Yabancılara Türkçe Öğretiminde Türk Dizileri

Televizyon izleme sürelerine bakıldığında, katılımcıların en düşük 30 dakika, en fazla da 600 dakika televizyon izlediği görülmektedir. Buna göre televizyon izleme süresiyle ilgili soruyu yanıtlayan 286 kişinin ortalama günlük televizyon izleme süresi 116 (yaklaşık 2 saat) dakikadır. Günlük televizyon izleme süresinin standart sapması 75 dakika olarak bulunmuştur.

Televizyon dizilerinin yabancılara Türkçe öğretiminde kullanımıyla ilgili araştırmalar ilgili başlıkta açıklanmıştır.

2.3.4 Yabancılara Türkçe Öğretiminde Türk Dizileri

Teknolojinin gelişmesiyle birden çok duyuya hitap edebilen araçlar bulunmakta ve öğretim araçları zenginleştirilmektedir. Bu araçlardan biri olan televizyonda birbirinden farklı içerikte programlar üretilmekte ve izlenme oranlarına göre programların yayında kalıp kalmayacağına karar verilmektedir. Gündüz kuşağı programları, yemek programları, sağlık programları gibi toplumun her kesimini ekranlara yönlendirecek formatlar televizyonda yer almaktadır. Televizyon programlarında farklı formatlar denenmesine rağmen, yapılan anketler sonucunda en çok tercih edilen programın diziler olduğu görülmüştür (RTÜK, 2013: 117). Diziler, uzun soluklu yapısıyla, bir yandan bireylerin karakterlerle özdeşleşme mekanizmalarını harekete geçirerek öğrenme düzeyini yüksek tutar, diğer yandan günlük yaşamın içine taşarak bireysel yaşam alanlarını bütünüyle sararlar (Taşkıran, 2007: 10). Dizilerde sunulan gerçeğe yakın yaşamlar özdeşim kurmayı kolaylaştırır. Dizilerde dilin yaşayan örnekleri yer alır. Eğer bir dizinin iyi seçilmiş temaları varsa ve bu temalar toplumun gerçek kültürünü yansıtıyorsa, dili uygunsa, sahneler evrensel değerleri yansıtıyorsa ve etik açılardan ders veriyorsa yani eğitiyor ve kişiyi değiştiriyorsa toplumca beğenilmektedir (Erol, 2007: 236).

Televizyon dizileri yabancı dil öğrenenler ya da farklı bir kültürü tanımak isteyenler için artan bir ilgi ile giderek önem kazanan yeni bir dil ve kültür öğretimi aracı olarak karşımıza çıkmaktadır (İnan, 2012: 179). Türk dizileri de son yıllarda birçok ülkede izlenmekte ve fazlaca seyirci toplamaktadır. Bu dizilerin Türkçeye ve Türk kültürüne ilgi oluşturduğu gözlemlenmektedir. T.C. Başbakanlık Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğünün yaptığı araştırma sonucunda; gösterildikleri ülkelerde en çok izlenen yapımlar arasına giren Türk dizilerinin, önemli bir yumuşak güç aracı olarak

29

Türkiye’nin imajına da büyük katkı sağladığı belirtilmiştir. Haziran 2014 verilerine göre, ihracatı her geçen gün artan dizi film sektöründe 70’in üzerinde dizi film 75 ülkeye ihraç edilmektedir (WEB5, 2018). Türk dizilerine yönelik bu ilgi araştırmalara da konu olmuş, dizilerin kültür aktarımındaki rolü ve dizilerin kelime öğretimine katkısı konulu çalışmalar yapılmıştır:

Dizilerin kültür aktarımındaki rolünü ortaya koyan çalışmalar şunlardır:

İşcan ve Aktürk (2014), “ Televizyon Dizilerinin Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Kullanımı: Seksenler Dizisi Örneği” adlı çalışmasında televizyon dizilerinin yabancılara Türkçe öğretiminde kullanımını Seksenler dizisinden hareketle irdelemiştir. Araştırma konusu kapsamında Ürdün Üniversitesi Türkçe bölümünde okuyan 17 öğrenciye “Seksenler” dizisi üç bölüm hâlinde izlettirilmiş; daha sonra yapılan yazılı yoklamada öğrencilerden, dizide dikkatlerini çeken Türk kültürüne ait unsurları yazmaları istenmiştir. Araştırma sonucunda öğrencilerin Türk kültür unsurlarının farkına vardıkları, kültürü doğal ve eğlenceli biçimde yansıtan Türk dizilerinin yabancılara Türkçe öğretiminde etkili bir materyal olarak kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Arbatlı ve Kurar (2015), “Türk Dizilerinin Kazak-Türk Kültürel Etkileşimine ve Türkçenin Yaygınlaşmasına Etkisi” adlı çalışmasında Türk dizilerinin Türk-Kazak kültürü üzerindeki etkisinin ortaya koymayı amaçlamıştır. Çalışmada, Türk yapımı dizilerin Kazakistan ile Türkiye arasındaki kültürel etkileşime katkısı ölçülmektedir. Ayrıca, dizileri seyreden Kazakistan vatandaşlarının Türkiye, Türkçe ve Türk kültürüne bakışlarına; dizi seyircilerinin dili, dizi izleme sıklığı, Türk dizilerinin yaşam tarzına etkisi, izlenilen dizi türü, dizilerin izlenildiği araç türü ve dizilerin izlendiği dile ilişkin veriler ortaya koyulmaktadır. Anket çalışması ile Kazakistan’da Türk dizilerinin yoğun olarak seyredildiğini, herkes tarafından büyük ilgiyle takip edildiğini ortaya koymuştur. Türk dizilerinin Kazakistan’da Türkiye, Türk kültürü ve Türkiye Türkçesine olan ilgiyi artırdığı; insanları dil ve kültür bakımından etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Kırbaş ve Doğanay (2015) “Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi/Öğreniminde Dizi ve Filmler” adlı çalışmasında Türk dizi ve filmlerinin kültür tanıtımına etkisini incelemiştir. Çalışma Ürdün Üniversitesi, Türkçe Bölümü’nde 4. Sınıfa giden Arap asıllı, yaş ortalaması 22 olan 12 kadın öğrenciyle yapılmıştır. Araştırmada yazılı

