Şekil 4.3 (c) de verilen örnek için gösterilmiştir. Herhangi bir seviyede perdenin üst tarafına doğru lineer olarak azalan momenti karşılayabilmek için gerekli eğilme donatısı çekmede tamamen etkili olması için düşünülen seviyenin üstünde lw kadar
uzatılmalıdır. Bu nedenle, bazı donatılar Şekil 4.3 (c) verilen seviyesinin üstünde en az ld uzunluğunu da aşmak zorundadır.Göz önüne alınan seviyede kesit tesirleri
temel kesit tesirlerinin yüzdeleri olarak belirtildiği için bu terimler hesaplanarak daha önce yapılan işlemler tekrarlanır.
5.SONUÇLAR
Deprem etkisinde bir taşıyıcının tasarımında temel kriter yeterli rijitlik ,dayanım ve sünekliğinin sağlanmasıdır.Son zamanlarda , deprem tasarımında daha sünek taşıyıcı sistem tiplerinin seçilmesi benimsenmiştir.Bu düzgün yapısal sistem teşkili ve plastik şekil değiştirmelerle meydana gelen plastik mafsal olarak tanımlanan noktaların dikkatlice seçilmesiyle ilgilidir.Kapasite tasarımı yöntemi son yıllarda yabancı ülkelerde kullanılan bir yöntemdir. Henüz ülkemizde kullanılmamaktadır.Kapasite yönteminin amacı büyük etkiler doğuran yer değiştirmeler altında enerji dağıtımına izin vererek yapının davranışını iyileştirmeyi amaçlamaktadır. Böylece diğer tüm elemanların olası plastik mafsal bölgelerinde olası maksimum kesit zorundan büyük dayanım değerleri seçilerek , bu elemanlar göçmeyi oluşturacak hareketlerden korunur. Kapasite tasarımında mantıklı plastik mekanizmaların sağlanmasıyla optimum enerji dağıtımına izin vermekte ve büyük depremlerin etkilediği süneklik isteğinin büyüklüklerine aşırı toleranslıdır.Bu çalışmada perdelerin kapasite tasarımı incelenmiştir perdelerle teşkil edilen yapılar çerçevelerle teşkil edilen yapılara göre daha rijittir. Kapasite tasarımında moment ve kesme kuvvetleri perdelere rijitlikleri oranında dağıtılmaktadır.Türkiye deki mevcut yönetmelikle karşılaştırıldığında kapasite tasarımıyla tasarlanan perdelerde sünekliğin gerçekçi değerleri ile çalışıldığı için yapının davranışına daha uygun bir çözüm yoludur.
*Plastik mafsallarda perde stabilitesinin sağlanabilmesi için perde kalınlıklarının belirli bir değerden küçük olmaması istenir. Bu manada verilen şartlardan biri göz önüne alınan süneklik ile ilgilidir.Şartlar Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik de sadece kat yüksekliğine bağlı iken burada bina toplam yüksekliği , birinci kat yüksekliği , perde boyu gibi birçok faktöre bağlıdır.
*Hesaplarda çatlamış kesit göz önüne alınmaktadır.Çatlamış kesit göz önüne alınırken elemanın basınç veya çekme durumuda dikkate alınmaktadır. Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik de brüt kesit ile çalışılmaktadır.
* Ötelenme sünekliği µΔ ve dönmesünekliği µØ nin sağlanıp sağlanmadığı kontrol
edilmekte Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik gibi baştan kabul edilen değer alınmamaktadır.
* Bağ kirişlerinde beton cinsine , bağ kirişi açıklığına ve bağ kirişi yüksekliğine bağlı olarak bir kıyas kayma gerilmesi hesaplanmıştır. Kirişe etki eden kayma gerilmesi bu değeri aşarsa diyagonal donatı gerekmektedir. Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik de ℓn > 3 hk , Vd ≤ 1.5 bw d fctd şartlarının her ikisinin de
sağlanması halinde gereklidir.
