Öncelikle araĢtırma konusu için veri toplanmasında ve araĢtırmanın kuramsal Ģeklinin verilmesinde ilgili alan yazın taraması yapılmıĢ, konu ile ilgili kitaplar incelenmiĢtir.
Bu çalıĢmadaki veriler nitel yöntem kullanılarak elde edilmiĢtir. Veriler öğretmenler ile yüz yüze görüĢmeler yapılarak elde edilmiĢtir. Bunun içinde nitel veri toplamada en çok kullanılan yöntemlerden biri olan görüĢme yöntemi kullanılmıĢtır. Bu araĢtırmadaki veriler görüĢme yöntemlerinden biri olan yarı yapılandırılmıĢ görüĢme yöntemi ile elde edilmiĢtir.
3.3.1. GörüĢme Formunun Hazırlanması
“GörüĢmeler yapılan çalıĢmanın konusu, görüĢülen kiĢi ve görüĢmenin gerçekleĢtiği yere göre birçok değiĢik özellikler taĢıyabilir. Buna bağlı olarak görüĢme formu da değiĢik özellikler taĢıyabilir. Bunların yanında görüĢme formu hazırlanırken birtakım ilkelere dikkat etmek gerekmektedir. Bu ilkeler aĢağıda sıralanmıĢtır.” ( Yıldırım ve ġimĢek, 2013: 156 ).
1) Kolay anlaĢılabilecek ve odaklı sorular hazırlama, 2) Açık uçlu sorular sorma, yönlendirmekten kaçınma, 3) Çok boyutlu soru sormaktan kaçınma,
4) Alternatif sorular hazırlama,
5) Farklı türden sorular yazma ve soruları mantıklı bir biçimde düzenlemedir. AraĢtırmanın yöntemi olan yarı yapılandırılmıĢ görüĢme yöntemine uygun bir görüĢme formu geliĢtirilmiĢtir. GörüĢme formunda yer alan sorular sosyal bilgiler alanında 2, eğitim bilimleri alanında 1, Türkçe alanında 1, olmak üzere uzman görüĢü alınarak geçerliliği belirlendikten sonra forma alınmıĢtır. Soruların hazırlanmasında ilk aĢamada 10 soru hazırlanmıĢ daha sonra uzaman görüĢü doğrultusunda çalıĢmanın amacına uygunluğu göz önünde bulundurularak soru sayısı
35
9‟ a indirilmiĢtir. Hazırlanan görüĢme formu sorularının anlaĢılırlığı ve sadeliğini ölçmek amacıyla iki öğretmene ön görüĢme Ģeklinde uygulanmıĢ ve ona göre son Ģekli verilmiĢtir. GörüĢme formuna EK-2‟ de yer verilmiĢtir.
3.3.2. GörüĢme maddeleri
1) Sosyal bilgiler dersinde tarih konularının öğretiminde 7. sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programının yeterliliği ile ilgili düĢünceleriniz nelerdir?
2) 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde geçen tarih konuları sistematik bir bütünlük halinde verilmiĢ midir? Bu konu hakkında neler düĢünüyorsunuz?
3) 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde geçen tarih konularının öğrenci seviyesine uygunluğu hakkında neler düĢünüyorsunuz?
4) Öğrencilerin 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde geçen tarih konularına gereken ilgiyi gösterip göstermediği ile ilgili neler düĢünüyorsunuz?
5) 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarını tarih konularının öğretiminde Ģekil ve içerik olarak yeterli buluyor musunuz? Gerekçeleriyle açıklayınız.
6) Görev yaptığınız okuldaki koĢullar (sınıf mevcutları, eğitim araç-gereçleri ve donanımları vs.) sosyal bilgiler dersinde tarih konularının etkin bir Ģekilde öğretimi için yeterli midir? Bu konu hakkında neler düĢünüyorsunuz?
7) 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde yer alan tarih konularının öğretiminde kullandığınız yöntem-teknikler nelerdir? Kısaca açıklayınız.
