Yapı boyutu ile ilgili özellikler

Çizelge 5.23’de incelenen işletme tiplerinin ekonomik büyüklükleri verilmiştir. Buna göre ekonomik büyüklük ünitesi, uzmanlaşmış tarla ürünleri yetiştiriciliği işletme tipi ortalamasında 72,64 EBÜ, uzmanlaşmış hayvan yetiştiriciliği işletme tipi ortalamasında 76,20 EBÜ, karışık bitkisel ürün ve hayvan yetiştiriciliği işletme tipi ortalamasında 71,46 EBÜ ve uzmanlaşmış bahçe bitkileri yetiştiriciliği işletme tipi ortalamasında ise 48,57 EBÜ olarak belirlenmiştir.

Toplam işgücü unsuru, işletmede çalışanların, çalıştıkları toplam işgücü saatinin, 2200 saate bölümü sonucu hesaplanan işgücü ünitesini ifade etmektedir (Çelik ve Direk 2008). Çizelge 5.23’de görüldüğü gibi ücret ödenmeyen işgücü girdisi aile işgücü ünitesini, ücret ödenen işgücü girdisi ise yabancı işgücü ünitesini ifade etmektedir. Uzmanlaşmış tarla ürünleri yetiştiriciliği işletme tipi ortalamasında toplam işgücü girdisinin (3,38 YİÜ) 3,31’i aile işgücünden, 0,06’sı yabancı işgücünden sağlanmaktadır.

Uzmanlaşmış hayvan yetiştiriciliği işletme tipinde toplam işgücü girdisinin (2,80 YİÜ) 2,92’si aile işgücünden, 0,002’si ise yabancı işgücünden karşılanmaktadır (Çizelge 5.23).

Karışık bitkisel ürün ve hayvan yetiştiriciliği işletme tipinde toplam kullanılan işgücü miktarı 3,56 işgücü ünitesi olup, bunun 3,56’sı aile işgücünden ve 0,002’si yabancı işgücünden karşılanmaktadır (Çizelge 5.23).

Uzmanlaşmış bahçe bitkileri yetiştiriciliği işletme tipi ortalamasında toplam kullanılan işgücü miktarı 2,84 işgücü ünitesi olup bunun 2,83’ü aile işgücünden, 0,002’si ise yabancı işgücünden sağlanmaktadır (Çizelge 5.23).

İşletme tipleri ortalamasında ise toplam işgücü girdisinin 3,28 işgücü ünitesi olduğu ve bunun 3,26’sının aile işgücünden ve 0,04’ünün ise yabancı işgücünden karşılandığı belirlenmiştir (Çizelge 5.23). Araştırma alanında incelenen işletme tipleri itibariyle tüm işletme tiplerinde yoğun olarak aile işgücünün kullanıldığı görülmektedir.

83

İncelenen işletmelerde tarımsal üretimde kullanılan araziler toplam kullanılabilir tarım arazi ve kiralanan tarla arazisi kalemleri ile Çizelge 5.23’de verilmiştir. Arazi miktarları hektar cinsinden ele alınmıştır. Uzmanlaşmış tarla ürünleri yetiştiriciliği işletme tipi ortalamasında kullanılabilir tarım arazisi 30,36 ha, kiralanan tarım arazisi 1,39 ha olarak belirlenmiştir.

Uzmanlaşmış hayvan yetiştiriciliği işletme tipi ortalamasında toplam kullanılabilir tarım arazisi 23,96 ha iken kiralanan tarım arazisi 0,24 ha olarak belirlenmiştir (Çizelge 5.23).

Karışık bitkisel ürün ve hayvan yetiştiriciliği işletme tipi ortalamasında toplam kullanılabilir tarım arazisi 28,99 ha iken kiralanan tarım arazisi 2,85 ha olarak belirlenmiştir (Çizelge 5.23).

Uzmanlaşmış bahçe bitkileri yetiştiriciliği işletme tipi ortalamasında ise toplam kullanılabilir tarım arazisi 18,30 ha iken kiralanan tarım arazisi bulunmamaktadır. Tüm işletme tipleri ortalamasında ise toplam kullanılabilir tarım arazisi 28,60 ha iken kiralanan tarım arazisi 1,37 ha olarak belirlenmiştir (Çizelge 5.23).

