Bu bölümde araĢtırmanın modeli ve deseni, araĢtırmanın yürütüldüğü çalıĢma grubu, verilerin toplanma süreci, araĢtırmada kullanılan veri toplama araçları, derslerin iĢleniĢi ve toplanan verilerin analizlerine iliĢkin açıklamalar yer almaktadır.
3.1. AraĢtırmanın Modeli ve Deseni
Bu araĢtırmada ilkokul 4. Sınıf öğrencilerinin “ Kuvvetin Etkileri” ve “Maddeyi Tanıyalım” üniteleri kapsamında akademik baĢarıları, bilimsel süreç becerilerini ve fen dersine yönelik tutumlarını karĢılaĢtırmak amacıyla yarı deneysel desen kullanılmıĢtır (Karasar, 2002). Yarı deneysel desende, daha önceden oluĢturulmuĢ hazır gruplardan birinin deney birinin de kontrol grubu olmasına rasgele karar verilir ve uygulama öncesinde her bir gruba ön test uygulanır. Uygulama sürecinde deney grubu özel müdahaleye uğrarken kontrol grubuna herhangi bir müdahale uygulanmaz. Uygulama sonrasında gruplara son test uygulanır ve ön test ve son testten elde edilen veriler neticesinde kullanılan yöntemin gruplar üzerindeki etkisi araĢtırılır (Çepni, 2012).
Gruplar Ön Testler Öğretim Yöntemi Son Testler
Deney Akademik BaĢarı Testi
BSBT Tutum Ölçeği KYBT
Kavram DeğiĢim Metinleri
Akademik BaĢarı Testi BSBT
Tutum Ölçeği KYBT
Kontrol Akademik BaĢarı Testi
BSBT Tutum Ölçeği KYBT
Mevcut Öğretim Programı
Akademik BaĢarı Testi BSBT
Tutum Ölçeği KYBT
27 3.2. ÇalıĢma Grubu
AraĢtırma grubunu 2017-2018 eğitim ve öğretim yılında Elazığ ili Merkez Ġlçeye bağlı Murat Ġlkokulunda 4-C ve 4-D Ģubelerinde öğrenim gören 46 ilkokul öğrencisi oluĢturmaktadır. Hangi grubun deney hangi grubun kontrol grubu olacağı yansız olarak belirlenmiĢtir. Seçilen bu Ģubelerden 25 öğrenciden oluĢan 4-D Ģubesi kavramsal değiĢim metinleri merkezli fen öğretiminin uygulandığı deney grubu, 21 öğrenciden oluĢan 4-C Ģubesi ise mevcut öğretim programının uygulandığı kontrol grubu olarak belirlenmiĢtir.
Tablo 3. Öğrencilerin Cinsiyete Göre Dağılımı
Cinsiyet 4-D ġubesi Deney Grubu 4-C ġubesi Kontrol Grubu Toplam Kız 12 6 18 Erkek 13 15 28 Toplam 25 21 46
3.3. Veri Toplama Süreci
AraĢtırma 2017-2018 eğitim öğretim yılı döneminde Ġlkokul 4. Sınıf Fen Bilimleri dersi “ Kuvvetin Etkileri” ve “Maddeyi Tanıyalım” ünitesi kapsamında 27 Kasım 2017-03 Ocak 2018 tarihleri arasındaki 6 haftalık süreci içermektedir. Kontrol ve deney gruplarına; akademik baĢarı testi, bilimsel süreç becerileri testi, fen bilimleri dersine yönelik tutum ölçeği ve kavram yanılgısı belirleme testi ön test ve son test olarak uygulanmıĢtır. Kontrol grubuna Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu tarafından hazırlanan Ġlkokul 4. sınıf Fen Bilimleri dersi programının ön gördüğü etkinliklere göre konular iĢlenirken; deneysel gruba araĢtırmacı tarafından kavramsal değiĢim metinlerine dayalı yönteme göre konular iĢlenmiĢtir. Hazırlanan kavramsal değiĢim metinleri öğrencilerle görüĢme yapılarak, ders kitapları incelenerek ve MEB‟de 4. sınıf öğretmenlerinin görüĢleri dikkate alınarak hazırlanmıĢtır.
28 3.4. Veri Toplama Araçları
AraĢtırmanın amacına uygun olarak Akademik BaĢarı Testi, Bilimsel Süreç Testi ( BSBT),Fen Bilimleri Dersine Yönelik Tutum Testi ( FBDYTT) ve Kavram Yanılgıları Testi ( KYBT) olmak üzere dört veri toplama araçları kullanılmıĢtır.
3.4.1. Akademik BaĢarı Testi
AraĢtırmada kontrol ve deney gruplarının akademik baĢarılarını tespit edebilmek amacıyla araĢtırmacı tarafından uzman görüĢleri dikkate alınarak ve literatür incelenerek hazırlanmıĢ olan akademik baĢarı testi kullanılmıĢtır. GeliĢtirilen test Milli Eğitim Bakanlığı‟nın “Kuvvetin Etkileri ve Maddeyi Tanıyalım” ünitelerinde belirlemiĢ olduğu kazanımlar çerçevesinde hazırlanmıĢ olup 35 çoktan seçmeli sorudan oluĢmaktadır. . Bu sorulardan 13 tanesi kuvvetin cisimler üzerindeki etkisini, 10 tanesi mıknatısın çekim kuvvetini ve 12 tanesi maddeyi niteleyen özellikler, madde ve cisim arasındaki farklar ve maddenin kütle ve hacimleri konularını kapsamaktadır. Ancak yapılan madde güçlüğü ve madde ayırt edicilik indeksleri değerlendirmeleri sonucunda 2,4,6,9 ve 21. sorular testten çıkarılarak test 30 soruya düĢürülmüĢtür. Her bir sorunun tek doğru cevabı ve üç çeldiricisi bulunmaktadır. Akademik baĢarı testinin analizinde öğrencilerin sorulara verdikleri cevapları birbirinden bağımsız olacak Ģekilde doğru-yanlıĢ olarak değerlendirilmiĢtir.
