Çetin A ÖZ KIRIM
50 yılda rol aldığı eserler
1923 YILI Ceza Kanunu Hisse-i Ş ayia Rakibe Sekizinci
Bir D onanm a Gecesi A m cabey
İzm ir Taş Parçası Sevmek Hakkı Sevda Hanım Zevcem K aynanam Gönül D okuzuncu Kasırga Karam an Kahvesi Köy Hekimi Sivri Sinekler Nur Baba Köşkü Fırıldak İstanbul Havası İzmirli Kız O rtak Hanımlar Terzihanesi Bir Gece Faciası K ırkından Sonra Cehennem O thello Vefaen Ferağ Humma M aşuk Efendi Kin Yarası Mahallenin H orozu 1 9 2 4 - 1 9 2 5 YILI Cehennem Azarya Yorgaki Dandini 1925 -1 9 2 6 YILI A hrette Bir Gün A k tö r Kin İstanbul Havası Sırat Köprüsü Devlet Kuşu H ıntır H oşnutyan Harp Harman Sonu Sönen Kandiller Cehennem Kör Düğüm H am let Üç kişi Arasında 1927 -1 9 2 8 YILI T okat Yiyen Soytarı Mürai Hile ve Sevgi Tezer Fevkalasriler Babasının oğlu H ortlaklar H am let 1 9 2 8 - 1929 YILI Deyyus K aranlığın Kudreti Bekârlar Müjde Zifaf Marşı Yapma Adam lar Dişi Aşk Teyze hanım On İkinci Gece A ynoroz Kadısı Nedim Matmazel Julie 1 9 2 9 - 1930 YILI Meri Dügenin Davası Reisin Karısı Zehirli Kucak kum arbaz Y um urcak Hızır A leyhisselâm Yahudi Fazilet Kuklası Matmazel Jüli Evdeki Pazar 1929 -1 9 3 0 YILI Bir Kitap
Hayvan Fikri Yedi Tersine A kan Nehir Kafes A rkasında K okotlar Mektebi Kadın Polis Olursa O nlardan Biri Mürai 1 9 3 0 - 1931 YILI Süt K ardeşler Topaz - Suzy Deli - N ermin Melo - R om en Belkrura Bir Kavuk Devrildi - Şehnaz Venedik Taciri - Zesika
Bir Baba - Mis Klodel G eçti Borun Pazarı - Rezan Rüya İçinde Rüya - Leylâ Y aşayan Kadavra - Liza-Maşe Gölge - Leza
Sevda Politikası - Süheyla M üddeiumumi M ircel-Sm it Ferm anhdeli Hazretleri-N uru Felek K ızkardeşim ve Ben - Prenses H uşyar Yasin Hoca - Hacer
Süt Kardeşler-Pakize Teyze Hanım-Belma Gölge-Leza
M askaralar - Abla Velinin Ç ocuğu -Cezva
Nam ussuzlar - Madam De Foruari Kalbin sesi - Leylâ
D oktor İhsan - Nergis M ukaddes Alev - Stella Yanardağ - Vera-Nerana Ş arlatan - Morlu Kadın Maya - Bella
Eninde S onunda - Nevin Yalova Türküsü - Sevim Müşkül İtiraf - Gerda Binert Kafatası
Stella Saatçi Mum Söndü Namus
Onlar Ermiş M uradına Pazartesi Perşem be Blöf
Bir Ölü Evi Üç Saat
Kadın Erkekleşince Sarı Zeybek Veli Büyük İkram iye Güneş B atarken 1 9 3 3 -1 9 3 4 YILI Gül ve GönülLüküs H ayat B ekârlar Köksüzler Üvey Baba Arılar O Gece
Bir Ç içek İki Böcek Volpan
1934-1935 YILI 1942-1943 YILI 1953-1954 YILI
Cürüm ve Ceza Asrileşen Baba D ostum Harvey
Yarasa Kızlar E ğleniyor Makine
Bu Bir Rüyadır Ceza K anunu
Deli-Dolu 1943-1944 YILI Melek H anım ın K ıskançlığı
Madam Şan-Jen Sözünün Eri
M üfettiş Mum Söndü 1954-1955
K âşif Hoca Ayarsızlar Kibarlık Budalası
Y alancılar
1944-1945 YILI
G eçti Borun Pazarı
1935-1936 YILI 1955-1956 YILI
Ölçüye Ölçü Meraklı Kadınlar Yelpaze
Saz-Caz Asrileşen Baba İşte Buna Talih Derler
Hülleci Düğün Gecesi
Mırnav Yukarı K öşk 1956-1957 YILI
Geciken Ceza M ilyoner D am at Bir Melek G eçti
Tosun Hacı K aptan George W ashington Bu Evde Kalmıştı
Ben Çağırm adım
1936-1937 YILI 1945-1946 YILI 1958-1959 YILI
