Yahudilerden Münafık Olanlar

Hz. Peygamber’in Medine’ye hicretinden sonra Müslümanların daha önce Mekke’de karşılaşmadıkları yeni bir problem ortaya çıkmıştı. Kalben Müslüman olmadıkları halde dilleriyle iman ettiklerini söyleyen bazı insanlar Müslümanların zayıflamasını bekleyip, her fırsatta gerek Mekkeli müşriklerle gerekse İslam’a düşmanlık eden Yahudilerle gizli ittifaklar yaptılar. Bunları Kur’an münafıklar olarak adlandırdı. İslam toplumuna zarar verebilecek en büyük tehlike Münafıklar olduğu için meşhur ayette onlar hakkında şöyle buyrulur:

) اًﲑِﺼَن ْمَُﳍ َﺪَِﲡ ْﻦَﻟَو ِرﺎﱠﻨﻟا َﻦِم ِﻞَﻔْسَْﻷا ِكْرﱠﺪﻟا ِﰲ َﲔِﻘِﻓﺎَﻨُﻤْﻟا ﱠنِإ

145

(

“Şüphe yok ki Münafıklar Cehennemin en alt tabakasında olacaklar, onları o azaptan kurtaracak kimse de olmayacak” Nisa Suresi 4/145

İslam tarihine bakınca Münafıkların yıkıcı faaliyetlerinin birçok örneğini görebiliriz. Uhud Savaşı’ndaki fitnelerine Âli İmran Suresi’nde, Hz. Peygamber’in hanımına yönelik iftiralarına Nur Suresi’nde, Tebük Sefer’indeki fitnelerine ve kendilerine mescit görünümlü bir karargâh edinme çabalarına Tevbe Suresi’nde, Beni Mustalik Gazvesi sırasında Ensar ve Muhaciri birbirine düşürme planlarına Münafıkûn Suresi’nde şahit oluyoruz. Yine Kur’an bize münafıkların Müslümanların aleyhine Medine Yahudileriyle ilişkiler kurduklarını da anlatır. Benî Nadir Yahudilerinin kuşatmasını anlatan Haşr Suresi’nde de bununla ilgili ayetler yer alır. Münafıkların sembol ismi de Abdullah b. Übey b. Selûl’dür. Münafıklar denilen kitlenin de Medine’nin Arap kabilelerinde mensup insanlardan olduğu bilinir. Fakat Maide

Suresi’nde yer alan şu ayetten anlıyoruz ki gerçekte iman etmediği halde Müslümanların yanında iman izhar eden Yahudiler de varmış.

ْﺪَﻗ ْمُﻫَو ِرْﻔُﻜْﻟِ اﻮُﻠَﺧَد ْﺪَﻗَو ﺎﱠﻨَمآ اﻮُﻟﺎَﻗ ْمُﻛوُءﺎَج اَذِإَو

ُﱠ اَو ِﻪِﺑ اﻮُجَرَﺧ

َنﻮُﻤُﺘْﻜَﻳ اﻮُنﺎَﻛ ﺎَِﲟ ُمَﻠْعَأ

)

61

(

“ Yanınıza geldiklerinde ‘iman ettik’ derler. Hâlbuki girerken kâfir girmişlerdi, çıkarken yine kâfir çıktılar. İçlerinde neler gizlediklerini Allah çok iyi biliyor.” Maide Suresi 5/61

Ayetin tefsirinde Medine’de bu şekilde davranan Yahudilerden bahsedilir.201

Nihayetinde nifak iman hususunda ikiyüzlü bir tavır takınmaktır. Münafıklar diye özellikle adlandırılan gurup Yahudilerden olmasa da; bu münafıklık tavrını gösteren Yahudilerin olduğuna işaret eden başka ayetler de vardır.

ُﻔْﻛاَو ِرﺎَهﱠـﻨﻟا َﻪْجَو اﻮُﻨَمآ َﻦﻳِﺬﱠﻟا ﻰَﻠَع َلِزْنُأ يِﺬﱠﻟِ اﻮُﻨِمآ ِبﺎَﺘِﻜْﻟا ِﻞْﻫَأ ْﻦِم ٌةَﻔِﺋﺎَط ْﺖَﻟﺎَﻗَو

اوُر

) َنﻮُعِجْرَـﻳ ْمُهﱠﻠَعَﻟ ُهَرِﺧآ

72

ﱠنِإ ْﻞُﻗ ْمُﻜَﻨﻳِد َعِبَت ْﻦَﻤِﻟ ﱠﻻِإ اﻮُﻨِمْﺆُـت َﻻَو (

ِﱠ ا ىَﺪُﻫ ىَﺪُْﳍا

ٌﺪَحَأ ﻰَتْﺆُـﻳ ْنَأ

ُﱠ اَو ُءﺎَشَﻳ ْﻦَم ِﻪﻴِتْﺆُـﻳ ِﱠ ا ِﺪَﻴِﺑ َﻞْﻀَﻔْﻟا ﱠنِإ ْﻞُﻗ ْمُﻜِّﺑَر َﺪْﻨِع ْمُﻛﻮﱡجﺎَُﳛ ْوَأ ْمُﺘﻴِتوُأ ﺎَم َﻞْﺜِم