3.4.2. Bilimsel Süreç Becerileri Testi
Öğrencilerin bilimsel süreç beceri düzeylerini saptamak amacıyla Croin, Padilla and Twiest (1985) tarafından geliĢtirilen ve Aydoğdu ve KarakuĢ (2015) tarafından yapılan çalıĢmalar neticesinde Türkçeye “Temel Beceri Ölçeği” olarak uyarlanan test kullanılmıĢtır. Temel Beceri Ölçeği; gözlem (5), sınıflama (5), çıkarım yapma (5), ölçme (5),tahin (6) ve iletiĢim kurma (5) becerilerinin her birine yönelik alt boyutlardan oluĢmaktadır. Ölçeğin güvenirlik katsayısı (KR-20) 0.83, ölçeğin ortalama güçlüğü ise 0.55 olarak tespit edilmiĢtir. Bu test 31 maddeden oluĢmakta olup öğrencilerin bu maddelere vermiĢ oldukları cevaplar doğru- yanlıĢ olarak değerlendirilmiĢtir.
29 3.4.3. Fen Dersine Yönelik Tutum Ölçeği
AraĢtırmada öğrencilerin Fen dersine yönelik tutularını belirmek amacıyla kontrol ve deney gruplarına Geban, Ertepınar, Yılmaz, Altın ve Sahbaz (1994) tarafından hazırlanmıĢ olan 5‟li Likert tipindeki (tamamen katılıyorum, kısmen katılıyorum, kararsızım, katılmıyorum, hiç katılmıyorum) 15 maddelik “Fen bilimleri dersine yönelik tutum ölçeği” kullanılmıĢtır. Ölçeğin güvenirliği 0.83 olarak tespit edilmiĢtir.
3.4.4. Kavram Yanılgıları Testi
Öğrencilerin sahip oldukları kavram yanılgılarını saptamak amacıyla araĢtırmacı tarafından uzman görüĢleri dikkate alınarak ve literatür incelenerek 27 sorudan oluĢan kavram yanılgıları testi oluĢturulmuĢtur. Madde güçlüğü ve madde ayırt edicilik indeksleri değerlendirmeleri sonucunda 27 soruluk testten 3,8,9,12,25 ve 26. sorular çıkarılarak test 21 soruya düĢürülmüĢtür. GeliĢtirilen testi öğrencilerin doğru/yanlıĢ Ģeklinde cevaplamaları istenmiĢtir.
3.5. Derslerin Uygulanması
3.5.1 Deney Grubunda Derslerin Uygulanması
Uygulama öncesinde öğrencilere kavramsal değiĢim metinleri hakkında temel bilgiler verilmiĢ ve derslerin nasıl iĢleneceğine dair açıklamalar yapılmıĢtır. Kavramsal değiĢim metinleri, iki çalıĢma yaprağı olarak hazırlanmıĢtır. Birinci çalıĢma yaprağında kavram yanılgısına ait soru ve öğrencilerin cevaplarını yazabilecekleri bölüm yer almaktadır. Sonrasında kavramsal değiĢime hazır hale gelen öğrencilere ikinci çalıĢma yaprağı dağıtılmıĢtır. Ġkinci çalıĢma yaprağında kavram yanılgısına ait bilimsel bilgiler ile öğrencilerin tekrar cevaplarını yazabilecekleri alan yer almaktadır. Öğrencilerin ikinci çalıĢma yaprağına verdikleri cevaplar doğrultusunda kavramları bilimsel içeriğine uygun Ģekilde zihninde yapılandırdıkları görülmüĢtür.
30
3.5.2. Kontrol Grubunda Derslerin Uygulanması
Kontrol grubunda “Kuvvetin Etkileri” ve “Maddeyi Tanıyalım” ünitelerindeki konular mevcut öğretim programında yer alan yöntem ve teknikler dikkate alınarak ele alınmıĢtır. Konular haftada 3 ders saati olmak üzere 6 hafta süresince iĢlenmiĢtir. Ders içi etkinlikler MEB ilkokul dördüncü sınıf Fen Bilimleri ders kitabında yer alan etkinliklerin gerçekleĢtirilmesi Ģeklinde olmuĢtur. Etkinlikler gerçekleĢtirilirken öğrencilerin aktif katılımı için gerekli düzenlemeler yapılmıĢtır. Dersin değerlendirme bölümünde ders kitabında yer alan ünite sonu değerlendirme soruları çözdürülmüĢtür.
3.6. Verilerin Analizi
Ön test ve son test olarak kontrol ve deney gruplarına uygulanmıĢ olan akademik baĢarı testi, bilimsel süreç becerileri testi, kavram yanılgılarını belirleme testi ve fen bilimleri dersine yönelik tutum ölçeğinden elde edilen verilerin analizi için bağımsız gruplar t testi, paired t testi, aritmetik ortalama (x ), standart sapma (s), frekans (f) kullanılmıĢtır. Ayrıca dağılımın homojen olmadığı durumlarda ise Mann Whitney U testi kullanılmıĢtır. Elde edilen verilerin yorumlanmasında. 05 anlamlılık düzeyi kabul edilmiĢtir. Verilerin istatiksel analizleri SPSS 22.0 paket programı kullanılarak yapılmıĢtır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM