Yaşam Tarzı

Bir turistin, nerede ve ne kadar konaklayacağını, hangi mal ve hizmetlerden, ne ölçüde satın alacağını belirleyen temel faktörlerden biri, onun geliri ve bu gelirin ne kadarını turistik tüketime ayıracağıdır.Đnsanlar tatil yapacağı ülkeyi, konaklamayı gerçekleştireceği tesis seçiminde, turistik mal ve hizmetlerden ne ölçüde yararlanacağını belirlemede kişinin satın alma gücü yani geliri ön plana çıkmaktadır. Gelir düzeyi yüksek gruplar, düşük gelir gruplarına göre daha lüks nitelik taşıyan mal ve hizmetlere talep gösterirler. Ayrıca yüksek gelir gruplarının seyahat eğilimleri daha fazladır (Hayta, 2008:42). Tüketicinin harcanabilir gelir düzeyi arttıkça, turistik ürünlere olan talep de artmaktadır.

Konaklama seçimini etkileyen bir diğer ekonomik faktör ise fiyattır. Fiyat-talep etkileşimi iki yönlüdür. Konaklama yerlerinin fiyatları Fiyat-talep düzeyini belirleyeceği gibi talebin hacmi de fiyatların artma, düşme ya da aynı seviyede kalma yönünü etkileyebilir. Fiyatlar bir taraftan konaklama yerleri arzının, diğer taraftan da bunlara olan talebin fonksiyonudur. Bu durumda fiyat ayarlamaları yoluyla talebi genişletmek veya daraltmak mümkün olabilmektedir. Akılcı davranan tur operatörleri ve turistlerin de diğerlerine göre fiyatları daha ucuz olan tatil yöresi ve konaklama yerlerini tercih etmeleri de olağandır. Turizm talebi fiyata karşı elastik olduğu için düşük fiyatlar özellikle zevk için yapılan gezilerin miktarını artırır. Ancak talepte bulunanların her zaman ve her ortamda ekonomik davranacaklarını beklemek yanlış olur (Erdoğan, 1996:336).

1.2.3.4. Yaşam Tarzı

Genel anlamda yaşam tarzı kültürel yapılara bağlı olmakla birlikte, tüketim bağlamında eşyayı, mekanı ve zamanı kullanış biçimidir. Bir başka anlayışa göre yaşam tarzı, kültür ve alt kültürlerden farklıdır. Yaşam tarzı belirli bir sosyal sınıf, statü grubu ya da alt kültürün niteliklerinden ayrılabilir. Bu bağlamda yaşam tarzı tercihlerin paylaşılması ile tanımlanabilir (Zorlu, 2006:136).

19

Aynı sosyal sınıf, alt kültür ve hatta aynı meslekten olan insanlar bile çok farklı yaşam tarzlarına sahip olabilirler. Yaşam tarzı, kişinin bir bütün olarak çevresiyle etkileşimini göstermektedir (Kotler, Bowen ve Makens, 2003:208).

Psikografi, tüketici yaşam tarzlarının ölçülmesi ve sınıflandırılması ile ilgilidir. Psikografik ölçülere dayalı en popüler sınıflandırmalardan biri VALS2 (SRI International’ın sunduğu değerler ve yaşam tarzları) çerçevesidir. Bu, ticari bir psikografik sınıflandırma sistemidir. VALS2, Amerika’daki bütün erişkinleri psikolojik özelliklerine göre 8 sınıfta toplamaktadır. Sınıflandırma sistemi, beş demografik ve kırk iki tutumsal davranışlarla ilgili sorulara verilen cevaplara dayanmaktadır. Bu sistem on-line hizmetler ve web siteleri kullandırılarak sonuçlandırılmıştır. Ortaya çıkan Amerikan yaşam tarzı sınıflandırılmaları aşağıda kısaca belirtilmektedir (Kotler, 2000:169; Erdal, 2001:39):

Gerçekleştirenler (Actualizers) : Başarılı, modern düşünceli, faal, insanları

yönetmeye eğilimli kişilerdir. Bu kişiler pahalı ürünler alarak zevklerini göstermek isterler. Geniş bir hobi yelpazesi vardır.

Yerine getirenler (Fulfilleds): Olgun, halinden memnun, rahat, derin

düşünceli kişilerdir. Uzun süre dayanan, fonksiyonel ve değerli ürünleri tercih ederler.

Başarılılar (Achievers): Başarılı, mesleklerine ve işlerine yönelik insanlardır.

Satın aldıkları ürünler, meslektaş ve dostlarına kendilerinin başarılı olduklarını belirten prestijli ürünlerdir.

Deneyimliler (Experiencers): Genç, dinamik, heyecanlı, zaman zaman

düşüncesizce hareket eden, asi insanlardır. Gelirlerinin oldukça yüksek bir bölümünü giyim kuşama, hızlı yiyecekler, müzik, sinema vb. ürünlere harcarlar.

20

Đnananlar (Believers): Muhafazakâr, tutucu ve geleneklerine bağlı alışılmış

ürünleri ve yerleşmiş ürünleri tercih ederler.

Gayret edenler (Strivers): Kendilerinden emin değiller, güvensizlik

içindedirler, yaptıklarının takdir edilmesini isterler, kaynakları kısıtlıdır. Daha yüksek materyal zenginliğe sahip kimselerin satın aldıkları ürünlere benzeyen gösterişli ürünleri severler.

Yapıcılar (Makers): Pratik, kendilerine yeterli, geleneksel, aileye yönelik

kişilerdir. Aletler, çeşitli işlerde kullanılan vasıtalar, balık tutma aletleri gibi sadece pratik veya işlevsel ürünleri severler.

Mücadeleciler (Strugglers): Yaşlı, durumunu kabul etmiş, pasif, endişeli,

kaynakları kısıtlı insanlardır. Dikkatli hareket eden bu tüketiciler, sevdikleri markalara sadıktırlar.

Turizm davranışı açısından bir yaklaşım yapıldığında, insanları yaşam tarzları itibariyle beş kümede toplamak mümkündür (Rızaoğlu, 2003: 90):

Sakin ve sessiz seyahatçiler: Bu tip insanlar kamping, avcılık, balık tutma,

temiz hava alma ve diğer bir dizi açık hava etkinliklerine katılırlar. Kendilerini temizliğe adarlar ve sağlıklarına çok önem verirler. Risk almaktan kaçınırlar. Ayrıca eğitsel amaçlı seyahatlere çıkarlar. Ailelerine bağlılıkları fazladır.

Denizaşırı seyahatçiler: Etkin ve girişkendirler. Riskleri yüklenirler.

Seyahatlerinde yeni kültürel deneyimler ararlar. Giyimlerine düşkündürler. Kendilerine çok güvenirler. Uzak yerlere seyahat ederler. Sanat galerilerini ve müzeleri gezerler. Uçakla seyahat etmeyi severler.

21

Tarihsel öğeleri arayan seyahatçiler: Bu tip insanlar tarihsel kalıntılara,

yerlere ve olaylara önem verirler. Geçmişi anlamak ve yeniden yaşamak isterler. Tatiller onlar için öğrenmenin önemli bir yoludur. Ailelerine önem verirler ve aileleriyle birlikte tatile çıkmak isterler.

Eğlendirici bir seyahat aracı ile seyahat edenler: Bu tip insanlar

seyahatlerini karavanlar, motor evler gibi araçlarla yapmak isterler. Zaman ve paralarını dışarıda yemek yeme, konser ve tiyatro oyunlarına katılma bir arkadaş kümesiyle eğlenme ve partilere gitme gibi şirin yaşama olarak adlandırılan etkinliklere harcarlar. Tatil zamanlarını büyük kentlerde kullanmak isterler. Tatilleri rahatlamanın, dinlenmenin ve eğlenmenin bir aracı olarak görürler.

Şimdi seyahat et-sonra öde seyahatçiler: Günümüzde riskli olması nedeniyle

insanlar ceplerinde para taşımaktan çekinmektedirler. Đnsanlar seyahatlerini gerçekleştirmek için o an paraya sahip olmayabilirler. Krediyi daha çok büyük kentlere ve yabancı ülke çekim yerlerine gitmek isteyenler kullanırlar. Şimdi seyahat et-sonra öde seyahatçileri genellikle daha çok etkindirler, kendilerinden emindirler, seyahate meraklıdırlar ve yeni deneyimlere açıktırlar. Gelecek için parasal korkuları yoktur ve nispeten genç insanlardan oluşur.

Her sosyal sınıfın zevkleri, davranış biçimleri, satın alma karar süreci farklılık gösterdiğinden ürünlerde, sağlanan ek hizmetlerde ve tutundurma çalışmalarında bu farklar gözetilmek zorundadır (Aslan, 2003:84).

Ayrıca kişilerin yaşam tarzları zamanla değişim gösterebilmektedir. Yaşam tarzındaki değişiklikler nedeniyle bir çok konaklama işletmesi, restoran mönülerinde doğal yiyeceklere yer vermeye, termal olanaklar sunmaya, sağlıklı yaşam merkezleri kurmaya başlamıştır. Değişen yaşam tarzları daha fazla maceracı seyahat ve turizm

22

faaliyetlerini teşvik etmekte, golf, trekking, rafting gibi turizm çeşitleri büyük ilgi görmektedir (Avcıkurt, 1995:4).