Verilerin Toplanması

Nitel araştırmalarda en çok kullanılan veri toplama yöntemlerinden biri görüşme yöntemidir. Görüşme yoluyla deneyimler, tutumlar, düşünceler, niyetler, yorumlar, zihinsel algılar ve tepkiler gibi gözlenemeyen değerler açıklığa kavuşturulur. İlk bakışta kolay bir veri toplama yöntemi olarak düşünülse de konuşma ve dinleme gibi temel becerilere ihtiyaç duyulur (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Özdamar ve diğerleri (1999) nitel araştırmalarda geçerliliği ve güvenilirliği sağlamada ses ve görüntü kaydının öneminden bahseder. Yıldırım ve Şimşek (2006) ise görüşme yoluyla elde edilen verilerin kayıt altına alınması gerektiğini, kayıt altına alma yöntemi olarakda kayıt cihazı veya not almayı tavsiye eder. Bu araştırmada da ortaokullarda görev yapan okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarını yerine getirme durumlarının değerlendirilmesi ile ilgili düşünce ve algıları, gözlenemeyen değerleri açığa çıkarabilmek için birebir görüşmeler yapılmıştır.

Araştırmaya veri sağlamak amacıyla yapılacak görüşmelerden önce örneklem kapsamındaki okul müdürleri telefonla aranarak ve bizzat yüz yüze görüşülerek araştırmacının görev yaptığı okul, okuldaki unvanı, yüksek lisans yapmakta olduğu üniversite ve bölümü, tez konusu hakkında bilgi verilmiş ve görüşme için randevu talep edilmiştir. Çalışma grubuna katılmayı bir okul müdürü reddetmiştir. Çalışma grubuna katılan okul müdürleri ile yapılan görüşmeler ses kaydı ve not alınarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubuna katılan okul müdürlerine görüşme öncesinde isimleri ve çalıştıkları kurum bilgilerinin gizli tutulacağı konusunda bilgi verilmiştir. Görüşmelerden elde edilen bilgilerin sadece bu araştırma kapsamında kullanılacağı teminatı verilerek karşılıklı güven ortamı oluşturulmuştur. Çalışma grubuna katılan okul müdürlerinin de kendilerinin ses kaydı yapabilecekleri veya talep etmeleri halinde araştırmacı tarafından her zaman görüşme kayıtlarının verilebileceği söylenmiştir. Katılımcıların bilgileri araştırmacı tarafından gizli tutulup araştırmada kodlama sistemi kullanılarak belirtilmiştir. Katılımcıların isimleri gizlenerek çalışmada K1, K2, K3… şeklinde kod isimler kullanılmıştır. Görüşmeler,

katılımcıların görüşlerini rahat ifade etmeleri ve görüşmelerin belli bir süreyle sınırlı kalmaması için görüşmeler tercih ettikleri mekanlarda gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubuna katılan öğretmenlerle gerçekleştirilen görüşmeler sohbet havasında geçmiş ve katılımcıların rahat oldukları gözlemlenmiştir. Yapılan görüşmeler ile ilgili bilgiler şu şekildedir.

Katılımcı 1: 2016 yılı haziran ayında görüşme gerçekleştirildi. Görüşme, katılımcının isteği üzerine görev yaptığı okulda müdür odasında gerçekleştirildi. Görüşme de 19 dakika 24 saniye ses kaydı gerçekleştirildi. Görüşmede 1614 kelime kullanıldı. Görüşmecinin rahat ve sakin olduğu görüldü.

Katılımcı 2: 2016 yılı haziran ayında görüşme gerçekleştirildi. Görüşme katılımcının isteği üzerine görev yaptığı okulda öğretmenler odasında gerçekleştirildi. 19 dakika 42 saniye ses kaydı gerçekleştirildi. Görüşmede 1757 kelime kullanıldı. Görüşmecinin rahat ve sakin olduğu görüldü.

Katılımcı 3: Görüşmeci ses kaydı alınmasına müsaade etmediği için soruları yazarak cevaplandırdı. Görüşmede 618 kelime kullanıldı.

