Yapılandırmacılık son otuz yılda eğitim uygulamalarını en çok etkileyen yaklaĢımlardan biri olarak dikkat çekmektedir. Bunun sebebi mevcut eğitim felsefesinin çağın gerektirdiği insan niteliklerini öğrencilere kazandırmada yetersiz kalmasıdır (Arslan, 2007). 21.yy‟da artık araĢtıran, eleĢtiren, sorgulayan, irdeleyen, yorumlayan, bilgiye öğretmen rehberliğinde ulaĢan aktif öğrenci nitelikleri aranmaktadır (Demirel ve Erdem, 2002). Bunu sağlamak için sınıfın odak noktasını öğretmen egemenliğinden kurtarıp yapılandırmacı yaklaĢımla öğrenci merkezli hale
getirmek gerekmektedir. Öğrencilere gerçek yaĢam problemleriyle
karĢılaĢabilecekleri, etkin katılım sağlayabilecekleri, özyeterlilik ve özgüvenlerini geliĢtirebilecekleri ortamlar sunulmalıdır (Sönmez, 2009). Yapılandırmacılığın öğrenme-öğretme süreçlerinde son yıllarda önem kazanmasında bir diğer etken ise bilgisayar ve internet teknolojilerinin yaygınlaĢması ve öğrenme ortamlarının bu teknolojilere dayalı tasarımlanması ve öğretim tasarım modellerinin geliĢtirilmesi olduğu söylenebilir (Gürol, 2002).
Teknolojiye dayalı öğrenme ortamının tasarlanması ve bu tasarımın ortaya çıkardığı sonuçlara dayalı insan niteliklerinin geliĢtirilmesi noktasında yapılandırmacı yaklaĢım önemli fırsatlar sunmaktadır. Yapılandırmacı yaklaĢım ile öğrencilerin aktif bilgi oluĢturmaları ve bilgi oluĢturma süreçlerinde problem çözme, eleĢtirel ve yaratıcı düĢünme gibi becerileri desteklenmektedir (Tezci, 2002). Öğrenciler öğrenme sürecinde aktif olmalıdırlar. Bilgiyi zengin enformasyon kaynaklarına ve farklı bakıĢ açılarına dayalı metinlere eriĢerek oluĢturmalıdırlar. Bunu içinde sınıfın fiziki, sosyal ve kültürel özellikleri önem kazandığı söylenebilir.
Bir sınıfın fiziki ortamı o sınıftaki eğitim etkinliğinin, öğretmen ya da öğrenci merkezli olduğunun da bir çeĢit göstergesidir. Yapılandırmacı yaklaĢım öğrenen merkezli bir eğitim ortamını gerekli kılar. Nitekim öğrenme ortamı da öğrenme faktörü için en önemli araçlardan birisidir. Günümüz eğitim ortamındaki sınıf düzenlemelerine baktığımızda geleneksel ve standart bir yapının olduğunu (arka arkaya dizilmiĢ sıralar) söylemek mümkündür. Bu tarz bir sınıf düzeni, her ne kadar yapılandırmacı yaklaĢımdan söz edilse de öğretmen ve öğrencinin sınıf içi rol ve davranıĢlarının ne olacağını belirlemektedir. Çünkü sınıf düzeni öğretmen ve
19
öğrencilerin aktif ya da pasif bir role sahip olmasının da belirleyicisidir (Saban, 2005). Zira arka arkaya dizilmiĢ sıralarda oturan öğrencilerin, bir grup çalıĢmasını, karĢılıklı etkileĢimlerini ya da görüĢ alıĢveriĢlerini sağlaması ne derece mümkündür? Tam tersine karĢıda anlatan bir öğretmenin pasif bir Ģekilde dinlenmesi, izlenmesi için gayet uygun bir ortamdır. Dolayısıyla yapılandırmacı bir eğitim yapmak için eğitim ortamının düzeni oldukça önemlidir.
Ayrıca yapılandırmacı öğrenme ortamlarında teknolojinin önemli bir yeri vardır. Öğrencinin aktif olması, özyeterliliğini ve özgüvenini geliĢtirmesi, iĢbirlikli öğrenme ile sosyalleĢmesi için teknoloji kullanılır. Yine yapılandırmacı sınıfta etkili iletiĢim kurmak için, çoklu iletiĢim araçları etkin olarak kullanılır. Öğrenenler öğretmenleriyle birlikte çoklu iletiĢim araçlarını planlar. Dolayısıyla yapılandırmacı bir eğitim ortamında teknolojik imkânların ve bu imkânların kullanımının önemi ortaya çıkmaktadır (Demirel ve Erdem, 2002; Gürol ve Demirli, 2001).
Yapılandırmacı eğitim ortamını daha iyi anlamak için geleneksel eğitim ortamı ile yapılandırmacı eğitim ortamını kıyaslamak konuyu daha anlaĢılır kılacaktır. Yapılandırmacı eğitim ortamı ile geleneksel eğitim ortamını Saban (2005) tablo Ģeklinde aĢağıdaki tabloda karĢılaĢtırmalı olarak ele almıĢtır.
20
Tablo 1 : Geleneksel Sınıflar ile Yapılandırmacı Sınıfların KarĢılaĢtırılması
Geleneksel Sınıflar Yapılandırmacı Sınıflar
1.Eğitim programı, temel becerilerin kazanılmasına ağırlık verir ve parçadan bütüne doğru iĢlenir.
2.Önceden hazırlanmıĢ bir öğretim programına sıkı sıkıya bağlılık söz konusudur.
3.Eğitim programıyla ilgili etkinlikler, ders kitapları ile sınırlıdır.
4.Öğrenciler, öğretmenin bilgiyle dolduracağı ”boĢ kutular” veya “boĢ depolar” olarak algılanırlar.
5.Öğretmenler, bilgiyi öğrencilere aktaran yegâne kaynak olarak algılanırlar.
6.Öğretmenler, öğrenci baĢarısını ve öğrenmesini değerlendirmek için sorulara kesin ve tek doğru cevap bekler.
7.Öğrenci değerlendirilmesi, tamamıyla öğretimden ayrı bir süreç olarak algılanır ve genellikle testlerle eğitim programının sonunda gerçekleĢtirilir.
8.Öğrenciler, sınıfta genellikle yalnız çalıĢırlar.
1.Eğitim programı, kavramlara ağırlık verir ve bütünden parçaya doğru iĢlenir.
2.Öğretim sürecinde öğrencilerin istekleri, ilgileri, ihtiyaçları ve çeĢitli konularla ilgili soruları geniĢ yer tutar.
3.Eğitim programıyla ilgili etkinlikler, geniĢ ölçüde birincil derecedeki kaynaklara dayanır.
4.Öğrenciler, kendi öğrenmelerinden sorumlu olan, çevreden edindikleri bilgilere kendi zihinlerinde anlam veren ve bu nedenle de öğretimde aktif olan bireyler olarak algılanırlar.
5.Öğretmenler, öğrenme sürecinde bir öğrenen olarak, öğrencilerle karĢılıklı etkileĢime girerler ve öğrenme çevresini düzenlerler.
6.Öğretmenler, öğrencilerin belli bir konu hakkında çeĢitli görüĢ ve fikirlerini anlamak için çaba sarf ederler.
7.Öğrenci değerlendirilmesinin öğretim sürecine entegrasyonu sağlanır ve değerlendirme eğitim programı devam ederken öğretmen gözlemleri veya öğrenci çalıĢmalarının toplanması ve sergilenmesi gibi çağdaĢ yaklaĢımlarla gerçekleĢtirilir. 8.Öğrenciler, sınıfta genellikle grup içinde ve diğerleriyle birlikte çalıĢırlar
Kaynak: Saban, A., (2005). Öğrenme Öğretme Süreci Yeni Teori ve Yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, s. 354.
21
Yapılandırmacı sınıflar, yapılandırmacı bir programın gereği olarak, söz konusu programın uygulanmasına imkan sağlayacak nitelikler arz etmelidir. Öğrencilerin zengin enformasyon kaynaklarına eriĢimine, iĢbirlikli çalıĢmalar ve proje tabanlı öğrenme aktivitelerine dayalı bir anlayıĢa dayanmalıdır. Sınıf ortamı, öğrenme süreçlerinin ve sonuçlarının paylaĢıldığı bir kültüre dayalı olmalıdır. Demokratik bir atmosferde çoklu bakıĢ açıları sergilenebilmelidir.