Verilerin Toplanması

Araştırmacı çalışmasını kendi çalıştığı lisede ve kendi ders saatlerinde gerçekleştirmek için Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretim Ana Bilim Dalına dilekçeyle başvurmuştur. Milli Eğitim izninden ( Ek-3) sonra Okul yönetimi ve diğer öğretmenlerden de gerekli izinler alınmıştır.

Araştırmanın veri toplama sürecine; 2012-2013 bahar dönemi başında deney ve kontrol grubundaki sınıflara; ön test olarak “Eleştirel Okuma Testi” uygulamasıyla başlanmış dönemin son haftasında da son test olarak yine “Eleştirel Okuma Testi” uygulamasıyla son verilmiştir. Ön test ve son test uygulaması arasında kalan 8 haftalık süre zarfında, kontrol grubu sınıflarında metin incelemeleri sırasında eleştirel okumaya dair herhangi bir çalışma söz konusu olmamış sadece kitaptaki metinler ders programına bağlı kalınarak incelenmiştir. Deney grubu sınıflarında ise Türk Edebiyatı dersi öğretim programına uygun olarak “Olay Çevresinde Gelişen Metinler (Anlatmaya Bağlı Metinler / Kurmaca metinler)” ve “Öğretici Metinler (Bilimsel Metinler)” ünitelerinde eleştirel okuma öğretimine yönelik hazırlanan öğretim uygulanmıştır. Deney grubu sınıflarında eleştirel okuma öğretimi yapılmış, her iki ünite için kitaptaki metinler dışında dörder tane olmak üzere toplam sekiz metin (Ek-4)

incelemesine yer verilmiştir. Hem deney grubunda hem de kontrol grubunda yürütülen

çalışma bizzat araştırmacının kendisi tarafından gerçekleştirilmiştir.

Bosley (2008)’in yaptığı çalışmada, kompozisyon derslerinde öğrencilere seçtiği bazı metinleri vererek bu metinler üzerinde eleştirel okuma öğretimi yapması, Bosma (1981)’ nın eleştirel okuma öğretiminde halk edebiyatı ürünlerinden özellikle masallardan faydalanması, Jacques (1980)’in seçtiği metinler üzerinden eleştirel okuma öğretimi yapıp bunun temel okumayı nasıl etkilediğini araştırması, Özensoy (2013)’ un sosyal bilgiler ders kitabından seçtiği üniteyi eleştirel okuma öğretimine göre yeniden düzenleyerek yaptığı çalışma, Coughlin (1973)’in eleştirel okuma öğretiminde çocuk edebiyatından seçtiği belirli metinleri kullanması ve literatürde belirli metin ya da üniteler üzerinde yapılan benzer çalışmalar;

etmiştir.

Deney grubu sınıflarında eleştirel okuma öğretimi için seçilen üniteye geçilmeden önce öğrencilerde ilgi uyandırmak ve hazırbulunuşluğu artırmak amacıyla (Collıns, 2003), yeni bir çalışma yapılacağı söylenmiş ve çalışmanın amacı, içeriği ve nasıl uygulanacağı açıklanmıştır. Eleştirel okuma öğretimine geçmeden önce sınıf oturma düzeni “ U” şeklinde değiştirilmiş ve çalışma “okuma atölyesi” olarak adlandırılmıştır. Daha sonra metin incelemelerine geçilmiş ve metinler (Ek-4) fotokopiyle çoğaltılarak her öğrencinin kendisine ait bir metni olması sağlanmış böylelikle eleştirel okuma stratejilerini uygulamalı olarak kendi metinleri üzerinde kullanmalarına olanak sunulmuştur. Okuma atölyesinde yapılan çalışmalar haftalara ve ders saatlerine göre sıralı olarak Tablo 16’da verilmiştir:

Tablo 16. Eleştirel Okuma Atölyesi Çalışmaları

Hafta Saat Uygulamalar

1. 3 x40  Okuma ve anlama hakkında hazırlanmış slayt (Ek-5) sunumu yapılmış ve _{sunum hakkında öğrencilerle fikir alış verişinde bulunulmuştur.}

2. 3 x40

 Eleştirel okumanın ne olabileceği hakkında beyin fırtınası yapılmış sonra, okuma ve okuma yöntemleri hakkında hazırlanan slayt (Ek-6) sunumu yapılmıştır. Bu sunumla birlikte eleştirel okuma yönteminin tanımı verilmiştir. Öğrencilerin beyin fırtınasında ortaya koyduğu fikirlerle sunumda verilen tanım karşılaştırılmıştır.

3. 3 x40

 Metin türleri ve metin türlerine göre eleştirel okumanın nasıl yapıldığı hakkında hazırlanan slayt (Ek-7) sunumu yapılmıştır. Bu sunumun ardından eleştirel okuma stratejilerinin (Ek-8) neler olduğu ve nasıl yapıldığı anlatılmıştır. Eleştirel okuma yapılırken metne ne tür sorular (Ek-9) sorulabileceği anlatılmıştır.

 Olay çevresinde gelişen metinlerin eleştirel okuma yöntemiyle nasıl okunduğu hatırlatılmış ve bu metinlerden seçilmiş “Elli Kuruş” adlı metin (Ek-4) öğretmen tarafından eleştirel okuma yöntemiyle sınıfta okunmuştur. Olay çevresinde gelişen bir metnin eleştirel okuma yöntemine göre nasıl okunması gerektiği ayrıntılarıyla sunulmuştur.

4. 3 x40  Olay çevresinde gelişen “Tünek Ahmet” Metni (Ek-4) öğretmen rehberliğinde _{öğrencilerle birlikte eleştirel okuma yöntemiyle okunmuştur.}

5. 3 x40

 Daha sonra “Ayran” adlı metin (Ek-4) eleştirel okuma yöntemine göre öğrencilere grup çalışması yaptırılarak okutulmuştur.

