• Sonuç bulunamadı

Yapraklar, orman kapalılığı ile atmosfer arasında enerji, karbon ve su alışverişin de aktif ara yüz görevi görmektedir. Meşcerenin yaprak içeriği YAİ ölçümleriyle sayısal hale getirilebilmektedir (Cutini ve diğ. 1998). YAİ, ilk olarak Watson (1947) tarafından "toprağın birim alanı (1 m2) üzerindeki yaprakların bir yüzünün toplam alanı (m2)" olarak tanımlamıştır (Bréda 2003).

YAİ güneş ışınlarını bitkisel biyokütleye dönüştüren aktif yaprak yüzey alanının doğrudan bir ölçüsü olup birçok karasal ekosistemde verimlilikle yakın ilişkiler içerisindedir. Yağışlı bölgelerde yüksek yaprak alanı ve buna bağlı verimlilik yüksek iken, kurak mıntıkalarda düşük yağış ve buna bağlı düşük verimlilik olduğu belirtilmektedir (Barnes ve diğ. 1997, Kara ve diğ. 2011).

YAİ değeri farklı ekosistemlerde büyük değişkenlik göstermektedir. Kurak bölgelerde bu değer 1 m2m-2'nin altına düşerken, bazı ibreli ormanlarda 20 m2 m-2'nin üzerine çıkmaktadır (Kozlowski ve diğ. 1991). Ayrıca yapılan araştırmalarda YAİ değerinin aynı ağaç türünün farklı meşcereleri arasında da önemli farklıklar olabileceğini ortaya koymaktadır (Soudani ve diğ. 2002).

Belirli bir zamanda ölçülen YAİ bir önceki dönemdeki iklim ve besin maddesinin toplam etkisini yansıtmaktadır (Frazer ve diğ. 2000, White ve Scott 2006). Le Dantec ve diğ. (2000), YAİ değerinin bir önceki yılda yağan yağış miktarı ile kuvvetli ilişki içerinde olduğunu belirtmektedir. Jonckheere ve diğ. (2004) yıldan yıla meydana gelen değişimlere karşı YAİ değerinin duyarlı olduğunu ifade etmektedir.

YAİ ölçümü direkt ve dolaylı olmak üzere iki şekilde tespit edilmektedir (Gower ve diğ. 1999, Küßner ve Mosandl 2000, Jonckheere ve diğ. 2004). Direkt metot çok daha kesin sonuç vermesine rağmen yoğun iş yükü ve çok zaman israfı dezavantaj oluşturmaktadır. Direkt metot YAİ ölçümü ağacın tümden kesilerek yaprak miktarından veya meşcere altına yerleştirilen ibre/yaprak tuzağında toplanan döküntü miktarından elde edilebilmektedir. Dolaylı metot meşcerenin belirli özelliklerinin gözlemlenmesi neticesiyle elde edilen YAİ olup, direkt metoda nazaran genellikle daha hızlı, düzeltilebilir otomasyona sahip ve böylece büyük yersel örnekleme yapmaya imkan vermektedir. Dolaylı YAİ allometrik ilişkilerden elde edilen ile ışık ölçümlerine (optik metot) dayanan olmak üzere iki ayrı metotla elde edilmektedir. Işık ölçümleriyle boşluk kısmı/boyutu (gap fraction/size) veya YAİ belirleyen farklı araçlar mevcuttur. Bunlardan bazıları DEMON (CSIRO, Canberra, Avusturalya), Sunfleck Ceptometer (Decagon Devices Inc., Pullman, WA, ABD), LAI-2000 (Licor Inc., Nebraska, ABD), SunScan Sistem (Delta-T Device, Burwell, İngiltere), TRAC (3rd Wave Engineering, Ontario, Kanada) ve Yarıküresel Fotoğraflar [Hemiview (Delta-T Device, Burwell, İngiltere), SCANOPY, GLA, EYE-CAN] olarak sıralanabilir. Birçok araştırmada

YAİ’in belirlenmesinde yarıküresel fotoğraflar sıklıkla kullanılmaktadır (van Gardingen ve diğ. 1999, Frazer ve diğ. 2001, Jonckheere ve diğ. 2004, Chianucci ve Cutini 2013).

Işık ölçümleriyle elde edilen YAİ’yi konu alan bazı çalışmalar aşağıda sıralanmıştır.

Çiçek ve diğ. (2010b) dar yapraklı dişbudak (Fraxinus angustifolia) plantasyonlarında yaptıkları çalışmada YAİ değerinin yaklaşık 3 m2 m-2 civarında olduğunu belirtmektedirler. Aralama ile azalan (özellikle aralama sonrası ilk yılda) YAİ değerinin iki yıl sonra aralama öncesi değere ulaştığı belirlenmiştir.

