Yüksek Hızda Oyun

Çocuk oyunlarında yüksek hız, oyunu riskli yapmak için önemli bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır (Sandseter, 2007a). Kaydırak ve salıncak, yükseklik ve hızı birleştiren deneyimler için fırsatlar sunar (Stephenson, 2003). Bu araştırmada, yönetici görüşleri ve fotoğraf incelemeleri sonucunda, kaydırak ve salıncak gibi yüksek hızda oyunu

destekleyici materyallerin sıklıkla kullanıldığı görülmüştür. Materyallerin niteliğine bakıldığında kaydırak ve salıncakların plastikten yapıldığı, kaydırakların düz ve sarmal şeklinde çeşitlendiği fakat salıncakların çeşitlilik göstermediği sonucuna varılmıştır.

Yönetici formunda bahsedilen, okul bahçelerinde kesinlikle izin verilmeyen davranışlardan “kaydırağa tersten çıkma” ve “aynı kaydırakta birden fazla çocuğun aynı anda kayması”; yüksek hızda kayma ile ilgili öğretmen görüşlerinin de aynı doğrultuda olması bahçelerde sıklıkla yer verilen bir materyal olan kaydırakların kullanımlarının kısıtlı olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda, yönetici görüşlerinde belirtilen küçük ve büyük yaralanmaların kaydıraktan kaynaklanması yönetici ve öğretmenlerin kaydırak ile ilgili endişelerinin nedenini ortaya koymaktadır. Bu endişenin çocukları da etkilediği düşünülebilir. Akşin ve Tunçeli’nin (2015) çocukların “tehlike” algılarını belirlemeye çalıştıkları araştırmalarında, çocukların en tehlikeli gördükleri durumlardan birinin “bir yerden düşme” olduğu belirlenmiştir.

Sandseter (2009a) yapılan araştırmalara dayalı olarak, oyun parklarındaki kazaların çoğunun salıncak, kaydırak ve tırmanma ekipmanlarında gerçekleştiği çıkarımında bulunmuştur. Aynı zamanda, salıncağın sarkacının uzunluğunun veya kaydırağın dikliğinin çocuğun hızını arttıracağını, dolayısıyla bir şeye ya da birine çarpma durumunda yaralanma riskini artıracağını ifade etmiştir. Bunun yanı sıra, çocukların salıncağı ve kaydırağı kullanma biçimine bağlı olarak da yaralanma riskinin artabileceğini belirtmiştir (örneğin salıncağa birkaç çocuğun aynı anda binmesi, kaydırakta karnının üzerinde ve baş aşağı kaymaya çalışmak gibi). Bu araştırmada ise, salıncakların, kaydıraktan farklı olarak, malzeme ve şekil bakımından çeşitlilik göstermediği belirlenmiştir. Ayrıca koruma önlemlerine en fazla dikkat edilen ekipmanlardan birisi olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin, salıncağın çocuklar tarafından sevildiğini kabul etmelerine rağmen salıncak kullanımı konusunda endişeli olmalarının tamamen güvenlik kaygılarından kaynaklandığı saptanmıştır. Kaydırakla ilgili yukarıda belirtilen kısıtlamaların yanında; salıncağın önüne koruma aparatı takılması, zeminin darbe emici malzemelerle düzenlenmesi ve sallanıldığı zamanlarda etrafında kimsenin olmaması salıncakla ilgili endişeleri minimize etme yolları olarak kullanılmıştır. Bu durum, çocukların riskli oyundaki heyecan duygularını kısıtlayıcı bir faktör olarak görülebilir.

Ayrıca okul bahçelerinde zıplayacak ya da zıplamayı teşvik edecek materyallerin olmadığı hem yönetici görüşlerinde belirtilmiş hem de fotoğraf incelemelerinde fark edilmiştir. Öğretmenlerin tamamı ve yöneticilerin yarısı koşmaya izin verdiklerini belirttikleri halde “hızlı koşmanın” izin vermedikleri bir durum olduğunu açıklamışlardır.