30

yoklama yapılmış; öğrencilerin takip ettikleri diziler veya izledikleri filmler, Türk kültürü ile Arap kültürü arasındaki farklar, izledikleri dizi ve filmlerdeki aile yapısı, olumlu ve olumsuz aktarımlar nelerdir, sorularına cevap aranmıştır. Verilen cevaplar gruplandırılarak frekansları belirlenmiş ve yüzdeleri verilerek tablo haline getirilmiştir. Araştırmayla yurtdışında Türkçe öğrenenlerin Türk kültürünü tanıyabileceği materyallerin rağbet gördüğü ve buna bağlı olarak görsel-işitsel materyallerden dizi ve filmlerin kültür aktarımında önemli bir yer tuttuğu sonucuna ulaşılmıştır. Alınan sonuçlarla, dizi ve filmlerin kültür aktarımında tam anlamıyla da kültürel ögeleri yansıtmadığı tespit edilmiştir. Türk kültürünü yansıtan dizilerin hazırlanması gerektiği belirtilmiştir.

Deniz (2010), “Gümüş Dizisinin Arap Kamuoyuna Etkileri Bir Sosyal Medya İncelemesi” adlı çalışmasında Arapçaya çevrilerek Ortadoğu’da yayınlanan Gümüş dizisi özelinde, Türk dizilerinin Arap toplumuna ne tür etkiler yaptığını irdelemiştir. Gümüş dizisinin Ortadoğu’ da geniş yankı uyandırdığı, dizi hakkında 2010 yılında bir belgeselin çıkartıldığı ve diziyi yayınlayanlar için idam fetvasının çıkarılmasını isteyenlerin varlığı bu çalışmanın çıkış noktasını oluşturmuştur. Çalışmada Türk dizilerinin izlenme sebepleri ve dizilere gelen tepkiler sosyal medya üzerinden incelenmiştir. Sonuç bölümünde diziler sayesinde izleyenlerin Türk toplumuna karşı bir merak duyduğu ve Türk toplumuyla özdeşim kurduğu sonucuna ulaşılmıştır. Karçiç ve Arslan (2015), “Türk Dizilerinin Boşnakça Anadil Taşıyıcılarının Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenimine Etkisi” adlı çalışmasında Bosna Hersek’te ekranlarda olan Türk dizilerinin Türkçe öğrenimine etkisini araştırmıştır. Araştırmaya 112 kişi katılmış, uygulanan anketle Türkçe öğreniminde televizyonun etkisi olduğu sonucu çıkmıştır. Ayrıca mecaz ifadelerin ve deyimlerin öğrenilmesinde dizilerin etkili bir araç olduğu belirtilmiştir.

Dizilerin kelime öğretimine katkısını belirlemeyen çalışmalar şunlardır:

Yılmaz Atagül (2016), “ Yabancı Dil Olarak Türkçe Atasözü ve Deyim Öğretiminde Film ve Hikâye Tekniklerinin Etkililik Düzeyleri Açısından Karşılaştırılması” adlı çalışmasında deyim ve atasözü kavramlarını irdeledikten sonra dil öğretiminde kullanılan yöntem ve teknikleri anlatmıştır. Filmler ve hikayelerle öğretim başlıklarıyla ilgili deneysel çalışma yapmıştır. Çalışmasında B2 seviyesindeki 137

31

öğrenciyle sekiz hafta süren bir çalışma yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda filmler yoluyla atasözü ve deyim öğretiminde başarı sağlandığı görülmüştür.

Yılmaz ve Irşi (2017), “Yabancılara Türkçe Öğretiminde Tv Dizilerinin Kullanımı” adlı çalışmalarında yabancılara Türkçe öğretiminde dizi filmlerin kullanımının öğrencilerin Türkçe öğrenme düzeylerine etkisini incelemiştir. Araştırmada Ekmek Teknesi adlı televizyon dizisinden bölümler kullanarak öğrencilerin kalıplaşmış ifadeleri, atasözleri ve deyimleri günlük konuşma dili içerisinde, dört dil becerisinde kullanmalarını sağlamak hedeflenmiştir. B1 ve B2 seviyesindeki yabancı uyruklu Türkçe öğrenen öğrenci gruplarına 10 sorudan oluşan etkinlik yapılmıştır. Çalışmanın sonunda Türkçe öğretiminde ve kültür aktarımında kullanılabilecek dizi filmlerin listesinin oluşturulması ve derslerde bu filmlere yönelik etkinlik yapılması gerektiği belirtilmiştir.

2.4 DERLEM