Yapı Yoğunluğu Durumu

Düzce Merkez ilçe sınırları içerisinde yer alan tüm mahallelerin yapı yoğunluğunun belirlenebilmesi için, Düzce Kenti İmar Planı (2003-2013) verileri temel alınmıştır. Ölçüm yapılacak olan mahallelerin yapısal yoğunluklarının birbirinden farklı olması ve bu durumun da ölçüm nokta sayılarını etkileyecek olması, kentsel yapı yoğunluğu (kütle-boşluk değerleri) analizlerinin gerekliliğini ortaya koymuştur.

Çalışmanın bu bölümünde kütle değeri olarak sadece yapılar, boşluk değeri olarak mahalle sınırının kütle haricinde kalan alanı ve kütle-boşluk oranı olarak da, bu iki değerin birbirine olan oranı ele alınmıştır. Bu şekilde elde edilen oranlar ile bir sonraki aşamada mahallelerdeki ölçüm nokta sayılarının saptanmasına temel oluşturulmuştur. Ayrıca her iki plandaki (2003 ve 2013 İmar Planları) değerlerin karşılaştırılması, son 10 yılda kentin hangi mahallelerinde daha fazla yoğunluk olduğunun belirlenebilmesine olanak sağlayarak, kentin yayılma alanlarının ortaya çıkarılmasına katkı sağlamıştır

2.2.3. Rüzgâr Ölçümleri (Alan Çalışması)

2.2.3.1. Rüzgâr Ölçüm Zamanlarının Belirlenmesi

Rüzgârın özellikle mevsimsel olarak değiştiği göz önüne alındığında, İlkbahar-Yaz- Sonbahar-Kış olmak üzere 4 mevsim içinde ölçüm zamanları belirlenmiştir. Kaynak araştırmaları sonucu bulunan çeşitli çalışmalarda ölçümler, yılın 12 ayında gerçekleştirilmiştir. Bunun yanı sıra tek bir ayda ölçüm yapılan çalışmalar da bulunmaktadır. Örneğin Son ve diğ. [6] çalışmasında; tek bir ayı ele almış ancak

daha uygun olacağını belirtmişlerdir. Bu bağlamda; bu çalışmada mevsimsel ölçümler benimsenmiştir.

Her ay ölçüm yapılan çalışmalarda, veriler kuşkusuz daha ayrıntılı olacaktır. Ancak bu çalışmada, ölçüm nokta sayısının fazla olması (385 adet), her ay ölçüm yapılmasını olanaksız kılmaktadır. Günlük 10 saat çalışma ile 7 gün içerisinde tamamlanabilen 385 adet ölçüm noktası göz önüne alındığında, ölçümlerin 3 ayda bir, mevsimsel olarak yapılması çalışmanın sürdürülebilirliği açısından daha uygun görülmüştür.

3 aylık mevsim periyodu içerisinde, o mevsimi en iyi yansıtan haftalık dilimin hangisi olduğu konusu ise Düzce Meteoroloji İl Müdürlüğü’nden [116] sayısal olarak temin edilememiştir. Ancak; ilgili kurum ile sözlü olarak yapılan görüşmelerde son 10 yılın sıcaklık grafiklerine bakılarak, (en soğuk ve en sıcak aylar şeklinde) temin edilmiştir (Bkz. Çizelge 3.1). Bu bağlamda, Düzce Kentinin mevsimleri en iyi yansıttığı düşünülen ölçüm aralıkları, sıcaklık verileri ile gerçekleşmiştir.

Düzce Meteoroloji İl Müdürlüğü’nden [116] elde edilen aylık ortalama sıcaklık verileri incelendiğinde; Ocak ayı, Şubat ve Aralık aylarına oranla daha düşük sıcaklıktadır. Aynı şekilde yaz mevsiminde en yüksek sıcaklığı, Ağustos ayı sağlamaktadır. Bahar aylarında ise ortalama sıcaklık değerinin daha iyi mevsimleri yansıttığı düşünüldüğünden Ekim ve Nisan ayları uygun görülmüştür. Benzer şekilde;

 Kış mevsimi için Ocak ayı,  Yaz mevsimi için Ağustos ayı,  İlkbahar mevsimi için Nisan ayı,  Sonbahar mevsimi için Ekim ayı,

mevsimlerin doğru yansıtılması açısından daha belirleyici olacağı düşünülmüş ve ölçüm zamanları da bu aralıklarda gerçekleştirilmiştir.

Şekil 2.2. Alan çalışmasındaki rüzgâr ölçümleri zaman dilimleri.