 Olay çevresinde gelişen “Hayat Böyledir İşte” adlı metin (Ek-4) eleştirel okuma yöntemine göre öğrencilerin bireysel çalışması istenerek okutulmuştur.

6. 3 x40

 Öğretici metinlerin eleştirel okuma yöntemiyle nasıl okunduğu hatırlatılmış seçilen “Fildişinden Kule” adlı öğretici metnin (Ek-4) eleştirel okumaya göre nasıl okunduğu öğretmen tarafından gösterilmiştir

7. 3 x40  “İnsan Ömrü” adlı metin (Ek-4) öğretmen rehberliğinde eleştirel okuma yöntemine göre okunmuş, “Şiirle Savaş” adlı öğretici metin (Ek-4) eleştirel okuma yöntemiyle öğrencilere grup çalışması yaptırılarak okutulmuştur. 8. 3 x40  “İlme Doğru” adlı metin (Ek-4) eleştirel okuma yöntemiyle öğrencilerin _{bireysel çalışma yapması istenerek okutulmuştur.}

Araştırma süresince kullanılan veri toplama araçlarından elde edilen veriler SPSS 18 istatistik paket programı kullanılarak çözümlenmiştir. Verilerin çözümlenmesi amacıyla aşağıdaki teknikler kullanılmış, her birinin kullanıldığı yerler ilgili bulgular ele alınırken açıklanmıştır.

Verilerin analizinde parametrik ya da nonparametrik analizlerden hangisinin kullanılacağını belirleyebilmek için Kolmogorov-Smirnov (K-S) normallik analizi yapılmıştır. 

Herhangi bir değişken yönünden birbirinden bağımsız iki grubun dağılımlarının benzer olup olmadığını başka bir deyişle bu iki grubun aynı ana kütleden veya aynı dağılıma sahip değişik iki ana kütleden çekilip çekilmediğini test etmek için kullanılan bir yöntemdir (Güngör ve Bulut, 2008: 88).

Analiz sonuçları Tablo 17’de verilmiştir.

Tablo 17. Normallik Sınaması Test Sonuçları

Grup N Ortalama Standart Sapma Kolmogorov- Smirnov Z p Kontrol 83 16,24 3,18 1,09 0,19 Deney 81 16,65 2,93 1,04 0,23

Bu analiz sonucunda verilerin normal dağılım gösterdiği (p>0,05) görülmüş ve parametrik testler tercih edilmiştir.

Bir split-plot desen ya da karışık desen olarak da tanımlanabilen ön test- son test kontrol gruplu desen biri tekrarlı ölçümleri (Ön test- son test), diğeri de farklı kategorilerde bulunan denekleri (deney- kontrol gruplarını) gösteren iki faktörlü bir deneysel desendir. Bu desende bir denek, deney ve kontrol gruplarının sadece birinde yer alır ve 2x2’ lik bir desenle gelen dört deneysel koşuldan sadece ikisinde bağımlı değişkene ilişkin ölçülürken, diğer ikisinde ölçülmez. Böyle bir desenden elde edilen verilerin analizinde deneysel işlemin etkili olup olmadığını sınamak amacıyla tek faktör üzerinde tekrarlı ölçümler için iki faktörlü anova kullanılabilir (Büyüköztürk, 2011: 32). Yine Büyüköztürk (2004: 75); karışık ölçümler için iki faktörlü ANOVA’ nın işlem gruplarına bağlı olarak ilişkisiz ölçümlerin ve zamana bağlı olarak tekrarlı ölçümlerin söz edildiği iki faktörlü karışık desenlerde, uygulanan deneysel işlemin etkililiğine ilişkin satır X sütün ortak etkisini ve satır ile sütun faktörlerinin temel etkilerini test etmek için kullanıldığını belirtmektedir. Grupların ön test-son test eleştirel

işlemimizin etkiliğini ölçmek amacıyla; “Tekrarlanmış Ölçümler İçin İki Faktörlü Varyans Analizi” yapılmıştır.

Literatürde benzer deneysel desene ve cinsiyet etkisinin araştırıldığı benzer alt problemlere sahip çalışmalardaki (Tekerek vd., 2012, Akay, 2011) gibi deney ve kontrol grubunun son test puanlarının cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla “İki Yönlü Kovaryans Analizi” yapılmıştır. “Two Way ANCOVA (İki yönlü kovaryans) iki bağımsız kategorik değişken (iki veya daha fazla seviye ya da koşul ile birlikte), bir bağımlı değişken ve bir veya birden fazla kovaryansı (ortak değişkeni) içermektedir (Pallant, 2007: 303). İki yönlü kovaryans analizinin basamaklarını ayrıntılı olarak anlatan Pallant (2007: 305), sabit faktör (Fixed Factor) alanına cinsiyet ve grup olmak üzere iki değişken atıldığında gruplar için cinsiyet faktörünün etkisinin belirlemesinin amaçlandığını belirtmektedir.

Deneysel çalışmanın etki büyüklüğü için eta- kare(η2) değerleri hesaplanmıştır. Eta-

kare değerinin “0,01” olması küçük , “0,06” olması orta, “0,14” olması büyük etki değerleri olarak tanımlanmaktadır (Büyüköztürk, 2011: 29). Etki büyüklüğü yeni denenen bir yöntemin, eskisine kıyasla ne kadar fark yarattığıdır (Yıldırım ve Yıldırım, 2011: 1119). Bu nedenle bu çalışmada eta-kare değeri ile deney ve kontrol gruplarında uygulanan yöntemlerin yarattığı etki sınanmıştır.