Araştırma alanında uzmanlaşmış bahçe bitkileri yetiştiriciliği işletme tipi hariç diğer işletme tiplerinde kiralanan arazi miktarının düşük olduğu ve işletmelerin mülk arazilerinde üretim yaptıkları görülmektedir. Uzmanlaşmış bahçe bitkileri yetiştiriciliği işletme tipinde bulunan işletmelerin ise ağırlıklı olarak çok yıllık meyve yetiştiriciliği yapmaları sebebiyle arazi kiralamadıkları düşünülmektedir.

İncelenen işletmelerdeki hayvan varlığı, toplam canlı stok miktarı olarak, toplam canlı stok ünitesi kaleminde verilmiştir (Çizelge 5.23). Hayvan varlığı uzmanlaşmış tarla ürünleri yetiştiriciliği işletme tipi ortalamasında 3,72 hayvan ünitesi, uzmanlaşmış hayvan yetiştiriciliği işletme tipi ortalamasında 43,54 hayvan ünitesi, karışık bitkisel ürün ve hayvan yetiştiriciliği işletme tipi ortalamasında 26,40 hayvan ünitesi olarak hesaplanmıştır. Uzmanlaşmış bahçe bitkileri yetiştiriciliği işletme tipinde bulunan işletmelerde hayvan varlığı bulunmamaktadır. İşletme tipleri ortalamasına bakıldığında ise hayvan varlığının 15,32 hayvan ünitesi olduğu görülmektedir. Buna göre incelenen işletmelerde en fazla hayvan varlığına sahip olan işletmelerin beklendiği gibi, hayvan yetiştiriciliği işletmeleri olduğu ve bunu karışık bitkisel ürün ve hayvan yetiştiriciliği işletmelerinin takip ettiği görülmektedir.

Çizelge 5.23’de incelenen işletmelerde temel ürünlerden buğday ve mısır verimlilikleri kental olarak verilmiştir. Çizelge 5.23’den de görüldüğü gibi uzmanlaşmış tarla ürünleri yetiştiriciliği işletmelerinde buğday verimi 34,23 kental, mısır verimi

84

94,48 kental olarak hesaplanmıştır. Uzmanlaşmış hayvan yetiştiriciliği işletmelerinde buğday verimi 13,20 kental, mısır verimi ise 174,94 kental olarak belirlenmiştir (Çizelge 5.23). Karışık bitkisel ürün ve hayvan yetiştiriciliği işletmelerinde buğday veriminin 34,01 kental ve mısır veriminin 107,97 kental olduğu belirlenmiştir (Çizelge 5.23).

Uzmanlaşmış bahçe bitkileri yetiştiriciliği işletmelerinde ise buğday verimi 29,58 kental olarak hesaplanırken bu işletme tipinde mısır üretimi bulunmamaktadır (Çizelge 5.23).

İşletme tipleri ortalamasında buğday verimi 29,85 kental ve mısır verimi 110,97 kental olarak belirlenmiştir (Çizelge 5.23).

İncelenen işletmelerde buğday veriminin en düşük olduğu işletme tipi uzmanlaşmış hayvan yetiştiriciliği işletme tipidir. Diğer işletme tiplerinde ise buğday verimi birbirine yakın bulunmuştur. Uzmanlaşmış hayvan yetiştiriciliği işletme tipinde buğday veriminin düşük olması kuru arazilere yem üretimi amaçlı buğday ekmelerinden kaynaklanmıştır. Mısır veriminde en yüksek verime sahip olan işletme tipi uzmanlaşmış hayvan yetiştiriciliği işletme tipi olarak belirlenmiştir. Bu işletme tipinde mısır veriminin diğer işletme tiplerine göre daha yüksek olması ise hayvan yemi olarak kullanmak amacıyla silaj mısır üretiminin bu işletme tipinde daha yaygın olmasından kaynaklanmaktadır.

Çizelge 5.23’de incelenen işletme tiplerinde süt verimi kg/baş cinsinden verilmiştir. Çizelge 5.23’de de görüldüğü gibi en fazla süt verimine sahip olan işletme tipi karışık bitkisel ürün ve hayvan yetiştiriciliği işletme tipi (4.818,51 kg/baş) dir.

Uzmanlaşmış hayvan yetiştiriciliği işletme tipinde süt verimi 4.375,62 kg/baş iken uzmanlaşmış tarla ürünleri yetiştiriciliği işletme tipinde 3.453,33 kg/baş olarak belirlenmiştir. Tüm işletme tipleri ortalamasına bakıldığında ise süt veriminin 3.803,26 kg/baş olduğu Çizelge 5.23’de görülmektedir.