Düzce Kentinin mevsimleri en iyi yansıttığı düşünülen 10’ar günlük ölçüm aralıkları ise, Şekil 2.2’de belirtilmiştir. Son 10 yılın ortalama sıcaklıklarına göre çıkarılan bu zaman dilimleri seçilirken, Ocak ve Şubat arasındaki sıcaklık farkının Aralık ayına oranla daha az olması nedeni ile Ocak ayının son haftaları daha uygun görülmüştür. Diğer aylar için de benzer bir anlayış ile 10’ar günlük periyotlar belirlenmiştir. Ancak aktif ölçümler; verilerin işlenmesi ve herhangi bir durumda tekrarlanması gereken ölçüm günleri için, bu 10 günlük zaman diliminin 7 günü içerisinde gerçekleşmiştir. Rüzgâr ölçümleri, Vantage Pro2 Meteoroloji İstasyonu ile bir yıl içerisinde; ilkbahar mevsimi 20.04.2015-29.04.2015, yaz mevsimi 04.08.2015-13.08.2015, sonbahar mevsimi 16.10.2015-25.10.2015, kış mevsimi 19.01.2016-28.01.2016 tarihleri arasında olmak üzere 4 kez gerçekleştirilmiştir. Ölçüm sonuçları, çalışmanın bulgular bölümünde yer almaktadır.

2.2.3.2. Ölçüm Noktalarının Sayılarının Belirlenmesi

Düzce Merkez ilçe sınırları içerisinde yer alan rüzgâr ölçüm noktalarının tam koordinatlarının belirlenebilmesi için öncelikle, Düzce İmar Planı’ndan Autocad 2016 yazılımı yoluyla kütle boşluk değerleri elde edilmiştir (Bkz. Harita 3.6 ve EK-3). Elde edilen kütle-boşluk analizinin önemi, ölçüm yapılacak olan mahallelerin yapısal yoğunluklarının birbirinden farklı oluşu ve buna bağlı olarak farklı sayıda ölçüm

Kentlerin yapısal yoğunluğunun rüzgâr frekanslarını değiştirdiği bilinmektedir. Bu nedenle yoğunluk açısından homojenliğin sağlanması, mutlak bir tabakalandırma işlemini ortaya koymaktadır. Benzer özellikleri taşıyan yapı yoğunluklarını bir araya toplayarak kendi içerisinde homojen, fakat kendi aralarında heterojen bir sistem içerisinde çözümlenmiştir.

Yapı yoğunluklarını %0-19, %20-39, %40-59, %60-79 ve %80-100 şeklinde gruplayarak, bu 5 gruptaki mahalle sayısı belirlendikten sonra bunların içerisinden rastgele ölçümler yapılarak daha anlamlı sonuçlar alınabileceği de düşünülmüştür. Ancak, mahalle kütle boşluk oranlarının 5 yerine 3 grupta yoğunlaşması, başka bir yöntem sürecine geçilmesini zorunlu kılmıştır.

Bu bağlamda söz edilen yöntem, “Rastgele Örnekleme Yöntemi” olarak adlandırılmaktadır. Burada kullanılan “Örneklem sayısı belirleme formülü” [117] sonuçları ile de mahallelerdeki ölçüm noktası dağılımları sayıları ortaya çıkarılmıştır. Her bir mahallenin kütle boşluk oranının toplamının (~440), 48 mahallenin toplam oranına bölünmesi sonucu ile bir mahallenin bütün mahalle toplamının içerisindeki ağırlığı bulunmaktadır. Bu işlemi yaptıktan sonra çıkan değeri, toplam değer olan 385 ile çarparak hangi mahalleden kaç ölçüm yapılması gerektiği bulunmaktadır. İstatistiksel olarak kullanılan örnekleme formülü aşağıdaki gibidir;

Burada:

=Kabul edilebilir hata (0,07) N= Evren büyüklüğü (48)

Oluşturulan haritalar ile elde edilen kütle-boşluk oranlarına göre, her bir mahalledeki ölçüm nokta sayısı ortaya çıkarılmıştır. “3.2.1.Bulgular ve Tartışma” bölümünde, bu sayıların her bir mahalleye olan dağılımı yer almaktadır (Çizelge 3.5).

Toplamda 385 adet olarak belirlenen ölçüm noktaları haritaya işlendiğinde, komşu noktaların varlığı nedeni ile nokta sayısı 300’e indirgenmiştir. İki mahalle sınırında

yapılan ölçümlerin yinelenmesi gereksiz görülmüş ve bu nedenle ortak nokta olarak değerlendirilmiştir.

2.2.3.3. Ölçüm Noktalarının Yerlerinin (Koordinatlarının) Belirlenmesi

Rüzgâr ölçüm noktalarının tam koordinatlarının belirlenmesinde, öncelikle “Koridor” (yol), daha sonra “Konut Yerleşimi” (yapılar), son olarak “Açık Alanlar” temel alınmıştır. Bu şekilde olmasının amacı, herhangi bir koridor durumu ile karşılaşıldığında eş zamanlı ölçümler ile rüzgârın hareketinin ne şekilde değişiklik göstereceğini belirlemektir. Kütle boşluk oranına göre tek bir ölçüm alınan mahallede birçok koridor olabilir. Bu şekilde olası bir durumda, ana yol-tali yol hiyerarşisini kurarak en geniş koridoru seçmek daha anlamlı olacaktır. Açık alanların en son sırada yer almasının nedeni ise, bu alanların yapı alanlarında olduğu kadar engelleyici bir durum oluşturmayacağı düşüncesinden kaynaklanmaktadır.

2.2.4. Sabit İklim İstasyon Verilerinin Elde Edilmesi ve Rüzgâr Haritalarının