Katılımcı 4: 2016 yılı ağustos ayında görüşme gerçekleştirildi. Görüşmecinin görev yaptığı okulda müdür odasında gerçekleştirildi. 19 dakika 14 saniye ses kaydı gerçekleştirildi. Görüşmede 2290 kelime kullanıldı. Görüşmecinin rahat ve sakin olduğu görüldü.

Katılımcı 5: 2016 yılı eylül ayında görüşme gerçekleştirildi. Görüşmecinin görev yaptığı okulda müdür odasında gerçekleştirildi. 11 dakika 54 saniye ses kaydı gerçekleştirildi. . Görüşmede 1123 kelime kullanıldı. Görüşmecinin rahat ve sakin olduğu görüldü.

Katılımcı 6: 2016 yılı eylül ayında görüşme gerçekleştirildi. Görüşme, görüşmecinin görev yaptığı okulda müdür odasında gerçekleştirildi. 12 dakika 55 saniye ses kaydı gerçekleştirildi. Görüşmede 1340 kelime kullanıldı. Görüşmecinin rahat ve sakin olduğu görüldü.

Katılımcı 7: Görüşmeci ses kaydı alınmasına müsaade etmediği için soruları yazarak cevaplandırdı. Görüşmede 904 kelime kullanıldı.

Katılımcı 8: 2016 yılı eylül ayında görüşme gerçekleştirildi. Görüşme, görüşmecinin görev yaptığı okulda müdür odasında gerçekleştirildi. 61 dakika 5 saniye ses kaydı gerçekleştirildi. 7 kere ara verildi. Görüşmede 6283 kelime kullanıldı. Görüşmecinin rahat ve sakin olduğu görüldü.

Katılımcı 9: Görüşmeci ses kaydı alınmasına müsaade etmediği için soruları yazarak cevaplandırdı. Görüşmede 634 kelime kullanıldı.

Katılımcı 10: Görüşmeci ses kaydı alınmasına müsaade etmediği için soruları yazarak cevaplandırdı. Görüşmede 631 kelime kullanıldı.

Katılımcı 11: Görüşmeci ses kaydı alınmasına müsaade etmediği için soruları yazarak cevaplandırdı. Görüşmede 714 kelime kullanıldı.

Katılımcı 12: Görüşmeci ses kaydı alınmasına müsaade etmediği için soruları yazarak cevaplandırdı. Görüşmede 540 kelime kullanıldı.

Katılımcı 13: Görüşmeci ses kaydı alınmasına müsaade etmediği için soruları yazarak cevaplandırdı. Görüşmede 1039 kelime kullanıldı.

Seidman (1991) görüşmecinin katılımcı ile aralarındaki etkileşimin belli bir mesafede olması gerektiğini, araştırmacının gerçek veri elde edebilmesi için görüş alış verişinde bulunmaması gerektiğini belirtir (akt. Merriam, 2013). Bu nedenden ötürü katılımcıları yönlendirecek ifadeler kullanmamaya dikkat edilmiştir. Araştırmaya katılan on üç kişiyle yapılan görüşmeler toplam 2 saat 4 dakika sürmüştür. Daha sonra yapılan kayıtların tekrar dinlenerek bilgisayar ortamında yazıya dökülmesi ile 61 sayfa doküman elde edilmiştir. Toplam 19.487 kelimeden meydana gelmiştir. Söz konusu görüşmeler kapsamında okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarını yerine getirme durumları konusunda derinlemesine arka plan bilgisi alınmaya çalışılmıştır.

Yazılarak metin haline getirilen konuşmaların doğruluğunu ve gerçekliğini kontrol etmek amacıyla (Silverman, 1993: 156) bilgisayar ortamında bulunan görüşmeler her bir katılımcıya ulaştırılarak eklemek veya çıkarmak istedikleri bir şey olup olmadığı sorulmuş ve katılımcıların onayı alındıktan sonra analiz sürecine geçilmiştir. Ayrıca Merriam (2013: 207) iç geçerliğin ve inandırıcılığın sağlanmasında ki stratejilerden birinin üye kontrolü olduğunu katılımcı sorgulaması da denilen bir strateji olduğundan söz eder. Böylece elde edilen verilerin geçerliliği sağlanmaya çalışılmıştır.