85

Çizelge 5.23.İncelenen işletmelerde 2016/2017 üretim dönemine ait yapı ve verimlilik boyutu Yapı Boyutu İle İlgili

Unsurlar

Uzmanlaşmış Tarla Ürünleri Yetiştiriciliği Uzmanlaşmış Hayvan Yetiştiriciliği Küçük

İşletmeler Orta İşletmeler Büyük İşletmeler Ortalama Küçük

İşletmeler Orta İşletmeler Büyük İşletmeler Ortalama SE005 Ekonomik Büyüklük-EBÜ 3,46 21,36 133,15 72,64 7,80 20,25 97,02 76,20 SE010 Toplam İşgücü Girdisi-Yıllık İşgücü Ünitesi(YİÜ) 2,70 3,20 3,76 3,38 0,76 2,95 3,30 2,80 SE015 Ücret Ödenmeyen İşgücü Girdisi- Aile İşgücü Ünitesi (AİÜ) 2,66 3,15 3,67 3,31 0,76 2,95 3,29 2,92 SE020 Ücret Ödenen İşgücü Girdisi- Yıllık İşgücü Ünitesi(YİÜ) 0,03 0,05 0,09 0,06 - 0,001 0,01 0,002 SE025 Toplam Kullanılabilir Tarım Arazisi-ha 22,87 19,01 40,75 30,36 2,18 21,75 31,63 23,96 SE030 Kiralanan Tarla Arazisi-ha - 0,76 2,35 1,39 - 0,25 0,30 0,24 SE080 Toplam Hayvan Varlığı-HÜ - 0,69 7,16 3,72 48,73 13,46 60,46 43,54 SE110 Buğday Verimi 100kg/ha 15,44 32,68 42,52 34,23 - 9,26 19,45 13,20 SE115 Mısır Verimi 100kg/ha - 62,93 151,78 94,48 - 26,31 316,83 174,94 SE120 Hayvan Yoğunluğu HÜ/ha - 2,05 9,36 6,96 22,38 255,80 50,66 44,60 SE125 Süt Verimi Kg/inek - 4.560,00 4.058,18 3.453,33 - 5.160,00 5.165,22 4.375,62

Çizelge 5.23. İncelenen işletmelerde 2016/2017 üretim dönemine ait yapı ve verimlilik boyutu (Devamı)

Yapı Boyutu İle İlgili Unsurlar

Karışık Bitkisel Ürün ve Hayvan Yetiştiriciliği Uzmanlaşmış Bahçe Bitkileri Yetiştiriciliği _İşletme Tipleri Ort. Küçük

İşletmeler Orta

İşletmeler Büyük İşletmeler Ortalama Küçük İşletmeler Orta

İşletmeler Büyük İşletmeler Ortalama SE005 Ekonomik Büyüklük- EBÜ 5,38 20,08 104,50 71,46 3,20 22,87 109,80 48,57 74,08 SE010 Toplam İşgücü Girdisi- Yıllık İşgücü Ünitesi(YİÜ) 3,52 4,23 3,37 3,56 3,22 2,60 3,00 2,84 3,28 SE015 Ücret Ödenmeyen İşgücü Girdisi-Aile İşgücü Ünitesi (AİÜ) 3,52 4,23 3,37 3,56 3,22 2,59 3,00 2,83 3,26 SE020 Ücret Ödenen İşgücü Girdisi-Yıllık İşgücü Ünitesi(YİÜ) - 0,001 0,004 0,002 - 0,002 0,005 0,002 0,04 SE025 Toplam Kullanılabilir Tarım Arazisi-ha 4,00 19,89 38,25 28,99 0,40 14,00 33,70 18,30 28,60 SE030 Kiralanan Tarla Arazisi-ha - 2,22 3,80 2,85 - - - - 1,37 SE080 Toplam Hayvan Varlığı-HÜ 5,20 9,12 37,06 26,40 - - - - 15,32 SE110 Buğday Verimi 100kg/ha 45,00 27,33 33,08 34,01 - 32,50 40,00 29,58 29,85 SE115 Mısır Verimi 100kg/ha - 1.666,67 16.416,67 107,98 - - - - 110,97 SE120

Hayvan Yoğunluğu

HÜ/ha - 11,40 10,18 10,61 - - - - 16,26

SE125 Süt Verimi Kg/inek 4.320,00 3.428,57 5.368,42 4.818,51 - - - - 3.803,26