Kara ve diğ. (2008) yaptıkları çalışmada, YAİ değerini kayın-göknar karışık ormanında 1,96 m2 m-2, meşe ormanında ise 1,73 m2 m-2 olarak belirlemişlerdir. Diğer bir çalışmada ise YAİ değeri DK meşceresinde 3,36 m2m-2, göknar meşceresinde 2,94 m2 m-2ve göknar-kayın karışık meşceresinde 3,96 m2m-2olarak bulunmuştur. Araştırıcılar, karışık meşcerede YAİ değerinin anlamlı şekilde yüksek çıkmasını bu meşcere tipinde düşey kapalılığın daha yüksek olmasına bağlamışlardır (Kara ve diğ. 2011).

İtalya’da, nemli ve kurak iki adet meşe (Quercus cerris) meşceresinde (39-40 yaş) aralanan meşcere ile aralanmayan meşcere arasındaki YAİ ölçümleri karşılaştırılmıştır (Cutini 1996). Optik ölçüme dayanan YAİ değeri kurak sahada 4,1 (kontrol) ve 3,4 (aralanan) iken, nemli sahada 4,6 (kontrol) ve 3,5 (aralanan) olarak bulunmuştur. Kontrol ve aralanan meşcereler arasındaki YAİ farklılığı nemli sahada kurak sahaya göre daha yüksek bulunmuştur. Nemli ve kurak alanlardaki YAİ farklığı aralananlara kıyasla aralanmayan meşcerelerde daha yüksektir. Aralamanın YAİ’ye etkisi 4-8 yılda kapanmamıştır. Aralamalarla azalan sıklık ve YAİ nedeniyle aralanan ve aralanmayan meşcereler arasında ışık geçirgenliği anlamlı şekilde değişmektedir. Diğer bir çalışmada ise aralama yapılmış ve yapılmamış üç farklı türün (Quercus cerris, Castanea sativa ve

Fagus slyvatica) meşcererinde optik metotla YAİ ölçümleri gerçekleştirilmiştir. YAİ

değerinin 1,8-5,8 m2 m-2 arasında değiştiği bildirilmektedir. Aralamanın tüm türlerde YAİ değerini düşürdüğü ifade edilmiştir (Cutini ve diğ. 1998).

Yeni Zelanda'nın güneyinde bulunan 25, 40 ve 135 yaşındaki saf dağ kayını (Nothofagus solandri var. cliffortioides) meşcerelerinde direkt yöntemlerle YAİ ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Meşcere yaşına bağlı olarak doğal gövde ayrılması ve doğal dal budanması nedeniyle YAİ değerinin değiştiği ifade edilmektedir. Araştırmada

en yüksek YAİ değeri 40 yaşındaki meşcerede (7,08 m2 m-2), sonra 140 yaşındaki meşcerede (5,70 m2 m-2), en düşük ise 25 yaşındaki meşcere de (5,42 m2 m-2) ölçülmüştür (Holdaway ve diğ. 2008).

Holst ve diğ. (2004) Almanya’da kuzey bakıda (73 yaşında) ve güney bakıda (82 yaşında) yer alan iki farklı Avrupa kayını meşceresinde yaptıkları aralama çalışmasında kontrol, mutedil ve kuvvetli işlemlerde GY işlemlere göre sırasıyla GY 25 m2ha-1, 15 m2 ha-1 ve GY 10 m2ha-1’a düşürmüşlerdir. Çalışmanın iki yıllık sonuçlarına göre en yüksek YAİ artışı % 61,3 ile kuzey bakıdaki kuvvetli işlemde en düşük artış ise güney bakıdaki kontrol işleminde (% 12,1) elde edilmiştir.

Maass ve diğ. (1995), Batı Meksika’nın tropikal yapraklı ormanlarında YAİ miktarının yıl içerisinde mevsimlere göre değişiklik gösterdiğini bildirmişlerdir. Minimum YAİ değeri 1990 ve 1991 yıllarındaki kurak mevsimde (sırasıyla 1,0 ve 0,9 m-2 m-2), en yüksek YAİ değeri ise 1992 (2,7 m-2 m-2) yılında mevsim normallerinin üzerinde gerçekleşen yağışlardan sonra belirlenmiştir.

Misson ve diğ. (2005) Kuzey Amerika’daki genç çam (Pinus ponderosa) meşceresinde yaptıkları araştırmada, aralama ile YAİ değerinin % 34 azalma gösterdiğini belirlemişlerdir. Ayrıca, aralama gören parsellerde aralamadan sonra meşcere YAİ değeri ve biyokütlesi kontrole göre hızlı bir şekilde artış göstermiştir.

Benzer Belgeler