) ٌمﻴِﻠَع ٌعِساَو

73

(

َعْﻟا ِﻞْﻀَﻔْﻟا وُذ ُﱠ اَو ُءﺎَشَﻳ ْﻦَم ِﻪِﺘَْﲪَرِﺑ ﱡصَﺘَْﳜ

) ِمﻴِﻈ

74

(

“ Kitap ehlinden bir topluluk dediler ki: ‘Müminlere inen şu kitaba gündüz iman etmiş gibi görünün, akşamüzeri de inkâr edin. Böylelikle belki onlar da dönerler. Sizin dininize uyandan başkasına da sakın ha güvenmeyin.’ De ki: Doğru yol Allah’ın gösterdiği yoldur. (işte o yol) Tıpkı size önceden verilenin (vahyin) bir başkasına (Muhammed’e) verilmesidir; (yarın) rabbinizin huzurunda müminlerin haksızlığınızı ispat edecekleri yoldur. De ki: Her türlü lütuf Allah’ın elindedir, onu dilediğine verir. Allah’ın rahmeti geniş ilmi sonsuzdur. Rahmetini (nübüvvet ve vahyini) de dilediğine husûsen bahşeder. O Allah gerçekten büyük lütuf sahibidir.” Âli İmran Suresi 3/72-74

Medine’de Yahudiler iman etmiş gibi görünüp sonra geri dinlerine dönme eylemlerini imanı zayıf olan Müslümanların içine İslam’a dair şüphe düşürmek için yapıyorlardı. Hatta iman izhar etmek için sabah namazına dahi geldiklerini anlatan rivayetler de vardır.202 _{Böylece görüyoruz ki Yahudiler bir yandan Abdullah b. Übey}

gibi Münafıklarla İslam aleyhine işbirliği yaparken, bir yandan da içlerinden bir kısmı münafıklığı bizzat kendisi yapıyorlardı.203 _{Tarihçi İbn Hişâm Benî Kaynuka’}

kabilesinin alimlerinden bu nifak davranışını sergileyen dokuz kişinin adını tek tek saymakta ve içlerinden Müslümanlara ve Hz. Peygamber’e karşı sergiledikleri düşmanlıklarla meşhur olanların olaylarına da temas etmektedir. 204

202 _{Örnek olarak bkz. Taberî, a.g.e. 6/507-508.}

203 _{Yahudilerden nifak davranışı sergileyenlere dair bir diğer örnek de Bakara Suresi 2/76 ayetidir. “} اَذِإَو

ﺎَِﲟ ْمَُﻮُثِّﺪَُﲢَأ اﻮُﻟﺎَﻗ ٍﺾْعَـﺑ َﱃِإ ْمُهُﻀْعَـﺑ َﻼَﺧ اَذِإَو ﺎﱠﻨَمآ اﻮُﻟﺎَﻗ اﻮُﻨَمآ َﻦﻳِﺬﱠﻟا اﻮُﻘَﻟ ِّﺑَر َﺪْﻨِع ِﻪِﺑ ْمُﻛﻮﱡجﺎَﺤُﻴِﻟ ْمُﻜْﻴَﻠَع ُﱠ ا َﺢَﺘَـﻓ

َنﻮُﻠِﻘْعَـت َﻼَﻓَأ ْمُﻜ ” “İman

edenlerle karşılaştılar mı “iman ettik” derler. Birbirleriyle yalnız kaldıkları zaman ise şöyle derler: ‘Rabbinizden gelen bir delil olarak aleyhinizde kullansınlar diye mi tutuyor da Allah’ın size bildirdiği hakikatleri onlara söylüyorsunuz, bunu akıl edemiyor musunuz?” Burada ayetin devamında yer alan cümleden dolayı bu ayeti “ellerinde bulunan vahiy bilgisini gizlemek” konusunu anlattığımız başlıkta ele aldık. Çünkü burada yukarıdaki ayetlerde yer alan özel bir amaca matuf organize nifak faaliyetinden ziyade, Müslümanlardan “ellerinde bulunan vahiy bilgisine” dair gelebilecek sorularla zor durumda kalmamak için geçiştirme gayesiyle söylenen bir “iman ettik” sözü göze çarpıyor. Bu sebeptendir ki içlerinden bu konuda geçiştirmeyi seçmeyip Müslümanlarla Tevrat ayetleri üzerinden tartışmaya girenleri bu işten sakındırmaya çalışıp, “ellerindeki vahiy bilgisini” gizli tutmayı tembihledikleri görülüyor.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

