Yönetici kavramı ve özellikler

Okul, en genel anlamda belli bir yeri olan, belirli bir süre devam eden, toplumun geniş bir kesimine hitap eden, planlı ve programlı şekilde eğitim hizmetini

bireylere sunan, genel ve mesleki çeşitler içerisinde şekillenen bir kuruluştur. Sosyal ve eğitsel konularda ortaya çıkan eğilimler okulların değişmesini ve yenilenmesini gerekli kılmaktadır. Bu yaşanan yenilik ve değişimler, okul ve öğrenme ortamlarının yapısında değişiklik yapılması ve okulların yeniliğe ve girişimciliğe açık olması, bilginin üretildiği, kullanıldığı ve geliştirildiği yer olması, toplumun bilgi ve bilgi ihtiyacını karşılaması, öğrencilerin özgün ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştiren ortamların sağlaması ve takım halinde çalışmayı destekleyerek öğrencilerde öğrenme motivasyonu yaratması gerektiğini göstermektedir. Okullar, dinamik ve açık bir sistemi teşkil etmektedirler. Okullardan değişime, zamana ve yeniliğe ayak uydurabilmeleri beklenmektedir. Bu değişim ve yeniliğe ayak uydurabilmede yöneticiler daha çok role sahiptirler (Recepoğlu ve Kılınç, 2014).

Başkaları ile işbirliği sonucu belli hedeflere ulaşmak isteyen, işleri planlayan, uygulatan ve denetleyen kişiye Yönetici denir. Ödül ve cezaya dayalı yasal gücü vardır. Programlar, bütçeler, projeler hazırlamak yöneticiye has olan görevdir. Bir yöneticide bulunması gereken niteliklerin diğer görevlilerden farklı olması gerekmektedir. Yönetim unsurlarını iyi bir biçimde uygulamalıdır (Tandoğan, 2014).

Yöneticiler işletmenin amacını belirler, kaynaklarını bu amaca yöneltir, amaca ulaşmak için yolları gösterir, karar verir, koordinasyonu sağlar ve sonuçları değerlendirir. Bu derece önemli işleri üstlenen yöneticinin, bir çok özellik ve yeteneğe sahip olması gerekir.

Başarılı bir yöneticide olması gereken özellikler şöyle sıralanmıştır:

 Görevi ile ilgili yeterli bilgi ve beceriye sahip olmak.

 İşi ve iş görenleri yakından tanıyabilmek.

 Zamanında ve doğru karar verebilmek.

 Sorun çözme yeteneğinin iyi olması.

 Kendini geliştirme ve yeniliklere açık olma.

 İletişim ve insan ilişkilerinde iyi olma.

 Sorumluluk taşıyabilmek.

 Sabırlı, kararlı, iradeli, sağduyulu ve cesur olabilmek. (MEGEP, 2006).

Çağımızda yaşanmakta olan hızlı bilimsel ve teknolojik gelişmeler, örgütlerin yapısında ve çalışanların görev ve rollerinde önemli değişmelere neden olmuştur. Eğitim örgütleri de bu hızlı değişimden etkilenmektedir. Eğitimden beklentilerin artması nedeniyle eğitim kurumları üzerinde baskılar da yoğunlaşmıştır. Okul yöneticilerinden beklenenler çeşitlenmiş ve okul yöneticisinin kendisini değişime ve yeniliklere uydurması zorunlu hale gelmiştir. Okul yöneticisinden katılımcı, dönüşümcü, kolaylaştırıcı, etik ve eğitici-öğretici bir lider olması beklenmektedir. Okul yöneticisinin birincil görevi, mevcut mevzuatı uygulamaktan ve statükocu geleneksel yapıyı sürdürmekten çok; insan ve madde kaynaklarını etkili şekilde kullanabilmeyi, bazı özel yeteneklere ve yönetim konusunda uzmanlık bilgisine sahip olmayı gerektirmektedir. Okul yöneticileri çalışanların moralini, motivasyonunu, performansını ve iş doyumunu arttırıcı davranışlar sergilemesi büyük önem taşımaktadır (Recepoğlu ve Kılınç, 2014).

Yöneticiler, özgün okul deneyimlerine dayalı hazırlık programlarıyla yetiştirilmelidirler. Hazırlık programlarında vizyon, liderlik, öğrenme, ilişki geliştirme, enerji geliştirme, ortak hareket etme ve iletişim gibi değerlerin bulunması gerekmektedir. Müdürlerin görevlerine genel olarak bakıldığında, görevlerinin, işgörenleri okulun amaçlarını gerçekleştirecek biçimde yönetme ve motive etme, eğitimde politika geliştirme, liderlik etme, eğitimi geliştirme, performansı değerlendirme, çalışmaları rapor etme, öğrenmeyi kolaylaştıracak çalışmaların yapılmasını sağlama, başarıyı arttırıcı çalışmalarda bulunma, öğretmen eğitimi ve profesyonel gelişimini sağlama, okulun çevresi ve velilerle ilişkileri sağlıklı olarak sürdürme gibi birçok alanı kapsamaktadır (Balyer ve Gündüz, 2011).

Okul yöneticisi, okuldaki maddi ve insan kaynaklarını en verimli biçimde kullanarak, okulun amaçlarını gerçekleştirecek şekilde harekete geçiren ve yasal yetkiye bağlı olarak görev yapan kişidir. Okul yöneticisi ilgili yasaların, çağdaş eğitim anlayışının beklentileri doğrultusunda, okulu amaçlarına ulaştırma görevi ile yükümlü ve sorumludur.

Okul yöneticilerinin sahip olması gereken en önemli özelliklerden biri de liderliktir. Liderlik, tüm işlerin etkin yapılması için onların önceden tasarlanmasını içeren planlama ve zamanı etkin kullanmayı içeren "teknik güç", eğitim-öğretim ve okulun işleyişiyle ilgili bilgileri içeren “kurumsal güçtür” (Bayrak ve diğerleri, 2013).

Aynı zamanda, okul müdürü ve diğer okul yöneticileri, okula vizyon kazandırmak ve bütün öğretmenlere destek sağlamak suretiyle okulun daha bütünleştirici bir hale gelmesinde kilit rol oynar. Müdür ve diğer okul yöneticilerinin sahip olması gereken en önemli özellikler şunlardır:

 Okul yönetimi okuldaki bütün öğrencilere karşı olumlu bir tutum takınmalı ve farklı ihtiyaçlara sahip öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için bütün öğretmenlere gereken desteğin verilmesini sağlamalıdır.

 Okul yönetimi kayıtlarda engeli olan öğrencilere karşı önyargılı olmamalıdır.

 Özel gereksinimi veya engeli olan öğrencilerin sınıflara eşit ve dengeli yerleştirilmesini sağlamalıdır.

 Okul yönetimi kurum paydaşlarının olumlu ve ortak tutum geliştirmelerini desteklemelidir.

 Okul yönetimi okulda bütünleştirme olgusu olan iklim yaratmalıdır.

 Okul yönetimi Okul Gelişim Ekibiyle birlikte bütünleştirme konularında projeler hayata geçirmelidir

 Okulda çalışan personel, özel gereksinimi veya engeli olan öğrencilere ve ailelere karşı olumlu tutum içerisinde olmalıdır

 Personel özel gereksinimli öğrencilerle çalışmaya başlamadan önce nasıl çalışılacağıyla ilgili bilgilendirilmelidir

 Personele özel gereksinimi veya engeli olan öğrencilerin bireysel farklılıkları hakkında bilgi verilmelidir (CAPITA, MEB 2013).