyuya yönelik etkinlikler ve duyuların sınırlarını genişleten paylaşımlar yer alır. Bu etkinliklerle farklı öğrenme biçimlerine sahip olan öğrenciler; öğrenme sürecini kolaylaştırmış, iyi öğrenmiş, öğrendiklerini uzun süre saklamış ve öğrenme biçimlerine ilişkin eksiklerini tamamlamış olurlar.
Drama dersleri öğrencilerin kendi öğrenme biçimlerinin farkına varmaları ve bunları geliştirmeleri açışından diğer pek çok dersten daha fazla olanak sağlar. Kendi öğrenme biçimlerinin ayırımında olan öğrenciler, drama dersi etkinliklerinden, güçlü yönlerini geliştirmek yada eksik yönlerini tamamlamak için yararlanabilirler. Öğrenciler erişecekleri amacı ve bu amaca ne oranda ulaştığını bildikleri zaman öğrenme daha etkili olmaktadır. Drama derslerinde, öğrenciden ne yapması istendiği açıkca söylenir. Yönergeler açık, anlaşılır ve duyulabilecek bir sesle verilir; ses tonuna, vurgulamalara ve konuşmanın akıcılığına özen gösterilir. Öğretmen gerekirse yönergenin herkes tarafından anlaşılıp anlaşılmadığını denetler. Ders sırasındaki ve sonundaki gözden geçirme- değerlendirmede etkinlikleri; kendi başarısını yorumlama, kümedeki yerini belirleme, yapılması ya da yapılmaması gerekenleri ayırt etme, amaçlarına ulaşma sürecini gözden geçirme açısından öğrenciye geri bildirim sağlar.
Öğrenme sürecinde “öğretmenin” özel bir rolü vardır. Yaratıcı drama öğretmeni; olumlu bir iletişim ortamı yaratan, öğretimde kullanılacak kuram, model, yaklaşım, yöntem ya da tekniğin uygun olanını, uygun olan bireysel ya da küme çalışmalarında ve uygun biçimlere dönüştürerek seçmeci bir yaklaşımla kullanan kişidir. Drama öğretmeni ders öncesinde seçenekli hazırlıklar yaparak gerektiğinde yedek planlarını işe koşarak, öğrencilerin derse katılımını ve öğrenmelerinde olumlu neticelere varmayı hedefler. Drama dersinde öğretmen bireysel farklılıkları dikkate alarak, öğrenciler için seçmeci bir ortam oluşturmaya çalışır. Bu ortam; görsel, işitsel, dokunsal ya da karma öğrenme biçimlerinden, bilişsel, duyuşsal ve devinimsel öğrenme hedeflerine değin öğrenme yaşantılarına
75
hizmet edecek özellikleri üzerinde taşır. Yaratıcı drama öğretmeni öğrenciye bilgi aktaran ve ezberleten kişi değildir, aramayı ve buldurtmayı sağlayan böylelikle onun öğrenmesini ve pekiştirmesini kolaylaştıran kişidir.
Drama öğretmeni bilgiyi aktarmak yerine, öğrenci için uygun öğrenme yaşantıları seçerek ve onu yönlendirerek öğretimin hedeflerine ulaşmasına yardımcı olur. Gerektiğinde derse katılan, gerektiğinde izleyen ancak dersi yürütmekten haz alan biri olarak karmaşık olan bu süreci verimli kılabilir.323