8) 7. sınıf sosyal bilgiler ders programında yer alan tarih konularının öğretiminde çevresel olanakların kullanımını hakkında neler düĢünüyorsunuz? (Tarihi eserler, Tarihi kiĢilikler, yaĢlılar vs.).
9) 7. sınıf sosyal bilgiler ders programında tarih konularının Öğretimine yönelik önerileriniz nelerdir?
3.3.3.GörüĢmenin yapılıĢı
GörüĢmelerin yapılması için öncelikle okullarda çalıĢan sosyal bilgiler öğretmenlerine ulaĢılmaya çalıĢılmıĢtır. GörüĢme yapılan öğretmenlerin çoğu ile telefonda iletiĢim kurulmuĢ ve randevu istenmiĢtir. Bir kısım öğretmenle de okullara
36
bizzat gidilerek randevu istenmiĢtir. GörüĢmeler 19.01.2016 tarihinde baĢlamıĢ, 15.03.2016 tarihinde bitmiĢtir. 18 farklı okulda 20 öğretmenle görüĢülmüĢtür. GörüĢmeler genellikle öğretmenler odası ve boĢ sınıflarda yapılmıĢtır. GörüĢmeler ortalama 15-30 dakika sürmüĢtür. GörüĢme sırasında öncelikle görüĢme formundaki yönerge öğretmene okunmuĢ, rahat bir ortam sağlandıktan sonra görüĢme soruları sırayla öğretmene sorulmuĢtur. Arada sondalar verilerek öğretmenlerin görüĢleri açılmaya çalıĢılmıĢtır. GörüĢmeler kayıt cihazıyla kayıt altına alınmıĢtır.
3.3.4. Verilerin Analizi ve Yorumu
Bu araĢtırmada verilerin analizinde betimsel analiz tekniği kullanılmıĢtır. “Betimsel analiz tekniğinde, elde edilen veriler daha önce belirlenen temalara göre özetlenir ve yorumlanır. Betimsel analizde, görüĢülen ya da gözlemlenen bireylerin görüĢlerini çarpıcı bir Ģekilde yansıtmak amacıyla doğrudan alıntılara sık sık yer verilir. Bu tür analizlerde amaç, elde edilen bulguları düzenlenmiĢ ve yorumlanmıĢ bir biçimde okuyucuya sunmaktır.” ( Yıldırım ve ġimĢek, 2013: 256 ).
GörüĢmeler görüĢme formunda belirtildiği gibi görüĢme ilkeleri doğrultusunda gerçekleĢtirilmiĢtir. GörüĢme esnasında her bir öğretmenin ses kaydı alınmıĢ bir kopyası yedeklenmiĢ ve dökümü yapılmıĢtır. Ses kayıtlarının dökümü yapılırken kayıtlar olduğu gibi aktarılmıĢ, kayıtlarda hiçbir ekleme çıkarma iĢlemi kesinlikle yapılmamıĢtır. Yapılan bu dökümler bir alan uzmanı tarafından ses kayıtları dinlenerek karĢılaĢtırılmıĢ, eksiklikler ve yanlıĢlıklar giderildikten sonra
alan uzmanı ile birlikte her soruya verilen cevaplar bir araya getirilerek bir “GörüĢme Kodlama Anahtarı” oluĢturulmuĢtur. GörüĢme Kodlama Anahtarı
verilerin yorumlanmasını kolaylaĢtırırken araĢtırmanın güvenirliği içinde araĢtırmacıya yardımcı olmaktadır.
37 BÖLÜM IV
4. Bulgular ve Yorum
AraĢtırmanın bu bölümünde yapılan görüĢmeler sonucu elde edilen yanıtlar doğrultusunda ulaĢılan bulgu ve yorumlara yer verilmiĢtir. AraĢtırmanın temel amacı göz önünde bulundurularak görüĢme formunda yer alan soruların sırası dikkate alınarak bulgu ve yorumlar aĢağıdaki Ģekilde sunulmuĢtur.
4.1. Sosyal Bilgiler dersinde Tarih konularının öğretiminde 7.Sınıf Sosyal