İş yeri sendromlarının ortaya çıkmasında belli başlı faktörlerin oluşması gerekmektedir, fiziki faktörler ve psikolojik faktörlerin yanında örgüt içerisinde devamlı iletişim halinde bulunulan iş tanımlarının, görevlerin ve emirlerin alındığı alt kademe yönetici, orta kademe yönetici ve üst kademe yönetici faktörü gelmektedir. Yönetim şeklinin ve yöneticilerin taşıdığı vasıflar, çalışanlara karşı olumsuz davranışları, çalışan personeli ve örgütün kaynaklarını yönetim biçimleri de işyeri sendromlarının ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
Yönetim; insanların işbirliğini sağlayarak eldeki kaynaklarla amacı gerçekleştirme faaliyetidir.
Yönetim; bir örgütün elindeki kaynaklarla daha önceden belirlenmiş amaçlarına ulaşacak şekilde faaliyetlerinin planlanması, yürütülmesi ve kontrol edilmesini kapsayan sosyal bir faaliyettir.15
Yöneticilik ise, bir yöneticinin yaptığı işin adıdır. Diğer bir ifade ile yönetici, yönetme çalışmalarını yürüten kişi iken, yönetme ya da yöneticilik, bir kuruluşun bütün çalışmalarını, uygulamalarını ve başarılarını artıracak biçimde ahenkleştirmek ve personeli çalıştırarak, onları istenilen hedefe götürebilmek demektir.16
Yönetici; bir grup insanı belirli amaçlara ulaştırmak için uyumlu ve takım ruhu içinde çalıştıran insandır. Başka bir deyişle, başkaları vasıtasıyla iş gören ve başarıya ulaşan kimsedir.17
Başka bir tanımla yönetici, genel olarak “başkaları vasıtasıyla iş yapan kişi” şeklinde tanımlanmaktadır. Daha geniş anlamda ise, "belirli bir süre içinde, emrine verilmiş olan maddi ve beşeri üretim faktörlerini, belirlenmiş amaçları gerçekleştirmek için çevredeki gelişmeleri dikkate alarak yönlendiren ve sorumluluğu altındaki kaynakların verimliliğinden sorumlu kişi" olarak tanımlanmaktadır.18
Yönetici; başkaları vasıtasıyla iş gören kişidir. Başkalarının zihinsel ve fiziksel güçlerinden yararlanarak onlarla gerekli işbirliğini kurarak belirli bir amaca ulaşma faaliyetinde bulunan herkes yönetim faaliyetinde bulunuyor demektir. Yöneticiler
15 İsmail Dalay, Yönetim Organizasyon Bölüm 1, Birinci Bölüm Yönetim ve Yönetici, 16 Şubat 2015
Pazartesi, http://ismaildalay.blogspot.com/2015/02/yonetim-organizasyon-bolum-1.html, (Erişim
Tarihi:09.01.2018).
16 Nuri Tortop, Kamu Personel Yönetimi, “S” Yayınları, 1985, Ankara s.208.
17 Erol Eren, Yönetim ve Organizasyon, Beta Basım, İstanbul, 2011, s.8.
18 Ömer Dinçer ve Yahya Fidan, İşletme Yönetimine Giriş, İstanbul, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F.
işletmeler için en önemli üretim faktörüdür. Bir işletme ne kadar kaliteli yöneticilere sahip olursa o kadar başarılı olurlar.19
Örgütün başarısı örgütsel amaçların gerçekleşmesiyle olur. Yönetici örgütsel başarıyı sağlayabilmek içinde örgüt çalışanlarının örgüte bağlılığını, yaptıkları işi sevmelerini sağlamaya ve ilişkilerini dengelemeye çalışır. Yöneticinin bunları gerçekleştirebilmesi için bazı özel bilgi ve becerilerinin olması gerekir. Bu bilgi ve beceriler, alt düzey çalışanları motive edebilme, örgüte bağlılıklarını arttırabilme, sorunsuz iletişim kurabilme, altında çalışanları çok iyi tanıma, onların yeteneklerini, becerilerini bilme ve yetenek-becerilerine göre örgütte yer alan işlere yönlendirmedir. Bunların yanı sıra, yöneticilerin çalışanlarının güvenini kazanabilecek bir yapıya sahip olan, saygı gören, değişimlere açık, değişimi destekleyen ve liderlik vasıflarına sahip olması gerekmektedir.20
Hasta bina sendromu; ısı yalıtımın ön planda olduğu ve iyi havalandırılmayan iç ortamlarda bulunan kişilerde, iç ortam hava kirleticilerinin konsantrasyonlarındaki artışa bağlı olarak görülen semptomlar dizisine hasta bina sendromu denir.21 Çalışanlarda burun akıntısı, baş dönmesi, baş ağrısı, bulantı, yorgunluk ve halsizlik gibi fiziksel şikayetlerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu şikayetler çalışanların binaya girmeleriyle başlayıp binadan uzaklaşmalarıyla azaldığı gözlenmiştir. Amerikan Çevre Koruma Ajansı (EPA) verilerine göre hasta bina sendromu mücadele edilmesi gereken ilk on sağlık sorunu sırasında dördüncü sıraya yerleşmiştir. 22
Çalışanların iş yerlerindeki sağlıksız havalandırma sistemlerinin bu sendromu yaşamalarındaki rolü çok büyük olmakla birlikte teknoloji ile modernleşen binalar bakımsız havalandırmalar, kimyasal ürünlerin kullanımı, bilgisayar, fax, yazıcı ve aydınlatmalardan kaynaklı radyasyona maruz kalma sonucu çalışanların fiziksel ortam koşullarından kaynaklı olarak bu sendromu yaşamalarına neden olmaktadır.
Yukarıda bulunan tüm bu tanımlamalarla birlikte yönetici, çalışan personelin psikolojik olarak daha motive daha bağlı daha çalışkan daha verimli daha başarılı olmalarını sağlamasının yanında çalışma ortamının fiziksel koşullarını da daha
19 Dalay, a.g.e., http://ismaildalay.blogspot.com/2015/02/yonetim-organizasyon-bolum-1.html, (Erişim
Tarihi:09.01.2018).
20 Didem Paşaoğlu, Yönetim Ve Organizasyon, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No:2944, Açıköğretim
Fakültesi Yayını No:1900, Anadolu Üni. Web-Ofset, Eskişehir, 2013, s.10.
21 Zeynep Erdoğan Zeydan vd., Hasta Bina Sendromu. IX. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi,
Sempozyum Bildirisi, İzmir, 2009, s.587-595.
22 Burçin Ağca, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Yayınları, Uluslar Arası Ekonomik Sorunlar
sağlıklı hale getirmesi gerekmektedir. Çalışma koşullarının kötü ve yetersiz oluşu çalışanları olumsuz yönde etkilemekte, örgüt çalışanları üzerinde fiziksel ve psikolojik sorunların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Bu duruma çalışma yaşamında karşılaşılan işyerlerinin fiziki ortam koşulları sonucu ortaya çıkan bir sendrom olan ve yukarıda açıklamasına yer verilen hasta bina sendromu örnek oluşturmaktadır.
İKİNCİ BÖLÜM
KARİYER KAVRAMI, DÜNYADA VE TÜRKİYEDE KADIN VE KADININ ÇALIŞMA