HRİSTİYANLARIN İNANÇ PROBLEMLERİ

Kur’an’da Hristiyanların inanç problemleri Yahudilere nazaran daha az sayıda ayette yer almaktadır. Hatta Hristiyanların Hz. İsa’nın konumu ile alakalı tasavvurları dışındaki diğer bütün yanlış itikatları ayetlerde Yahudiler ile ortak inanç problemleridir ve ilgili ayetlerde de bu şekilde yer almıştır. Bu nedenle bu bölümü iki alt başlıkta ele aldık. İlk başlıkta sadece Hristiyanlara dair problemlerin yer aldığı konuları ele alacağız. Yahudilerle ortak inanç problemlerini ise ikinci başlıkta söz konusu edeceğiz.

3.1. Hristiyanların Müstakil İnanç Problemleri

3.1.1. Allah’a Verdikleri Sözü Bozmaları

َﻦِمَو

َـﺑ ﺎَﻨْـﻳَرْﻏَﺄَﻓ ِﻪِﺑ اوُرِّﻛُذ ﺎﱠِﳑ ﺎﻈَح اﻮُﺴَﻨَـﻓ ْمُهَـﻗﺎَﺜﻴِم َْﺬَﺧَأ ىَرﺎَﺼَن ﱠِإ اﻮُﻟﺎَﻗ َﻦﻳِﺬﱠﻟا

َةَواَﺪَعْﻟا ُمُهَـﻨْـﻴ

) َنﻮُعَـﻨْﺼَﻳ اﻮُنﺎَﻛ ﺎَِﲟ ُﱠ ا ُمُهُـﺌِّبَـﻨُـﻳ َفْﻮَسَو ِةَمﺎَﻴِﻘْﻟا ِمْﻮَـﻳ َﱃِإ َءﺎَﻀْغَـبْﻟاَو

14

(

“Biz Nasranîleriz diyenlerden de söz almıştık ama kendilerine verilen emir ve öğüdün önemli bir kısmını unuttular. Bu yüzden biz de onların arasına kıyamete kadar sürecek bir kin ve husumet bıraktık. Allah (kıyamet günü) onlara yapmakta olduklarını bir bir haber verecektir." Maide Suresi 5/14

Maide Suresi’nin ehl-i kitaba yönelik hitabını içeren ayetleri bundan bir önceki 12 ve 13. Ayetleri İsrâiloğullarının Allah’a verdikleri sözleri bozmalarından bahsediyordu. Bu ayette de Hz. İsa zamanında Allah’ın o zamanki muvahhitlerden aldığı ahdin sonradan gelenler tarafından unutulduğu haber veriliyor. Onlar da

kendilerinden önce gelen Yahudilerin yanlışını tekrarlamışlar ve dinin aslını bozmuşlardır. Bu ayette dikkati çeken bir nokta sözlerini bozmalarının neticesinde şiddetli dini ihtilaflara düşmeleridir.205 _{Hristiyanlık tarihinde Hz. İsa’nın tevhid}

davetinden uzaklaşıldığı süreçte çok kanlı ve şiddetli mezhep çatışmaları yaşandığı malumdur. Allah’a verdikleri ahdi bozarak düştükleri yanlış itikat sosyal ve siyasi çatışmaların yıkımların gerekçesi olacak ayrışmaları tetiklemiştir. Tefsirlerde bu ayette şiddetli ihtilaflara düştükleri beyan edilen ilk dönem Hristiyan mezheplerinden üç tanesinin adı geçer. Nestûriyye, Yâkûbiyye ve Melkâniyye.206 _{İhtilaf ettikleri temel}

konu da Hz. İsa’nın durumudur. Bu konu sonraki başlıkta tek tek ele alınacaktır. Allah’a verdikleri sözü ahdi bozmak esasında Hristiyanların Yahudilerle ortak bir inanç problemi olarak da düşünülebilir fakat bu ikisinin niteliği birbirinden farklıdır. Çünkü Kur’an bize Yahudilerin verdikleri ahdi bozmasını henüz müstakil bir Yahudi itikadı ortada yokken, Hz. Musa zamanında İsrâiloğullarının çöl yolculuklarından itibaren anlatmıştı. Hristiyanların ahitlerini bozmaları ise yukarıda verdiğimiz Maide Suresi 5/14 ayetinde Yahudilerden bağımsız olarak anlatıldığı için bunu ayrı bir başlıkta ele almayı isabetli bulduk. Çünkü Maide Suresi 5/14 ayetinin; birkaç ayet sonra gelen ve Hristiyanların müstakil bir inanç problemi olarak öne çıkan bir konudan bahseden Maide Suresi 5/17 ayetiyle anlam ilişkisi içerisinde olduğunu düşünüyoruz.