* Hareketli yükler alan boyutlarına bağlı olarak r katsayısı ile azaltılmaktadır. r = 0.3 + 3 / √A ≤ 1 olarak verilmiştir. ―A‖ arttıkça ― r ‖ azalmaktadır. TS500 ve Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik de bu azaltma yoktur.
* Plastik mafsal bölgeleri için betonun aldığı kesme kuvveti formüllerle verilmiştir. Kirişlerde vc = 0
Kolonlarda vc = 4 vb √ Pu / Ag fc ' - 0.1 ( N,mm2 )
Perdelerde vc = 0.6√ Pu / Ag ( N,mm2 )
Pu çekme ise vc = 0 . Formüllerde Pu normal kuvvet olmalıdır.
A = ( vi - vc ) bw s / fy formülü ile kayma donatısı hesaplanmaktadır.
* Bağ kirişi çapraz donatı etriye şartları Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik ile aynı yalnız Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik de etriye çapı Ø8 ile kısıtlanmıştır. Etriye aralıkları ise aynı şartlardadır.
* Diyagonal donatı kenet boyu Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik de 1.5 ℓ dir. ( çekme donatıları için verilen boy ). Afet Bölgelerinde
Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik de sonuçlar daha kısa çıkmakta , ancak enine donatı kullanılınca kenet boyu azaltılıyor.Yaklaşık aynı boya geliyor.
* Bağ kirişli perde çiftlerinde çekme perdesinde düşey donatı minimumu ρmin = 0.7/
fy alınıyor. Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik de boşluklu
perdelerde byle bir şart yok . Gövde donatısı tarifi 0.0025 olarak verilmiş, bu değer BÇ I ' e karşı gelir.
* Kapasite hesabında aşırı dayanım faktörü kullanılmış TS500 ve Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik de böyle bir tanım yoktur.
*Yeni Zelenda yönetmeliğinde bu değer 1.25 – 1.40 olarak verilmiştir.
*Beton basınç gerilmesi olarak 28 günlük basınç gerilmesi kullanılmıştır. *Hesaplarda karakteristik beton basınç gerilmeleri ile çalışılmıştır.
* Kesit tesirleri dayanım azaltma katsayısı Φ = 0.9 ile arttırılıyor.( Depremde bulunan momentler ME /0.9ile arttırılıyor.Düşey yüklerde bulunan normal kuvvetler
Pu/0.9ile arttırılıyor )
* Depremle bulunan momentlerle düşey yüklerle bulunan normal kuvvetler ( Pu = PD + 1.3 PL veya Pu = 0.9 PD ) en elverişsiz durumlar ile göz önüne alınıyor.
* Momentlerin perdeler arasında % 30 a kadar dağılımına izin veriliyor. TS500 ve Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik de böyle bir tanım mevcut değil .
KAYNAKLAR
[1] Paulay T, PriestlyM.J.N , 1991. Seismic Design of Concrete and Masonry Buildings ,John Wiley ,New York.
[2] Aka Ġ., Keskinel F. , Arda T.S , 1980. Betonarmeye Giriş, Birsen Kitabevi ,İstanbul
[3] Aka Ġ., Keskinel F. , Arda T.S ,1980 Betonarme Yapı Elemanları , Birsen Kitabevi ,İstanbul
[4] Celep Z. , Kumbasar N., 1998. Betonarme Yapılar , Sema Matbaacılık , İstanbul [5] Celep Z. , Kumbasar N., 1993. Deprem Mühendisliğine Giriş, Sema
Matbaacılık, İstanbul
[6] Ersoy U., Özcebe G. , 2001.Betonarme , Evrim Yayınevi ,İstanbul [7] Berktay Ġ.,1995 Betonarme 1 , TMMOB, İstanbul
[8] 1998,Afet bölgeleri Hakkında Yapılacak Yönetmelik ,Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ,İstanbul
[9] TS 500 ,1985 ,Betonarme Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları Türk Standartları Enstitüsü, Ankara
EK 1 – AFET BÖLGELERĠ HAKKINDA YAPILACAK YAPILR HAKKINDA