Buna karşılık, öğretmenlerin koşma konusundaki düşüncelerinin yapıcı ve gelişimsel boyutuyla ilgili olduğu görülmektedir. Okul bahçelerinin büyüklük ve zemin özelliklerine bakıldığında ise bisiklet, kaykay vb ekipmanların kullanımı için alanların mevcut olduğu fakat bu materyallere okul bahçelerinde yer verilmediği gözlenmiştir. Malzeme olması durumunda öğretmenlerin çoğu izin vereceğini belirtirken, okul yöneticileri bu materyallerle oyunun asla izin veremeyecekleri davranışlar içinde olduğunu belirtmişlerdir. 5.1.3. Tehlikeli Araç-Gereçler İle Oyun

Tehlikeli araç-gereçlerin (bıçak, balta, çekiç vb.) kullanımı Norveç gibi İskandinav ülkelerinde yaygındır (Sandseter, 2007b). Bu ülkelerdeki çocuklar öğretmen gözetiminde bıçakları ile ağaç dallarını yontabilirler, dalları kesmek için testere kullanırlar ve marangozluk işleri için çekiç ve çivi kullanabilirler (Sandseter, 2007a). Bu araştırmanın bulgularına göre ise, bu araç gereçlere, “tehlikeli” olmaları nedeniyle okullarda sıklıkla yer verilmediği ve çocukların kullanmasına genel itibari ile izin verilmediği görülmüştür. İzin verilen materyaller, tırmık ve çapa gibi üretim alanlarının hazırlanmasında kullanılan malzemelerdir. Tehlikeli araç-gereçler ile oyunu destekleyecek materyallerin olmayışı çocukların bu konuda deneyim kazanamamasına neden olmaktadır. Sandseter (2007a, 2007b) yaptığı araştırmalarda her ne kadar yanlarında öğretmenleri de olsa çocukların bu malzemelerle oynarken mevcut riskin farkında olduğunu vurgulamıştır. Risk olduğu halde bu aletlerle uğraşılması riski deneyimlemek ve bu konuda yetkin olmak için büyük bir fırsattır. Elde edilen bulgular, öğretmenlerin bu konuda fikir ayrılığı yaşadığını göstermektedir. Bazı öğretmenler tamamen tehlikeli bulurken bazı öğretmenler malzemelerin olmayışı yada idare tarafından izin verilmeyecek olmasından dolayı uzak durmaktadır. Diğer endişelerden birisi ise, velilerin çocuklarını bu konuda ev ortamında hazırlamayışı ve bu tarz aletlerin kullanımına verecekleri tepkidir.

Araştırmaya katılan öğretmenlerin tümü çocukların halat ile oynamalarına izin verdiklerini, hatta bunun çocukların gelişimi için önemli olduğunu ve oynarken çok eğlendiklerini ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin diğer tehlikeli araç-gereçler kategorisinden yalnızca halata izin vermeleri iki şekilde açıklanabilmektedir. Birincisi öğretmenler halatı tehlikeli bir araç-gereç olarak görmemektedir. İkincisi, okul bahçelerinde halat, tırmanma, sarkma vb. gibi oyun araçlarında ve riskli durumlarda değil de; halat çekme oyunu, ip atlama vb gibi fazla risk taşımayan oyunlarda kullanılmaktadır. Sandseter’in (2007b) araştırmasında halatın mükemmel bir aksesuar olduğunu, Stephenson (2003) da yukarı tırmanma, ağaçtan sallanma gibi durumlarda kullanıldığını belirtmiştir. Halatın riskli

durumları deneyimlemek için bir araç olarak kullanılmasının desteklenmesi hem çocukların bu konuda deneyim kazanmasını sağlayacak hem de basit bir aksesuar olmaktan çıkıp nitelikli bir araç olarak kullanılmasını sağlayacaktır.