X Dönem Hakkâri Milletvekilleri ve Faaliyetleri

10. dönem Hakkâri milletvekili Übeydullah Seven meclise girmiştir. Übeydullah Seven 15 gün hasta olduğu için Umumi Heyet kararıyla kendisine izin verilmiştir. Celal Bayar’ın TBMM’nin X. devre 3. toplantı yılı açılış nutku kâtipleri arasında yer almıştır. Seven güven oylamasında itimat reyi kullananlar arasındadır. Adapazarı’nın Sakarya adıyla kurulması hakkında kanuna verilen reyler de Seven de rey kullanmıştır.

Übeydullah Seven, Nevşehir adıyla yeni bir vilayetin kurulmasına dair kanuna verilen reyleri de kullanmıştır. Parlamentolar arası birliği Türk Grubu içtimai üyeleri arasında yer almıştır. Seven, Türk-Alman parlamentosu Dostluk Heyeti azaları arasında yer almıştır. Milletvekili seçimi kanununda bazı maddelerin değiştirilmesine ve bazı maddelerin kaldırılmasına dair kanuna verilen tasarıda Übeydullah Seven de kabul reyi kullanmıştır. Seven bir dönem maliye encümeni olarak da görev yapmıştır. Seven ayrıca Riyaset Divanı (Meclis Başkanlığı) seçimlerinde de rey kullanmıştır.111

110_{https://www.yenisafak.com/secim-1954/hakkari-ili-secim-sonuclari (E.T. 07.01.2020).}

111İsmet Binark, Türk Parlamento Tarihi TBMM X. Dönem (1954-1957), C.I, s. 183-199-TBMM

47 3.4. 1957 Genel Seçimi ve Sonuçları

DP 1954 yılında yapılan seçimlerde CHP’ye ciddi bir fark atarak ezici bir çoğunlukla iktidar partisi olmuştur. DP, o güne kadar kırılamayan bir rekoru kırmış ve %56.6 oy oranıyla iktidarda kalmıştır. Hayat pahalılığına rağmen DP elindeki olumlu imkânları değerlendirerek ekonomiye canlanma getirmiş ve halk ile yakından ilgilendiği için halkın ve kamuoyunun güvenini kazanmıştır. Bunu en iyi şekilde düşünen halk her türlü durumu düşünerek DP’yi rakiplerine ezici bir fark attırarak iktidara getirmiştir.

1957 seçimlerine gelindiğinde ise hem DP hem de CHP ciddi çalışmalar içerisine girmiştir. Seçimden önce İsmet İnönü ve Adnan Menderes arasında gergin hava söz konusuydu. Her iki tarafın lideri sert ve katı bir dille birbirlerini eleştirmiş ve bu bütün ülkeye de yansımıştır. İsmet İnönü mecliste yaptığı konuşmada Menderes’e gayet naif ve kibar bir dille Kırşehir’in tekrar il olması için talepte bulunmuştur. Bu naif yaklaşım iktidar ve muhalefet arasındaki buzların çözülmesini sağlamıştır. Bu yumuşama ortamı bazı CHP vekilleri tarafından iyi karşılanmamış ve muhalefet arasında tartışmalara yol açmıştır.

Yaşanan bu bahar havası çok uzun sürmemiş, CHP içindeki tartışmalar 1957 seçim öncesinde büyümüş ve CHP-DP çekişmesi tekrardan başlamıştır. 1954-1957 seçimleri CHP ve DP’nin içte ve dışta yaşanan olaylar karşısında dilleri ağır üslupları sert olmuştur. 1958 yılında yapılması planlanan seçim 1957 olarak belirlenmiş ve bu konuda da çekişmeler devam etmiştir. 1950’li yıllarda yaşanan siyasi ve ekonomik bunalımlar beraberinde 1957’de erken seçim tartışmalarını da getirmiştir.

DP seçimlerin normal bir zamanda yapılmasını beklemiş olsaydı desteğini son derece iyi bir şekilde kazandığı halkın desteği azalabilirdi. CHP’nin kendisine demokrasiden uzaklaştılar söylemlerine karşı da önlem almak istemişlerdi. Cumhuriyet Halk Partisi, Cumhuriyetçi Millet Partisi, Hürriyet Partisi seçimlerde birleşme kararı almıştır. DP’nin karşısında duran muhalefet partilerinin birleşme ihtimaline karşı iktidar partisi partilerin işbirliğini engelleyecek bir kanun tasarısı çıkaracaklarını duyurmuş, muhalefet partisi ise seçimleri boykot edeceklerini duyurmuştur. Bayar ve Menderes seçim boykotu söylemlerini çok da dikkate

48

almamışlardır. CHP bu şartlar altında muhalefet partilerin birleşemeyeceğini ve her partinin bireysel olarak seçim kampanyalarını yürütmeye karar vermişlerdir.112

DP, yeni kanun teklifleri sunmaya üniversitelerde askeriyede yeni düzenlemeler yapmaya başlamıştır. DP birçok kesimden tepki alsa da halk, hala DP’ye çok güveniyor ve iktidarda görmek istemiştir. Seçimlerin 27 Ekim 1957 yılında yapılması kararlaştırılmış ve iktidar partisi bir yandan muhalefet partileri bir yandan seçim çalışmalarına hızla başlamış ve iktidara gelebilmek için kıyasıya mücadele etmişlerdir. İktidar partisi seçim kampanyasını ekonomik kalkınma üzerine kurmuştur. CHP ise seçim kampanyasını hukuk devleti düzeni, bağımsız mahkeme sendika haklarını koruma üzerine yapmıştır.

Seçim zamanı geldiğinde DP’nin mitinglerinde olan kalabalık olmamış bu seçimi DP tekrardan kazanmış olsa da 1954 seçimlerindeki kadar değil biraz gerilemiş olarak seçimi kazanmıştır. CHP seçim sonuçlarına itiraz etmiş olsa da kabul edilmemiş ve DP iktidar partisi olarak meclise girmiştir. DP, tekrardan iktidar olmuş olmanın verdiği rahatlık ve özgüvenle muhalefet partinse daha sert ve katı davranmaya başlamıştır. Muhalefet partisi ise mecliste elde ettiği güçle DP’yi daha fazla suçlayıcı tavır içerisine girmiştir. DP’nin izlediği yol haritası beraberinde halkın kendisine olan güvenini yitirilmesine ekonominin zayıflamasına ve beraberinde darbeyi getirmiştir.113

3.4.1. 1957 Hakkâri Seçim Sonuçları

1957 seçimleri Türkiye genelinde büyük bir üstünlükle kazanana Demokrat Parti, aynı Durumu Hakkâri için de geçerlidir. Toplam 25.358 kayıtlı seçmenin bulunduğu ilde %76,1’lik bir katılım oranı ile 19.308 seçmen oy kullanmıştır. Bu oyların tamamı geçerli olmuştur. Hakkâri’de partilerin 1957 seçimlerinde aldıkları oy oranlarına baktığımızda:

Demokrat Parti 13.068 oy ile %67,7’lik bir oy oranı alarak birinci parti olmuş ve ilin tek milletvekilini almıştır.

112 Özkan Kesme; “Türk Basınında 1957 Genel Seçimleri ve Partilerin Propagandaları” Bozok

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Yozgat, 2016 s.58.

113Yakup Kaya; “1957 Genel Seçimlerinin Türk Siyasi Yaşamına Yansımaları”, Tarihin Peşinde

49

Cumhuriyet Halk Partisi 1954 seçimlerinde olduğu gibi yine ikinci parti olmuştur. 5.907 oy ve %30,6’lık oy oranı almıştır.

Hürriyet Partisi ilde seçime ilk kez girmiş ve 294 oy ve %1,5’lik oy oranı ile üçüncü parti olmuştur.114