D udakların M üfettiş Dünya Malı D ünyada Kalır
Maskara Söylemeli mi
Leylâ-M ecnun Dev Aynası 1959-1960 YILI
A şk Mektebi Küçük Şehir Bir Ziyaret
A m an Hanım Sus Hava Parası
Sürtük Yaramaz Çocuk
Bahar Tem izliği 1946-1947 YILI
A yak T akım ı arasında D edikoducular 1960-1961 YILI
Büyük Hala Ceza Kanunu Bey Baba
Ceza Kanunu Koca Bebek
Mürai 1961-1962 YILI
1937-1938 YILI K urt Kocayınca Yeşil K urbağa
İntikam Maçı Ş eytan T ohum u
Bilmece İpekçi Merhum 1962-1963 YILI
Satılık-Kiralık Kaş Yapayım Derken Sekiz Kadın
Ç ifte K eram et Üvey K ardeşler
1963-1964 YILI
1938-1939 YILI 1948-1949 YILI
Dama Çıkmış Bir Güzel Paydos Küçük Şehir
O ğlum uz Olan oldu
Bir Misafir Geldi
1965-1966 YILI
Yüz karası 1949-1950 YILI
Büyük Baba C haillot'4aki Deli
1939-1940 YILI Bir Komiser Geldi 1966-1967 YILI
A m calar E ğleniyor T ebeşir Dairesi N uhun Gemisi
Herkes Kendi Yerine 1940-1941 YILI
Deli Saraylı Hisse-i Şayia
Dadı 1950-1951 YILI 1968-1969 YILI
Paşa Hazretleri İhtiras Tranvayı Daha B itm eyecek mi?
Kiralık Odalar Sana Rey Veriyorum
1941-1942 YILI Yürü Ya Kulum 1969-1970 YILI
Kibarlık Budalası Gecikenler
K ördöğüşü 1951-1952 YILI 1970-1971 YILI
Saadet Yuvası O yun İçinde O yun
Bir Kavuk Devrildi Kadınlar
Boks Ş am piyonu 1952-1953 YILI
Ökse ve Sükse A hududu
Bir Muhasip A ranıyor Sözün Kısası
Hisse-i Şayia
(1950 yılındaki jübile
mecmuasından alınm ıştır.)
BİR HA TIRA Bediacığım ;
Y irm ibeşinci sanat yıldönüm ünde, bizde şim diye kadar hiç bir sa n atk â ra nasip olmayan bir saadet idrak ettiğ in için en candan tebrikle rimi sunarım . Çünkü seni, T ürkiye'nin Birinci C um hur Başkanı sahneye çıkardı, üçüncü Cum hur Başkanının aziz elinden tac giyiyorsun. Bu m azhariyet senin hakkın Bedia. F ak at bu çok değerli hatıranın sa n 'a t tarihim ize yazılması şe refini, bu m e s'u t vesile ile, bana da sen kazandı rıyorsun, sağ ol.
6 A ğustos 1923 de tem sil verm ek üzere İzm ir'e h are k et etm iştik. Orada, M uvahhid ve Şadi m erhum larla ben, hem tazim lerim izi sun mak, hem de tem sillerim ize davet etm ek üzere Güzelyalı'daki (o zam anki K okaryalı) Uşaki zâde M uam m er Beyin köşkünde ikam et bu y u ran Büyük H âlâ sk â r Gazi M ustafa Kemal Paşa hazretlerine gitm iştik. Bizi, küçük bir odada as keri üniform asiyle havanın ço k sıcak olm asına rağm en bütün düğmeleri ilikli olarak ve ço k büyük bir n ezaketle kabul buyuran Gazi H azret leri oturm am ız için üçümüze de ayrı ayrı yer gösterm ek lütfunda b ulu n d u k tan sonra kendile ri de geçip masalarının başına oturdular. İlk sözleri:
—Safa geldiniz çocuklar, İzm ir çok sıcak de ğil mi? oldu.
Ben:
—İstanbul da sıcak Paşa Hazretleri, diyecek oldum , kendileri derin bir hasretle:
—İstanbul başka. İstan b u l'd a şim didört mevsimi bir arada bulm ak mümkündür. Boğaza gider old u k ça serin bir hava, A daya geçer ılık bir m eltem , Ç am lıca’ya çıkar tatlı bir rüzgâr, şehirde de daha başka türlü bir hararet bulabilir siniz.Burası öyle mi ya..İşte en serin yeri böyle, diye ilâve ettiler.
Sözü İstanbuldaki tiy a tro hareketlerine intikal ettirerek m ütareke içinde sahnemizin kaydettiği bazı ham leleri,enterasan tiy a tro ha diselerini günü gününe takip etm iş bir meslek- daş yakınlık ve vukufu ile ele aldılar:
-K adronuzda kim ler var? diye sordular. K adrom uzdaki sanatkârların listesini verdik. Bizi dinledikten sonra,Türk dilinin azınlıklar ağzında acıklı bir durum a düştüğünden, Türk kadınını tiy a tro sanatından m ahrum bırakm ak gibi büyük bir h atân ın devam ına bâdem a müsa ade etm em em iz gerektiğinden bahsederek:
-Türk kadını sahneye çıkm alı.B u,sahnem iz için elzem dir,buyurdular. Bunu fırsat bildim. SENtN de yanım ızda olduğunu açıkladım .
-ONU burada hem en sahneye çıkaracağız, ben de gelip orada bulunacağım ,em rini verdi.
Bedia sen,sanat mücadelesinin en değerli ku mandasını en büyük askerden o gün almış ol dun. Ve üç gün sonra yani 14 A ğustos 1923 de sahneye ayak bastın. Ama dur,daha bitm edi.
Gazinin nezdinde bir m üddet daha o turduk. Bu mealdeki konuşm alardan bir hayli üzüntüye kapılan Şadi m erhum derin derin düşünm eğe varm ıştı. O nun bu halini gözünden kaçırm ayan Gazi hem en im dadına yetişm ek büyüklüğünü de göstererek:
-Şadi b ey,bundan sonra şim ali mi takip ede ceksiniz? sualini irad buyurdular. F ak at Şadi bu suale bir türlü cevap verem iyordu. Ona "E vet" desene diye başım la beyhude işaret edip durdum . Şadi hiç oralı olm uyordu. Neden sonra öksürüklerle karışık birşeyler m ırıldandı, ama ne söylediğini maalesef hiç birimiz anlam a dı.
Veda ederken Gazi,bizi büyük bir nezaketle teşyi ediyor,kuvvet ve cesaret veren değerli na sihatlerini esirgem iyordu.
Dışarı çık ar çıkm az Ş adi'ye çattım :
-Yahu o kadar "E vet" de diye başım ı salla dım ,bir türlü anlam adın.
-Ya şimal dediği yer Hindistan ise,sonra ben ne yapardım ,be birader? dem ez mi.
Doğrusu buna diyecek yoktu...Ç ünkü haki kati söylem ek lâzım sa o anda hiç birim izin şar kı,şim ali tayin edecek halimiz kalm am ıştı.
Nice m esud ve başarılı yıllar dilerim Bedia- cığım.
Behzad Butak 1950
Büyük A ta sağ olsaydı seni Türk sahnesine hediye ettiğ in e kim bilir ne kadar m em nun olur du. Büyük Tanrı, o y a ttık ç a sana u zun ve m u vaffakiyetli öm ür versin iki gözüm.
R aşit Rıza 1950
Bedia
1923 de sahneye ilk çık tığ ım gece piyesin ikinci perdesini oynadığım ız esnada polis per deyi k ap a ttı ve Türk kızlarının sahneye çıkam a yacağını söyledi. Bu y etm iyorm uş gibi bizi de karakola davet etti, yani zorla götürdüler. Şim di o 4 Türk kızından bir ben kaldım . Birkaç gün sonra iş m ahkem eye intikal etti. İşte o sıra da Bedia da kocası M uvahhit’le beraber turneye gitmiş ve İzm ir'de A tatürk'ün teşvikiyle sahne ye çıkm ış. Bize bunu haber verdiler. M ahkeme de m üdafaa kozum uz bu idi. İşte o gün sahne önderim iz olan B edia'ya karşı içim de derin bir sevgi duydum . Bugüne kadar da sarsılmadan aynı sevgi devam e tti ve edecektir de. Şim di onun 50 nci yılını kutlayabildiğim için bah ti yarım.
Şaziye Moral
Sağ olup da ilk Türk sahne kadınının jübilesi ni görmek, benim gibi yaşını başını almış yürümüş bir sahne adam ını ne kadar bahtiyar e t ti ise bu kadının Bedia Ş ta tz e r old u ğ u n a da o kadar seviniyorum .
Y aşar Nezihi Özsoy 1950